کورد لە کوێی سیناریۆکەدایە؟ (بەشی یەکەم)
Friday, 11/01/2019, 0:19
3836 بینراوە
1- کە دەڵێین سیناریۆکە، ئەوەشمان لەبەرچاو گرتووە کە چەندین سیناریۆ ئامادەکراوە و هەتا ئەو رۆژەی ئەمەریکا (فو دەکات بە نەفخی سوردا) چەند سیناریۆی دیکەش سازدەکرێن و چەندیش دەپێچرێنەوە، ئێمە هەرتەماشاوان و دەستبەستراوین و بەر تۆپ و رۆکێتی قورس و وێرانکاریش دەکەوین، هەروەک ئەوەی تاکەکانمان بەر گوللەی وێڵ و گوللەی تەقەی خۆشیی دەکەون. ئێمەی کورد وەک تاک و حیزب و رێکخراو و وەک نەتەوەش جارەهای جار بێهیوا کراوین و تروسکاییەکمان لە پێشمانەوە نەبینیوە(دوبەرەکیی وشەڕی کورد کوژیی1968ـ1970،هەرەسو داتەپینەکەی بەهاری1975وهەرەس و داتەپینەکەی دوای 8/8/1988) ئەوە ئاسایی بو،لێیراهاتین، بەڵام بەدوای سەرکەوتنە مەزنەکەی جەماوەری باشور لە بەهاری1991داو هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان،پێکهێنانی کابینەی وەزیران و دامەزراندنی حکومەتی هەرێم،ئاڵاو نوسینی دەستور، (هەڵبژاردنی)سەرۆکی هەرێم و سەرکۆماری عێراق، وەرگرتنی پۆستی وەزیری دەرەوە و چەندین پۆستی هەرەباڵای حکومەتی عێراق و سەربەخۆیی (تەواو تەواوی) حکومەتی هەرێم لە سیاسەتی ناوەوە و دەرەوە و بازرگانیی فرۆشتنی نەوت و ئازادکردنی ناوچە دابڕێنراوەکانی هەرێم، تێکشکاندی داعش و گروپە تیرۆریستەکانی سەربە قاعیدە و ئەنسارول ئیسلام و مەدالیای ئافەرین و رێزلێنانی هاوپەیمانان بە بەرۆکی پێشمەرگەوە و سەنگ و قورساییەکی نێودەوڵەتی کە سەرانی کورد بەخەیاڵیشیاندا نەهاتبو، بەڵام لە چەند دەمژمێرێکدا ئەو هەمو دەسکەوتە ببێتە بەشێک لە رابوردو و بێینەوە سەر سفر، ئەوە کارەساتە،بەڵام وەک کارەساتی هەرەسەکان وکیمیاباران و ئەنفال نا،ئەمەیان کارەساتی لەدەستدانی نیوەی خاکی باشورە بە کەرکوکی قودسی کوردستان و دڵی کوردستانەوە، کە لەراستیدا کەرکوک نە قودسی کوردستانە و نەدڵی کوردستانیشە، شارێکە وەکو شارەکانی دیکەی کوردستان ،جاران بەهۆی نەوتەکەیەوە گرنگی یەکی ئابۆری هەبو،بەڵام ئێستا لە زۆر شوێنی هەرێم نەوت بەرهەم دەهێنرێت . دەڵێم کەرکوک دڵی کوردستان نییە چونکە مرۆڤــ کەدڵی لەسینەی دەرهێنرا ئیتر بێ گیانە. لەدەستدانی کەرکوک تەنها شکست و تێکشکاندنێکی سەربازیی نییە،تێکشکاندن و داڕوخانی کەسایەتی مرۆڤی کورد و هەرەسهێنانی بڕواو متمانەیەتی بە (سەرکردەو سڕکردە وبنکردە و بەرپرس و بەر پەرستەکان)(1) و ئاڵای شەکاوەی کوردستان و ورەی بەرزی پێشمەرگەو سڤیل بەدوای یەکدا لە حەواوە نیشتنە سەرزەوی. ئەوە ریسوابونی کورد و ژێرپێخستنی ئاڵاکەیەتی کە بە خوێنی هەزارەها شەهید و پەنجا ساڵێک خویچن و فرمێسک وماڵوێرانی بڵندکرایەوە. شەوی 16ی ئۆکتۆبەر2017شەوەزەنگی نەهامەتی کورد بو، سێبەری رەشی خۆی بەسەر باکوریشدا کێشا،سوپای تورک عەفرین داگیردەکات،تورکیا دوای شکستە سەربازی یەکەی لەبەرامبەر خۆڕاگریی و قوربانیدانی کەم وێنەی شەڕڤانان و سەرکەوتنە مێژویی یەکەیان لە کۆبانی، ئیستا بەهاوکاریی و هاوئاهەنگیی ئەمەریکا هەستاوەتەوە ودانوستاندن لەگەڵ ئەمەریکا دەکات کە هێزەکانی هەدەپە و هەسەدە ناچاربکەن لە مەنبەج بکشێنەوە، سوپای تورکیای داگیرکار و شەڕخواز دێتە ناوجەرگەی چەند شارو شارۆچکەیەکی باشورەوە وبۆ یەکەمجار جەندرمەی چارەگرانی دەست و پێ خوێناوی تورک تێکەڵاو بە دانیشتوانی(هەرێمێکی ئازاد) دەبێت هەروەک ئەوەی وڵاتی خۆی بێت و هەڕەشەی گرتنی چیای سەربڵندی کورد قەندیل دەکەن. تورکیا 19 بنکەی سەربازیی و سیخوریی و هەواڵگریی و فڕۆکەخانەیەکیشی لە سەر خاکی هەرێم دامەزراندووە. ئەوانە بەهەموی سێ هەزار پسپۆڕ و ئەفسەر و سەرباز کاری تێدادەکەن . یڵدرم دەڵێت (هێزەکانمان لە هەرێم کردۆتە دو هێندەی جاران،لە چیای قەندیل نزیکبوینەتەوە و بەر لە هەڵبژاردنی پەرلەمان کۆنترۆڵی دەکەین. ئێمە 1250کیلۆمەتر سنورمان بە باکوری عێراقەوەیە،هەتا ئێستا 250کیلومەتری کۆنترۆڵ کراوە.لە ئامادەباشیشداین بۆدەست بەسەرداگرتنی مەنبەج و دەرپەڕاندن و لەناوبردنی تیرۆریستەکانی پەکەکە.)
باشە ئێمەی کورد وەک نەتەوەیەکی بندەست و دابەشکراو لە کوێی سیناریۆکاندا دانراوین؟
جێمس ماتیس وەزیری بەرگریی ئەمەریکا لە دواکۆبونەوەی ئەندامانی پەیمانی باکوری ئەتلەسی رایگەیاند: (ئێمەو هاوپەیمانانی نێودەوڵەتیی کاتێک لەرۆژهەڵات و لە باکوری سوریا( رۆژاوای کوردستان ) دەکشێینەوە کە چارەسەرێکی سیاسیی(عادیلانە) مان بۆ شەڕی ناوخۆی ئەو وڵاتە دۆزێبێتەوە و بەشار ئەسەد نەتوانێت جارێکی دیکە بگەڕێتەوە ئەو ناوچانەو دەست بەسەریاندا بگرێتەوە.) ئەو ناچانەش بریتین لەو کانتۆنانەی هێزەکانی سوریای دیموکرات(هسد/قسد)بە قوربانیدانێکی کەم وێنە رزگاری کردون، بەڵام ئەو چوار کانتۆنە هێشتا هەموخاکی رۆژاوای کوردستان نییە،کانتۆنەکانی عفرین و مەنبەج رزگاربکرێن دەتوانین بڵێن رۆژاوا ئازادکراوە و هەمو گەلانی سەر ئەو خاکە بە خاک و وڵات ونیشتیمانی خۆیانی دەزانن و بەرگریی لێدەکەن بەبێ جیاوازی ئەتنیی و ئاینیی، بەڵام دوژمنانی کورد بانگەشەی ئەوەدەکەن کە کورد چواریەکی هەمو خاکی سوریای داگیرکردووە کە دەکاتە چوار ئەوەندەی پانتایی ئەو خاکەی پێشتر لەسەری دەژیان. ئەوەی زۆرتر شۆڤێنزمی عەرەب و تورک و گروپە چەکدارەکانی ئەردۆگانی دەهری کردووە ئەوەیە کە ئەو ناوچانە بریتین لە ناوچە هەرە بەپیت بەرەکەتەکانی سوریا و سەرچاوەکانی ئاو (روباری فورات) ونەوت و گاز و گرنگترین بەرهەمەکانی دانەوێڵە و میوەش هەر لەوێدان.ئەوە بەوهۆیەوەیە کەدەڵێن کورد لە عفرین رایکرد و ئێستا هاتووە لەسەر نەوت و گاز شەڕدەکات و بووە بە داردەستی ئەمەریکا. وەک ئاشکرایە هێزەکانی ئەمەریکا لە ێاڵی 2014ەوە بنکەو بارەگایان لە سوریا دامەزراند و ئێستا 14چواردە بنکەی سەربازیی جۆراو جۆریان لە چەندین ناوچەدا هەیە و وەک بەرپرسە باڵاکانیان دەڵێن( ئامانجمان ئەوەیە سوریا بگەیەنینە کەناری ئاشتیی و ئارامی). ئێرانیش12 دوازدە هەزار چەکداری لەسەر خاکی سوریا جێگیرکردووە، ئەوە جگە لە هێزەکانی حیزبوڵای لوبنانی کە ژێرفەرمانی ئێرانن و رۆژانە بنکەو بارەگاکانیان لە شوێنی نادیار و بە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان هێرشیان دەکرێتەسەر.حوسییەکانیش لە یەمەنەوە لە بری ئێران موشەک ئاراستەی وڵاتی سعودییە دەکەن. لە راستیش دورناکەوینەوە کە بڵێین ئەگەر هێزەکانی ئەمەریکاو روسیا نەهاتنایەتە سۆریا و ئیسرائیلیش بەنهێنی و بەئاشکرا دەستی قورسی لە هێزەکانی ئێران نەوەشاندبا،دڵنیام هێزەکانی ئێران دەمێک بۆ ئەو ناوچانەو زیاتریشیان داگیرکردبو، قاسم سلێمانی و بەکرێگیراوانی ئەردۆگان لەوناوەدا کلکیان تۆزی دەکرد و بۆ دژایەتیکردن ولەنێوبردنی کورد تەباو گونجاو پێکەوە کاریان دەکرد لەفەرمانڕەواییکردنی ئەو ناوچانەدا، هەرچەند ئێستاش ئامادەییەکی فراوانیان هەیە و ێەتان هەزار چەکداری خۆیان و بەکرێگیراویان دامەزراندووە.ئەمەریکاو رۆسیاو هێزەکانی کورد نەبونایە، ئێران بۆ دابینکردنی رێگا ستراتیژی یەکەی لە تارانەوە بۆ لوبنان(گوایە بۆ رزگارکردنی فەلەستان) و تورکیاش بۆ لەنێوبردنی کورد بەگشتیی و هێزەکانی شەڕڤانان و پێکەکە بەتایبەتیی، ئەوەندەی بۆیان بکرابایە خاکی سوریایان لە نێو خۆیاندا دابەش دەکرد، بەڵام ئەو مەترسییانە هەر پەیوەندی بەگەلی سوریاوە نییە،مەترسی راستەوخۆی بۆ ئیسرائیل هەیە و نەک هەر ئاسایش و ئارامیی بەڵکو بون و مانەوەشی دەخاتە مەترسی یەوە، بەڵام جولەکە بەوە ناسراون زۆر زو تیماری دەردی خۆیان دەکەن.ناتانیاهۆ بە ئاشکرا و لە کەنیستی ئیسرائیلەوە رایگەیاند: ئیسرائیل و شیعە ئەوەندە هاوکار و هاوئامانجن وەک ئەوەی یەک دەست بن! ئایەتوڵاخومەینی ئیسرائیل و فەرەنسا گەڕاندیانەوە بۆ ئێران و دایانمەزراند، داعش ئێمە هێنامانە ناو کایەکە، بەهاری عەرەب پلانێکی هاوبەشی نێودەوڵەتی بو بۆ تێکشکاندنی هێزو توانای سەربازیی ئەو وڵاتانەو لەنێوبردنی سەرۆکەکانیان و (چاوترساندنی ئەوانی دیکە). ئێمە لە باشوری لوبنان کشاینەوە بۆ ئەوەی هیزەکانی شیعە(حیزبوڵا) لەوێ دامەزرێت و لوبنان پارچەپارچە بکەین لە نێوان شیعە و سونەو کریست و مارۆنیی و دوردزی ..و کار بەوە بگات (حیزبوڵا بەفەرمانی راستەوخۆی حەسەن نەێروڵا،رەفیق حەریری لە نێوەراستی بەیروت دا تیرۆربکات،حوسی یەکانی سەربە ئێران لە یەمەن بە رۆکێتی جۆری سکۆد وڵاتی سعود هەراسان بکەن،فەلەستینی یەکان ئەو (فیشەکە شێتانە) بهاون بۆ ئیسرائیل کە ئێمە بەیاری منداڵانی دەزانین.
سەرۆکی ئەمەریکا دۆناڵد ترامپ لە دوا کۆبونەوەی ئەنجومونی(نەتەوە یەکنەگرتووەکان)دا وتی: کورد گەڵێکی مەزن و جەنگاوەری بەهێزن،من زۆر خۆشمدەوێن وزۆریش هەوڵدەدەین یارمەتییان بدەین.ئەوە لەیادمەکەن کە ئەوە هەرێمی ئەوانە،پێکەوە جەنگاین و پێکەوە مردین.هەزاران کوردمان لەدەستدا کاتێک بەرەنگاریی داعشیان دەکرد. ئێمە ئەوە لەبیرناکەین.ئەردۆگانی سەرۆکی تورکیا کە گوێبیستی ئەم لێدوانە بو، یەکسەر هەستاو هۆڵەکەی جێهێشت.بەڵام ئەوانەی ئەم سەرۆکی ئەمەریکایە چاک دەناسن وەک ژەنەراڵی خانەنشین ستانلی میکریستال دەڵێن(ترامپ پیاوێکی درۆزن وناپاک و بێڕەوشتە) راستیش دەکەن ئاخر ئەوە چەند جار ئەمەریکا سمێڵی کورد دەتاشێت و ئاوێنەکەش دەداتە دەستی،کوردیش هەرئەوەندەی ناخۆشە هەتا سمێلی دێتەوە، ئیتر دەست بەقەفی سمێڵیدا دێنێت و نەمێش میوانێتی و نەبای دیوە و نەباران. ئەوە پلان شیوەی یاریکردنی یاریزانە گەورەکانی سیاسەتە، مرۆڤی کورد پێویستە بەردەوام و هەتا هەتایە نەفرەت لە زلهێزەکان بکات،ئەی رو لە کێ بکات، وڵاتێک نادۆزێتەوە ئاوڕی لێبداتەوە.. قاعیدە و دواتر داعش بێئەوەی خاوەنی بستێک خاک و جێگە پێیەک بن لە عێراق و لە سوریا،لەهەردو وڵاتەکەداو لە بەشێکی بچوکی باشوری کوردستانیش خۆیان دامەزراند و بەرەنگارییەکی ئازایانەی ئەمەریکاو هاوپەیمانەکانیان دەکرد و ئەگەر(ساویلکەیی و خۆشباوەڕیی)کورد نەبوایە تەپڵی تۆپانیان بە زڵهێزەکان دەکرد و دەوڵەتی عێراق و شام یش بۆ ماوەیەک دادەمەزرا بە سەرۆکایەتی خەلیفەی موسوڵمانان عومەر بەغدادی کە هەر بەپلانی ئەمەریکا لە زیندانی سەربازگەیەکی ئەمەریکا لەبەغدا هەڵات لەگەڵ دوهەزار تیرۆریستدا.
2- باسەکەمان بەخەستیی لەسەر کوردی رۆژاو باشوری کوردستانە، کێشە لەنێوان ئەمەریکاو کوردا چیە لەکاتێکدا هێشتا ئەمەریکا دۆستێکی وەها پاک و دڵسۆز وقوربانیدەری نەبووە، خاڵی ناکۆکی چییە؟ئایا پێشمەرگەکانی باشور لەلایەک و شەڕڤانانی کورد لەرۆژاوا کە بڕبڕەی پشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات ئەوانن، مەترسین بۆ بەرژەوەندی یەکانی تورکیاو ئێران لەو ناوەدا، سنورەکانی تورکیا دەکەونە بەرمەترسی و بێئارامیی و دەستدرێژیی پێشمەرگە یا شەڕڤانان؟سامانی ئاوەکانی روباری فورات کە سەرچاوەکانیشی لەخاکی باکوری کوردستانەوە هەڵدەقوڵێت،کەڵەگایەتی شۆڤێنزمی تورک بەرەو کۆتایی دەبات کە ئەگەر بۆی بلوێت وەکو (دێوەرەشەکە) ی ئەفسانەکان بەری ئاوەکان دەگرێت و بە منەت و شاباش (خێراو) بە هەردو وڵاتی عێراق و سوریاو هەرێمی باشوریش دەدات، وەک ئەوەی چەندین جار ئاوی لە خواروی عێراق دەگرتەوە و زیانێکی زۆری بە مەڕوماڵات و کشتوکاریان دەگەیاند.سەرەتای ێاڵانی هەشتاکانی سەتەی رابوردو شوانکارەی نێوەڕاست و خواروی عێراق مەڕوماڵاتیان لەبەر بێ ئاوی گەیاندە باشوری کوردستان و مەڕێکیان بە نرخی قەلەمونێک دەفرۆشت !!
تۆبڵێی ئەم راوە ریوی یە بۆ کەوڵی کۆماری ئیسلامی ئێران بێت؟ هەرهەمو حکومەتەکانی ئەم سەرزەمینە جگە لە دەسەڵاتەکەی بەشار ئەسەد،هەریەکەو کەموزۆر لەئاستێکدا و بەڕادەیەک زیانی قورس بەبەرژەوەندی یەکانی دەگات بەهۆی سیاسەتی (هەناردەکردنی شۆڕش) وکۆماری ئیسلامی ئێران بەمەترسی یەکی گەورەو سەرچاوەی گروپە تیرۆریستەکان و توندوتیژی و تێکدانی ئارامیی و ئاسایشی جیهان دادەنێن ،هەرچەند ئەو وڵاتانە لەکاردانەوە و هەڵوێست وەرگرتندا جیاوازن.
رێککەوتنەکەی ساڵی2015ی نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1(ئەمەریکا، روسیا، بەریتانیا، فەرەنسا،چین وئەڵەمانیا لەسەرفایلی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران بریتیبو لەوەی ئێران دەستبەرداری پیتاندنی یۆرانیۆم بێت،بەڵام ئێران نیازی نەبو بەو خاڵەوە پابەند بێت،دومانگ دواتر پیتاندی یۆرانیۆمی بەرزکردەوە لە 15% بۆ 20% و ئەگەر بەو رێژەیەش پەرە بە بەرنامەکە بدات دەتوانێت لەێاڵی2020 بە دواوە ئەو رێژیە بگەیەنێتە90% و کۆگاکان پڕدەکات لەچەکی ئەتۆم، بەڵام هەرهەمو داتاکان رو لەوە دەکەن کە ئەمەریکای سەردەمی ترامپ بەپەلەیە کە یەکلایەنە رێککەوتنەکە هەڵوەشێنێتەوە و بیداتەوە بە روی ئێراندا،هەرچەندە وڵاتانی ئەوروپاو روسیاو چین دژی وەها هەنگاوێکی ئەمەریکا دەوەستن.
ئەو12مەرجەی ئەمەریکادایناوە بۆ ئێران زۆر قورسن، فەرەنسا و بەریتانیاش لەورووەوە هاودەنگی ئەمەریکان. روسیاو چین و ئەڵەمانیا هاودەنگ نین،بۆیە ئێران چاوەڕوانی پشتیوانییان لێدەکات،روسیا و چین پشتگیری ئێران دەکەن بەڵام ئەڵەمانیا ناتوانێت لەروی ئەمەریکادا بوەستێت. سوریای بەشار ئەسەد لەسەر لێواری مەرگە،هەمو هەوڵێکی خستۆتەگەر بۆ ئەوەی روسیا رۆکێتی ئێس 300 ی بداتی و بتوانێت پشتگیری یەکی ئەکتیڤ لە هێزەکانی ئێران و حەسەن نەێروڵا بکات،هەرچەن رۆژنامەی لویان ی فەرەنسایی نوسیوێتی کە بەشار ئەسەد بەڕێگەوەیە بگەڕێتەوە گۆڕپانی نێودەوڵەتی. حەسەن نەێروڵا بەفەرمانی ئێران هێزەکانی حیزبوڵای لە سوریا کێشایەوە و بەپشتیوانیی تۆپخانەیەکی ئێران بە درێژایی سنورەکانی ئیسرائێل بڵاوبونەتەوە،ئیسرائیلیش دەمێکە خوازیارە شەڕهەڵگیرسێت و ئاگری غەزەبی خۆی بەسەر کۆماری ئیسلامدا بڕژێنێت، بەتایبەتیش کە ئەمجارەیان مەترسی ئەوە لە ئارادا نییە بە شەڕی عەرەب و ئیسرائیل(ئیسلام و گاور) ئەژماربکرێت و گەلانی موسوڵمان بیکەنە هەراو هوریا، چونگە ئەمجارەیان ئێرانە و بەرەگەز عەرەب نییە و بەئاینزاش شیعەی دوازدە ئیمامیی(جەعفەری) یە و تەنها سوریا هاودەنگ و هاوئاینزایەتی. ئەمەریکاش لەوپەڕی ئامادەباشیدایە،پتر لە 60شەێت پارچەچەکی دەریایی زەبەلاحی لەدەریای چین کشانۆتەوە بۆ دەریای عومان و کەنداو.تەنها لە وڵاتی سعود 60شەێت دەستگای دژە موشەک(پاتریۆت)ی هەرە زیرەکی دامەزراندووە، لەبەحرەین 10 و لەئیماراتیش23، هەروەها جێگیرکردنی بەشێگ لە هێزەکانی ئەمەریکا کە لە سوریا دەکشێنەوە لەپەنا سنوری ئێراندا لە ناوچەکانی حەریر و باتاس و شەقڵاوە.ئەم ئامادەکاری یە چڕوپڕ فراوانەی ئەمەریکا جگە لەو ئەرکانەی بە ئیسرائیل و هاوپەیمانان سپێردراوە، نیشانەی ئەوەیە لە یەکەمین گوژمەگانی جەنگەکەدا ئێران لە پەلوپۆ دەکەوێت و ئاڵای سپی بەرزدەکاتەوە.بەر لە روداوەکان کە دژی هەموجۆرە شەڕوشۆڕ و کوشتوکوشتار و توندوتیژییەکم بەتایبەتیش ئەگەر ماڵە وێران و کاولەکەی کورد گۆڕەپانەکەی بێت،بەڵام دڵنیام پێکدادانێکی قورس دەقەومێت و هەروەک بەرەنگاربونەوەی دو پاڵەوانی بۆکسێن دێتە بەرچاوم کە یەکێکیان زۆر بەخۆی دەنازێت و بەکەشوفش و هەراوزەناوە دێتە مەیدان، بەڵام هەرزو فشدەبێتەوە و بەجۆرێک لەپەلوپۆ دەکەوێت راهێنەرەکەی(خاولی سپی) فڕێدەداتە بەرپێی ناوبژیوانەکە بۆ راگرتنی ململانێکە و رازیبون بەدۆراِندن و سەرکەوتنی پاڵەوانی رکەبەر! ئەوە شکست و دۆڕاندنە، بەڵام شکست ودۆڕاندنێکی ئابڕومەند نییە،ئێرانیش هەر لە قۆناغی یەکەمی روبەڕویونەوەکەدا ئاڵای سپی بەرزدەکاتەوە و وەک سوپا بەزیوەکەی ێەدام شکستێکی سەربازیی ئابڕوتکێن قبوڵ دەکات بۆ رزگارکردنی ئەوەی کە دەتوانێت رزگاری بکات.
بەریتانیا بەخشپەیی کاردەکات، وەک ئەمەریکای سەردەمی ترەمپ خواست و ئامانجەکانی دەرناخات و هەمیشە پەردەپۆشیان دەکات،ئامانجەکانیشی کەمتر لەگەڵ ئامانجەکانی ئەڵەمانیاو فەرەنساو ئیتالیا و ئیسپانیادا یەکدەگرنەوە، کەچی لەگەڵ ئەوەشدا هەڵوێستەکانی زۆر کاریگەرن، ئەوەتا مەرج بۆ کۆتاییهێنان دادەنێت بۆ خستنی رژێمەکەی ئێران. لەگەڵ تورکیاشدا بەرژەوەندی زۆرە و پارێزگاریشی لێدەکات، ئەگەرنا تورکیا خۆی لەبەردەم قەیرانی سیاسیی و ئابوریی و سزائابورییەکانی ئەمەریکادا راناگرێت و دەکەوێت.بۆریس جونسن وەزیری دەرەوەی بەریتانیا، هەتا ئێستا پشتگیریی ئێران و عێراقی دەکرد،ئێستا دەڵێت(گۆڕینى رژێمی ئێران نزیکە، هەرچەند ئێمە کار بۆ ئەوە ناکەین، بەڵام لەداهاتویەکی نزیکدا رودەدات.) ئەگەر مەبەست لە گۆڕینی رژێمەکە، گۆڕینی دەمو چاوەکان بێت ومێزەربەسەرەکان دوربخرێنەوە و بێ مێزەرەکان بێنە جێگەیان، قاسمی سڵێمانی و بەرەی قودس جێگەی ئایەتوڵاکان بگرنەوە، ئەوە ئەمەریکا خەیاڵی خاوە، چونکە هەر مێزەربەسەرەکان خۆیان کۆدەتایەکی سپی دەسازێنن و بەرەی قودس دێنە سەرکار و دەکەونەوە گفتوگۆو دانوستاندن لەگەڵ ئەمەریکا و ئەوروپادا و ئەوەش چەندین ساڵ دەخایەنێت و دەچێتە سەر تەمەنی رژێمی مێزەربەسەرەکان و دەسەڵاتی پەت و سێدارە.بەڵام بەریتانیا چاوی لەوەیە هەرگۆڕانکارییەک لە ئێراندا روبدات، بارودۆخەکە وەک سوریا نەبێتە کێشەیەکی گەورەو وڵاتانی نزیک و دور بێنە ناوەوە و هەریەکەیان بەشێکی داگیربکات،هەروەها زیان بەبەرژەوەندییە ئابوریەکانیشی نەگات و کۆمپانیا بەریتانیاییەکان لە ئێراندا بمێننەوە.ئەمە یەکێکە لە هۆکارەکانی مانەوەی رژێمی مەلاکانی ئێران .پێنس کە یەکێکە لە جێگرەکانی ترەمپ رایگەیاند کە روداوی گەورە و گۆڕانکاریی مەزن لە خۆرهەڵاتی ناوەند دا بەڕێوەیە..سعودییەو ئیمارات گەمارۆکانی سەر وڵاتی قەتەر هەڵدەگرن،قەتەریش وەک ئەوان بەشێک لە مەسرەفی ئەمەریکا دەگرێتە ئەستۆ.هاوپەیمانەکانی ئەمەریکا لەناوچەکەدا،سعودییە،کوێت، ئیمارات،میسر و مەغریب کەوتونەتە خۆیان، مەغریب دەستپێشخەری کرد و پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئێراندا پچڕان.ئیسرائیلیش کە دەبینێت میلیشیاکانی سەر بەئێران لە سنورەکانییەوە نزیکن،لە هەموان بێ ئارامترە و رۆژانە لەو هێزانە دەدات و ئەمەریکاش دڵنیای دەکات کەئێران دەبێت بچێتەوە قاوغەکەی خۆی و توانای ئەوەی نەبێت ببێتە مەترسیی بۆ سەر وڵاتانی ناوچەکە و ئاڕاستەکردنی تیرۆر لەجیهاندا.
ئێران بەناچاری و بۆمانەوەی خۆی هەمو رێگایەک دەگرێتەبەر،پلانی ورد و ژیرانەشی هەیە و کەلێنبڕ کاردەکەن و پارەو چەک بەهەمولایەکدا دەبەخشنەوە. دوابەدوای کۆتایی شەڕی (خومەینی ـ ێەدام) و هەر لەساڵی 1989وە وبەپێی ستراتیژی (هەناردەکردنی شۆڕش) پلانیان دارشت بۆ پێچانەوەی عێراق و دواتر سوریا و لوبنان و یەمەن وهاوکاریی زۆرتری حیزبوڵاو گروپەکانی دیکە دەکات لەسوریا بۆ ئەوەی وەک لایەنێکی بەهێز بمێنێتەوە لە هاوکێشەکانی کێشەی سوریادا. لە عێراقیش هەۆلدەدات کورد وکورد، شیعە توندڕەوەکان(سەربە مالیکی،هادی عامیریی) و شیعە میانڕەوەکان(سەربە موقتەدا سەدر و حەیدەر عیبادی وعەمارحەکیم و عادل عەبدولمەهدی)، شیعەو کورد،کورد و تورکمان بەشەربدات، بەڵام دوارۆژەکان کۆماری ئیسلامی ئێران نزیکە وبەپێی پلانەکان یەکەم گورزی قورس لە سەر خاکی سوریا بەرئێران دەکەوێت، دوەم گورز کە ئەمەیان کوشندە دەبێت لە خاکی عێراقەوە دەبێت.ئێران دەزانێت شەڕەکە رودەدات، هەوڵدەدات لەدەرەوەی ئێران بیکات و لە سنورەکانی ئیسرائیلەوە شەڕێک لەگەڵ جولەکەدا و لە عێراقیش شەری ناوخۆ هەڵبگیرسێت.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
