یەک) کەس و سەردەمئەبو حامید محەمەد ئیبن محەمەد ئەلغەزالی کوڕی سەردەمێکی تەنگژاوییە. ناکۆکیی ئایینی، هزری، پارەپەرستیی مەلاکان و ملکەچییان بەرانبەر دەسەڵاتداران، لەناوچوونی دەوڵەتی گشتگیری خەلافەت و سەرهەڵدانی چەندین دەوڵەتۆچکەی ناوچەیی، مۆرکی ئەو سەردەمە بوون کە تێیدا غەزالی هاتە جیهانەوە: ساڵی 1058 لە توس / خۆراسان. ئەو و ئەحمەدی برای هێشتا زارۆک بوون کاتێک باوکیان مرد، وەلێ هەڤاڵێکی باوکیان کە سۆفی بوو، ئەرکی پەروەردەیی هەردووکیانی لە ئەستۆ گرت: لە "مەدرەسە" خستنیە بەر خوێندن، بەو ڕێیەشەوە کێشەی...
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوە ڕەخنەی فەلسەفەیی فەلسەفە: غەزالی و پاشەوارانی ئەبو حامید ئەلغەزالی (1058-1111) سەر بە وتووێژخوازترین هزرڤانانە لە مێژووی فەلسەفەی ئیسلامیدا، تەنانەت هەندێکی داڕشتنەکان نایخەنە ڕیزی فەیلەسوفەکانەوە. هۆی ئەمە دەگەڕێتەوە بۆ ڕووە جیاوازەکانی بەرهەمەکەی: ئەو...
ڕێبەریئەمڕۆ "هەرێمی کوردستان" تەواو شێواوە، ستەمکارییەکانی کوردایەتیی ڕیال هەموو سنوورێکیان بەزاندووە و کوردەکان لە لایەن ستەمکارانەوە خزێنراونەتە نێو دۆخێکی ئەوها دژوارەوە کە ڕەنگە بە کارەساتی سامناک بۆ ئەوان کۆتایی پێبێت. ئەم ڕەوشە دەمانبزوێنێت بۆ ئەوەی ڕەخنەییانە کار لە ڕابوردوودا بکەینەوە، چونکە...
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەنوێپلاتۆنییە مەزنەکانی خۆرهەڵاتئیبن سینادوای ڕووخانی خەلافەتەکەی بەغداد چەند دەوڵەتێکی ئۆتۆنۆم لە خۆرهەڵات سەریانهەڵدا. ئێستا ئەم دەوڵەتانە بە پێچەوانەوە سیاسەتی دەسەڵاتخوازییان ئاڕاستەی وڵاتانی ئەرەبی کرد و لە لایەنی خۆیانەوە کاریگەریی کولتووریان لەسەر نواندن. گومانی...
نووسینی ئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەسەربارى ئەو بایەخە زۆرە کە لە نیوەى سەدەى دەیەمەوە لەنێو هزرپێگەیشتووان و ئەدیباندا بە فەلسەفە درا، هێشتا هەر پێگەکەى لە جڤاکی ئیسلامیدا پتەو نەکرا بوو. ئاخر هیچ کام لەو نووسەرانە کە لەم کاتەدا تێکستى فەلسەفەیی دەنووسی، نەیتوانی بڕوا بە خوێنەرانى فراوانتر...
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەنوێپلاتۆنییە مەزنەکانى خۆرهەڵات: ئەلفارابى و ئیبن سینافەلسەفەى ئەرەبى-ئیسلامى لە کۆتایى سەدەى نۆیەمى زایینیدا دێتە نێو قۆناغێکى نوێوە. ئێستا سەردەمى وەرگێڕانەکان تا ڕادەیەکی زۆر کۆتایى پێهێنرا بوو و فەلسەفە لەسەر بناغەی ئەو بابەتە وەرگێڕراوانە ئەدگارێکی سەربەخۆی وەرگرت:...
ئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەسێیەم پرۆژە: ئەبو ناسر ئەلفارابىپرۆگرامەکەى ڕازى بوێرانە بوو و تێڕوانینی نوێى بۆ فەلسەفە ئاوەڵا کرد. کندى کارایی فەلسەفەی وەک خزمەتکارى دۆگم دیاری کرد، وەلێ ئێستا هەڵسەنگاندنەکە وەرچەرخێنرا و گۆترا کە فەلسەفە بەسەر هەموو هزرێکی ئایینییانە ئیلهامپێدراودا باڵادەستە...
من کوڕی خانەوادەیەکی جەلالیم – (جەلالیی تۆخ). زۆرینەی گەورەخانەوادەکەمان جەلالی بوون.جارێک، لە منداڵیدا، چۆلەکەیەکم بە بەچکەیی گرت. گۆتم، خۆم بەخێوی دەکەم. چۆلەکەش هێدی هێدی لە نێوماندا ڕاهات. دەمخستە سەر سەرم، سەر شانم، نێو باخەڵم، بەسەر سنگمدا هەڵدەزنا و لە کراسەکەمەوە بە جریوە جریو سەری دەردەهێنا....
کاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەجارێک کەر بە پڵنگی گۆت:- "گیا شینە"پلنگیش وەڵامی دایەوە:- "نەخێر، گیا سەوزە."دانوستانی نێوان کەر و پڵنگ گەرم بوو، پاشان هەردووکیان ڕێککەوتن کە ڕازی ببن بە بڕیارێکی دادوەرانە، بۆ ئەم مەبەستەش چوون بۆ لای شێری پاشای جەنگەڵ کە لە ڕووبەری بێدرەختی نێو دارستاندا لەسەر تەختی پاشایەتی...
نووسینی: گێرت هێندریش ئەلکندی و ئەلڕازی:فەلسەفاندنی سیستەماتیکی سەرەتا ئەو واتایەی دەگەیاند کە هزرڤانان دەگەڕانەوە بۆ سیستەمە فەلسەفەییە هەبووەکان، واتا بۆ فەلسەفەی مەزنی ئەنتیکە و ئەنتیکەی دەمەو کۆتایی (درەنگ): بۆ پلاتۆن، ئەڕیستۆتێلیس و نوێپلاتۆنییەکان. وەلێ فەلسەفاندنی سیستەماتیکی ئەو واتایەش دەگەیەنێت...
کێ لە سۆشیالمیدیادا بەوردی سەرنج بدات لە کۆمێنتگەلی ڕێکخراوی ئیسلامگەرایان کە لەبارەی هەر هەڵوێستێکی ڕەخنەییانەی توێژەرانی یان ڕەخنەگرانی ئیسلام دەنووسرێن، یەکسەر دەبینێت کە هۆشی کۆمێنت نووسان جام بووە – هیچ وەرناگرێت، ناتوانێت دانوستاندنێک بەربخات. دەربڕینە لە خۆ ڕازییەکانی وەک "دە کەرە کەر"، "تەنیا...
ئولریش ڕودۆلف کاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەنەشیاوە ئەم سەرەتایانە لە ناوى ئەبو یەئقوب ئەلکندى (نزیکەى 800-870) جیا بکرێنەوە. کندى لە لایەن هاوچەرخانییەوە ناو دەنرا "فەیلەسوفى ئەرەبەکان"، لێرەشدا مەبەستیان لەوە بوو کە کندى بە زمانى ئەرەبى بەشدارییەکى بەواتاى لە هێنانەئاراى زانستی فەلسەفەییدا کردووە. جگە...
گێرت هێندریش کاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەئەوە کە پێشتر گۆتمان (واتا پشتگوێخستنى وەڵامدانەوەى پرسیارە فەلسەفەییەکان بۆ خاترى وەڵامدانەوەى ئایینى کە لاى کندى بینیمان – و) دووەم سیستەماتیکییە مەزنەکەى سەدەى نۆیەم ناگرێتەوە: ئەبوبەکر محەمەد ئیبن زەکەرییا ئەلڕازى.ئەم وەک گومانگەرا و ڕەخنەگرێکى ناوداری ئایین...
١- پوختەی ژیاننامەئالێکساندەر گۆتلیب باومگارتن ١٧/٦/١٧١٤ وەک پێنجەم کوڕی خانەوادەکەی لە بەرلین هاتە جیهانەوە. باوکی، یاکۆب باومگارتن، قەشە بوو، دایکی، ڕۆزینا ئێلیزابێت، سێ ساڵ دوای زایینی ئالێکساندەر جیهانی بەجێهێشت، پێنج ساڵ دوای ئەویش باوکی. ئالێکساندەر لە لایەن نەنکییەوە بەخێو کرا؛ ساڵی ١٧٢٧ لەتەک...
ئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوە ماوەیەکى کورت دواى مەرگى کندى دەرکەوت کە پێویستە لە کولتوورى ئیسلامیشدا فەلسەفە و تیۆلۆگیى لە یەکدى جیابکرێنەوە. با کندى ڕێزى لە کارى تیۆلۆگەکان گرتبێت؛ با تیۆلۆگەکانى سەردەمى کندى جەختیان لە ڕاسیۆنالێتیى خۆیان کردبێت، یان تەنانەت گرنگییان بە...