دابەش کردنی عێراق لە غیابی دانیشتوانەکەیدا!

لەپێش ساڵانی هەشتاکانی سەدەی ڕابردوو لە باشوری کوردستاندا زۆرجار کچی بەدبەختیان بەشوو دەدا بەبێ ئەوەی ئیزن لەکچەی بەدبەخت وەربگیرێت و بەئارەزوی باوک دەدرا بەکەسێکی تر،ئیتر هیچ بیرکردنەوەیەک لە خواست و ئازادی ئەو کچە نەبوو کەئاخۆ دەرئەنجامی ئەو بەزۆر بەشودانە بەکوێ دەگات. زۆرجار دەرئەنجامەکان بەخراپیەکی تەواو شکاوەتەوە بەسەر کچەی داماودا،گەر خۆی نەکوشتایە ئەوا دەبوو بەرگەی شەقی هەردولا بگرێت،یانی گەر ناڕازی بوایە ئەوا مێرد لێی دەدا،دواتر دەتۆراو ڕوی لەماڵە باوان دەکرد،لەوێشدا دیسان دەکەوتە بەر تانەو تەشەری باوک تا بەتێهەڵدان ڕەوانەی ماڵە مێرد دەکرایەوە.

ئەم دابەش کردنە دڕندانەیەی عێراقیش لەلایەن کۆنگرێسی ئەمریکاوە کەبەپێی ئەو ڕاپۆرتەی لەخوارەوە لینکەکەی دادەنێم،گەر بەزۆرینەی دەنگی ئەندامانی کۆنگرێس بڕیار لەسەر دابەش کردنی عێراق درا بۆ سێ ناوچە(ئەو بڕیارە زوو یا درەنگ هەردەدرێت،چونکە بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا ڕەنگە لەو دابەش کردنەدا بێت،نەک بیر لەبەرژەوەندی و ئایندەیەکی گەش بۆ خەڵکی عێراق بکەنەووە بەگشتی)،ڕێک وەک بەشودانی ئەو کچە وایە،کەدەرئەنجامەکەی بۆخەڵکی عێراق تەنها تێهەڵدان دەبێت. چونکە بەریەکەوتنەکان زۆر دژ ئاسا دەبێت نەک خواهیشت ئاسا. کاتێک داعش دێتە نێو شارەکانی عێراق و چەند پارێزگایەک داگیر دەکات لەڕێی پرۆژەیەکی دەرەکیانەو نێو خۆیانەی نێو ڕقی تائیفی و مەزهەبیەوە بەڕێوە چوو. ئاخۆ هیچکات پرسیارێک لەو خەڵکەی ژێر دەستی داعش کراوە،کەئەوان ئەو ڕەوتە دڕندەیان پێ ڕەوایە یان ڕەتی دەکەنەوە؟ بێگومان پرسیارێکی وا ئاراستەی ئەو خەڵکە ژێردەستەکراوە ناکرێت. چونکە ئەو ڕەگی داعشیزمە والەنێو گشت دەسەڵاتدارانی حاکمی عێراقدایە تا دەگات بەهەرێمی کوردستان.

ئایندەی ئەو پرۆژەیە گەر بخرێتە بواری کرداریەوە،ئەوا بۆخەڵکی عێراق تەنها تێهەڵدانی دوولایەنەی بۆ دەمێنێتەوە. لەلایەک تێهەڵدانی هێزی زلهێزی ئەمریکا کەئەو کارەی دەیکات لەبەر خاتری چاوی ڕەشی خەڵکی عێراق نیە،بەئەندازەی ئەو چەمکەی کە بەرژەوەندی ئابوری و سیاسی لەپێشیەوەیەتی و ئەوەتا ئەو وڵاتەو دانیشتوانەکەی وەک نێچیرێکی پەککەوتەی لێ هاتوە و کەڵبەی کۆیەک لەدڕندەکان لەسەر جەستەی شەکەت بویەتی. لەکاتێکی واشدا پاروە نانێک وەک خێریش نامێنێتەوە بۆ دانیشتوانی بەشودراو. ئایندەی عێراق و سوریا بەگشتی لەنێو ئاگری جەنگی زلهێزاندایە و دابەش کردنەکەیشی بەپێی بەرژەوەندی و هێز دەبێت،دەبینین ئەو ململانێیەی لەنێوان بەرەی ئەمریکای و بەرەی ڕوسیدایە،ناوچەکەی لەڕێی وەکیلەکانیانەوە بەیەکجاری توشی کاول کاری کردوە،بەتایبەتیش عێراق و سوریا. هەلومەرجی عێراق و سوریا و ناوچەکە بەگشتی بەجۆرێک لەجۆرەکان وەک هەلومەرجی قۆناخی جەنگی جیهانی یەکەم دەچێت کەچۆن ناوچەکە لەدوای ڕوخانی ئیمپراتۆری عوسمانیەوە،دابەش کرا لەنێو ئیمپراتۆریەتی بەریتانیا و فەرەنسادا،چونکەئەوان بەرەی براوە بوون لەجەنگە کاولکاریەکەیاندا،ئێستاش هەمان چارەنووس چاوەڕێی ناوچەکە دەکات و هیچ ئایندەیەکی ئارام چاوەڕێ ناکرێت بۆ دانیشتوانەکەی.

دواتر شەقی ئەو دەسەڵاتەی کە ڕەوایەتی دەدا بەو پرۆژەی بەشودانە غیابیە،چونکە ئەو دەسەڵاتدارە چینایەتیە مەزهەبی و قەومیەی ئێستا لەعێراقدان،هیچ جیاوازیەکیان نیە لەگەڵ دەسەڵاتدارانی داعشدا و پێکەوە تەواو کەری ئەو کاول کاریەن کە خەڵکی عێراق تێیدا کراون بەسوتەمەنی.

پرۆژەی دابەش کردنی عێراق لەڕێی خواست و بەرژەوەندیەکانی ئەمریکاوە بێجگە لەسەرئێشەیەکی درێژخایەنتر بۆ خەڵکی عێراق ناتوانرێت چاوەڕێی هێنانی ئارامی و بەختەوەری لێ بکرێت. چونکە ئەم هەلومەرجە خوێناویەی ئێستا خەڵکی عێراقی تێدا چەقێنراوە،بێجگە لەوەی کە ململانێی مەزهەبی و تائیفی و قەومی مێژوویەکی دوور و درێژی هەبوە لەنێو بەرژەوەندی دەسەڵاتە یەک لەدوای یەکەکانی عێراق و هەمیشە کاریان لەسەر زیندوو هێشتنەوەی ئەو ململانێیانە کردوە تائەوەی خەڵکی عێراق بەگشتی نەتوانن لەسەرپێی خۆیان ڕاوەستن و کۆمەڵگایەکی زیندوو بنیات بنێن.

ئێستاشی لەگەڵدابێت خەڵکی عێڕاق بەگشتی نەلەشێوازی ئێستای بەناو یەکگرتوویی دەبێتە جێگایەکی ئارام بۆ خەڵکەکەی وە نەلەو دابەش کردنە مەزهەبی و تائیفی و قەومیەی. چونکە ئەو دوو ڕەهەندە،کاریان لەسەر بێ بەها کردنی کۆمەڵگایە لەپێناو ئەو چینەی دەسەڵاتی لەژێر دەستدایە. هیچ کات دەوڵەتی داگیرکار ڕزگاری بۆ کۆمەڵگا داگیرکراوەکە ناهێنێت و وەهیچ کات دەسەڵاتدارە خۆماڵیەکەی عێراقیش نابێتە فریاد ڕەسی شەرافەت مەندانەی خەڵکی عێراق. 

بەداخەوە ژیانی خەڵکی زەحمەتکێشی ئەو وڵاتە خراوەتە نێو بێهودەییەکی بێ چارەسەریەوە،کەجەنگ و کوشتار کراوە بەدیاری هەمیشەیی ژیانی،ئەو دیاریە ڕەشەیش بەرهەمی ئەو هێزو دەسەڵاتە ناوخۆیانەی عێراقن کە هەر لایەک نوێنەرایەتی لە پاراستنی بەرژەوەندی دەوڵەتانی ناوچەکە و زلهێزانی جیهان دەکەن. چونکە لەوێدا سوود مەندی ئەو هێزە مافیایانە تەنها پڕ کردنی گیرفانە دڕاوەکانیانە کە پڕ نابن،ئیتر هیچ بەهایەکی ئەخلاقی و سیاسی لای ئەوان بوونی نیە،تا شانازی پێوە بکەن لەوەی سبەی ڕۆژ مێژوو چۆن دادگایان دەکات.

چارەسەر بۆژیانێکی ئابڕومەندانە بۆخەڵکی عێراق،لێگەڕینیەتی کە بەئازادانەی خۆی بتوانێت هاوسەرگیری دڵخوازانەی خۆی دیاری بکات،یانی،بەئازادانەی خۆی بڕیار لەسەر پێکەوە ژیان یان جیابونەوەی دوور لەمەدی مەزهەبی و قەومی لەعێراقدا بدات. پێدەچێت تەنها دڵخوازێک بەکەڵکی دانیشتوانی عێراقبێت ئەو شێوازە خۆبەڕێوەبەریە بێت کە لەڕۆژئاوای کوردستاندا هەیە.تەنها ڕێگاچارەیەکی وا دەتوانێت خەڵکی عێراق ڕزگار بکات لەکۆی مەینەتیەکانی،نەک دابەش کردنی دانیشتوانەکەی لەغیابی خۆیدا،یانی تەنانەت ئەو مافەیشی پێ ڕەوا نەبینرێت بەپرسیارێک لێی ئاگادار بکرێتەوە.ئاخۆ تۆ کارێکی وات پێ چۆنە کە دابەشت بکەین بەسەر سێ هەرێمدا؟! ئاوایە ماناکانی ئازادی و دیموکراسیەت لای هێزو دەسەڵاتە داگیرکەر و بەکرێگیراوەکان.