بیرەوەریەکانم زرار سلێمان بەگ دەرگەڵەیى 1943ــ 1977 (بــەشـى یازده‌هه‌م)

Thursday, 27/09/2012, 12:00

4598 بینراوە

دەست پێكردنەوەى وتووێژ لە كۆتایى (1963) و سەرەتاى (1964)

لەكۆتایى ساڵى (1963)و سەرەتاى (1964) لەوكاتەى مەلامستەفا لە ناوچەى بارزان تازە گەیشتبوە ناوچەى (باڵەك) حكومەتە نوێیەكەى (تاهیر یحیى) چەند نوێنەرێكى بەڕێ كرد بۆ ڕێ ڕوون كردنەوەى شێوەى وتووێژ، لەسەرەتاوە لە ڕێگاى ڕواندزەوە یەكێك بەڕێ كرا بۆ دیدەنى بارزانى بە ناوى ئەسكەندەر، ئەومان بەڕێ كردە گەڵاڵە، دوابەدواى ئەسكەندەر(نورۆى) برازاى مەلامستەفا بەڕێ كرا ئەویش ڕۆیشتە باڵەكایەتى بۆ دیدەنى مەلامستەفاى مامى، ڕاسپێردراوى حكومەت بوو، ئەوەى بەدى دەكرا حكومەتى (عبدالسلام عارف) زۆر بەپەلە بوو شەڕ بوەستێ بۆ ئەوەى بتوانن بەعسیەكان لە دەسەڵات دوور بخەنەوە، كودەتاى بەعسیەكان لە دژى (عبدالكریم قاسم) بەسەرپەرشتى (عبدالسلام) ئەنجام دراو كودەتایە نوێیەكەش هەر ناوبراو سەرپەرشتى كردو یەكسەر داواى وتووێژى لەگەڵ كورد دا كردو گوتى دەبێ ئەنجامى هەبێت.

وەك لەسەرەوە باس كراوە لەگەڵ گەیشتنى بارزانى بۆ ناوچەى(باڵەك) نێرداروانى حكومەت بە بەردەوامى بەڕێ دەكران بۆ لاى بارزانى، لە دواى ئەسكەندەرو نورۆى برازاى خۆى لە حامیەى ڕواندز دەركەوتو چاودێرى بووین تا گەیشتە لامان لە نزیك جوندیان كاتێ هات دوو سێ پیاوى لەگەڵ بوونو بەڕێمان كردن بۆ ئەو شوێنەى مەلا مستەفاى لێ بوو، لەدواى سێ ڕۆژ گەڕایەوە، زۆرى پێ نەچوو ڕاسپێردراوى سێیەمیش (عریف ئەسعەد)دەرگەڵەیى. بەیانیەك زوو سوارێك لە حامیەى ڕواندز دەركەوتو چاودێریمان كرد تا گەیشتە لامان لە(گەرووك شیران) ناوبراو گوتى: (نامەم هێناوە بۆ مەلامستەفا)ئێمەش بێ دواكەوتن بەڕێمان كرد بۆ ماویلیان بۆلاى ڕەئیس كمال لەوێش بەڕێ كرابوو، لە وەرتێ نامە درابووە بارزانىو ڕاسپیردراو بەلاى ئێمەدا گەڕایەوە ڕواندز.

ئەنجامى ئەو وتووێژە ڕێك كەوتن نامەیەك بوو كە مۆر كرا لە نێوان حكومەتى عارفو بارزانیدا لە سەرەتاى ساڵى (1964) لە ڕانیە، ئەو ڕێكەوتن نامەیە دەنگو دۆڵى وا بڵاو ببوو كە كوردستان بە سێوو پرتەقاڵ فرۆشراوە! ئەوەش نیشانەى ناكۆكىو دووبەرەكى ناو ڕیزەكانى پارتى دیموكراتى كوردستان بوو، هەرئەو ناكۆكیە سەرى بەوە گەیشت لە كۆنگرەى ڕانیە پارتى بوو بە دوو پارچە، بارزانى بەلایەكداو (برایم ئەحمدو مام جلال)یش بەلایەكدا ڕووبەڕووى یەكتر وەستان، لە ئەنجامى لێكدانو ئاڵۆزى لایەكەى (برایم ئەحمد و مام جلال) ڕۆیشتنە ئێرانو بارزانیش لە سەنگەرەكان مایەوە ماوەیەك.

پێش ئەوەى مەلامستەفا بڕواتە ناوچەى ڕانیە (عزیز محمد) سكرتێرى حزبى شیوعى عێراق گەیشتە دەرگەڵە، ئێوارە زۆر درەنگ هاتە ماڵى، ئێمە پێش ئەوەى بڕواتە بنكەى حزب، دیار بوو زۆر ماندو بوو لە بادینان بە پێیان هاتبوو، لە دواى كەمێك حەسانەوەى ئاگادارى بنكەى حزبمان كرد كەوا هاوڕێ عزیز لەلاى ئێمەیە، زۆرى نەخایاند ڕەئیس كمالو مامۆستا جاسمو ئەوانى تریش هاتن بۆ لاى هاوڕێ عزیز، وادیار بوو هەرێمى گەڵاڵە بەیانێكیان ئامادە كردبوو دەربارەى هاوڕێ (حسێن حمدئاغاى مێرگەسۆرى) لە شەڕە دژوارەكەى دەوروبەرى بارزان شەهید كرابوو، كاتێك هاوڕێ عزیز چاوى بە نوسینەكە كەوتو خوێندیەوە زۆر بەتوڕەیى گوتى: (كێ پێى گوتون ئەو نوسینە بنوسن؟) نوسینەكەى دڕاندو فڕێیدا، ئەوەى ڕاستى بێت ئەو هەڵوێستەى سكرتێرى حزبى شیوعیم پێ ڕاست نەبوو كە بەم شێوەیە بێت لە پێش ئێمە.

بۆ بەیانى ئەفسەرە پایەبەرزەكان، سلیم فەخرىو عقید كافى گەیشتنە دەرگەڵە، ئەوان ڕایانگەیاند كەوا بارزانى لە ڕێگادایە دێت بەرەو ناوچەى ڕانیە دەڕوات، بەیانى بۆ ئێوارە دەگاتە گوندى (ناوكوێلەكان) هاوڕێ عزیز داواى لێ كردم بڕۆمە پێشوازىو بەخێرهاتنى، لەبەر ئەوەى پێش ئەوەى لە سۆڤیەت بگەڕێتەوە ساردیەك هەبوو، دیار بوو مەلامستەفا لەمن زویر ببوو. لەسەرداواى هاوڕێ عزیز ڕۆیشتمە گوندى ناوكوێلەكان بۆ پێشوازى بارزانى، ئەوەى ڕاستى بێت زیاتر لەشەش ساڵ بوو بارزانیم نەدیتبوو، ئێوارە زۆر درەنگ بوو پێش تاریك دابێت پاسەوانانى بارزانى لە ڕێگاى (داروسلام) دابەزینە گوندى ناوكوێلەكان، كاتێك خۆیشى دابەزیە سەرجادەى گشتىو چاوى بەمن كەوت بەدەست بانگى كردم، ڕۆیشتمە لاى دەستى خستە ناو دەستمو چاكو چۆنى لێ كردمو هەر زوو پرسى: (ئەتو بێژە هەرى سارى لە كەرا شەیتانى؟) گوتم: (گەورەم سواربوون عەیبەكەو هاتنە خوار دوو عەیب). ئەوكاتە دەستى بەرداموگوتى وەرە، لەگەڵى ڕۆیشتمە ئەو شوێنەى بۆى ئامادەكرابوو لەماڵى حاجى حسن، ئەوانەى لەوێ بوون (سلێمان بەگ، حمداغاى مێرگە سۆرى، غازى حاجى ملۆ، فاخیر حمدئاغا) منیش لەگەڵ نۆبەت دارێك كەناوى (عوزێرۆك) بوو، بارزانى ویستى لەگەڵ من بدوێت، بەڵام لەو دەمەدا (على مولود داربەسەرى) داواى كردبوو بارزانى ببینێو هاتە ژوورەوە لەگەڵ مەلا مستەفا كەوتە قسەو گوتى: (جەنابى بارزانى پارتیەكانى ناوچەى كۆیە بیست پارچە چەكیان لە ئێمە وەرگرتوەو پێمان دەڵێن نامەى بارزانیمان بۆ بێنن دەتان دەینەوە، جائەگەر بفەرموون پارچە كاغەزێكمان بۆ بنووسن بەڵكو چەكەكانمان بدەنەوە)، بارزانى گوتى: (نامەى من ئێستا لاى ئەوان ناڕوات هەر كاتێك نامەى من لەوێ ڕۆیشت ئەوكاتە وەرە نامەت بۆ دەنوسم، كەمێك سەبرتان هەبێت هەرچەكەكانى ئێوەنین باسیان لەسەر بێت هیتریش هەیە، نامە بۆ ئەوانەى چەكیان لە ئێوە وەرگرتوە نانوسم كە گوێى پێ نەدرێت!) دواى ڕۆیشتنى على مولود، حمد ئاغا گوتى: (ئەو پیاوە لە جەماعەتى شیوعیەكانە).

لە سەرەتاى بەهارى (1964) لە مانگى سێ ئاگاداریەك لە (حزبى شیوعی)وە هاتبووە دەرگەڵە بۆ ئەوەى هەندێ لە كادرەكانى شیوعى بڕۆنە (ئاوەگرد) لە كلكەى كێوى (سەفین) بۆ بەشدار بوون لە ئاهەنگى دامەزراندنى حزبى شیوعى عێراقى، ناوى منیش لەولیستەدا بوو فاخیر بەمنى گوت كە ناوى تۆش لەگەڵدایە بۆ بەشدار بوون لەو ئاهەنگە، بەڵام بە نهێنى (منیر) بەرپرسى سیاسى پێى گوتم بەومەرجەى نەزاندرێت ناوبراو بەمنى ڕاگەیاندوە كە ناوى منیش لە لیستەكەدا هەیە بڕۆمە ئاوەگرد، ویستم بزانم بۆچى نایەوێت من بڕۆم بۆ بەشدار بوون لەو ئاهەنگەى ئاوەگرد؟ منیر گوتى: (ئەوەى من بزانم دەنگە دەنگێك هەبوو لە نێوان فاخیرو عزەتو حاجى مەلا وام هەست كرد نایانەوێت تۆ بڕۆیت، بەڵام نازانم مەرامیان لە نەچوونى تۆ چیە؟!).

ڕۆژى (27/3/1964) دواى نیوەڕۆ لە دەرگەڵە دەركەوتمو ڕۆیشتمە ڕەژیكەریان بێ ئەوەى بەكەسیان بڵێم، ئێوارەى هەمان ڕۆژیش پێش تاریك دابێت دیار بوو فاخیر لەگەڵ كۆمەڵێك پێشمەرگە گەیشتنە ڕەژیكەریان، كاتێك فاخیر چاوى بەمن كەوت وەك بڵێى ئاڵۆز دیاربوو، هەرزوو لێم نزیك كەوتەوەو پرسى: (ئەوە خێرە لێرەى؟) گوتم: (ئەدى نەت ناردبوو بێم بڕۆینە ئاوەگرد بۆ بەشداربوون لە ئاهەنگى دامەزراندنى حزب؟) ناوبراو بێ دەنگ بوو یەك ووشەى دەرنەبڕى، لەودەمەدا ناردم پێشمەرگەكانى لەگەڵى بوون دایان بمەزرێنن، ئەو شەوە لەوێ ماینەوەو بەیانى زوو بەڕێ كەوتین نیوەڕۆ لە وەرتە میوانى (حاجى عوڵا) بووین لەگەڵ ڕێزێكى زۆرى ئەو پیاوە ماڵاوایمان كردو بەڕێ كەوتین، پێش ئەوەى بەڕێ بكەوین هەستم كرد فاخیر مەرامێكى هەیە! كاتێك لە وەرتە دەركەوتین ناوبراو لێم نزیك كەوتەوەو گوتى: (هاوڕێ بەباشى دەزانم پێشمەرگەكانمان هەریەكەى جەمەدانیەكى سۆر ببەستن بۆ ئەوەى نەپرسن ئێوە كێن!) ئەوەى ڕاستى بێت ئەو داوایەى فاخیرم بەلاوە زۆر سەیر بوو، لەبەر ئەوە هەر زوو گوتم: (فاخیر داوایەكەت بەلاى منەوە وارید نیەو گرانە یەكەم ئێمە بارزانى نین، دووەم بەخۆت دەزانى من نزیكەى چواردە ساڵ لەگەڵ بارزانیەكان بووم ئەو داوایەیان لێ نەكردین كە جەمەدانى سۆر ببەستین ئێستاش بـــە جوانى نازانم جەمەدانى سۆر ببەستم تا نەناسرێم، چونكە من ناسراومو زرارى كوڕى سلێمان بەگى دەرگەڵەییم، ئەگەر یەكێك بە جەمەدانى سۆرەوە بم بینێ چیم پێ دەڵێ؟ ئینجا ئێوە بڕۆن لە دواى ئێوە ئێمە بەڕێ دەكەوین، دەبێ ئەوەش بزانى كەس نیە ڕێگا لەمن بگرێتو بمگێرێتەوە). فاخیر زانى من بە قسەكانى ئەو پەست بووم گەڕایەوەو دەستى كرد بە سوێند خواردن گوتى: (بەسەرى حمدئاغا لەبەر هیچم نەبووە تەنیا بیرم لەوە كردۆتەوە ئێوە ناكۆكیتان هەیە لەگەڵ عباس ئاغا پێم خۆش نەبوو ئەتۆ بێیتو بەناو هۆزى ئەواندا تێپەڕ ببى). منیش گوتم: (فاخیر ئەگەر بۆ ئەوە بە پەرۆشى غەمت نەبێت هیچ ناكۆكیم لەگەڵ عباس ئاغا دانیە، ناوبراو زۆر باش دەزانێ من شیوعیمو كوڕى سلێمان بەگى دەرگەڵەییم نەك شێروانیم!) كاتێك دیتى لەو هەڵوێستەى ئەو ڕازى نیم زیاتر لە سەرى نەڕۆیشت، ویستم لەگەڵى نەڕۆم، بەڵام ناچارى كردم كە دەبێ بەیەكەوە بڕۆین، دیار بوو بە خەجاڵەتەوە گوتى: (بەسەرى سلێمان بەگ تۆ نەیەى منیش ناڕۆم). لە هەورازى زینى ئەستێرۆكان بەسەر بەفردا سەركەوتینو بە دیوى تردا سەرەو ژێر بە دۆڵى پڵینگاندا شۆڕ بووینەوە خوار لەگەڵ داكەوتنى تاریكى گەیشتینە گوندى (دێرێ) ئەوكاتە ماڵى عباس ئاغا لەو گوندە بوون، لە دیوەخانى ناوبراو میوان بووین، شەو لەوێ ماینەوە عباس ئاغا ڕۆیشتبوە ڕانیە خۆى لەماڵ نەبوو.

ئەو شەوە لەوێ بووین، شەوێكى ئەوەندە تەڕوتووش بوو كەس نەى دەتوانى سەرى دەربێنێت، لەو ڕێڕەوەدا (عزیز سەلیم)ى هونەرمەندیشمان لەگەڵ بوو بەناوى (دكتۆر ڕەحیم) دەڕۆیشتەوە قەڵادزێ بەیانى ڕۆیشتینە ڕانیە لەوێش چووینە گوندى (كونەسە) بنكەى چەكدارەكانى حمدئاغاى باوكى فاخیر لەوێ بوو، لاى ئەوان ماینەوە، بەیانى ڕۆژى (30/3/1964) زوو لە ڕانیە دەركەوتین بۆ نیوەڕۆ گەیشتینە(هیزۆپ) گوندى ناوبراو لەلایەن سوپاى داگیركەر وێران كرابوو، نانى نیوەڕۆمان لەسەر ڕووبار لە ژێر پردەكە خوارد لەوێش بەرەو (سماقولى) ڕۆیشتین، لەڕێگا لاماندا ناو هەندێ خاوەن ئاژەڵ لەژێر ڕەشماڵى بوارە هەوار بوون لە نزیك گۆڕستانێك لەوێ پێیان گوتین ئەوە گۆڕستانى شەهیدانە، لە دەوروبەرى گۆڕستانەكە دیتم چەند كەڵەكە بەردێك هەبوون، بەلامەوە سەیر بوو هەر پێشمەرگەیەك بەردێكى بەدەستەوەیە فڕێى دەدایە سەر كەڵەكە بەردەكان، پرسیم (ئەوەچى یە؟) گوتیان (ئەوە گۆڕى ئەوكافرانەن كە شەڕى لەشكرى ئیسلامیان كردوە، پێویستە ڕەجم بكرێن!)، یانى بەرد باران بكرێن! كاتێك گەیشتینە ناو گۆِرستانەكە دیاربوو چەند گۆڕێكى ڕازاوەى تێك نەچوو، كێلەكانیان بەرزو پارێزراو، گوتیان ئەمانەش گۆڕى (ئەسحابەى لەشكرى ئیسلامن)، خەڵك باوەشیان لە كێلەكان دەكردو خواستو مەرامیان لێ دەخواستن!.

ئێوارەى هەمان ڕۆژ بە درەنگەوە لەنزیك گۆڕستانى باسكراو لە روِوبارى سماقولى پەڕینەوە، دیاربوو سماقولى سوتێنددرا بوو، بەبنارى كێوى سەفین دا سەركەوتین لەگەڵ داكەوتنى تاریك گەیشتینە بنكەى ئاوەگرد ئەو شەوە بووم بە میوانى مامۆستا (ئەحمەد دڵزارى شاعیر)، ئەوەى جێگاى ڕەزامەندیم بوو ئەوەبوو شەو زۆر بەخۆشى ڕامان بوارد، بەیانى ڕۆژى (31/3/1964) لەگەڵ گەزەنگى هەتاو گشتمان داڕژاینە گۆڕەپانێك بۆ ئاهەنگ گێڕان لەناو سەوزە گیاى بەهار دانیشتین، لە سەرەتاوە گوێمان گرت لەدەنگى مامۆستا (كمال غەمبار) بەڕێوەبەرى ئاهەنگ، زۆر بەسۆزەوە بەخێرهاتنى لە مێوانەكان كردو ئەوجا گوێمان گرت لە گوتارى حزبو كۆمەڵێك هەڵبەستى مێژوویى، دوا بەدواى ئەوانە بەیادى شەهیدانى سەركردە شریتێكى دەنگى ئەوان لێدرا، ئەوەى ڕاستى یە بەشداربوەكانى ئاهەنگ زۆر بەپەرۆشەوە گوێیان لەدەنگى سەركردە شەهیدەكان ڕاگرتبوو.
ئاهەنگەكە ئاهەنگێكى یادەوەرى بوو، ئەو شوێنەى ئاهەنگەكەى لێ سازكرا (ئاوەگرد) دەكەوێتە دامێنى كێوى سەفین ئەو شوێنە ببوە بنكەى شیوعیە ڕاكردوەكان، ئەوانەى لەدەستى ڕژێمى خوێنڕێژى بەعس ڕایان كردبوو، بنكەى هەرێمیش لەوێ بوو بە شێوەیەكى كاتى، ئەوەندە ڕۆژانەى لەوێ ماینەوە لەگەڵ كۆمەڵێك لە هاوڕێیان كەوتمە قسەكردن، زۆر بە ووردى باسى ئەو گیروگرفتو ڕووداوانەم لەگەڵ باس كردن ئەوەى كادیران خستبویانە پێش كاركردنى منو كۆسپ بۆ ئەوەى ڕێگایان بۆ چۆڵ بكرێت بە ئارەزووى خۆیان بن.

لە دانیشتنێكى درێژ لەگەڵ (كەریم ئەحمەد) ئەو شتانەى ڕوویان دابوو بۆم باس كرد، وا دیاربوو ناڕازى بوو، گوتى: (ئەوەى دەربارەى تۆ كراوە هەمووى ناڕاستو ناڕەوایە، من ئاگادارم ئەو كردارە بۆچى كراوەو خرتۆرەكە لە كوێ سازكراوە . ئێمە بۆیان دەنوسینو لەو ڕوەوە ئاگاداریان دەكەینەوە لەگەڵ ڕون كردنەوەیەك).
لە گەڕانەوەمان بۆ ڕانیەو قەڵادزە (مومتاز حەیدەری)ش لەگەڵمان هات، ڕێگا دوور بوو بە پێیان ناوبراو هیلاك بوو، شەو لەڕانیە ڕۆیشتینە بنكەى چەكدارانى سەعیدى براى فاخیر، ناوبراو میوانداریەكى زۆر باشى كردین، بەیانى ڕۆژى دوایى لەگەڵ حمد ئاغاى باوكى فاخیر ڕۆیشتینە سەر قولەى ڕانیە بۆ نیوەڕۆ چووینە ماڵى (سەعید تەماتە) لەماڵى ناوبراو چاومان بە برایم ئاغاى مامند ئاغا كەوت.

ڕۆژى دوایى ڕۆیشتینە قەڵادزێ لەوێ چووینە لاى (هەمزە عبدالله) لەگەڵ ئەو پیاوە ڕۆشنبیرو سیاسەت مەدارە دانیشتین سودێكى زۆرمان لە قسەكانى بینى، لەو بەیەك گەیشتنەى ئەو پیاوە كورد پەروەرە كۆمەڵێك ڕێنمایى پێ ڕاگەیاندین جێگاى ڕەزامەندى بوون. ئێوارەى ئەو ڕۆژە لەگەڵ بەڕێز (هەمزە عبدالله) دەركەوتینە هەندێ شوێنى دەوروبەرى قەڵادزێو هەندێ وێنەى یادگاریمان كێشانو كاتێكى خۆشمان لەگەڵ بەسەر برد، ئەو ڕۆژەى لەوێ بووین چاومان بەهاوڕێ (عزیز محمد) كەوتو هەر ئەو ڕۆژەش گەڕاینەوە سەنگەسەر، ئەوەى شایانى لێ دوانە پێشوازیەكى گەرمیان لێ كردین، لەو بەیەك گەیشتنەى لەگەڵ عەباس ئاغا زۆر سوود بەخش بوو، ناوبراو بە زۆرى ئاخاوتنى لەگەڵ من بوو ئاخاوتنەكەش لە ڕووى شادىو دۆستایەتى بوو هەست نەدەكرا ئەو پیاوە گۆڕابێت، وەك پێشان چۆن بوو هەروا بوو. ئەو بەیەك گەیشتنەى لەگەڵ عەباس ئاغا كەڵكى زۆرى هەبوو، كۆمەڵێك زانیارى دەستكەوت بوون، هەندێك لەو شتانەى قسەیان لەسەر بوو باسیان لێوە كراو خرانە بەرچاو، بەڵام دیاربوو عەباس ئاغا نەیدەویست ڕاستەوخۆ بدوێت.

ڕۆژێكى خۆشمان لەگەڵ عباس ئاغا بردەسەر بەدرەنگەوە بەسەركەوتینەوە بۆ سەنگەرو لەسەر خواستى فاخیر لە سەنگەر ماینەوە، ئەوەندە ڕۆژانەى لەوێ بووین فاخیر بە درێژایى ڕۆژ لەگەڵ مەلامستەفا دوو بە دوو دەدوان ئێوارانیش دەڕۆیشتنە بنارى چیاى كێوەڕەش، ئەوماوانە فاخیر لە هاتنەوە دوا دەكەوت ناچار بووم بە ناوبراو بڵێم، من دەڕۆم زیاتر ناتوانم بمێنم، ئەوە بوو ڕۆژى دوایى گەڕاینەوە ڕانیە، لەوێ لەناو شار منى جیا كردەوەو دە دینارى دەرهێناو ویستى بیداتە منو گوتى: (مەلامستەفا هەندێ پارەى داوە پێم بۆ خەرجى ئەو دە دینارەش تۆ بۆ منداڵەكانت بە پێویستیەكانیان بدە). ئەوەى ڕاستى بێت بەلامەوە سەیر بوو پێم گوت: (فاخیر ئەو دە دینارەى دەیدەى بە من، دە دینارى تریشى بخەرە سەرو ئەو پێشمەرگانەى لەگەڵمانن هەریەكەى دینارێكیان پێبدە بۆئەوەى بۆ خۆیان خەرج بكەن، ئەوە باشترە لەوەى بیدەیە من)، بە وەڵامى فاخیر نیگەران بووم كە گوتى: (خۆ پارەى حزب نیە بیدەم بە پێشمەرگەكان ! ئەو پارە دراوەتە من بۆ خەرجى خۆم). پێم گوت: (كەوابێت بۆچى دە دینار دەدەیتە من بۆخۆتى خەرج بكە باشترە لەوەى كە بیدەى بە من خۆ من لەوان زیاتر نیم)، قسەكانى منى بەدڵ نەبوون، ڕۆیشتە بنكەى چەكدارەكانى سەعید، نیوەڕۆ لاى ئەوان مایەوە، ئێوارەى ئەو ڕۆژە بە درەنگەوە لە ڕانیە دەركەوتینو شەو لە(سەركەپكان) لە بنكەى بارزانیەكان میوان بووین ڕۆژى دوایى بەیانى زوو ڕۆیشتین گەیشتینە خوار(پڵینگان) بووبە باران هەرئەوەندەمان بۆ كرا بەپەلە لاماندا ناو ماڵى كۆچەریەكان، لەناو ڕەشماڵەكان ئاهەنگى بووك گواستنەوە بوو، ئێمەش ماوەیەك لەوێ ماینەوە، دواى نیوەڕۆ لە (پڵینگان) بەسەركەوتین بۆ ناو دۆڵاییەك، بوو بە باو بارانو كڕێوە هەریەكەمان ڕۆیشتینە بن هەیوانێك، منو فاخیر چووینە بن كێلكە شاخێك باش بوو تەڕ نەبووین، خەریك بووم تفەنگم دەستڕیەوە فاخیر دەستى كرد بەقسە كردنو گوتى: (بەڕاستى ئەو پیاوەمان پێشان نەدەناسى، كە سەرۆكێكى ئەوها لێ هاتووە، دەبێ دان بەو غەڵەتیە دا بنێین!) یەكسەر وەڵامم دایەوەو گوتم: (هاوڕێ فاخیر مەڵێ ئێمە سەهوین دەتوانیت بڵێى من سەهوم، كە دەڵێیت ئێمە سەهوین وا دەگەێنێ كە منیش سەهووبم، بەڵام زۆر بەسەربەرزیەوە دەتوانم بڵێم من بەرامبەر ئەو پیاوە ناودارە سەهوو نەبووم هەمووكات وەك سەركردە ناسیومەو هەرئەوهاشى دەناسم، چونكە هیچ ڕۆژێك شتێكى بێ ڕێزو ناڕێكو ناتەرزم نەبووەو ناشبێت، تەنیا ئەوە نەبێت لە بیرو باوەڕ جیاوازیم لەگەڵى هەیە ئەوەش مافێكى سروشتى خۆمە، پێویستە ئەوەش بڵێم مەلامستەفا مرۆڤێكى زۆر ووشیارو لێهاتووەو مەرامى تایبەتى خۆشى هەیە، دەبێ ئەوەش بزانى ناوبراو نایەوێت بارزانى حزبایەتى بكەن، تۆش بارزانىو شیوعى!) فاخیر گەڕاوەو گوتى: (وەك تۆ دەێڵێیت دەبێ واز لەو بیروباوەڕە بێنم و دوربكەومەوە لە شوعیەت ئەوەش شتێكى مەحاڵەو قەت نابێت، چونكە ئەو بیروباوەڕە ڕێڕەوەى ئەبەدیمە).

پێم گوت: (مرۆڤ قابیلى گۆڕانەو گۆتەیەكى سەرزارى هەیەو دەڵێت: (ئەمڕۆ پیاوێكى باشەو بەیانى دەبێتە پیاوێكى ناپەسندو خراپ، شتى واش بووەو دەبێت)، دیار بوو فاخیر قسەكانى منى پێ خۆش نەبوو ڕووى گرژ بوو بە ئاڵۆزى ڕِۆیشت، لەو سەینو بەینەدا (عریف یونس) گەیشتە لامانو بەڕێ كەوتین لە هەورازى زینى ئەستێرۆكان بەسەركەوتینو عریف یونس پرسى: (مامۆستا زرار ئەوە فاخیر بۆ گرژو زویر دیارە وەك بڵێى دڵى ڕەنجابێت؟!) گوتم: (هاوڕێ دوایى لێى بپرسە بۆچى زویرەو دڵى ڕەنجاوە، دیارە لەقسەكانى من نیگەران بووە).

بێگومان لەدواى گەڕانەوەمان بۆ دەرگەڵە ڕاپۆرتێكى تێرو تەسەلم دەربارەى ئەو سەفەرە نوسى، ئەوەى كۆم كردبۆوەو هەڵوێستى فاخیریشم دیاركردبوو كە بۆنى مەترسى لێ ڕەچاو دەكرێت، ڕاپۆرتەكە دەربارەى حاجى حەسەن ئاغاش شتى تێدا دیاركرا بوو كە چۆن لە ژێر سێبەرى كادیرایەتى كردارى زیان بەخش بە حیزب ئەنجام دەدات!
ڕاپۆرتەكەم لە ڕێگاى هاوڕێ منیرەوە بەڕێ كرد بۆ هەرێم، پێش ئەوەى وەڵامم بدەنەوە لە كۆبوونەوەیەكى لیژنەى قەزا حاجى مەلا پێمى گوت: (تۆ سەهوى لۆمەى فاخیر دەكەى دەبێ ئەوە باش بزانیت حزب فاخیر بەتۆ نادات!). ئەوەى دیار بوو ڕاپۆرتەكە وەك داواكاریەكانى تر بێ دەنگى لێكرا، بەڵام نیشانەى پێوە دیاربوون كە دارودەستەكەى كارگێڕانى حزب لە دەرگەڵە ڕێك كەوتبوون بۆ ئەوەى من لە حزب دوور بخەنەوە، تاوەكو لە گۆڕەپانێكى چۆڵ بە ئارەزووى خۆیان بارگیرەكەیان تاو بدەن، بێگومان بۆ ئەو مەبەستەیان توانیان ئەوانى سەرەوەش واتێ بگەێێنن كە زرار كەسێكە بۆ ئاڵۆزىو ناتەبایى لە ڕیزى حزب دایە، ئەوانى سەرەوەش وەك پیشەیان گوێ ڕایەڵى نامەو ڕاپۆرتەكانى فاتحو فاخیرو حاجى مەلا بوون، ئەوانیش ماشاالله بۆ خاترى خاتران قەڵەمیان هەر بە دەستەوە بوو بێ ئەوەى بیر لە بەرژەوەندى حزب بكەنەوە! چونكە مەرامى خۆیان لە پێش هى حزب دادەنا. لە دواى گەڕانەوەم لە ئاوەگرد بە ماوەیەك، ڕۆژێك حاجى مەلا گوتى: (نامەیەكى هەرێم هاتوە تیایدا نوسراوە ئەوەى لەسەر هاوڕێ زرار نوسراوەو پێى تاوانبار كراوە ڕاست نیەو هەڵبەستراوە، ئەوە ڕاى كەریم احمدە، ئەو بە ئارەزووى خۆى شت دەنوسێو ئاگاى لە هیچ نیە، ئێمە بەو نوسراوە ڕازى نینو وەڵامى دەدەینەوە)، منیش بە ئامادەبوونى (حمدامین هریرى) پێم گوت: (دیارە تۆ نوسیوتە زرار چەكى جاشایەتى لەگەڵ باوكو براى هەڵگرتوە، باشە باوكو براكانى من بە قسەى كێ چەكیان هەڵگرت؟ ئەگەر ئەوان تاوانبارن بۆ ئێستا لەژێر چاودێرى ئەوان ملكەچن؟ تكایە با بەس بێت ئەو زێدە ڕۆییە). هەستامو ڕۆیشتم.

دەرگەڵە ڕێكخراوێكى ڕێكوپێكى لێ بوو بە شێوەیەكى تایبەت ڕێكخراوى ئافرەتان لە هى ڕواندز بە توانا تربوو، لەناو ڕێزى چەكدارەكانى باوكیشمدا كۆمەڵە شیوعیەكى بەتواناو لێ هاتوو هەبوون، لە بەشى زۆرى گوندەكانى دەوروبەرى دەرگەڵە خەڵكى شیوعى هەبوونو لیژنەیەكى ڕاپەڕاندنى كارەكان سەر پەرشتكارى دەكردن، من بەرپرسیان بووم. دەبێ ئەوەش بڵێین هێزە چەكدارەكەى سلێمان بەگ هێزێكى بەتواناو چالاك بوون لە ناوچەى باڵەكایەتى و دەسەڵاتى تەواویان لە بارزانیەوە پێدرابوو.
لە دواى كۆبونەوەى ڕانیە پارتى بوو بە دوو بەشەوە دەستەى (ابراهیم احمدو مام جلال) لێدرانو ڕۆیشتنە ئێران، بەڵام هەست دەكرا خەڵكێك هەبوون كە لایەنگیریان دەكردنو ناكۆكىو دوو بەرەكى دیاردەیەكى باو بوو، دەستەى ناوبراو لە بزاڤ دا بوون ئەویش ئەو كاتە بەدیاركەوت كاتێك بەرپرسى باڵەكایەتىو ڕواندز (عقیدكافى) لەسەر داواى بارزانى ڕۆیشتبوە ڕانیە لە ناكاو بەنهێنى بەسلێمان بەگ ڕاگەیندرا كەوا (ملازم ڕەئوف)و لایەنگرەكانى لە گەڵاڵە بە نیازى دەست وەشاندنێك چەكداریان ناردون ڕێگا لە(عقیدكافى) بگرن، لەكاتى گەڕانەوەى لە ڕانیە بۆ گەڵاڵەو دەست بەسەر ناوچەى باڵەكایەتى دا بگرن، بەڵام سلێمان بەگ یەكسەر عزەتو فاخیرى بەكۆمەڵێك چەكدارەوە بەڕێ كردن بە دواى كافیدا بە خۆیشى لەگەڵ كۆمەڵە چەكدارێك ڕۆیشتنە گەڵاڵە، كاتێك (ملازم ڕەئوف) زانیبوى كە سلێمان بەگ بە هێزێكى چەكدارەوە بەرەو گەڵاڵە كەوتۆتەڕێ یەكسەر گەڵاڵە بەجێ دێڵێتو بەرەو شوێنێكى نادیار ڕا دەكات، گەڵاڵە دەكەوێتە ژێر كۆنترۆڵى چەكدارەكانى سلێمان بەگ، كە ئەو دەنگوباسە گەیشتبوە ڕانیە كافى نەگەڕایەوەو لە ڕانیە مایەوە، پاش هێمن بوونەوەى ناوچەكە سلێمان بەگ یەكێكى لەو بارزانیانەى پاسەوان بوون لە گوندى وەڵاش (غەزالى میرخان)ى لە گەڵاڵە دانا تا یەكێك دیار دەكرێتو دەنێردرێتە جێگاى كافى.
لەگەڵ ڕێكەوتنەكەى نێوان حكومەت و بارزانى لە ساڵى(1964) هەر زوو داوا لە شیوعیەكان كرا چەكدارەكانیان لەسەر ڕێگایە گشتیەكان دوور بخەنەوە، بەپێى ئەو داوایە شیوعیەكان چەكدارەكانیان گواستنەوە دەرگەڵە لەبن گوێزەكانى (ئاوەڕێژ)مانەوە.
ئەوەبوو لەوكاتەش فاخیر ماڵەكەى هێنایە دەرگەڵە لە بەهارى (1963) لەو ماوەیەدا كۆمەڵێك كردارى خراپ سەریان هەڵدا، بێگومان كاتێك ماڵى فاخیر هاتە دەرگەڵە ڕێكخراوى ئافرەتان لە دەرگەڵە ئاگادار كران یارمەتیان بدەن كەچى ئەنجامى ئەو یارمەتیە كاردانەوەى سلبى بەدوادا هات، ئەوەبوو جەمیلى براى فاخیر دەستى لە یەكێ لە خوشكانى هاوڕێ هەڵگرتبوو ویستى لێى بدات ئەو كارە بوە هۆى شكانێكى خراپ بۆ ڕێكخراو بەشێوەیەكى گشتى بۆ ئافرەتان بەتایبەتى لە دەرگەڵە، بێگومان لەو ڕوەوە زۆر بەتوندى ڕووبەڕووى فاخیر وەستامو گوتم با وانەزانى ئەو خوشكانەى یارمەتیانى داوە خزمەتكارن.

لە دواى ناردنى ئەو ڕاپۆرتەم كەوتمە ژێر بارێكى گران لە دەستى كادیرە خۆپەرستەكانى شیوعى هەر لەسەرەتاى هاوینى(1964) لە ژێر تەنگو چەڵەمەى ناڕێكو دوور لەڕاستىو بیروباوەڕ لە ئازار دابووم، بەنیاز بووم بڕۆمو بگەڕێمەوە ڕواندز بەڵكو كارێك بدۆزمەوەو لەو تەنگو چەڵەمەیەى تێى كەوتوم ڕزگارم بێت، بەڵام ڕێك نەكەوت ناچار كەپرو ساباتێكم لە بن گوێزێكى گەورە كە بەناوبانگ بوو بە (هۆرى) كردن، شوێنێكى باش بوو بەشى زۆرى ئێواران هاوڕێ (منیر) دەهاتە لام گوێمان لە ڕادیۆى (پەكى ئیران) ڕا دەگرت، شتە گرنگەكانمان تۆمار دەكردن، بێگومان لەبەر ئەوەى ئەو دەمانە دڵ ڕەنجاو بووم بەشى زۆرى كاتم بە ڕاوە كەو دەبردە سەر.

لەسەرەتاى هاوینى (1964)ماڵى بارزانى هاتنە بنارى چیاى (كارۆخ)، بێگومان لەگەڵ هاتنى ماڵى بارزانى بۆ بنارى كارۆخ ڕێگاى هاتوچۆ كەوتە دەرگەڵەو بەو ڕێگایەدا كەلو پەلى پێویست بەڕێ دەكرا بۆیان لەو كاتەى ماڵى بارزانى لە بنارى كارۆخ بوو یەك دوو جار لەگەڵ باوكم ڕۆیشتمە لایان، جارى دووەم وا ڕێك كەوت بارزانى لە سەفەرى سەر سنوور گەڕابوەوە، باوكم لەگەڵى كەوتە دوانو پرسى: (ئینشاالله سەفەرتان خێرە، بیستمان چاوتان بە شا كەوتوە؟) مەلامستەفا بە دەمێكى زەردە خەنەوە گوتى (میرێ من ئەو دەرگاى ئەز سەرێ خۆ ل بەر خوار دكەمەوە، شاش ژى وەكى من سەرێ خۆ ل بەر خوار دكەتەوە، غەمت نەبیت دونیا بەدڵى ئێمە دەبیت، داواى چەكتان دەكرد ئەویش دێت)، هەست دەكرا دڵى شاد بوو، بێگومان ئەو ماوەیەى ماڵى بارزانى لە بن كارۆخ بوو خەڵكێكى زۆر دەچووە لایان.

چوونى من بۆ ئاوەگرد لە مانگى (3/1964) بەو نیازە بوو لە تەنگو چەڵەمە دوور بكەومەوە، بەڵام لە سەرەتاى هاوینى (1964) زیاتر لە پێشان كەوتمە ژێر بارى گرانى تەنگو چەڵەمەى ناڕێكو نالەبارو بەندو بالۆرەى دوور لەڕاستى لەلایەن كادیرانى بەڕێوەبەرەوە، كەوتمە بیركردنەوە بەو نیازە بووم بگەڕێمەوە ڕواندز، بەڵكو كارێك بدۆزمەوە لەو كێشەو دەردەسەریە ڕزگارم بێت لە دەستى خێرومەندەكانى دوور لە ڕاستىو ڕاستى گوتن كە منیان كردبووە ئامانج بۆ لێدان لەبەر ئەوەى بەرهەڵستى كارو كردارى پڕوچوچو ناڕەواى ئەوان بووم، ئەوانیش باش بۆیان ئاشكرا ببوو كە بەشى زۆرى خەڵكو پێشمەرگە لایەنگرى منن، بۆیە نەیارەكان یەكیان گرتەوەو كەوتنە دژیایەتىو بەرهەڵستكارىو خراپەكارى بۆ بەدناوكردنى من، وادیار بوو ئەو ڕاپۆرتەى دابوومە سەرەوەش پشتى تێكراو وا پێ دەچوو هەناسەى تەنگ كردبن ئەویش بەوە بەدیار كەوت بڕیارێكى دوور لە پەیرەوى حزب دەركرابوو بۆ دوورخستنەوەى من بەبێ ئەوەى من ئاگام لێ بێتو ئامادەى ئەو كۆبونەوەیە ببم كە بڕیارى تێدا درابوو من دوور بخرێمەوە! پێش ئەوەى پێم ڕابگەیەندرێت هەستم كرد شتێك هەیە دەربارەى من، زۆرى پێ نەچوو ڕۆژێك (شێخ على بەرزنجى) كە یەكێك بوو لە بەرپرسانى حزب بانگى كردم گوتى: (هاوڕێ لەبەرئەوەى تۆ بە شێوەیەكى سوك ناوى هاوڕێیان دەخەیتە بەرگوێى خەڵكو دیارە هاوڕێیانو كاك عزەتیش دەڵێن زرار ملكەچى بڕیارەكانى حزبو ئەو فەرمانانەى پێى دەدرێن نیە لەبەرئەوە بڕیار دراوە بۆ ماوەیەك بە تەنیا پەیوەندیت بە حاجى مەلاوە بێت!) لەوەڵامدا گوتم: (باوەڕیم بەپەیوەندى تەنیایى نیە بۆ ناڵێیت لە حزب دوورمان خستیتەوە، ئەو بڕیارەش بە بڕیار نازانم ئەوەى كە دەربارەى من دەركراوە، چونكە دڵنیام بڕیارەكە ئارەزووى چەند خێرومەندێكى سەرمێزى نان خواردنە نەك بڕیارى حزب).

ئەوەى لەیادى ناكەم زستانى ئەو ساڵە (1965) كە زستانێكى لە ڕادەبەدەر سارد بوو بە درێژایى ڕۆژانى بەفرو كڕێوە لەسەرى چیا دارى سوتانم بە مل ڕادەكێشا خوارەوە، بەڕەزالەتێك زستانەكەم بەسەربرد مەگەر هەرخۆم بزانم!! بێگومان ئەوكات دانیشتبوم دوور لەئیشو كارى حزبى، كاروكردەوەم تەنها ڕاو بوو وازم لە پێشمەرگایەتیش هێنا بوو.
یاخى بوونى پێشمەرگەكانى دەرگەڵە: لەبەهارى ساڵى دیاریكراودا دەنگێك بڵاوبوەوە كەوا بەشى زۆرى پێشمەرگەكانى دەرگەڵە نەڕۆیشتونەتە واجبو لە عزەتو دارو دەستەكەى ناڕازین، من خۆم تێكەڵاوى هیچ نەكرد، بەڵام زوو بیرم بۆ ئەوە چوو بڵێن زرار سەرى لەوكارەدایە كەلەڕاستیدا ئاگام لە هیچ شتێك نەبوو، ڕۆژێك سەرلەبەیانى ڕۆیشتمە لاى (ئەبو نەوال) ناوبراو برادەرێكى شیوعى بوو خەڵكى تكریت بوو خەریكى كارى ڕۆشنبیرى بوو،لە خانوەكەى (مینەى مام عوسمان) كاتیك (حمدامین فقێ حسنو ئەسعەدى خلیلى حسن بەگ) بەدەركەوتن بە منیان گوت: (كارێكمان بەتۆیە ئەگەر زەحمەت نەبێت)، لەگەڵیان دەركەوتم (حمدامین) لەدەرەوە گوتى: (برام ئێمە بەشى زۆرى خزمەكان وا لە ماڵى قادرى خلیلى كۆبوینەتەوە بەو نیازەى لەگەڵ عزەت نەمێنینو لێى دووربكەوینەوە، بۆیە هاتوین لەو ڕوەوە پرسێك بەتۆ بكەین، بۆیە واى بەباش دەزانین لەگەڵمان بێىو گوێیان لێ ڕابگرىو ڕاى خۆت بدە بۆ ئەوەى ئەوانیش ڕاى تۆ بزانن). ئەگەرچى پێم خۆش نەبوو لەگەڵیان بچم، چونكە دەمزانى ئەو بارە گرانە دەخرێتە ملى من، بەڵام ناچار لەگەڵیان چووم بۆ شوێنى دیاریكراو، كە چووم بینیم خزمەكان زۆربەیان لەوێ كۆبونەتەوەو هەر بەرەبابێك نوێنەرى خۆى لەوێ بوو، بەرەبابى میرەكان (حمدامینو سۆفى) براى بوون، بەرەبابى ئیبراهیم بەگ (ئەسعەدو قادر)ى براى لەوێ بوون، لە بەرەبابى بوزیەكان (حەسەنى ڕەزاق) كە گەنجێك بوو لە جیاتى باوكى هاتبوو، كە گوێم لە قسەكانى ئەوان بوو بە تێكڕایى دەیانگوت: (ئێمە گەیشتوینەتە ئەو باوەڕە عزەت بە چاوى پێشمەرگە سەیرى ئێمە ناكاتو وەك كرمانجى ژێر دەستەى خۆى سەیرمان دەكات، بێگومان ئێمەش بەوە ڕازى نین، چونكە ئێمە وەك خزم لەگەڵ ئەوداین لەكاتى تەنگانە دەرگەڵەمان بەجێ هێشتو چووینە ڕواندز، وە لەكاتى دەركەوتنو لێ قەومان لەگەڵى دەركەوتینو بە جێمان نەهێشت، ئێستاش دەبینین پشتمان تێكراوە. ئازوقەیەكى زۆر بەناوى ئێمەوە وەردەگرنو نادرێتە پێشمەرگە، بەڵكو دەدرێتە ئەوانەى هیچ پەیوەندیەكیان بە واجبەوە نیە! ئێمەش ئەوانەى واجب دەگرین كەس نازانێ ماڵیشمان لە كوێ یە، لە هەمووشى ناخۆش تر ئەو ئازوقەیەى وەردەگیرێت دەدرێتە ئەوانەى لە دژى ئێمە دەوەستان پێش بگەڕیێنەوە دەرگەڵە، ئەوەیە ئێمەى هانداوە لە عزەت دووربكـەوینەوە، ئـــەو هەڵوێستەى نـاوبراو وامان لێ دەكـات پەرت و بـڵاوەى لێ بكەینو هەریەكـەى ڕوو بكەینە لایەك).
یەكەمیان (قادر خلیل)دواو گوتى: (ئەگەرچى كەیفیشم بە وەهاب ئاغا نایێت، بەڵام لە ڕقى عزەت بە خۆمو خزمەكانم دەڕۆمە لاى ناوبراو).

دووەمیان (حمدامین فقێ حسن) گوتى: (دەڕۆینە زۆرزك لاى حسنى خاڵ همزە)، ناوبراو بارزانى بوو لەگەڵ ئێمەدا هاتبوە سۆڤیەت برادەرى حمدامین بوو.

سێیەم (خدرى عوڵا بەگ)یش گوتى :(ئێمەش دەڕۆینە لاى مەلا تەها لە ناوكوێلەكان، دەبینە پێشمەرگەى ئەو).

چوارەم (حەسەنى ڕەزاقو منداڵەكانى قادرى فقێ وەسمان)گوتیان: (ئێمە دادەنیشین بۆ هیچ لایەك ناچینو پێشمەرگایەتى ناكەین).

لە دواى گوێ گرتن لە قسەكانى ئەوان زۆرم بەلاوە گران بوو كە بە نیازن بڵاوەى لێ بكەنو هەریەكەى ڕوو لەلایەك بكەن، چونكە ئەو چەكدارانە هەمووى چەكدارى سلێمان بەگ بوونو ئێستاش ئەوەندە وەڕەزبنو بڵاوەى لێ بكەن كارێكى ناخۆشە، ناچار ڕووم تێكردنو پێم گوتن: (ئەو بیروبۆچونەى ئێوە بۆى چوون بەڕاى من هەڵەیەكى گەورەیەو ناتەواوەو ڕوو لە هەڵدێرە ئەنجامەكەشى توش بوونى بەڵایەكى ترسناكەو ماڵوێرانى بەدواوەیە، ئێوە دەبێ ئەوە بزانن هیچتان ناتوانن یەك مانگ لەو شوێنانەى بۆخۆتان دیاركردوە بمێنن، لەبەرئەوەى ئێوە لەگەڵ ئەوان ناگونجێن، لەم ڕوەوە كۆمەڵێك بەڵگەم خستنە ڕوو كە لەبەرچى ناتوانن لە شوێنى تر چەكدارى بكەن)، دیار بوو بڕوایان بە قسەكانى من هاتو پەسندیان كرد، لە دواییدا گوتیان ئەدى چارە چیەو چى بكەین؟ پێم گوتن: (تەنها چارە ئەوەیە بڕۆنە لاى عزەتو لە ناوبراو جیا مەبنەوەو سەنگى خۆتان سوك مەكەن، لەناو خۆتان ڕێك كەون چەند كەسێك دیاربكەنو لەگەڵى بدوێنو پێى بڵێن، ئێمە چەند داواكاریەكمان هەیە دەمانەوێت لەگەڵت باس بكەین، بێگومان ناوبراو دەڵێت بفەرموون ئەوكاتە ئێوە مەرامى خۆتانى پێ ڕابگەیەننو پێى بڵێن لە ڕووى ڕێكو پێكى پێشمەرگایەتى ئێمە چەكدارین لە ژێر فەرمانى مام سلێمان بەگ ڕاوەستاوین ئەویش تۆى داناوە بە سەرپەرشتى كار، بۆیە بە پێویست دەزانین پێشمەرگەكان ڕێك بخرێن وەك پێویست سەرپەلو سەردەستەكان دابندرێنو لیژنەیەك دیاربكرێت بۆ ئەوەى ئازوقەو كەل وپەلى پێشمەرگە وەربگرێتو چاودێرى بكات، ئەگەر عزەت ڕازى نەبوو ئەوكاتە ئێوە خۆتان سەرپەلو سەردەستەكان دادەنێنو لیژنەى ئازوقەش نوێنەرى ئێوەو ئەو پێكەوە سەرپەرشتى دەكەن، ئەوەیە چارەسەرى ئەو كێشەیە نەك پەرتو بڵاوبوونو خۆ سووك كردن).

لە ئەنجامدا بە دیاركەوت هەموویان بە قسەكانى من ڕازى بوونو ڕاى منیان بە پەسند زانى، هەرئەودەمە چوار كەسیان دیاركردن بۆ ئەوەى بڕۆن لەگەڵ (عزەت) دابنیشنو لەو بارەوە بدوێن، دیاركراوەكان ئەمانە بوون (ئەسعەد خلیل، حمدامین فقێ حسن، خدر عوڵا بەگ، حسن ڕەزاق) لە دواى ئەوەى ڕەزامەندیان لەسەر قسەكانى مندا داوایان لێكردم منیش لەگەڵ ئەو چوار كەسە بچم بۆلاى (عزەت)، زۆرم هەوڵدا كە بۆیان بسەلمێنم كە پێویستى من ناكات، بەڵام پێیان داگرتو وازیان نەهێنا، ناچار ڕازى بووم هەرچەندە دەمزانى بۆمن خراپە، چونكە ئەگەر نەچووبام لەوانە بوو بڵێن زرار ئێمەى خستەوە ژێر فەرمانى عزەتى براى، لەلایەكى تریشەوە من دڵنیا بووم كە عزەت لە سەدا سەد دەڵێت زرار ئەوانەى هانداوە كە بەوكارە هەڵبستن، كەلە ڕاستیدا من ئاگام لە هیچ نەبووە تەنها سەر ئێشیەكە بۆ من بووە، لەدواى كێشەیەكى زۆر بڕیاریان پێدام كەلەگەڵیان بچم، ڕۆژى دوایى لەگەڵیان ڕۆیشتمە سەروچاوەى ئاوى (دەنگارە) لە نزیك گوندى (جنێراوە) ئەوكاتە بنكەى پێشمەرگەكانى سلێمان بەگ لەوێ بوو، عزەت چووبووە ئەوێ لەبەرئەوەى بەشى زۆرى پێشمەرگەكان نەچوبونە واجب! لەوێ لەگەڵ (عزەت) دانیشتین لە دانیشتنەكەدا كۆمەڵێك كەموكوڕىو ناتەواوى دەست نیشان كران بەتایبەتى لە ڕووى ناڕێكى پێشمەرگەكان، لە سەرەتاوە (عزەت) بە ڕووگرژیەوە بەداواكاریەكان ڕازى نەبوو، نیازى وابوو توندو تیژى نیشان بدات، بەڵام كە دیتى چارنیە ئەگەر ڕازى نەبێت ئەو دەسەڵاتەى هەیەتى لە دەستى دەڕوات ناچار بوو كە ڕازى بێت لەسەر داواكاریەكانى پێشمەرگە بە ڕێكخستنى پێشمەرگە وەك پێویستو بە دانانى لیژنەى سەرپەرشتى ئازوقەشەوە، هەرلەو دانیشتنەدا ڕێك كەوتن دانیشتنێكى ترى فراوان بكرێ لە دەرگەڵە بۆ دامەزراندنەوەى پێشمەرگەكان لە نوێوە، ئەوانەى لەژێر دەسەڵاتى (سلێمان بەگ)دا بوونو(عزەت) سەرپەرشتى دەكردن، بێگومان تا ئەوكاتە بیر لە ڕێكخستنیان نەكرابوەوە. هەر لەو دانیشتنەدا بە دیاركەوت عزەت ئۆباڵى ناڕەزایى پێشمەرگەكانى خستە سەرشانى منو واى نیشاندا كە من ئەو خەڵكەم هانداوە لە دژى ئەو بوەستن، ئەوەیە (نەخواردى لە سمێڵان مێى)، ناوبراو وا تێگەیشتبوو من دەمەوێت جێگاى ئەو بگرمەوە كەچى نەیدەزانى كە من لەناچارى چەك هەڵگرم نەك چاوم لە پلەو پایەى ئەو بێت، ئەوەى هەست دەكرا ئەو برایە لە ڕادەبەدەر لە من نا ڕازى بوو لە خۆیەوە لەبەرئەوەى ڕاستیم لێ نەدەشاردەوە.

لە دواى ماوەیەك لە كاتى دیاریكراودا لە دەرگەڵە لە ماڵى (حمدامین فقێ حسن) كۆبونەوەى دەستنیشان كراو كرابوو، وەك زاندرا لە جیاتى (عزەت، فاخیرى حمدئاغا) لەگەڵ دوو ئەندامى لیژنەى قەزا (حاجى مەلا سعید) بەرپرسى شیوعیەكانى قەزاو (حاجى حسن ئاغا) ئەندامى قەزا ئامادەى كۆبونەوەكە ببوون، لێرەدا دەبێ بپرسین ئەوە (فاخیر) لە جیاتى (عزەت) ئامادەى كۆبونەكە بوو، ئەدى ئەوو دوو كادیرەى حزبى شیوعى بەچ مەبەستێك و بۆچى بەشداریان كردووە؟ گومانى تێدا نیە بەشداربوونى ئەوان لەو كۆبوونەوەیە بۆ ئەوەنەبوو كۆتایى بە كێشەكە بێنن، بەڵكو بۆ ئەوەبوو تاوانى یاخى بوونەكە بخەنە سەرشانى من، دەتوانم بڵێم بەشدار بوونى هەردوو كادیرەكەى حزبى شیوعى لەو كۆبوونەوەیەدا هیچ پەیوەندیەكیان بە كێشەكەوە نەبوو، بەڵكو هەوڵ دەربوون بۆ پارێزگارى لە عزەتو تاوانى ڕوداوەكەش بخەنە ملى منو زیاتر نا، بۆ ئەوە بەشدار نەبوون پارێزگارى لە داوایەكانى ڕەشو ڕوت بكەنو (نوێنەرانى) چینى زەحمەتكێش بن.

لە زارگۆتەى (حەسەنى ڕەزاق)ى ناوبراو ئەوكاتە شیوعیەكى چالاك بوو گوتى: (ئێمە بەتێكڕایى باسى داوایەكانى پێشمەرگەكانمان خستبوە بەرباسو لێكۆڵینەوەو هۆى ناڕەزایى پێشمەرگەكانمان باس دەكرد كەچى حاجى مەلا زۆر بە گرژى گوتى: (ئێوە لە جیاتى پێشمەرگەكانى كەڵێتەو ڕەژیكەریانو ماویلیان مەدوێن، بەڵكو ئەوان بە عزەت ڕازین و لەگەڵ ئێوە نین)، حمدامین فەقێ حەسەن بەرپەرچى دایەوەو پێى گوتبوو: (ئافەرین نوێنەرى كرێكارو زەحمەتكێشان دیارە پارێزەرێكى دڵ پاكى، هاتووى پارێزگارى لە مافى هەژاران بكەیت دەبێ چ بلێین بۆ ئەو هەڵوێستەى ئێوە هەتانە بەرامبەر بە خەڵكى تێكۆشەر؟ بەڕاستى ئێوە شیوعین! ماڵى ئەو كەسەم وێران بێت ئەوەى پشت بە ئێوە دەبەستىو بە هیواى ئێوەیە).

ئەوەى ڕاستیە سێ كادیرى حزبى شیوعى خۆیان خستە ناو كێشەیەك هیچ پەیوەندى بە ئەوانەوە نەبوو، هەر لەبەر ئەوەش كە دیتیان ئەو خەڵكە بە دەسەڵاتى زەبرو زەنگ ڕازى نابنو پارێزگارى ڕەنجى خۆیان دەكەن، بەشەرمەزارى دەستیان دابوە پێنوسو ڕاپۆرتێكى ڕازاوەیان نووسى بوو بۆ سەرەوە، لە جیاتى ڕاستى نووسى بوویان ئێمە گەیشتوینەتە ئەو باوەڕە، زرار ئەو خەڵكەى هان داوە دژى باوكو براى بۆ ئەوەى خۆى ببێت بە پاڵەوانى دیار، كە جێگاى عزەت بگرێتەوە، كەچى باشیان دەزانى كە من ئاگام لە هیچ نەبوو، بەڵكو ڕێگام نەداون بڵاوە بكەنو عزەت بەجێ بێڵن.
بێگومان من ئەودەمەى ئەو ڕوداوە سەرى هەڵدا دوور بووم لە ڕێكخراو، وازیشم لە پێشمەرگایەتى هێنابوو، ئەوەى جێگاى پەرۆشىو نیگەرانى بوو ئەوەبوو ئەوەى فاخیرو هەردوو حاجیەكان نووسى بوویان بۆ سەرەوە ئەوانیش وەكو جاران بێ ئەوەى لێكۆڵینەوە بكەن مۆرێكى باوەڕیان بە بەڕاپۆرتى نێردراو نابوو، كە زرار دژى باوكو براى وەستاوە!

حاجى مەلا وەك بەرپرسى قەزا سەرەوەى ئاگاداركردبوو، نووسیبوى (مادام دۆستێكى وەك عزەتمان هەبێت لە دەرگەڵە پێویستمان بە ڕێكخراوى حزب نابێت لەوێ). ئەوە بوو بیروڕاى هەڵسوڕێنەرى كارى حزبى شیوعى قەزاى ڕواندز، ئەوەبوو بیرو بۆچوونى كادیرى حزبو ڕێكخراوى فراوانى چالاك بكرێتە قوربانى تاكە كەسێك!! كە بەڕاستیش كرایە قوربانى.
ئەوەى بە دیاركەوت ئەو كادیرانەى ناویان هاتووە هەر لە زوەوە بەڵێنیان بە عزەت دابوو كە لەڕێگاى حزبەوە زرار ناچار دەكەن ملكەچ بێت كە چۆن بتەوێت.
لەوكاتانەى ئەو تەنگو چەڵەمەیە لەئارادا بوو زۆرى پێ نەچوو دەنگوباس پەیدا بوو كەوا مەلامستەفا دێتە دەرگەڵەو دەڕواتە(هەندرێن) لەوێوە سەیرى(كوڕەك) دەكات، بەنیاز بوون هێڕشێك بكەن بۆ گرتنى چیاى (كوڕەك)، ئەو ماوانە چەكى تازە گەیشتبوو وەك (هاوەنو دۆشكەو فڕۆكە شكێنەكانو تانك شكێنەكان) ماوەیەك بوو مەشقیان لەسەر دەكرا.

بۆ داڕشتنى بەرنامەى هێڕش بۆ چیاى (كوڕەك) مەلامستەفا بۆ خۆى ڕۆیشتە چیاى (هەندرێن) لەوێوە سەیرى چیاى (كوڕەك)ى كردبوو، لە دواى گەڕانەوەى لە دەرگەڵە چاوى بە فەرماندەكانى پێشمەرگەى باڵەكایەتى كەوتبوو دەربارەى گرتنى چیاى (كوڕەك) دوابوو، ئەوەى زاندرا(فاخیرومەلا ئەمین) بەڵێنیان دابوو كە بەو ئەركە هەڵبستنو(كوڕەك) بگرن.

بارزانى دوو ڕۆژ لە دەرگەڵە مابوەوە لە ناو گەڵى ژورو لەكاولە ئاشى (قادرى وەسمان)ى جێگاى بۆ ساز كرابوو، وەك لەسەرەوە باسم كردوە ئەوكاتە من وازم لە پێشمەرگایەتى هێنابوو، بەڵام لەدواى ئەو مشتو مڕەى نێوان كاك عزەتو پێشمەرگەكان بە ڕاستم زانى لە پێشمەرگەكان جیا نەبمەوەو لەگەڵیان بم. ناچار ڕۆیشتمە بنكەى پێشمەرگەكان لەسەروچاوەى ئاوى (دەنگارە) لەوكاتەوە فەرمان درا گشت هێزەكان بڕۆنە (دۆڵى ئاكۆیان) ئێمەش ڕۆیشتین، شەوێك لە گەلى (كەڕەك) ماینەوە بۆ ڕۆژى دوایى چوینە سەروچاوەى ئاوى (مێگر) ئەو ئاوەى بۆ ڕواندز دەڕۆیشت.

بەپێى ئەو زانیاریانەى دەستم كەوتن بارزانى كەلە هەندرێن گەڕابوەوە لایدابووە دەرگەڵە، وادیارە خێرومەندەكان باوكمیان هاندابوو بە بارزانى بڵێت كە زرار و ئەوانەى لە واجب یاخى ببوون ناڕەزامەندیان نیشان دابوو گوایا مەترسى ئەوەیان لێ دەكرێت بڕۆن ببنە جاش، كەچى ئێمە ئاگادارى هیچ نەبووینو لە روِوبەروِوى دوژمن وەستابووین. ئێمە لە مێگر داندراینو ئامادەبووین بەونیازەى لەكاتى دیاریكراودا هێڕش ببەینە سەر سەنگەرەكانى سوپا لە دەوروبەرى شارى ڕواندز بە شێوەیەكى تایبەت سەنگەرەكانى (مل تۆكر)، ئەوەى بە دیاركەوت ئەوانەى بەڵێنیان دابوو (كوڕەك) بگرن (فاخیرو مەلا ئەمین) بەڕێ كەوتن بۆ سەر(كوڕەك) هەمان شەو ئێمەش ڕۆیشتینە بن ئەو سەنگەرانەى بۆمان دیاركرابوون، بڕیار بوو بەرەبەیان بە تۆپ لێیان بدرێت ئەوجا هێڕش بەرینە سەریان، بەڵام تۆپەكان نەگەیشتنە نیشانەكانو زۆریشى نەمابوو ئێمەش بە هیلاك بچین، هەرئەوەندەمان بۆكرا بە نهێنى بگەڕێینەوە دواوە.

یەكەم شەو هێڕش بەرەكان (فاخیرو مەلائەمین) توانیان دوو سەنگەرى پێشەوە لەگەڵ كانیاوەكەى بن (كوڕەك) ئەوەى دەكەوێتە دیوى (خلیفان) بگرن، وەك باس كرا ئێمەش بە درێژایى شەو چاوەڕوانى تۆپ بووینو تۆپەكانیش نەگەیشتن ئەوەى بە دەستمان كەوت تەنها هیلاكىو ماندوو بوون بوو، كاتێك لە دەنگى قڕەو كێشەیەك بە خەبەر هاتم بەپەلە ڕۆیشتم دیتم یەكێك بەناوى (خاناودەل) لەگەڵ مقدم (سعید مەتەر) كەوتۆتە كێشەو دەڵێت: (من نێردراوم ئاوى مێگر تێك بدەم نابێ ئاو بۆ ڕواندز بڕوات)، دیارە پیاوێكى گێلو نەفام بوو، لەگەڵ ئەو چەكدارانەى لەگەڵى بوون خۆیان دەپچڕیەوەو دەیان گوت: (ناڕۆین تا سەروچاوەى ئەو ئاوەى بۆ ڕواندز دەڕوات تێك نەدەین ئەوە فەرمانى بەكرئاغا)یە! (سعید مەتەڕ) بە فەرمانى بارزانى كرابوە فەرماندەى ئەو هێڕش بەرانەى دۆڵى ئاكۆیانو خاناودەلیش زۆر بەبێ ڕێزى لەگەڵ ئەو پیاوە دەدوا، ناچار بووم زۆر بە توندى پێم گوت: (هەر ئێستا لێرە نەڕۆى چەكت دەكەم بە پیل بەستیش بەڕێت دەكەمەوە بۆ لاى بەكرئاغا، مادام دەڵێى ئەو ناردومى بڕۆ بابەخۆى بێت سەروچاوەى ئاوى شارێك تێك بدات)، كەزانیان ئێمە لێمان تووند كردن بە ملكەچى گەڕانەوە. ڕۆژى دووەم شەڕێكى دژوار بەردەوام بوو، بۆ ئێوارە فاخیر نامەیەكى نووسى بوو بۆ عزەت گوتبوى: (تكایە بەپەلە كاك زرارو ئەو چەكدارانەى لەگەڵیەتى بنێرى بۆ ئەوەى بێنە پاڵپشتیمان ئەگینا حاڵمان لەوپەڕى شڵۆقىو پەرێشانى دایە)، عزەت نامەكەى فاخیرى نیشاندام. خۆم دەمتوانى نەڕۆم لەبەرئەوەى ئێمە دانەندرابووین بۆ سەر(كوڕەك) لەگەڵ ئەوەشدا ئەو چلو سێ پێشمەرگانەى لەگەڵم بوون بەرێ كەوتین بۆ سەر(كوڕەك)، شەو بەسەركەوتین لەڕێگا لاماندایە لاى (ملازم خدر دەباغ) كە بەرپرسى ئەو تۆپە بوو كە تۆپ بارانى سەنگەرەكانى سەرى (كوڕەك)ى دەكرد، لە دواى پشویەكى كورتو حەسانەوەیەك ڕۆیشتین لەڕێگا دەگەیشتینە بریندارو كوژراو دەیان بردنە خوارەوە، لە شوێنێك دیتمان (حسن جاروڵڵا) داندرابوو برێندارێكى وابوو هیواى ژیانى لێ نەدەكرا، بەڵام هەر زوو ڕێو شوێنم بۆ پێِشمەگەكان دانا لەگەڵیان كەوتمە دوانو پێم ڕاگەیاندن دەبێ بزانن چۆن بەرگرى لە خۆتان دەكەن، ئەگەر ئامۆژگاریەكانى من جێ بەجێ بكەن بەڵێنتان پێ دەدەم بەسەلامەتى دەگەڕێنەوە، ناهێڵن مەرامى نەیاران بێتەدى، دەبێ ئەوە بزانن ئێمە نێردراوین بۆ ئێرە بۆ ئەوەى زۆربەمان نەگەڕێنەوە، بەڵام ناهێڵم بەئاوات بگەن! بۆ ئەو مەبەستەم نەخشەیەكى زۆر ڕێكم دانا بۆ ئەوەى پێشمەرگەكان لە هیلاكو زیان دووربنو بتوانین دەست لە دوژمن بوەشێنین، ئەویش بەوە بەدیاركەوت ماوەى هەشت ڕۆژ لەوێ مانەوە لە ڕووبەرووى دوژمن وەستا بووین جێگامان دیاربوو نامەوێ باس لە دەستو بردەمان بكەم، چونكە پەرێزمان لەبەر چاوبوو.

بێگومان ئاشكرایە كوڕەك لە سەرەوە زۆر ناهەموارە باسى لێ ناكرێت, ئەوەندە ڕۆژانەى لەوێ بووین تەنیا شەوان دەمان توانى لە پەنایەكان دەربكەوینو بجوڵینەوە, دەبوایە بەدرێژایى ڕۆژ لەناو سەنگەرەكانمان بەنهێنى خۆ بپارێزین, ئەوەندە لە سەنگەرەكانى سوپاو جاش نێزیك بووین كێلە شاخێك بەینمان بوو, ئەوان لە ناو سەنگەرە داپۆشراوەكان بوون, ئێمەش لە پەنا كێلكە شاخو بەردەكان خۆمان دەبواردو پەنا دەدا هەتا تاریك دا دەكەوت, گومانى تێدا نیە ئەوەى بە ڕۆژ لەشوێنى خۆى دەربكەوتبایە بێ شك لێى دەدرا ئینجا چ هى ئێمە بووایە چ هى ئەوان بووایە بە ساغى نەدەگەڕاوە بۆ شوێنى خۆى!.

ئەوەى دیاردە بوو هاوڕێیانى شیوعى زیانێكى زۆریان پێ كەوت، كۆمەڵێك چەكداریان شەهید كران ئەویش ئەوە دەگەینێ كە گیانى خۆبەخت كەریان زیاتر بوو, دووەم لە شەڕ شارەزا نەبوون, ڕاوێژكارەكانیان وەك پێویست ئەوەندە زانا نەبوون!؟...
لەڕۆژانى شەڕە دژوارەكەى (كوڕەك) لەوكاتەى ئێمە لەسەرەوە بووین ڕۆژیّك لەگەڵ ئەو برادەرانە لە پەنایەك دانیشتبووین (عریف عوسمان،حمدامین هریرى، خدرى عوڵا بەگ، حمدامین فقێ حسن)، لە ناكاو فڕۆكەیەكى جۆرى (لووشین) گەیشتە سەر(كوڕەك)و جارێك بەسەریدا سوڕایەوەو بەرمیلێكى فڕێدا خوارەوە هەر لەهەوا دوكەڵى لێ دەردەچوو، گوتیان ئەوە هات تیزابە ئاگاداربن، بەرمیلەكە زۆر سەیر دەهاتە خوارەوە، بەڵام باش بوو كەوتە دیوى ڕواندز زیانى نەبوو. ڕۆژى دوایى بەیانى زوو دوو فڕۆكەى (مێك) بەرەو بنارى (كوڕەك) شۆڕ بوونەوە لە دیوى ڕواندز كە سەیرمان كرد دیاربوو شەڕ بوو فڕۆكە جەنگیەكان لە شوێنى شەڕەكەیان دەدا، زانیمان شەڕەكە لەگەڵ پێشمەرگەكانى ئێمەیە، ئەو پێشمەرگانەى ئێمە كەلە خوارەوە بوون ڕێگایان لە سوپا گرتبوو نەیان دەهێشت بەسەر بكەون بۆ(كوڕەك) شەڕەكەش زۆر گەرم بوو، لەگەرمەى ئەو شەڕەدا بینیمان جاشەكانى ناو سەنگەرەكانى (دارە هیشك) لەسەنگەرەكانیان دەركەوتن بەنیازبوون بڕۆن ڕێگا لە پێشمەرگەكان بگرنو لەگەڕانەوەیاندا لێیان بدەن، بەڵام ئێمە كە ئەمەمان بینى یەكسەر بۆیان دابەزین بەنهێنى ڕێگامان لێ گرتن، بەڵام بەداخەوە پێش ئەوەى بگەنە لاى كەمینى ئێمە هەستیان كردبوو كە ڕێگایان لێ گیراوە بۆیە زوو گەڕانەوە مۆڵگەكانیان، پێشمەرگەكانى ئێمە لەدوورەوە دیاربوون دەگەڕانەوە (مێگر) برینداریان پێ بوون، زانیمان كەوا (عزەت) شەو ڕۆیشتبوە سەر ڕێگاى ئەو هێزەى سوپا، ئەوەى لە ڕواندز بەنیاز بوون سەر بكەونە كوڕەك لەو شەڕو لێكدانەدا شەهێدێكو دوو بریندار هەبوون، تا دەهات شەڕ گەرمتر دەبوو، حكومەت هەوڵى دەدا كوڕەك لەدەست نەدات ئێمەش دەمانویست بیگرین، ئەمەش مەترسى لەدواوە هەبوو، ڕۆژى دواى هێڕشەكەى عزەت بۆ بنارى كۆڕەك لە ژێر كێلە شاخێك دانیشتبووم تەواو هەستم بە مەترسى نەمان دەكرد، بۆیە بیرم لەوەكردەوە نامەیەك بنوسم بۆ دایكى شادومان بە زمانى ڕوسى هەندێك ئامۆژگارى بكەم، هەر ئەو كاتە كورتە نامەیكم نووسىو لە ناو دەفتەرى ڕۆژانەكەم دانا لەبەر ئەوەى لەناو ئاگرى مانو نەمان دابووین هەموو كات چاوەڕوانى گوللەیەك بووین پێمان بكەوێتو گیان لەدەست بدەین.
شەوێك پێش ئەوەى كۆڕەك بەجێ بهێڵینو بگەڕێینەوە سەر ئاوى مێگر ئاگادار كراین كەوا ڕەئیس (كمال مفتى) لەگەڵ پێشمەرگەكانى دێنە شوێنى ئێمە، بەڵێ شەو بەسەركەوتن لەگەڵ (خدرى عەوڵا بەگ) ڕۆیشتینە بەخێرهاتنى، ئەوەى جێگاى خۆشحاڵى بوو ڕەئیس (كمال) بە كورتى دوا، بەڵام دوانێكى لێ وەشاوەو بەنرخو بەسەنگ قسەكانى جێگاى ڕەزامەندیمان بوو، لەگەڵ گەیشتنى ئەوان ئێمە دابەزین، هەر لەدواى ئێمە ئەوان هێرشێكى نەبەردانەیان كردبوە سەر سەنگەرەكانى سوپاو زیانێكى زۆریان بە سوپاو جاشەكان گەیاندبوو، بەڵام ئەوەى جێگاى پەرۆشى بوو هاوەنێك بەناو پێشمەرگەكان كەوتبوو دە پێشمەرگەى شەهید كردبوو.

بەر لەوەى لە كوڕەك داببەزین نامەیەكم دەست كەوت بۆ (بێجان جوندى) بەڕێ كرابوو كە تیایدا نوسرابوو: (ئازیز بێجان داواى پارەت كردوە ئەدى ئەو پارەیەى بارزانى بۆ مەلا ئەمینو فاخیرو عزەتى ناردوە بەشى ئێوەشى لەگەڵدا نیە؟ بۆ پێتان نەدراوە؟ داوایان لێ بكە پارەكە زۆرە هەزارو پێنج سەد دینارە). دیاربوو پارەى باس كراو بووە خۆراكى ماسىو بێ دەنگى لێكرا، پێش ئەوەى (دۆڵى ئاكۆیان) بەجێ بهێڵین ڕۆژێك بە فاخیرم گوت: (هاوڕێ ئەو پارەیەى بارزانى بۆى ناردن بەناوى تۆو مەلا ئەمینو عزەت كوا چى بەسەر هات ؟) ناوبراو بێ دەنگ بوو دیسان گوتم: (...... تۆ باوەڕ پێكراوێكى شیوعى لەگەڵ ئەوان جیاوازیت هەیە). ناوبراو دیاربوو كەپەست بوو هیچى بەدەستەوە نەما ئەوەندەى گوت: (تكایە دەست مەخەرە ناو ئیشوكارى من حەقى ئەوەت نیە من محاسبەم بكەیت، تۆ لە حزب نەماوى!) لە دوانەكەى فاخیرو لالوتیەكەى پێوە دیار بوو كە شتێك دژى من ڕوویدا بێت.

دووەم ڕۆژ بوو لە (كوڕەك) دابەزی بووینە سەر ئاوى (مێگر) پێمان ڕاگەیەندرا كەوا باوكم بریندارە لە نەخۆشخانەى ناو گەلى (ئاكۆیان) كەوتوە، وەك زاندراوە لە دەرگەڵە هاتبوو بۆ ئاكۆیان لە ڕێگا لە وەڵاخ كەوتبوو، بێگومان بەپەلە ڕۆیشتم بۆلاى لەوێ كە بینیم بە بریندارى زۆر نیگەران بووم، بەڵام زیاتر بەوە نیگەران بووم كە پێى گوتم، (بیستم كە نیازتان وابووە بڕۆنە ناو حكومەتو ببن بە جاش، بەڵام سەعید مەتەڕ ڕێگاى نەداون!) پێم گوت: (باوكى بەڕێزم چۆن باوەڕت كردوە كە من شتى وابكەم! ئەوەندە ساڵەیە من ئەو ماڵوێرانیە دەكەم ئەوجا بچم چەكى خیانەت هەڵگرم ! تۆ چەند هەوڵت دا چەكم لەگەڵ ئێوە هەڵەنەگرت، ئێستا بڕۆم چەك بۆ بەعسى كورد كوژ هەڵبگرم!!) لەدواى ئەوەى لەگەڵ باوكم دوام ئاخێكى هەڵكێشاو گوتى: (ئەوەشیان پێ كردم!) ماوەیەك لەگەڵى مامەوە ئەو كەسانەى لەگەڵى هاتبوون (حەسەنى عەیشە قوچێ) پیاوێكى دڵ پاك بوو بەتایبەتى لەگەڵ منو ئەوەى بە بەردەوامى لەبەرچاو بوو لەوكاتەى لە(حافیز) گیرابوو چۆن من بەهانایەوە چووم، بەنهێنى پێمى گوت: (زوو بگەڕێوە منداڵەكانت شپرەزەو نارحەتن!) لەوێ چاوم بە (حسێنى قوتەسورى) كەوت كە بریندار بوو زۆر شوڕ دیاربوو، بەڵام وورەى زۆر بەرز بوو، شەو گەڕامەوە بنكەكەمان لە ناو گەلى(مێگر) لەوێ بەرپرسەكانم ئاگادار كردن كەوا بەیانى دەگەڕێمەوە بۆ (دەرگەڵە) منداڵەكانم داوایان كردووە كە بڕۆمەوە دیارە پێویستیان پێم هەیەو كەس نیە چاودێریان بكات، ڕۆژى دوایى گەڕامەوە كە گەیشتمەوە بەڕاستى دیتم منداڵەكانم نەك هەر لەشپرەزەیىو پەرپوتى دابوون بەپەرۆشەوە ئەوەى بەسەر ئەو منداڵانە هاتبوو مەگەر هەرخۆم بزانم چیان پێكرابوو! لە جیاتى دڵدانەوەو یارمەتى دان سەدان بەندو بالۆرەى جۆراوجۆریان بۆ هەڵبەستبوون، ئافرەتێكى بێگانەى بەستەزمان مەگەر هەرخۆى بیگێڕێتەوە ئەوماوەیەى من لەوێ نەبووم چیان بەسەر هێنابوو چۆن ئەزیەت دراوەو لە چ دەردەسەریێك ژیاوە!

ئەوەى نیگەرانى بوو لەوكاتەى (بارزانى) هاتبووە (دەرگەڵە) دایكى منداڵان هەوڵى دابوو ناوبراو ببینێ، بەڵام ڕێگایان نەدابوو بیبینێ، دەنگو باس بەشێوەیەكى یەكجار بەرفراوان بڵاوكرابوەوە كە گوایا زرارو ئەو كۆمەڵە چەكدارەى یاخى ببوون بە نیازن بڕۆن ببنە جاش، بۆیە لەوانەیە چەك بكرێن ئەو پڕوپاگەندە پڕوپوچە نا لێوەشاوەیە دایكى شادومانى ئاڵۆز كردبوو، لەوكاتەى داواى كردبوو چاوى بە (بارزانى) بكەوێت پێیان گوتبوو: (ئەوە زرار چى كردووە، سلێمان بەگو عزەت ئەوەندەى لێ ناڕازین؟) دایكى (شادومان)یش گوتبوى: (زرار هیچى واى نەكردوە بابو براى ئەوەندە لێى ناڕازى بن ئەو قسانە هەمووى هەڵبەستە). بێجان پێى گوتبوو: (ئەدى بۆ داوایان لە مەلامستەفا كردووە زرارو ئەوانەى لەگەڵینى چەك بكرێن، لەبەرئەوەى مەترسیان لێ دەكرێت بڕۆن ببنە جاش، بەڵام بارزانى گوتویەتى (زرار نابێتە جاش هەركاتێ حزبا وى بوە جاش ئەویش دەبێتە جاش).

ماوەیەكى درێژ ئارەزووم بوو بەڵكو یەكێك لە ئەوانەى سەرەوە پەیداببن بۆ ئەوەى هەرنەبێت هەندێ شتیان پێ ڕابگەیەنم، بەڕێكەوت ڕۆژێك لەگەڵ (عریف یونس) بووم لە ناو گوند لە نزیك مزگەوت بینیمان (ئەبوحكمت) لە سەرەوە دەهاتە خوارێ زۆر دڵخۆش بووم بەوەى كە لەگەڵى دەدوێم، چونكە بەڕاستى زۆر بێزار ببووم كەچى زۆر سەیر بوو ئەو پیاوە گەیشتەلامان چاكو چۆنى لەگەڵ (یونس) كردو ڕووى لەمن وەرگێڕاو ڕۆیشت، (عریف یونس) بەسەر سوڕمانەوە گوتى (ئەوە چى بوو ئەو پیاوە بۆ واى كرد؟).
زستانى ساڵى (1965) بۆمن زستانێكى ساردبوو كارو پیشەم داركێشان بوو باربەرم نەبوو بەیانیان (بیورو گوریس)م هەڵ دەگرتو بەسەر دەكەوتمە سەر بەرزاییەكانى چیا دارى سوتانم دەهێناو بەشان دەمان كێشایەوە بۆ ماڵ، جیا لەو ئەزیەتو ماندوبوونەش ئەوەندە غەمم پێى نەدەخوارد ئەوەندەى جەنگى دەرونیان لەگەڵ دەكردم، بەشێوەیەكى تایبەتى كادریرانى شیوعى قەزاى ڕواندز بە پشتیوانى (نجم الدین مامۆ، فاتیح رەسول)، بەڵام كەزانیان بەو ڕەفتارانەى ئەوان نابمە ملكەچیان ناچار داوایان كرد لەگەڵیان دابنیشم، لە سەر داواى (فاتیحو نجم الدین) لەگەڵیان دانیشتم، بەڵام دانیشتنە كە بێ سوود بوو، لەبەرئەوەى ئەوان دەیانویست هەرچیەكى ئەوان گوتیان منیش بڵێم ڕاستە، كەچى لە ڕاستیش دوور بوو، دوا بەدواى ئەو دانیشتنە (نجم الدین) داواى كرد جارێكى تر لەگەڵم دابنیشێ لە قوتابخانە لەماڵى ئێمە دانیشتین ناوبراو زۆر بەتوندى هەوڵیدا من پێى بڵێم فەرامانەكانتان ڕاستن، بەڵام زانایانە وەڵامم دایەوەو پێم گوت: (تۆ پێویستت بە فێربونى ماركسیەت هەیە هێشتا زۆر ساواى!) دیاربوو ئاڵۆز بوو بەپەلە هەستاو ڕۆیشت. بەو هەوڵسوكەوتەى لەگەڵم دەكرا زۆرى ئاڵۆزو نیگەران كردبووم، ناچاركرابووم بیرلەوە بكەمەوە كە هەلێكم بۆ هەڵبكەوێتو بگەڕێمەوە (ڕواندز) بەڵكو بتوانم كارێك بدۆزمەوە بۆ بەخێو كردنى منداڵەكانم، كە زانیان نیازێكى وام هەیە تەنگاوبوون لە پێش هەموویانەوە (عزەت) لەبەر ئەوەى دەیانزانى ڕۆیشتنى من لە دەرگەڵە دەبێتە شكستىو گۆڕانكاریەكى ناسازو زیانێكى بەرچاو، ئەوەندەم زانى (ڕەئیس كمالو ملازم عبدالرحمن) بەپەلە هاتنە لامو گوتیان: (بە هیچ شێوەیەك ڕازى نابینو ممكین نابێت تۆ بڕۆیت نە ئێمە ڕازینو نەحزبیش ڕازیە بۆیە ڕێگات نادەین!) گوتم: (من ئێستا حزبى نیم لە مێژە پەیوەندیم نەماوە لە سایەى هەڵوێستى كادیرەكانتان، پێشەكى ئێوە لە هەڵوێستى كادیرەكانتان ئاگاداربنو بزانن چیان كردووەو چى دەكەن لەگەڵ ئەوەشدا ئێوەش پاڵپشتیان دەگرن لەو خراپەكاریەو هەڵوەشانەوەى ڕێكخراو لە دەرگەڵە، ئەوجا ئێوەش هاتوون بە ناوى حزب لەگەڵ من دەدوێن! بەڕاستیتانە ئێوە بەپەرۆشن بۆ ئەو حزبەى بەناوى دەدوێن؟ ئەگەر بەپەرۆشن بۆ چاودێرى كادیرەكانتان ناكەنو بزانن چى دەكەن؟ بە تایبەتى حاجى مەلاو حاجى حسن ئاغا ئەو ڕێگایەى ئەوان گرتویانەو لەسەرى دەڕۆن بێگومان بەرەو هەڵدێرەو توشى كۆسپى گەورە دەبنو ئەوكات چارە كردنى زۆر زەحمەت دەبێت، زۆر شتى تریشم خستە بەردەمیانو نەیاتوانى زیاتر بدوێن).

ئەوەى زاندرا باوكم گوێ بیستى ئەو دەنگو باسە ببوو كە من دەمەوێ بڕۆمە ڕواندز، ناوبراو زۆر تەنگاو ببوو لەبەر ئەوەى دەیزانى من لەوێ بڕۆم پێشمەرگەكان پەرتو بڵاو دەبنو توشى دژوارترین ئاڵۆزى دەبن، بە خۆشیان ئەو ڕووەیان نەبوو پێم بڵێن مەڕۆ لەبەرئەوەى ئەوەندەیان بێزار كردبووم هەموو شتێكم لەبەرچاو كەوتبوو، لە ئەنجامى بڵاوبونەوەى دەنگى ڕۆیشتنى من ئێوارەیەك كۆمەڵێك لەو خزمانەى خۆشم دەویستن پەیدا بوون (خدرى عوڵا بەگ، وەسمانى قادرى فقێ وەسمان، قادرى حمدئاغا، حەسەن ڕەزاق) بە ناوى خزمەكانى تریش داوایان لێكردم بە جێیان نەهێڵمو نەڕۆمە(ڕواندز) لەسەر داواى ئەوان بەڵێنم پێدان لەگەڵیان بمێنم هەرچەندە لەبارەى ژیانو گوزەرانیش زۆر خراپ بوومو لەوپەڕى شپرەزەیى دابووم، لەگەڵ ئەوشدا بۆ ڕەزامەندى ئەو كۆمەڵە خزمە ڕازى بووم بمێنمەوە. ئەوەى دەمەوێت دیارى بكەم ماوەیەكى زۆر لەناوگێژاوى ئاڵۆزىو دڵتەنگىو نیگەرانى دەسوڕامەوە، ئەوكاتانە بەزۆرى خەریكى نوسین بووم، بەرنامەیەكى فراوانم لەبەردەست بوو بۆ نوسینەكانم جیا لە نوسینى بیرەوەریەكانم بەم نوسینانەوە خەریك بووم (دەرگەڵەو بنەماڵەى میرەكان، یادنامە، ڕاوو ڕاوشكارى لەكوردستان، ڕێكخستنى هەڵبەستەكانم، چەند پارچە چیڕۆكێك) بێگومان هەڵبەستەكانم زۆربەیان دەربارەى بارودۆخى ئەوكاتە بوون هەندێكیان تۆمار كرابوون بە تەسجیل لێ دەدران هەست دەكرا هەندێك لە كادیرەكانى شیوعى پێى پەست دەبوون وایان دەزانى باسى ئەوانە!.

وەك لەسەرەوە دیاركراوە لەسەرداواى خزمەكان ڕازى بووم لەگەڵیان بمێنمەوەو لێیان جیانەبمەوە، بەڵام بەلاپەڕگە دانیشتبوم لە دەرگەڵە، لە كۆتایى مانگى (4/1966)ڕۆژێك چاوم بە (شێخ على بەرزنجى) كەوتو لەگەڵى دوام، لەدواى دوو ڕۆژ ناوبراو لەگەڵ (ڕەئیس كمال نعمان) هاتنە لام لەو دانیشتنەدا داوایان لێ كردم بۆ یادى یەكى ئایارو ژن گواستنەوە بۆ (ملازم ریاز) لەگەڵیان بڕۆمە دەربەندى (ڕایات) ئەگەرچى دڵشكاوو ناڕازى بووم لێیان، بەڵام نەمتوانى دڵى ئەو دوو پیاوە بەڕێزە بشكێنم، پێویستیش بوو لەو دوو ئاهەنگەدا بەشداربم، یادى یەكى ئایار جەژنى كرێكارانى جیهان نەدەبوو بەشدارى نەكەم ئەوى تریان ژن گواستنەوە بۆ ملازم (ڕیاز) كە پیاوێكى عەرەب بوو لە شەڕى (كوڕەك) چاوێكى لەسەردانابوو، هەردەبوایە بۆ ئەویش بڕۆم، چونكە بەڵێنم پێدابوون كە بەشدارى ئاهەنگەكە بكەمو لەكاتى دیاریكراو لە دەربەند ئامادەبم.
ئەوە بوو ڕۆژى (30/6/1966) چومە(دەربەند) بە ڕێكەوت ئێوارەى هەمان ڕۆژ لەچایخانەى (مستەفا سلێمان) لەگەڵ یەكێ لە كادیرەكانى حزبى دیموكراتى كوردستانى ئێران (سەدیقى هەنجیرى) یەكترمان ناسىو لەگەڵ یەكتر كەوتینە گفتوگۆ، ناسینى ئەو مرۆڤە بۆتە ڕۆژێكى یادگارى هەمیشەیى لەلاى من، چونكە ئەو پیاوە ڕۆڵەیەكى هەڵكەوتوى ڕۆشنبیرى كورد بوو، تا بڵێى ووشیارو پێگەیشتوو بوو، نزیكەى دوو كاتژمێر بەیەكەوە دانیشتین، دەربارەى زۆر كێشە دواین بە تایبەتى بە سەرهاتەكانى سەردەمى (كۆمارى مهاباد) دیاربوو لە زۆر شت ئاگادار بوو، لە كۆتاییدا بەڵێنمان ئەوە بوو پەیوەندیمان بەردەوام بێتو سەردانى یەكتر بكەین. ئەوەى جێگاى داخە ئەو تێكۆشەرە بە دەستى ڕژێمى ئێرانى شوێن بزر كرا.

شەو لە دەربەند مامەوە، بەیانى لەكاتى دیاریكراودا هەموومان ئەوانەى بانگ كرابوون لە گازینۆى (محمد گەردى) ڕواندزى یەكترمان گرتەوە، بەشى زۆرى بەشداربوان لێپرسراوانى هێزى پێشمەرگەى (هەندرێن) بوون لە گازینۆى ناوبراو كورتە یادێكى جەژنى (یەكى ئایار)كرایەوە، (شێخ على بەرزنجى) كورتە دوانێكى لەو ڕوەوەدا، لە دواى ئەو یەك دوو برادەرى تریش قسەیان كردو باسى جەژنى كرێكارانیان كرد، لە دواى نان خواردنى نیوەڕۆ دەست كرا بەئاهەنگى دووەم ئەویش گواستنەوەى بووك بوو بۆ ملازم (ڕیاز) بەشداربوان (شێخ على، فاتح رسول، فاخیر مێرگەسۆرى، ڕەئیس كمال نعمان، عزەت سلێمان بەگ، ملازم عزیز، ملازم عبدالرحمان)و زۆرى تریش، لە دواى بووك گواستنەوە ئێوارە بڵاوەى لێكرا هەندێكمان ڕۆیشتینە (زینوێى شێخى) بۆ دیدەنى (شێخ لەتیفى شێخ محمود) ناوبراو لە ماڵى (شێخ عبیداللە) میوان بوو، ئەوانەى شەو لە (زینوێ)مانەوە (حمدئاغاى مێرگەسۆرى، فاخیرو عزەت)منیش لە سەر داواى (شێخ لەتیف) مامەوە بۆ بەیانى نیوەڕۆ لەلاى (حاجى سەید مینە)ى زینوەیى بووین لە مەزراى پشتى زینوێ ئێمەشیان لەگەڵ خۆیان برد لەسەر داواى (حاجى سەید مینە)، ئەوەى جێگاى ڕەزامەندى بوو ئەو ڕۆژەمان زۆر بە خۆشى ڕابوارد، سەرەتاى بەهار لەو مەزرایە سەوزە لە ژێر ڕەشماڵى خاوەن ئاژەڵەكان بووینو ووردە ووردە باران دەبارىوشێخ لەتیف قسەى خۆشى بۆ دەكردینو بەسید مینەى گوت:(كاكە سەید بەڕاستى هەوارگەتان زۆرخۆشە، خۆشتریش ئەبوو بەمەرجێ خۆشەویستیەكى گەنجیشت لەگەڵ بێت). هەر زوو (حمدئاغا) گوتى: (یا شێخ حاجى سەید مینە لەو خۆشیە بێ بەش نیە، ئەو دەزانێ خۆشى لەچ دایە بۆیە خۆى بێ بەش نەكردوە). شێخ گوتى: (مادام وایە كاك حاجى تەمەنى درێژ دەبێت، بەو هیوایەینو داواكارین تەمەنى درێژ بێتو هەردەم لە خۆشیدا بێت).

ئەوەى شایانى باسە میوانداریەكى كوردەوارى زۆر ڕێكو پێكى سازكردبوو كە باسى ناكرێت چۆن بوو، ئەو ڕۆژە تا ئێوارە لەو شوێنە خۆشو دڵگیرە ڕامان بوارد، ئێوارە گەڕاینەوە (خەلان) لەسەر داواى كوڕەكانى شێخ (علاْ الدین) شەو لاى ئەوان ماینەوەو ئەوانیش میوانداریەكى زیاد لە پێویستیان كردینو لە هەمویان زیاتر (شێخ عبدالقادر) بەو میوانداریەتیە ماندوو بوو، شەو تا دەرنگ بە خۆشى ڕامان بوارد، بەڵام دەرنگانى شەو هەواڵێكى ناخۆشیان پێ ڕاگەیاندین ئەویش هێڕشى سوپاو جاش بوو بۆ سەر (هەندرێن). بە هیچ جۆرێك بیر لەو هێڕشە نەدەكرایەوە لەبەر ئەوەى وەك زاندرابوو نوێنەرى حكومەت (زەیدى ئەحمەدە فندى) لە دیلمان بوو بۆ ڕێڕوونكردنەوە ووتووێژ هاتبوو، كەچى شەوى دووەمى مانگى ئایار هێڕشێكى كتوپڕیان كردە سەر(هەندرێن) دیارە ئەوان زانیبویان كە سەركردەكانى هێزى پێشمەرگە لەوێ نینو ئەم هەڵەیان قۆستبۆوە، ئێمە لە خەلان نیوە شەو ئاگادار كراینەوە كە بەزووترین كات بگەڕێینەوە هەندرێن، سوپاو جاش هێرشیان هێناوە بەشێكى زۆرى (هەندرێن)یشیان گرتوە! لەگەڵ بیستنى ئەو هەواڵە بەپەلەو بەوشەوە گەڕاینەوە بەبێ ماڵاوایى كەس بە كەس ڕانەدەگەیشت، لە (خەلان) ڕۆیشتینە خوار بۆ سەر ڕێگاى گشتى (فاخیر) بە خۆىو ئەوانەى لەگەڵى بوون بە شوڕە جێبێك ڕۆیشتن ئێمەش بە پێیان كەوتینەڕێ، لە خوار (ڕایات)وە بە قەلابەیەك ڕۆیشتین، ئەگەرچى ئەوكاتە من وازم لە هەموو شتێك هێنابوو بە نیاز نەبووم جارێكى تر بڕۆمەوە بەرەكانى شەڕ، بەڵام كە ئەم تەنگاویە پەیدا بوو هەستى شۆڕشگێرى هانیدام دەست بدەمەوە تفەنگو بەوە ڕازى نەبم دوژمن خاكمان داگیر بكات، لە ڕێگا لەگەڵ (عزەت) ڕێك كەوتین كە من لە(حافیز) داببەزمو بڕۆمەوە (دەرگەڵە) ئەو چەكدارانەى كە هەمانن لەگەڵ خۆم بیان هێنم لەوێوە بەسەر بكەوینە سەر(هەندرێن)و پێش لە هێڕش هێنەرەكان بگرین، گوندەكانیش ئاگادار بكرێن بە زووترین كات چەكدارەكانیان بنێرنە ئەو شوێنەى شەڕى لێ یە،(عزەت)یش بڕواتە(میراجیان) لەوێوە بڕواتە شوێنى شەڕەكەو ئاگادارى ئێمەش بكاتەوە كە چى بكەین، ئەوە بوو لە(حافیز) دابەزیمو ڕۆیشتمە دەرگەڵەو یەكسەر ئاگادارى گوندەكانم كرد بۆ ئەوەى بێ دواكەوتن چەكدارەكانیان بنێرنە(دەرگەڵە) بۆ ئەوەى بچینە (هەندرێن) بە گوێرەى ئەو ئاگاداریە بۆ دواى نیوەڕۆ نزیكەى چل چەكدار ئامادە بوون لە دەرگەڵە، بەو نیازەى لە زینى دەرگەڵە بەسەر بكەوینە سەر(هەندرێن)، بەڵام پێش ئەوەى لابدەین لە ڕێگا ڕاسپێردراوى (عزەت) گەیشتە لامان بۆ ئەوەى بڕۆینە ئەشكەفتى شەهیدان لە بنارى (هەندرێن) لە نزیك (جندیان)، لەسەر زینى (دەرگەڵە) ڕۆیشتینە خوار بە دۆڵى (ماویلیان)دا بە درێژایى ڕێگا باران دەبارى، شەو درەنگ گەیشتینە ئەشكەفتى (شەهیدان)و لە ڕێگا زۆر هیلاك ببوین كە گەیشتینە ئەوێ ئێمە زۆر بووینو هەیوانیش تەنها تاكە چادرێك بوو بارانیش بەبێ وەستان دەبارى ئەوان بۆ خۆیان جێگایان نەبوو، ئێمەش گەیشتینە لایان، زوو پرسیم (عزەت) لەكوێ یە؟ گوتیان: (ئەویش بەسەركەوت)، دیاربوو هێڕش وەستا بوو. ئەوەى ڕاستى بێت جێگامان زۆر تەنگ بوو ئەو هەموو پێشمەرگەیەو تەنها یەك چادر! بۆ بەیانى ڕۆیشتمە لاى پەلى (سەیدتەها)لە نزیك ئێمە بوون ئەوان هێزى حزبى شیوعى بوون، بۆئەوە چووم بزانم ئاخۆ ئەو هێڕشە چۆن بووە؟ (سید تەها) بەم شێوەیە بۆى گێڕامەوەو گوتى: (بیر لە هێرش نەدەكرایەوەو لەوكاتەدا زۆربەى زۆرى پێشمەرگەكانمان بە بۆنەى یەكى ئایار دابەزى بوون ئەوەى مابوو تەنها مام ێدیق، لەگەڵ پەلێكى پێشمەرگە دەوریە بوون، بنكەكانیش هەریەكەى چەند پێشمەرگەیەكى نۆبەتداریان مابوون، شەوى دووەمى ئایار سوپاو جاش بە هاوكارى سیخوڕەكانى بە بیانوى ڕاوەكەو لە هەندرێن گەڕابوونو شوێنەكانیان بۆ دەست نیشان كردبوونو پێیان گوتبون كە بە كوێدا بڕۆن، ئەوە بوو كە توانیان ئەوها بە ئاسانى بە سەربكەونە سەر هەندرێن). ئەوەى دیار بوو دوژمنو هێڕش هێنەرەكان زۆر لە دەوریەكانى ئێمە بەسەرتر كەوتبوون ئەوجا ووشیار ببونەوە، كاتێ دەبینن وا كەوتونەتە ناو هەرئەوەندەیان بۆكرابوو هەوڵبدەن دەربچن، دیارە لە دواى دەستو بردێكى چالاكو شەڕێكى ڕوو بەڕوو خۆیان دەرباز كردبوون لە ئەنجامى ئەو شەڕەدا چەند پێشمەرگەیەك دابڕابوون بۆ شەوى دووەم بە دیار كەوتنەوە، بێگومان تا هێزیان گەیشتێ سوپاو جاش توانیان بگەنە قوپى (كەپكە موو)، ئەگەرچى پێش بەسەر بكەونە سەر كەپكە موو (فاخیر) لەگەڵ دەستەیەك لە پێشمەرگەكان گەیشتبوە پێشیانو شەڕێكى دژوارى لەگەلأ دا كردبوون، بەڵام سەرماو باران ڕێگایان نەدابوون شەو بمێنەوە، بەوشێوەیە گەیشتبونە (كەپكە موو).

لە دواى گوێ ڕاگرتن لەسەرگوزەشتەى (سەید تەها) گەڕامەوە بنكەى خۆمان، زۆرى پێ نەچوو دەنگى تەقینەوەیەك هات لە پەلى (سەید تەها)و بینیمان دوو پێشمەرگەیان بەپەلە بۆ لاى ئێمە دەهاتن كە گەیشتن زۆر ئاڵۆز بوون, گوتیان: (نارنجۆكێك لە ناو دەستى سەید تەها تەقیەوە لەو نارنجۆكانەى كە دەستكردى خۆمانن، بۆ ئەوە هاتوین ئێوە ئاگادار بكەین وا ئێمە دەڕۆین سەید تەها دەبەینە سەر ڕێگاى گشتى بۆ ئەوەى بیگەینینە ناوپردان). هەرئەوكاتە بەپەلە ڕۆیشتم دیار بوو دەیانبردە خوارەوە كە بەم شێوەیەم دیت زۆر دڵتەنگ بووم لەبەرئەوەى ئەوەندەى بڵێى پیاوێكى ئازاو لێهاتوو وشیار بوو، ناوبراو كە دیتى زۆر بەپەرۆشم گوتى: (هاوڕێ زرار تكایە ئەوەندە دڵتەنگ مەبە ئەوە ڕێڕەومانە تەنیا نەمدەویست بەم شێوەیە بڕۆم بریا لە شەڕێك بریندار بووبام). ئێوارەى هەمان ڕۆژ ڕاسپاردەى باوكم گەیشتە لامانو ئاگادارى كردم بە زووترین كات پێشمەرگەكان ببەمو بڕۆمە سەرەوە بۆ ڕوو بەڕووى دوژمن، بۆ ئەو مەبەستە دوو پێشمەرگەم بەڕێ كردن ئەو نامەیەى باوكم بۆمى ناردبوو بۆم ناردنو نوسیم من دێمە سەرەوە ئێوە هێزێك بنێرنە شوێنى ئێمە لەبەرئەوەى لە فەرمانى باوكم دەرناچم بەیانى دێمە سەرەوە، لەسەرداواى (ڕەئیس كمال) شەوو ڕۆژێكى تر لەوێ مامەوە ڕۆژى دوایى (سەعیدى حمدئاغا) هاتە شوێنى ئێمەو هەر ئەوكاتیش ئێمە بەسەركەوتینو ڕۆیشتینە سەر (بیرۆكا)، بەڵام چ سەرماو ساردیەك هەر باسى ناكرێت، دیار بوو سوپا لە (كەپكە موو) خەریكى خۆ قایم كردن بوو ئێمەش لە (بیرۆكا) لە پێشیان وەستا بووین، شوێنى ئێمە لە شوێنى ئەوان بەرزتر بوو، ئەوەندە سارد بوو شەوان هیچ نۆبەتدارێك نەی دەتوانى نیوكاتژمێریش لە نۆبەتەكەى خۆى بوەستێ لە سەرمان لەگەڵ ئەوەشدا پێشمەرگە وورەى ئەوەندە بەرز بوو داوایان دەكرد زوو هێڕش بەرینو دەریان بكەین، ئێمەش پێمان دەگوتن سەبرتان هەبێت.

(6/5) عزەت ڕۆیشتە خوارەوە بەو نیازەى بەڵكو بتوانێ شتێك بەدەست بخات لە چەكو جلو بەرگ بۆ پێشمەرگەكان لە هەموو شتێك زیاتر پێویستیان بە قاپووت هەبوو بۆ نۆبەتدارەكان كەچى ڕۆژى (8/5) گەڕایەوە دیاربوو شتێكى واى پێ نەبوو شایانى باس بێت.
ئێمەبە نیازى هێڕشێكى بەرفراوان بووینو ئەو چەكانەى بەدەست ئێمەوە بوون چەكى هێرش بردن نەبوون بەشى زۆریان لە چەكە كۆنەكان بوون لە جۆرى ئینگلیزىو جۆرى تر بەتایبەتى چەكى هاوڕێیانى شیوعى لە سەدا حەفتاى هى ئەوە نەبوون هەڵبگیرێن نەك شەڕیان پێ بكرێ، ئەو چەكانەى كەمێك جێگاى باوەڕ بوون كە شەڕیان پێ بكرێ چەكەكانى دەستى پێشمەرگەكانى ئێمە بوون ئەویش (50-60) تفەنگى ئینگلیزى بوون لەگەڵ ئەوەشدا ئامانجو خواستى زۆرى پێشمەرگەكان دەركردنى سوپا بوو لە (هەندرێن).

ئەوەندە ڕۆژانەى لە سەرەوە لە ڕووبەڕووى سوپا وەستابووینو پێشمان لێگرتبوون ئەو شوێنەى ئێمەى لێ بووین زۆر بەرز بوو ئەگەر هەیوانێك نەبوایە نەمان دەتوانى خۆمان ڕابگرین، دواى ئەوە كە زانیمان فرۆكە نایێن ڕەشماڵمان هەڵدا بۆ ئەوانەى لە نۆبەت نین بە ڕۆژیش ڕەشماڵمان دەخست لەبەرمەترسى فرۆكەكان، لە پەنایەك خۆمان دەبوارد، ڕۆژانەش نۆبەتدارانى چاودێرمان هەبوون سەیرى جوڵانەوەى سەربازەكانیان دەكردو تفەنگ چیەكان تەقەیان لێ دەكردن.

ڕۆژى (9/5/1966) دواى نیوەڕۆ لە سەر(بیرۆكا) یەكەم كۆبونەوەى هاوبەشى لێپرسراوانى ئەو هێزانەى ڕوو بە ڕووى دوژمنن لە هەندرێن بەسترا، ئەوانەى بەشدار بوون لەو كۆبونەوەیەدا بریتى بوون لە (فاخیر حمدئاغا، ڕەئیس كمال نعمان، ێدیق عوڵا ئاغا، حاجى مەلا سعید، عریف یونس، مام الیاس) دەبوایە (ملازم عبدالرحمان)یش ئامادە بێت، بەڵام ئامادە نەبوو كەلە هاوڕێیانى حزبى شیوعى بوو، ئێمەش (عزەت سلێمان بەگ، حمدامین فقێ حسن، خدرعوڵا بەگ، سیدمستەفا، زرار سلێمان بەگ)، مەبەست لە گرێدانى ئەو كۆبونەوەیە ئەوە بوو كە نەخشەیەك دابندرێت بۆ بەرپەرچ دانەوەى هێڕشى سوپاو لێدانیانو دەركردنیان لە(هەندرێن)، هێڕش كردنێكى ئەوها پێویستى بە زۆر شت هەبوو، بەڵام كە نەبوو چارنەما تەنها خۆبەخت كردن تاكە چارە بوو. ئەو خاڵانەى لە كۆبونەوەكە خرانە بەرباسو لێكۆڵینەوە ئەمانە بوو: -
1- شێوەى هێڕش بردن بۆ سەر سەنگەرەكانى دوژمن.
2- دەست نیشان كردنى خۆبەختكەرانو ژمارەیان.
3- ئەركى هێڕش بەرەكان.
4- دیاریكردنى كاتى هێڕش بە شەو بێت یان بە ڕۆژ.
5- بە دەست هێنانى دەسكەوت.
لە دواى گفتوگۆیەكى تێروتەسەل بڕیارەكان بەم شێوەیە دران: -
1- دیاریكردنى شوێنى ئەو دوو هاوەنەى هەمان بوونو ئامادە كردنیان بۆ كاتى هێرش بردن.
2- بڕیار درا هێڕشەكە بە ڕۆژ بێت لە كاتى نیوەڕۆ، چونكە ئەوكاتە دوژمن بیر لە هێرش ناكاتەوە.
3- دەستەى خۆبەخت كەران پەنجا كەس دەبن، بیستو پێنج لە ئێمەو بیستو پێنجیش لە هاوڕێیانى حزبى شیوعى, سەد پێشمەرگەى تریش پاڵیشت دەبن بۆ ئەو شوێنانەى كە دەگیرێن یەكسەر ئەوان بچنە ئەو شوێنەو بریندارو شەهیدیش ئەوان دەیانگوازنەوە شوێنى دیاریكراو.
4- ئەركى هێڕش بەران ئەوە دەبێت لەو شوێنانە بدەن كە دەزانن هەڵناستنو شەڕ دەكەن، لێدراوانى خۆشمان بەجێ بێڵن بۆ ئەو هێزى پشتیوانى كەلە دوایاندا دەڕۆن.
5- دەست كەوت بە پێى بڕیارى شۆڕش چەكى گران بۆ شۆڕشەو چەكى سوكیش بۆ ئەوانەیە كە دەیگرن لەگەڵ كەلو پەلى ووردە.
6- ئاگادارى ملازم عبدالرحمنو عوسمان حوجرانى بكرێت لەكاتى هێڕش، عبدالرحمن لە لاى گەڵى (حاسێ) ڕێگایان نەدات بگەڕێنەوە، وە لەلاى (بنەكاول)یش عوسمان ڕێگایان لێ بگرێت بۆ ئەوەى دەرباز نەبن بگەڕێنەوە حامیە.

تاریك داكەوت كۆبونەوەكە كۆتایى هاتو بڕیاردرا بەیانیش لە هەمان شوێن دابنیشین لە كات ژمێر دووى دواى نیوەڕۆ بۆ تەواو كردنى كارەكان، لە ڕێكەوتى (10/5) لەكاتى دیاریكراو لەهەمان شوێن بەیەك گەیشتینەوەو دەست كرا بەكارو بارەكان، ئەوەى زۆر پێویست بوو ڕێكخستنى لیستى خۆبەخت كەرەكان بوو كە ڕێك بخرێتو بۆ بەیانى ئامادە بێت، لەكاتى لێكۆڵینەوەو بەسەرداچونەوەى خاڵەكان بەداخەوە لەخاڵى دەست كەوتەكان (فاخیر) كەوتە كێشەو داواى ئەوە بوو ئەوەى دەكەوێتە بەردەست گشتى لە شوێنێك كۆبكرێتەوەو لە دواییدا بەسەر پێشمەرگەكانى هێڕش بەردا دابەش بكرێت، بێگومان ئەو داوایەى ناوبراو پەسند نەكرا. یەكەم من گوتم ئەوەى ئێوە دەیڵێن بەڕاى من ڕاست نیەو سەركەوتن بەدەست نایەت، بەڵكو دەبێتە هۆى ئەوەى پێشمەرگە شەڕكەرو ئازایەكانیش خۆیان نادەنەشەڕ ئەگەر بزانن ئەوەى دەیگرن بۆ ئەوان نابێت، ئەوەش ماناى ئەوە دەگەێنێت كە هێڕشەكەمان سەركەوتوو نابێت. فاخیر كەدیتى ڕاى ئەو پەسند نەكرا دیار بوو ئاڵۆز بوو بەتوندى گوتى (ئەگەر بەو شێوەیە بێت ئەوەى ئێوە دەیڵێن من لەگەڵى نیمو بەشدارى ئەو هێڕشە ناكەم)، بەڵام ئێمە ڕامان گەیاند ئەو بەشدارى بكات یان نەكات ئێمە ئەو هێڕشە هەر دەكەین ئەگەر هەمووشمان لەو هێڕشە نەگەڕێینەوە، چونكە ڕاسپاردەى (سلێمان بەگى باوكمانە) دەبێ بەجێى بگەێینین لەبەر ئەو هۆیانەى خوارەوە:
1- فەرمانى باوكمانە دەبێ پێى هەستین ئەگەر هەر هەمووشمان لەوهێڕشەدا بكوژرێین.
2- بەرپەرچى ئەو پڕو پاگەندانە دەدەینەوە كە گوایا عزەتو فاخیر هەندرێنیان بە پارەیەكى زۆر فرۆشتوە.
3- ئەگەر بێتو سوپا هەر لەوشوێنە بمێنێتەوە دەبێ ئێمە دەرگەڵە چۆڵ بكەینو بەجێى بێڵین.
كاتێك سەیرى هەڵوێستى ئێمەو ئەو دیاردانەى خرانە بەرچاویان كرد (ڕەئیس كمالو عریف یونس) ئاشكرا دیار بوو نیگەران بوون بە هەڵوێستى فاخیر لە دواییدا (ڕەئیس كمال) ڕایگەیاند كەوا بەیانى كاتژمێر چوارى ئێوارە دێینەوە لێرە جارێكى تر كۆدەبینەوەو كۆتایى بەمەسەلەكان دێنین.
لەوێ گەڕاینەوە لاى پێشمەرگەكانمان تاریك داكەوتبوو كۆمان كردنەوە بۆ ئەوەى دەستەى خۆبەخت كەرەكان دیار بكەین، لەوكاتە پێمان ڕاگەیاندن بیستو پێنج پێشمەرگەمان دەوێت ناونوس بكرێن بۆ هێڕش بردن، ئەوەى جێگاى دڵ خۆشیمان بوو لەو سەد پێشمەرگەى هەمان بوو ژمارەیەكى كەم نەبێت ئەوانى تر هەمویان داوایان كرد ناویان بنوسرێت، كە ئەمەمان دیت ناچار پێمان گوتن ئێمە خۆمان دیاریان دەكەینو ناویان دەنوسین.
لەسەر ڕاسپاردەى (ڕەئیس كمال) ڕۆژى (11/5) لە شوێنى دیاریكراو كاتژمێر چوار كۆبونەوەكە دەست پێ كراو لەو كۆبوونەوەیەدا ئەو خاڵانە خرانە بەر باسو لێكۆڵینەوە كە پێویست بوو تەواو بكرێن:

1 - كاتى هێڕش بردن دیار بكرێت.
2- دەست نیشان كردنى سەرپەرشتكارانى خۆبەختكەرەكان.
خاڵى یەكەم بڕیار درا ڕۆژى (12/5) كاتژمێر دووى دواى نیوەڕۆ هێڕشە دەست پێ بكات بەو مەرجەى نهێنى بێت تا كاتى دەست پێ كردنى هێڕش، بۆ خاڵى دووەم دەست نیشان كردنى سەرپەرشتكارانى خۆبەختكەر هى بیستو پێنج لە خۆبەختكەرانى لەشكرى (سلێمان بەگ) من بووم یاریدە دەریشم (خدرى عوڵا بەگ) بوو، هى بیستو پێنج خۆبەختكەرى هێزى شیوعیەكانیش (عریف یونس) بوو یارمەتى دەریش (مام الیاس) بوو، هێزى پشتیوانیش سەد پێشمەرگەبوو، هى ئێمە (حمدامین فقێ حسن) بەرپرسى بوو، هى حزبى شیوعیش (مام ێدیق عوڵاغا) بەرپرسى بوو، لە ژێر چاودێرى (فاخیرو عزەت)، تۆپەكانیش لە ژێر فەرماندەى (ڕەئیس كمال) بوون، تۆپ هاوێژەكانیش بریتى بوون لە (عەزە ڕەش و محمد مكتوف) جۆرى تۆپەكانیش هاوەن بوون، شوێنى ئەوانیش دیار كراو لە كۆتایى كۆبوونەوەكەدا ڕەئى وا هەبوو كەكاتى هێڕش بردن كاتژمێر چوار بێت لەجیاتى دوو. بێگومان ئێمە بەرامبەر سوپا وەستا بووین تەنها دۆڵێك لە نێوانمان بوو، ئەو دۆڵەش بەفرى تێدابوو، دەمانزانى شەوان دێن بۆ بردنى بەفر، چونكە ئاو نەبوو ئەگەرچى زۆریش سەرما بوو بەهاوبەشى لەگەڵ پەلى(بەكرەڕەش) ڕۆیشتین بۆسەیەكمان لەبەینى ئێمەو ئەوانەى دەهاتنە بەفردانا، بەڵام دیار بوو زوو هەستیان پێكرد لەگەڵ ئەوەشدا تەقەمان هەر لێكردنو ڕایان كرد، لە دواییدا زاندرا كە كوژراوو بریندایان هەبوو، ئەو زانیاریەش لە دەفتەرى ڕۆژانەى یەكێك لە ئەفسەرە كوژراوەكان بە دەسكەوت كە نوسیبوى (شەوى 9/5 لە كەمینى یاخى بوەكان نائیب زابتێكو سەربازێك كوژراونو سێ سەربازیش بریندا بوون) لەهەمان دەفتەر نوسرابوو: (ڕۆژى11/5 لە سەنگەرەكانى بەرامبەر مان یاخى بوەكان تەقیان لە سەنگەرەكانمان كرد ملازم اول عدنان كوژرا)

ڕۆژى (12/5 /1966) سەرلەبەیانى خەریك بوو خۆمان ڕێك بخەین لەو كاتو ساتەدا (سعیدى حمدئاغا) براى فاخیر خۆىو نۆ پێشمەرگە گەیشتە لامان كەوتە كێشە داواى دەكرد كە ناوى بخرێتەلیستى خۆبەختكەران، بەهاتنى ئەوان ژمارەى خۆبەختكەران بوون بە شەست كەس.

دواى نیوەڕۆى ڕۆژى (12/5) لەسەر ڕۆشنایى بڕیارەكان لەكاتى دیاریكراودا ئامادەبووینو هەریەكەمان لە شوێنى خۆى چاوەڕێى دەنگى تۆپەكان بووین كە كەى دەتەقێنرێنو ئێمە هەڵمەت دەبەین؟ بڕیار وابوو هەر تۆپێك سێ گوللە بتەقێنێ ئەوكاتە ئێمە هێڕش بەرین بۆ ئەو شوێنانەى كە بۆمان دیار كراوون، بەڵێ لەگەڵ تەقینەوەى دوو گوللە ئێمە ڕاپەڕینو بۆى دەرچووین سەرەو ژێر بە پێش سەنگەرەكانى دوژمندا دابەزینە خوارەوە ئەوجا سەر هەوراز بەبەر سەنگەرەكانى دوژمندا سەركەوتین، هەر زوو سەنگەرەكانى پێشەوەمان پێ چۆڵ كردنو ڕامان پەڕاندن، بەڵام بەداخەوە لەسەنگەرەكانى پێشەوە لە(خدرى عوڵابەگ) دراو شەهید بوو لە دواى شەڕێكى دژوار بەشى زۆرى سەنگەرەكانى سەرەوەمان ئازاد كردنو گەیشتینە نزیك (مەقەڕ لیوا) سەربازەكان بە شكاوى دەڕۆیشتنە خوارەوە بە جۆرێك سەریان لێ شێوابوو نەیان دەزانى بۆكام لا ڕابكەن، تواناى ئەوەیان نەبوو بەرگرى لەخۆیان بكەن، ئەو سوپایە ڕەوێكى واى تێكەوت ئەوەى هێنابوویان بۆ هەندرێن لە ماوەى ئەوەندەى لەوێ بوون بە جێیان هێشت، لەوكاتەى گەیشتینە (مەقەر لیوا) دیاربوو سەنگەرێكى گەورەى پارێزەرى تۆپەكان بوو یەكێك لەناو سەنگەرەكە لەسەر مەتڕەلۆزێكى (فیكەرس) غەزرى بوو بەتەنیا مابوو هەڵ نەدەستاو ڕێگەشى نەدەدا كەس بڕواتە پێشەوەو سەرهەڵبڕێت، بۆماوەیەك ڕایگرتین چارەمان نەما بە(حاجى حمدامین) بن مێردەیم گوت: (تۆو سەید مستەفا تەقەى لێ بكەن من بە نهێنى بۆى دەچم لە دواوە بەڵكو بیگەمێ) لەوێ لەگەڵ (عبدالله مینە) ڕەژیكەرى گیامان لەخۆمان بەست بۆ ئەوەى دیار نەبین تا لەبەرامبەرى دەربازبوین، ئەوەى ڕاستى بێت نەمانزانى چۆن دەرباز بووینو گەیشتینە ناو دارەكان! هەرچۆنێك بوو بە نهێنى گەیشتینە ناو دارەكان ئەوجا توانیم لە دواوە بۆى بێم، كە لە دیوارى سەنگەرەكە نزیك كەوتمەوە لەبەر تەقەى زۆر ئاگاى لەمن نەبوو كاتێك پێم گوت: (هەستە تەسلیم بە)، یەكسەر لە سەنگەرەكەى خۆى هەستاو دەستى بۆ غەدارەكەى خۆى برد بەنیازى تەسلیم نەبوونو شەڕكردن، بەڵام نەمهێشت پێ ڕابگاتو تەقەم لێ بكات من تەقەم لێ كردو كەوتە سەر مەترەلۆزەكە، لەگەڵ وەستانى تەقەى مەترەلۆز پێشمەرگە بەگوڕ دابەزینە خوار، كاتێ ڕۆیشتمە ناو سەنگەرەكە دیاربوو كۆمەڵێك تەرمى كوژراو لەوێ كەوتبوون لەوكاتەش (عریف یونس) گەیشتە ناو سەنگەرەكەو تفەنگێكى بڕنۆى هەڵگرتو ڕادیۆیەكیش لە سەردیوارى سەنگەرەكە داندرابوو هەرئیشى دەكرد ئەویشى هەڵگرت، بەڵام دیاربوو زۆر ئاڵۆز بوو لەبەرئەوە پێشمەرگەكانى لەسەرەوە نەهاتبونە خوارەوە لەوێ بە توڕەیى پێم گوت: (مەڕۆ لێیان گەڕێ) ئەو گەڕایەوە ئێمەش چووینە دواى سەربازە هەڵاتوەكان تا گەیشتینە ناو چادرەكانى (مەقەرلیوا) لە دەرگاى یەكێ لە چادرەكان بینیم جانتایەك بەجێ ماوە گۆپاڵێكیشى لەسەر داندرابوو، جانتایەكەم دایە دەستى (محمدى ئەحمەدى فاتێ)و پێم گوت: (ئەو جانتایە باش دەپارێزى)، كە چووینە یانەى ئەفسەرەكان بینیمان مێزێكى زۆر گەورە لەبن كەپرێك داندرابوو كۆمەڵێك نەخشەى سوپایىو كەل وپەلى لە سەربوون، بەناو ئەو تۆپە گەورانەى بە جێیان هێشتبوو تیپەڕین لەوێ ڕۆیشتینە خوارتر بۆ شوێنى وەڵاخەكان دیاربوو دوو هێستر كوژرابوون كە ئەمەم بینى هەرزوو (حسێنى قادرى عالى و باوەكەم) گێڕانەوە بۆ ئەوەى هێسترەكان بگوازنەوە شوێنێكى لاپەڕگەو كەمێك دوور لە شەڕ بۆ ئەوەى زیاتر نەكوژرێن. كاتێك گەیشتینە(گۆڕێ سەعاتێ) تۆپەكانى ئێمە لە پێشمانى دەداو نەیان دەزانى ئێمە ئەوەندە ڕۆیشتیون، ئاگادارمان كردن تۆپ هاویشتن بوەستێنن تا بتوانین بڕۆینە پێشەوە، لەگەڵ ئەو ئاگاداریە (عزەت)و پێشمەرگەكانى سەرەوژێر دادەبەزنە خوار وایان دەزانى كەس نەماوە، دێن تا دەگەنە ناو دارستانى خوار(گۆرى سەعاتێ) لەوێ دەكەونە ناو سەنگەرەكانى دوژمن كە هێشتا لەوێ مابوون لەوكاتەشدا شەڕ ئەوەندە گەرم بوو دەنگى تەقە هەڵگیرابوو هەر هاشە بوو لە هەموو لایەكەوە ئاگرباران بوو چوار فڕۆكە لێیان دەداین، بەڵام لەوكاتەى كە لەگەڵ دوژمن تێكەڵ بووین فڕۆكەكان تەنها بەسەرماندا دەسوڕانەوەو نەیان دەتوانى تەقە بكەن، ئەو كاتەش هەر سەرباز بوو سەرەوژێر ڕایان دەكرد كەس بەكەس ڕانەدەگەیشتین ئێمەش سەرگەرمى شەڕ بووینو لەو سەنگەرانەمان دەدا كە هێشتا هەڵ نەستابوون لە شوێنى خۆیان، لەو كاتانە یەكێك لە پاسەوانەكانى(عزەت) بە ئاڵۆزىو شێواوى گەیشتەلامانو ئاگادارى كردین زوو بگەنە(عزەت) لە(گۆڕى سعاتێ) كەوتە ناو ئابڵۆقەى سەنگەرەكانى سوپا، ئەوەى ڕاستى یە ئەو هەواڵە زۆر ئاڵۆزى كردمو بەپەلە بەرەو شوێنى ناوبراو ڕۆیشتین، ئەوە باش بوو ئەو شوێنەى ئێمەى لێ بووین زۆر لەبار بوو بۆ ئەوەى ڕێیان لێ بگرین ئەوەبوو توانیمان لە پشتەوە بۆ ئەو سەنگەرانە بچین ئەوانەى ئابڵۆقەى (عزەت) یان دابوو كاتێك لێیان نزیك كەوتینەوە دیار بوو تەقە زۆر گەرم بوو توانیمان بەنهێنى لە دواوە هێڕشیان بۆ ببەینو لێیان بدەین، دیاربوو سەربازەكان ڕوویان لەسەرەوە بوو زۆر لەسەنگەرەكانى تەقەكردن نزیك كەوتینەوە من سەنگەرێكى زۆر گەورەم كەوتەپێش زۆر بەگەرمى تەقەیان دەكرد زۆر بەوەستایى بە پارێز خۆم گەیاندە پەنا بنەدارێكى (گێوژ) زۆر بەووردى سەیرم كرد یەكێك لە دەرگاى سەنگەرەكە بە كلاشنكۆف وەستابوو نەى دەهێشت بڕۆنو هانى سەربازەكانى دەداو خۆیشى بەگەرمى تەقەى دەكرد لەو كاتەدا گوێم لە دەنگى (عزەت) بوو بانگى ئێمەى دەكرد زۆر ئاڵۆز بوو دەستم بۆ (عبدالله ڕەژیكەرى) بڵند كرد دیار بوو ناوبراوو(على مولود ناوخەرابى) خۆیان خوشاندو گەیشتنە لام نارنجۆكێكم لە(عبدالله) وەرگرت لەپەنا دار گێوژەكە بەسێرە تەقەم لەو سەربازە دەكرد ئەوەى بەكلاشنكۆف تەقەى لە سەرەوە دەكرد، لەگەڵ تەقەكە خۆم گەیاندە نزیك دیوارى سەنگەرەكەو نارنجۆكەكەم فڕێ دایە ناویان خۆشم هەڵدایە ناو سەنگەرەكە، لەگەڵ خۆفڕێ دانم بانگم كرد (لێ مەگەڕێن بڕۆنو ئەوانە ڕابكەن) لەگەڵ دەنگى من (عزەت) بانگى كردبوون گوتبوى (كوڕینە هەستن ئەوە دەنگى زرارە دەرى كردن). لەوكاتەى خۆم فڕێ دایە ناو سەنگەرەكە چوومە شوێنى ئەو سەربازەى بە كلاشنكۆف تەقەى دەكرد بینیم كلاشنكۆفەكە لەوێ كەتبوو هەڵم گرتو كە سەیرم كرد فیشەكى تێدا نەمابوون، چەند مەخزەنێكى ترى لێ بوون ئەوانیش بەتاڵ بوونو تەنها یەكێكى پڕم دەست كەوت كەسەیرم كرد سەربازەكان لاشەى كوژراوێك ڕادەكێشن، تەقەم بەسەردا كرد بەجێیان هێشت لەوكاتەش پێشمەرگەكان گەیشتنە ناو سەنگەرە گەورەكەو بەپەلە ڕۆیشتمە ئەو شوێنەى(عزەت)ى لێ بوو دیار بوو سەلامەت بوون تەنیا (حەسەنى عەوڵاى حوسێنى) بریندار بوو، یەكسەر برینەكەمان بۆ بەستو ڕۆیشتینە دوو هێزە شكست خواردوەكە، دیاربوو پێشمەرگەكان زۆر بەشلى دەهاتن، پێشمەرگەكانى هێزى پشگیرىو خۆبەخت كەرەكان تێكەڵاوى یەكتر بوبوون، كە ئەمەمان بینىو پێشمەرگە ئەوها بەساردى دێن ئێمەش لە دوا سەنگەرە چۆڵ كراوەكەى بنارى (هەندرێن) وەستاین. (مام ێدیق)و چەند پێشمەرگەیەكى (سعید حمدئاغا)ش گەیشتنە لامان ئەوكاتە ڕۆژ درەنگ بوو بەرەو تاریكى دەڕۆیشت نەمان توانى زیاتر بڕۆین مەگەر خۆبەختكەرەكان شەهید ببن، لەوێ هەندێك پێشمەرگە ڕۆیشتن (حەسەن) بگوازنەوە سەروە (عزەت)یش هاتە لامان، ئەوەى شایەنى باسە لەماوەیەكى زۆر كەم(هەندرێن) پاك كرایەوە، ئەو سوپایەى هێڕشى هێناو سەركەوتە (كەپكە موو) زانى چۆن بەسەر كەوت، بەڵام نەیزانى چۆن بگەڕێتەوە. ئەو كەلو پەلەى هێنابویان هەموویان بەجێهێشت، مەگەر سەربازەكان تفەنگى خۆیان لەگەڵ خۆیان بردبێ، ئەگینا هیچ شتێك لەكەلو پەلەكانى (جعفل لیواى4) دەرباز نەبوو گشتى لە شوێنى خۆى بەجێماو كەوتە دەستى پێشمەرگەكانى هەندرێن.
ئەوەى دەمەوێ دیارى بكەم ئەوەیە ئەگەر پێشمەرگەكان بەو دەستو بردەى لەسەرەوەیان كرد بەوشێوەیە بهاتبانو نەوەستابان هیچ شكى تێدا نەبوو سەربازگەى حامیە(ڕواندز)یش دەگیرا لەبەر ئەوەى سەبازەكان ئەوەندە وورەیان دابەزى بوو تواناى بەرگریان نەبوو، ئەوەى جێگاى ڕەزامەندیە ئەوەبوو ئەو پێشمەرگانەى گەیشتنە دوا سەنگەر لەگەڵ ئەو ماندویىو هیلاكیەشدا لەوێ مانەوە مەگەر دوژمن بگەڕێتەوە، شەو بەدرەنگەوە پێشمەگەكانى لقى(ملازم عبدالرحمن) هاتنە شوێنیان، ئیتر هەر لەو كاتەوە هەندرێن بوە ئامانجى تۆپەكانى حكومەت لە (باپشتیانو ڕواندزو دۆڵى ئاكۆیان) بەبێ وەستان شەوو ڕۆژ تۆپ بارانى ئەو شاخەیان دەكرد. شەوى سێ یەم لە دواى شكانیان جاشو سوپا هێڕشێكى بەرفراوانیان هێنا بەو نیازەبوون بگەڕێنەوە، بەڵام نەیانتوانى هەنگاوێك بێنە پێش، بەڵكو توشى دژوارترین شەڕ بوون بەشكاوى گەڕانەوە دواوە لەگەڵ زیانێكى زۆرى كوژراوو بریندار.

ئەنجامى ئەو شەڕە ناودارەى هەندرێن بەو شێوەیەى خوارەوە بوو:
تێكشكاندنى جعفل لیواى 4 بەتێكڕایى .
دەست بەسەر داگرتنى ئەو كەلو پەلانەى بەسەریان خستبوە سەر هەندرێن.
بەجێهێشتنى زیاتر لە (80) لاشەى كوژراو لە ئەفسەرو سەرباز.
بە دیل گیرانى كۆمەڵێك سەرباز.
دەست بەسەر داگرتنى تۆپ خانە كە پێك هاتبو لە (4) تۆپى چیایىو(4) هاوەنى گەورەو هەر سریەیەك هاوەنى خۆى هەبوو، لەگەڵ مەترەلۆسى فیكەرو جبەخانەى هەمووى مایەوە لەگەڵ (9) دەزگاى لاسلكى ژمارە (9)ى رووسى(60) لاسلكى كۆڵو كۆمەڵێك ماتۆڕى شحن، بەڵام چەكى وورد زۆر كەم گیرا سەربازەكان ئەوەى دەرباز بووبوون تفەنگەكانیان لەگەڵ خۆیان بردبوون، ئەوەى كەوتە دەستى ئێمە(4) تفەنگى بڕنەو(1) كلاشنكۆفو(8) غەدارەى جۆرى ئەمریكى بوون. ئەوەى كەوتە دەستى هاوڕێیانى حزبى شیوعى(یەك تفەنگى بڕنۆیەك ڕەشاشى دیكتاریۆف، چوارغەدارە) بوون.
زیانى ئێمەش (3) شەهیدو (7) بریندار بوون، خۆشبەختانە بریندارەكان برینەكانیان سوك بوو، شەهیدەكانیش بریتى بوو لە (عریف یونس، خدرعوڵا بەگ، ێالح مام الیاس).
لێرەدا دەمەوێ ئەوە ڕابگەیەنم دەربارەى دەسكەوتەكان بەشێوەیەكى ڕێكو پێك نەنوسرابوون ئەوەش ئەوە دەگەیەنێ بەرپرسەكان بە شێوەیەكى ڕاست تۆماریان نەكردبوو!

ئەو چەند خاڵانەى خوارەوە ساتە ناخۆشەكانى داستانەكەى هەندرێنن:
لەوكاتەى ئێمە سەرگەرمى شەڕێكى دژوار بووین لە پڕێكا ئاگادار كراین كەوا (عزەت) ئابڵوقە دراوە لەلایەن هێزى دوژمنەوە! بێگومان لەوكاتە لە نزیك گوندى (بنەكاول) سەرگەرمى شەڕێكى دژواربووین، ئەوكاتەى ئەم هەواڵەم پێگەیشت ئێمە زۆر دوور بووین لە شوێنى ئەوان، بەڵام بەلامەوە سەیر بوو نەمزانى چۆن ئەوەندە زوو گەیشتمە شوێنى ڕوداوەكە، ئەو شوێنەى (عزەت)ى لێكەوتبوە ئابڵۆقەوە، من لەوكاتەى ڕۆیشتبووم بەكەسم نەگوتبوو وەرن لەگەڵم ئەوانەى هاتبوون خۆیان بە دوامدا هاتبوونو من بەتەنیا كەوتبومە ڕێو ڕۆیشتبووم لە تاوى (عزەت). ئەوەى زاندرا لەوكاتەى ئاگادارمان كردن تۆپ باران ڕابگرن ئێمە لە (گۆڕى سەعات) ین (عزەت) خۆىو نۆبەتدارەكانى دادەبەزنە خوارو دەڵێ: (كوڕینە لیوا شكا من ڕۆیشتم) ئەوان دێنو دەگەنە ناو دارستانى(گۆرى سەعات) بە ناشارەزایى دەكەونە ناو ئەو سەنگەرانەى سوپا كە هێشتا لە شوێنەكانى خۆیان هەڵ نەستابوون نەشیان توانى بگەڕێنەوە تا ئەو كاتەى بەهانایانەوە چووینو دەربازمان كردن.

لە دواى سەركەوتن بۆ ماوەى چەند ڕۆژێك گەڕامەوە دەرگەڵە، ئێوارە درەنگ بوو گەیشتمەوە گوند دیاربوو ماڵمان لە ئەشكەفتى(كەڕەنا)بوو، بەیانى ڕۆژى دووەم كاتژمێر دەى بەیانى دوو فڕۆكەى جۆرى (هەنتەر) بەسەر دەرگەڵەدا سوڕانەوە بە شێستیر تەقەیان لە ئەشكەفتى(ڕووتەڵە) كرد ژنو منداڵى (مجید بەگ) بەبەركەوتنو ژنو كچێكى نۆزدەساڵانەو كوڕێكى پێنج شەش ساڵى شەهید بوون، خۆم گەیشتمە سەریان بێگومان ڕوداوێكى گەورەى دڵتەزێن بوو. ئەو ڕۆژەش دوا ڕۆژى شەڕ وەستان بوو!
ئەو سەركەوتنەى هێزى (هەندرێن) ڕوداوێكى مێژوویى گەورە بوو لە مێژووى جوڵانەوەى ڕزگاریخوازى كورد، بەو بۆنەیەوە لەگەڵ وەستانى شەڕ ڕۆژنامە نوسەكان یەك بە دواى یەك، ڕوویان دەكردە (هەندرێن)و سەریان دەدا لەوشوێنەى شەڕەكەى تێدا كرابوو، بە چاوى خۆیان دەیانبینى چ كارەساتێك بەسەر لیواى چوارى دوژمن هاتبوو، لە پێش هەمویانەوە ڕۆژنامەنوسێكى بەریتانى هات كە(سامى عبدالرحمن)ى لەگەڵدا بوو، ڕۆژنامە نوسەكە زۆر بە ووردى شتى دەنوسى، ئەوەى زۆر سەیر بوو بەلایەوە دەیبنى كە چۆن تۆپ بە شێلكە بەدەوروبەرمان دەكەوتنو كەس لە شوێنى خۆى نەدەجوڵاو فڕۆكەكانیش بێ وەستان بەسەرسەرماندا دەسوڕانەوە لە سەر چیاى (هەندرێن)، ئەوان خۆیان قایم كردبوو كەچى پێشمەرگەكان خۆیان تێك نەدەداو هەریەكەو بەلایەكدا پاڵیان دابوەوە بەبێ ترس! ڕۆژنامە نوسەكە بە ئێمەى گوت: (بائەوەندە بێ باك نەبن باش نیە)، دەستەیەكى تر لە كارمەندانى(تەلەفزیۆنى فرەنسى) هاتن ئەوان دوو شەو مانەوە لە (هەندرێن) لەسەر داواى ئەوان جارێكى تر ڕووداوى شەڕى (هەندرێن) مان دووبارە كردەوە كە چۆن هێڕش دەستى پێكردو لە كوێیوە بۆ سەنگەرەكان چوینو چۆنمان سوپا ڕاونا، ئەوەى ئەوان ویستیان بۆیان كراو ئەوانیش تۆماریان كردو وێنەشیان دەگرتن، دەستەى تەلەفزیۆن دوو پیاوو ئافرەتێك بوونو هەموو دەزگایەكیان پێ بوو بۆ تۆماركردن. دووسێ ڕۆژ پێش ڕێككەوتنەكەى حوزەیران دوو ڕۆژنامەنوسى ئێرانى بە ناوى گۆڤارى (خاكوخوێن) گەیشتنە لامان دیاربوو پاسەوانانى (بارزانى) یان لەگەڵدا بوون، پێشوازیەكى گەرممان لێ كردن بە تایبەتى لەبەرئەوەى نامەیەكى كاك (ئیدریس) یان پێ بوو كە تیایدا نوسرابوو: (یارمەتى ئەو دوو ڕۆژنامە نوسانە بدەن هى خۆمانن)، بەوبۆنەیەوە خۆشم لەگەڵیان ڕۆیشتم هەموو شوێنەكانم پیشان دانو ئەوەى ویستیان بۆمان كردنو لە كۆتاییدا بەڕێكو پێكى باسى شەڕەكەم بۆ گێڕانەوە كە چۆن بووە، ئەوەى جێگاى دڵ تەنگىو نیگەرانى بوو یەكێكیان بە ئەوى ترى گوت: (من لەوباوەڕە نیم ئەو هەموو شوێنەى بینیمان لە ماوەى دووسێ كاتژمێر بەو سوپایە چۆل كرابێت، بە شەست كەس، ئەگەر پەیوەندیەك نەبوبێت لە نێوان ئەفسەرانى خۆفرۆشو پێشمەرگە، چونكە ئەوەى كراوە كردارى شەست چەكدارنیە، بەڵكو هى هەزار چەكداریش نیە)! ئەوەى ڕاستى بێت لە قسەكانى ئەو دوو ڕۆژنامەنووسە زۆر پەست بوومو ڕِووم تێ كردنو گوتم: (باش بزانن ئەو شەڕەى كراوە شەست پێشمەرگەى خۆبەختكەر كردویانە لەو شوێنە سەختەى بینیتان، دڵنیاش بن هیچ پەیوەندیەكمان بەكەسەوە نەبووە وەك ئێوە لێى بەشكن، حەزدەكەم بزانن دەستوبردى پێشمەرگە سوپاى ئێوەشیان ئەوها بەزاندوەو داواتان لێ دەكەین كە گەڕانەوە وڵاتەكەتان چاوێك بە مێژووى شەڕەكانى ساڵى(1947) دا بگێڕنەوە ئەو شەڕانەى لەگەڵ سوپاى ئێوەماندا كردووە لە گردەكانى سەرى دەربەندو قوپى ئالیاوە لەو شوێنە ڕووتو ئەموارە چۆن سەرمان لە سوپاى ئێوە شێواندبوو بە تایبەتى لەوكاتەى لەشكرى ئێوە بەڕێوەبوو لە هاوارى سوپا تێك شكاوەكەى نەلۆس دەڕۆیشت لە دۆڵى قارنێ، چۆن بەملكەچى بەرەو دواوە گەڕانەوە نەغەدەو ڕاومان نان، بە مەرجێك دوو تانكیان لەگەڵ بوون ئێمە شەش كەس بووین ئەوانەى لەگەڵم بوون هەموویان لاوى تازە پێگەیشتوو بوون، لە شەوى (24/3/1947)لە گوندى قارنێ لە بنكەى لەشكرى ئێوەمانداو دەستمان بەسەردا گرت هەتا هەموومان گواستەوە بۆ گوندى ئالیاوە، ئەگەر باوەڕیش ناكەن لە گەڕانەوەتان لە بارزانى بپرسن ئاخۆ ئەوەى گوتم ڕاستە یان نا؟).

دیاربوو قسەكانى منیان بەلاوە گران بوو، ڕۆژنامە نوسەكە هیچى پێ نەما پرسى: (تۆ كۆمۆنیستى)؟ گوتم (وا دەبینى پێشمەرگەم بەناوى پێشمەرگە لەگەڵتان دەدوێم وابزانم پرسیارەكەت زیادبوو كردت) دیار بوو كابرا زۆر بە نابە دڵى خوا حافیزى كردو ڕۆیشت.
بەیانیەك پاسەوانەكانمان (دەوریەكان) نائب عەریفێكیان لەگەڵ بوو هێنایانە بنكە، ناوى (عیلیگى) بوو ناوبراو بە دواى برایەكەیدا هاتبوو، برایەكەى لەو شەڕە بێ سەرو شوێن بوو، لەكاتى قسەكانى نائب عریف گوتى (ڕۆیشتمە لاى ئامیر لیوایەكەمان لە خەلیفان بۆ ئەوەى ڕێگام بدات بەدواى برام دابێم، پێى گوتم مەڕۆ یاخى بوەكان دەتكوژن، بەڵام پێم گوت، هەر دەڕۆم دەبى بزانم برام چى بەسەر هاتوە، گوێم نەدایە ئەوان هاتوم بۆ لاى ئێوە یارمەتیم بدەن، بەڵكو بزانم ماوە یان كوژراوە، دایكم وا لەكاولۆك چاوەڕێم دەكات) بێگومان لەگەڵ بەخێرهاتنێكى دڵ خۆشانە بە زمانێكى خۆش لەگەڵى دوام، بۆم ڕوون كردەوە كە ئێمە شەڕخواز نین، بەڵكو داخوازین دەسەڵاتدارانى ئێوە شەڕمان پێ نەفرۆشن، لەوێ ڕێگام پێداو پێشمەرگەم لەگەڵ ناردن بڕۆن ناو لاشەكان بگەڕێن بەڵكو بەو(قورسەى) لە ملیان دایە بیان ناسنەوە لەبەر ئەوەى لاشەكان تێك چووبوون، دیارە لەناو لاشەكانیان نەدۆزیبوەوە، ئەوكاتە داوام لە برادەرى لاسلكى كرد سەیرى لیستى ناوى دیلەكان بكرێت، دەركەوت لەگەڵ دیلەكانە، كاتێك ئەو پیاوە زانى برایەكەى ماوە دەستى كرد بە سەماو پێشمەرگەكانیش گۆرانیان بۆ دەگوت، لە دواى نیوەڕۆ بەڕێمان كردەوە، دوو پێشمەرگەم لەگەڵ ناردن هەتا بردیانەوە نزیك سەنگەرەكانى پێشەوە، كە ڕۆیشت لەخۆشیان نەى دەزانى چى بكات.
لەدواى ڕێكەوتنەكەى حوزەیران ڕێگا بەسوپا درابوو بێن لاشەكانیان ببەنەوە، ئەگەر چى تەواویش تێك چووبوون، ئەوەندەمانزانى ڕۆژێك كۆمەڵە سەربازێك هاتن داوایان كرد ڕێگایان پێبدەن لاشەكانیان ببەنەوە، ئەگەرچى پێمان ڕاگەینرابوو ڕێگایان بدرێت، بەڵام كە دیتمان بەچەكەوە هاتوون ڕێگامان نەدان پێمان گۆتن بڕۆن چەكەكانتان دابنێن ئەوكاتە وەرن، سەربازەكان گەڕانەوە، ڕۆژى دووەم هاتن بێ چەك لەسەرەتاوە ملازم (اول)ێك بەناوى (هادى) پرسى بووى كێ لە ئێوە زمانى ڕوسى دەزانیت؟ پێشمەرگەكانیش هێنایان بۆ لاى من، بە رووسى چاكو چۆنى لەگەڵ كردم، لە قسەكانى دیار بوو پیاوێكى باش بوو، بەدیاركەوت ئەندازیارى سەربازى لە سۆڤیات تەواو كردبوو، رووسى دەزانیو هەندێ ئامۆژگارى پێ ڕاگەیاندم گوتى: (ڕێگا بەسەربازەكان مەدەن بە هەموو شوێنەكانتان بزانن، ئەوانەى هاتوون زۆریان نێردراون بزانن ئێوە چیتان هەیەو شوێنەكانتان ڕەچاو بكەن) بێگومان جێگاى ڕەزامەندیم بوو قسەكانى ئەو ئەفسەرە، لەگەڵیان ڕۆیشتین هەتا بەسەر كەوتینە (قۆپى كەپكەموو)، كاتێك بەسەر كەوتینە سەرەوە (ملازم عبدالله) ناوێك سەیرێكى ئەو دیوو ئەودیوى كردو گوتى (ئافەرین بۆ پاڵەوانانى سووپاى عێڕاق بزانە بەسەر كوێ كەوتوون!)، بەڵام وەڵامى ئەو ئەفسەرە لەلایەن یارمەتى دەرى من (عەریف حوسێن) یەكسەر درایەوەو گوتى (بەراستى سوپاتان پاڵەوانە بە سێ ڕۆژ توانى بگاتە ئێرە كە زانیانیان ڕێگا ئاوایە، بەڵام پاڵەوانیەتى بەوە بەدیاركەوت بە ماوەى سێ كاتژمێر گەیشتەوە ڕواندزو دیانا، ئەوەیە پاڵەوانیەتى؟).

وەك هەستم كرد (ملازم هادى) وەڵامەكەى (عەریف حوسێن)ى بەدڵ بوو بە رووسى گوتى (بەڕاستى وەڵامیكى باشى دایەوە لە جێگاى خۆى بوو) ئەوە بوو لا شەكانیان بردنو ڕۆیشتن.
ماوەیەك پێش هێڕش بۆ سەر هەندرێن كوڕێكمان پەیدا بوبوو پێم گوتبوون ناوى لێ بنێن (كارۆخ) لە دواى سەركەوتنى پێشمەرگە كاتێك گەڕامەوە ماڵ دایكى بەچاوى پڕ لە فرمێسك پێى گوتم (خۆ دوعام قەبوڵ بوو تۆ نەكوژراى ئەوجا ناو لە كورەكەم دەنێم كارۆخ، هەتا ئێستا بەنیاز نەبووم ئەو ناوەى لێبنێم، گوتم ئەگەر خوانەكات باوكى چى بەسەر بێت بەناو باوكى دەكەمەوە).
لە دواى ڕێكەوتنەكەى حوزەیرانى (1966) پێشمەرگەكان لە هەندرێن دابەزین، بنكەمان بردە گوندى (جنێراوە) لە شوێنى كەپرو ساباتى هاوینە هەوارمان، ئەوەى پێش ساڵى (1966) لێى بووین لەوێ بنكەمان دامەزراندو جێگیر بووین، دواى ماوەیەك دیاربوو دوكتۆرى سوپایى بەڕێ كران بۆ كوتانى پێشمەرگەكان، من لەو كوتانە زۆر مەترسیم هەبوو، بەڵام باش بوو هیچ نەبوو، زۆرى پێ نەچوو لە دواى دابەزینمان لە هەندرێن لە بەرزێوە كۆبونەوەیەكى سـەرەكانى پێشمەرگەكانى هێزى باڵەكایەتىو ڕوانـدز سـازدرا بەسـەر پـەرشتى (عبدالرحمن قازى)، ناوبراو دوانێكى گرنگى خستە ڕوو پیرۆزباییەكى گەرمى لە خۆبەختكەرانو پێشمەرگەكانى هەندرێن كرد زۆر بەووردى لە دەستوبردى پێشمەرگە دوا، لە قسەكانى نیشانى دا گوتى (لەوانەیە لەماوەى داهاتوو عبدالرحمن عارف و بارزانى بەیەكەوە دابنیشن) ئەوەى دەركەوت زۆرى پێ نەچوو لە دەشتە دیان (بارزانى و عارف) بەیەك گەیشتن.

لە دواى بەیەك گەیشتنى بارزانىو عارف بڕیار درا قوتابخانەكان بكرێنەوەو تێكڕاى فەرمانبەران بگەڕێنەوە سەر كارەكانیان، بەگوێرەى ئەو بڕیارە دەبوایە منیش بگەڕێمەوە، بەڵام لە دواى سەركەوتنى هەندرێن باوەڕیم نەبوو بگەڕێمەوە، چونكە دەستوبردى من لەو سەركەوتنە ئاشكرابوو، بۆیە جێگاى مەترسى بوو بڕۆمەوە بەردەمى كەسانى داخ لەدڵ، ئەوەبوو نەگەڕامەوە سەر كارم وەكو مامۆستا.
لێرەدا بەدڵنیایىو سەربەرزانە دەتوانم بڵێم ئەوەى نوسیومە دەربارەى هەندرێنو مێژوى ئەو داستانە مەزنە ئەوەیە كە نوسراوەو زیاتر نیە.
لە پایزى ساڵى (1966) دا بارەگاى هەرێمى حزبى شیوعى لە گوندى (كەڵێتە) گوازرایەوە (دەرگەڵە) لە سەرەتاى گەیشتنیان لەگەڵ (عزەت) ڕێك كەوتن بە كەلو پەلو كەرستەى عزەت خانوێك دروست بكەن بەو مەرجەى هەركاتێ ڕۆیشتن خانوەكە بۆ عزەت بمێنى، بەڵام هەتا لەوێ بن لەناوى دادەبن، من كە ئەندامى ئەو حزبە بووم داوام لێ كردن ئەگەر بەنیازن خانوو دروست بكەن خانوێكى سەربەخۆ دروست بكەن، هەركاتێ ڕۆیشتن خانوى حزبە دەمێنێتەوەو دەبێتە بارەگاى جوتیارانى گوندو وەك دیاردەیەك دەمێنێتەوە، ئەو داوایەى من نەك هەر پەسند نەكرا، بەڵكو بە شێوەیەكى ناپەسند هەندێ لە كادیرەكان گوتبویان (زرار دەیەوێت حزب خانوێك دروست بكات لەكاتى ڕۆیشتن بۆ خۆى بمێنێتەوە)، هەر بەوەش ڕازى نەبوون بە بابمو عزەتیان ڕاگەیاندبوو (زرار پێى خۆش نیە حزب خانوتان بۆ بكات).

بەڵێ خانوەكەیان كردو چوونە ناوى، بەڵام زۆرى نەخایاند كە داوایان لێ كرا بەتاڵ بكرێت، بەو بیانوە نابێت بارەگاى حزب لەناو گوند بێتو خانوەكەشیان پێویستە، لەدواى زیانێكى زۆر هەر گەڕانەوە سەر ڕاى من ناچار بوون داوا لەمن بكەن لە دەرەوەى گوند خانوێك دروست بكەم، ئەوەبوو لەنوێ كەوتینە دەستوبرد خانوێكمان دروست كرد لە گردى (هەمزەبەگ) بوە بارەگاى سەربەخۆى هەرێم تا ساڵى (1973) تێیدابوین، بێگومان خانوەكە ساڵى (1970) بەفەرمانى (كەریم ئەحمەد) دروست كرا.

ئەوەى بە دیاركەوت لە دواى سەركەوتنى داستانە مەزنەكەى هەندرێن لە كۆنفرانسى (كەلێتە) لە ساڵى (1966)، فاخیر حمدئاغا كەوتە ململانێو كینە لەگەڵ حزب، ئەم كێشەو ململانێیە بەوە گەیشت فاخیر لە حزب جیا بووەوە، دیار بوو فاخیر هەندێ لە دابڕاوەكانى لە دەورى خۆى كۆكردنەوە خەریكى جمو جۆڵێك بوو، پێش بەدیاركەوتنى كۆمەڵى (عزیز حاج) بەڕێكەوت لەگەڵ (ڕەشید)ى براى فاخیر ڕۆیشتمە ماڵى (حمد ئاغا) لە چۆمان شەو لەوێ مامەوە ئەو شەوە هەستم بەوە كرد كەوا فاخیر خەریكى جموجۆڵێكە و شتێكى بەدەستەوەیە، بەڵام بۆم ڕوون نەبوو ئەو جموجۆڵە چیە. لە گەڕانەوەم لەم بارەیەوە بە نامەیەك ئاگادارى هەرێمى حزبم كرد، لە دواى چەند ڕۆژێك لەگەڵ (كەریم ئەحمەد) بەیەك گەیشتین ناوبراو گوتى: (نامەكەت گەیشت سوپاست دەكەین ئەو جموجۆڵەى فاخیر دژ بە ئێمە نیە، ئەوان كۆمەڵێكن بەنیازن حزبێك دروست بكەن گوێ بەدەستى منداڵەكانى بارزانى دەبن!!!)، هەروەها دەربارەى دانیشتنى من دوور لەحزب گوتى: (نابێ ئەوها دوور بیت سەفەرێكم لە پێشە بگەڕێمەوە لێى دەدوێین).
لە سەرەتاى بەهارى ساڵى (1967) خەریكى خانووكردن بووم لە (دەرگەڵە) لە ڕۆژانى هەڵكەندنى بناغەى خانوو ڕۆژێك دوو سێ پیرە پیاوى گوند پەیدا بوون (حەسەنى بوكە فاتێو قادرى فەقێ وەسمانىو عەبابكرى عەدێ) لامان دانیشتن لەگەڵیان كەوتینە قسە، بە (مام حسن)م گوت: (زۆر لەمێژە بەو نیازەم بێم بۆ لات كۆمەڵێك پرسیارم هەن دەربارەى زنجیرەى بنەماڵەى میرەكانى دەرگەڵە، ئەو ڕیش سپیانەى لەگەڵیان دواوم هەتا میریش خۆى دەڵێت مام حەسەن لە هەموومان شارەزاترەو باشتر دەزانێت دەربارەى ئەو سەربردانە)، مام حەسەن هەر زوو گوتى: (بفەرموو ئەگەر ئارەزووت هەبێت هەر ئێستا ئامادەم ئەوەى بزانم بۆت باس بكەم)، بەڕاستى هەلێكى گونجاوى لەبار بوو هەر ئەوكاتە لەگەڵ ئەو پیاوە ووشیارە ڕۆیشتینە ژێر سێبەرى دار(تاووك) لەگەڵى دانیشتم ئەوەى مەرامم بوو نووسیم هەر ئەو نوسینەشم هەڵبژاردو كردم بەسەرچاوەى ئەو نوسینەم ئەوەى دەربارەى (دەرگەڵەو میرەكان)م نوسیوە، بێگومان سودێكى باشم لەو دانیشتنە بینى لەگەڵ ئەو پیاوە ووشیارە نەخوێندەوارە!.

بێگومان ساڵى (1967) بە زۆرى سەرقاڵى دروست كردنى خانوەكەم بووم بەردەوام لەگەڵ كرێكارەكان لەسەر كار بووم بۆ دابین كردنى پێویستیەكان، ماوەیەكى زۆر بوو ئاگام لە هیچ نەبوو. ئێوارەیەك لە سەرەوە خەریكى ئاو ڕابەستن بووم بۆ قوڕكارى، كاتێك بانگ كرام بڕۆمەوە بۆ ماڵ مێوانمان هاتوون، منیش بەپەلە ئاوم ڕابەستو چوومەوە، دەبینم میوانەكان (زرار عبداللهو سالحى سلێمانى ئەحمەد گۆن)ى ڕواندزى دانیشتبوون، بەڵام بەلامەوە زۆر سەیر بوو، چونكە ئەوانە دەستو پێوەندەكانى (كاك فاخیر) بوون! ، چۆنو بۆچى هاتونەتە لاى من؟! لە دواى بەخێر هاتنو چاكوچۆنى لەگەڵیان كەوتمە قسە،(زرار) هەر زوو گوتى: (ئێمە نێردراوى كاك فاخیرین نامەیەكمان بۆ هێناوى) نامەكەم لێ وەرگرت، كاتێك نامەكەى ناوبراوم خوێندەوە كەوتمە بیركردنەوە لەوەى فاخیر چۆن بەناوى (قیادەى مەركەزى عزیز حاج) نامە بۆ من دەنێریت، كەهیچ پەیوەندیەكم پێیانەوە نیە، بەو شێوەیە دڵنیا بێت لەگەڵی بڕۆم !!.
فاخیر دەیزانى كە من لە كاروبارى حزبى دوورمو لێیان ناڕازیم، بەڵكو خۆیشى دەستى لە دوورخستنەوەى من دا هەبوو، پێش ئەوەى خۆى جیابێتەوە لە حزبى شیوعى . ناوبراو لەنامەكەى دەڵێت (براى عزیز زرار لە بەغدا ئاڵوگۆڕێكى تەواوكراوە لە((یەمین)) دراوەو تێك دراونو دەستیان بەسەر داگیراوە، بە پێویست دەزانرێت ئێمەش لێرە دەستیان لێ بوەشێنینو دەست بەسەر بارەگاى هەرێم دا بگرین، بۆ ئەو مەبەستە زرارو ێاڵح هاتن بۆ لاتان بۆ ئەوەى ئاگاداربن ئێستا من وا لە حافیزم چاوەڕوانى هاتنى پێشمەرگەكانم هەركاتێ گەیشتن بۆ لام دێین بۆ دەرگەڵە، هەتا ئێمە دێین چاودێریان بكە كەلوپەلى بارەگا ڕانەگوێزنەوە) لەنامەكەى پلەو پایەى حزبى بۆمن دیار كردبوو نوسى بووى: ئەو ((یەمین))ەى زۆر لە مێژبوو لێى ناڕازى بووى نەما هیوادارم بەرەو ئاوات بڕۆین).

لە دواى خوێندنەوەى نامەكە بە ڕاسپاردەكانم گوت: (ئێوە بڕۆنەوە من وەڵامى نامە بۆ فاخیر دەنێرم، ئەوەى پێویستە بۆى دەنووسم)، پێش ئەوى بڕۆن لە(زرار)م پرسى (كاك فاخیر لەنامەكەى دەڵێت ئەگەر پرسیارێكت هەبوو لە زرار بپرسە، هەڵگرى نامە وەڵامتان دەداتەوە، دەمەوێ بزانم ئەگەر هاتوو دەست بەسەر بارەگاى هەرێم دا گیرا ئەو بەپرسانەى ((یەمین)) لێرە چارەنوسیان چى دەبێت؟).
زرار بێ ڕاوەستان گوتى (كوڕە دەیان بەین بۆ كەندو دۆڵەكانى لاى وەرتەو كەڵێتە بزریان دەكەین، نابێ هەر شوێنەواریشیان بمێنى!)
ئەوانم بەڕێ كردن، دانیشتم وەڵامى نامەكەى (فاخیر)م نوسیەوە بەو شێوەیە (بۆ براى بەڕێزم كاك فاخیر نامەكەت گەیشتە دەستم ئەوەى تێیدا نوسرابوو بۆم ڕوون بوەوە، ئەوەى جێگاى پەرۆشىو نیگەرانیە ئەوەیە بیرم لەوە نەئەكردەوە هەنگاوى ئەوها دوور بهاوێیت بەو نیازە بیت دەست بەسەر بارەگاى هەرێم دابگریت، وورد بیر بكەوە ئەگەر هەر بەونیازە بیت دەبێ ئەوە بزانیت ڕوو بەڕووى كارەساتێكى چاوەڕوان نەكراو دەبیتەوە، ئەویش ئەوەیە بارەگاى هەرێم لەژێر سێبەرى دارگوێزەكانى دەرگەڵەى سلێمان بەگدایە، لە تواناى كەس دا نیە دەست درێژ بكاتە سەر ئەو بارەگایە، ئەگەر هەر بەونیازەش بیت كە بێیت بۆ دەرگەڵە ئاگادار بە دەبێ بەسەر لاشەى ئەو ڕۆڵانەدا باز بدەیت ئەوانەى خۆت دەیان ناسى لە شەڕەكانى كۆرەكو هەندرێن كێن، لە پێش هەموویان بەسەر لاشەى زرار باز دەدەیت، ئەوكاتە دەتوانى بگەیتە بارەگاى هەرێم، ئەو هەرێمەى لە دەرگەڵەیە).

نامەكەم خستە ناو زەرفێك و لەگەڵ نامەى هاتوو ڕۆیشتمە گۆڕەپانى قوتابخانە لەبەر ئەوەى بەشى زۆرى كادیران لەوێ تۆپانەیان دەكرد، (مەلا ئەحمەد بانی خێڵانى)م جیاكردەوە لەپێشدا پێم ڕاگەیاند ئەوكاتە نامەى فاخیرم دایە دەستى، لەگەڵ خوێندنەوەى نامەكە شێواو ئاڵۆز بوو، كاتێك هەستم كرد ڕەنگى گۆڕاو تێك چوو پێم گووت: (باوكى سەرباز خۆت تەنگاو مەكە نەك فاخیر هیچ كەسێك ناتوانێت بگاتە بارەگاى هەرێم هەتا یەكێك لە ئێمە مابێت، نامەى بۆ فاخیرم نوسى بوو دامە دەستى كاتێك خوێندیەوە ناوبراو باوەشى هاویشتە ملمو هەر ئەوەندە بوو نەدەگریاو بەس، تكام لێكرد نامەكەم بزر نەكرێت، چونكە دەمەوێتەوە بۆ پاراستن، ئەو نامەیەى بۆ (فاخیر)م نوسى بوو لێم وەرگرتەوەو بۆم ڕەوانە كرد، لە دواییدا (مەلا ئەحمەد) گوتى: (هاوڕێ داواى لێبوردنت لێ دەكەین پاكى تۆ بەدیاركەوتو ناپاكى ئەوانیش بەرامبەر بەتۆو حزب بەدیاركەوت). ئەو دوو پێشمەرگەى نامەیان بۆ (فاخیر) بردبووە حافیز لە گەڕانەوەیان گوتیان كە نامەكەى خوێندەوە زۆر بە توڕەیى هەستاو ڕۆیشتە خوارەوە بۆلاى بەرزێوە، ئێوارەى هەمان ڕۆژى دوایى (ئەنوەرى مام شریف بەگ) ڕاسپێردراوى عزەت بوو هاتە لام ناردبووى كە پێم بڵێت بۆچى خۆى لەكارى ئەوان دەگەێێنى خۆ ئەو لە حزب نەماوەو با حەقى پێدانەبن. بە (ئەنوەر)م گوت: (بەعزەت بڵێ ئەو چەند لەغەمى هاوپەیمانەكەیەتى منیش ئەوەندە پەرۆشى بیرو باوەڕەكەمم زۆر شەرمە پارێزگارى لێ نەكەم). ئەو كێشەو بەسەرهاتانەى خرانە ڕوو ئەوكاتانەى بە بیر دەهێنامەوە كە (فاخیر) لە حزب دووركەوتبوەوە وەك لەسەرەوەش باس كراوە كە بەڕێكەوت لە چۆمان مێوانى ماڵى (خاڵ حمد ئاغا) بووم ئەو شەوەى لەوێ بووم تەواو هەستم بەوە كرد (فاخیر) خەریكى جموجۆلێكە دیار بوو كۆمەڵە كەسێك لە دەورى كۆبوبونەوەو فاخیر لەگەڵیان سەرقاڵ بوو ئاگادارى كەس نەبوو، كاتێك گەڕامەوە دەرگەڵە هەرچەندە پەیوەندیم بە حزبەوە نەبوو لەگەڵ ئەوەشدا بەنامەیەك ئاگادارى هەرێمم كرد دەربارەى جموجۆڵەكانى (فاخیر)و چەند خاڵێكى تریش، هەروەكو لە پێشەوە نوسراوە (كەریم ئەحمەد) جموجۆڵەكەى بەهیچ هەڵ نەگرت كەچى زۆرى نەخایاند كۆمەڵى (عزیز حاج) سەریان هەڵداو دەستەى (فاخیر)یش بەشداربوو ناوبراویش تێیدا كارگێڕ بوو دەوریشى پێ درابوو، لێرەدا بۆم هەیە بڵێم دەربارەى سەركردەكانى حزبى شیوعى بەهەڵەدا نەچوو بووم كە هى ئەوە نەبوون بتوانن هیواو ئاواتى خەڵكى ڕەنجدەرو زەحمەتكێش بەدى بێنن ئەوە بەدیاركەوت تەنیا خاوەنى قسەبوونو دوور لەكردار!.

لە دواى ئەوەى (فاخیر) سەرنەكەوت لە كارەكەى، شیوعیەكان لە دەرگەڵە كەوتنە هەوڵدان بۆ گەڕانەوەى من بۆ ڕیزى حزب بە شێوەیەكى تایبەت شیوعیەكانى دەرگەڵەو دەورو بەرىو باوكى (شوان و جلال دەباغ) هەردووكیان هاوڕێى خۆشەویستم بوون جیا لە حزبایەتى، هەوڵێكى زۆریاندا بۆ ئەوەى ڕازى ببم بگەڕێمەوە، هەروەها (ئەحمەد بانى خێڵانى)یش پێى ڕاگەیاندمو گوتى: (ئەوەى دەربارەى تۆ كراوەو نووسراوە بەدیاركەوت گشتى درۆ بووەو دوور لەڕاستیە تەنها كەیف پێ نەهاتن بووە).

ئەوەى ڕاستى بێت من بە قسەكانى (مەلا ئەحمەد) باوەڕم نەهات لەبەرئەوەى لە ساڵى (1964) (كەریم ئەحمەد)یش جۆرە ڕاگەیاندنێكى ئەوهاى پێ ڕاگەیاندم كەچى زیاتر كەوتە ڕقەبەرىو بەرهەڵست كارى، بەڵام ئەو هۆیەى هانى دام بگەڕێمەوە ئەوەبوو دەست درێژى دوژمنانى داخ لە دڵ بوو بۆسەر ئەو بیروباوەڕەى كە من باوەڕم پێى هەبوو، دەمبینى داخ لە دڵەكانى دژ بەو بیروباوەڕە گشتیان یەكیان گرتبوەوە بۆ لێدانو لەناو بردنى بیرو باوەڕەكەم، وایان دەزانى ئەو بیرو باوەڕە نەمرە لەناو دەچێت!.
خەونى دوژمنان پوچەڵ بوەوە لەمانگى دوازدەى (1967) كۆنفرانسى سێى حزب لەناوچەى كۆیە لە گوندى (داربەسەر) بەسترا نوێنەرانى ڕواندزو باڵەكایەتى ئەمانەبوون (ئەكرەم ئاكرەیى، مەلا غفور ڕایەتى، زرار سلێمان بەگ دەرگەڵەیى، نجم الدین مامۆ حریرى) لەگەڵ چەند پێشمەرگەیەكى چەكدار، هەرلە دەرگەڵەوە بە پێیان ڕۆیشتین بەڕێگاى وەرتێو بیتوێنو كۆیەدا بەرەو (داربەسەر) لە ڕێگادا لە سەروچاوە شەوێك میوانى (مامۆستا دڵزار)ى شاعر بووین شەوێكى خۆشمان لەگەڵى بەسەر برد.

چەند ڕۆژێك لە گوندى (دار بەسەر) لەماڵى (على مولود) ماینەوەو بەشدارى كۆنفرانسى سێ مان كرد لە كۆتاییدا بەهەمان ڕێگادا گەڕاینەوە بە دیوى ڕانیەدا. بەشەو دەڕۆیشتین، چونكە مەترسى ئەوە دەكرا حكومەت لەڕێگاى خەلەكان هێڕش بهێنێت. لەوكاتەى بەڕێ كەوتین كە بۆ كۆنفرانس بڕۆین بەهاوبەشى لەگەڵ (عزەت و على خلیل) خەریكى دروست كردنى خانوێك بووم بۆ بنكەى تەندروستى لە دەرگەڵە، دروست كردنەكەى لەسەر شانى من بوو، تا تەواو بوو ئەزیەتێكى زۆر بە دواوە بوو، چونكە دەبوایە كەرستەكەى بە پشتى وەڵاخ لە حافیز بگوازرابایەوە بۆ دەرگەڵە سەرەڕاى ئەو هەموو ماندوو بونەش لە زەرەر زیاتر هیچم پێ نەبڕا، ئەوەى هەبوو لەنێوان (على خلیل و عزەت) سەرەوگوم بوو، تەنها ئەوەى دەست كەوت بووكلیلەكان لاى من بوون، لە دواى تەواو بوونى ماوەیەك بەتاڵ بوو لەكاتى بەستنى كۆنگرەى یەكەمى هەرێم كلیلەكانم دایەدەستى (جلال دەباغ) بۆ ئەوەى كۆنگرەكەى تێدا ببەستن. لەكاتى ساردبوونەوەى مشتومڕى (عزیز حاج) بەڕێكەوت ڕۆژێك لەگەڵ باوكم ڕۆیشتمە (پاش كۆز) بۆ ماڵى (حمد ئاغاى مێرگەسۆر)ى لەوێ لەگەڵ (فاخیر) بەیەك گەیشتینو ناوبراو دەستى كرد بە گلەیىو گازاندەو گوتى: (غەدرت كرد لەگەڵ من نەهاتى بەڵێنت پێ دەدەم تۆ سەد ساڵیش لەگەڵ ئەوان بیت بەو مەرامە ناگەیت كەتۆ هەوڵى بۆ دەدەى، بەهیچیش ناگەیت لەبەر ئەوە یەمین لە تۆو ئەوانەى وەك تۆن مەترسیان هەیە دڵنیابە ڕێگا نادەن ئەوەى مەرامتە بیكەیت، بە خۆڕایى خۆت ماندوو دەكەیت، ئەوە لەمن وەربگرە ئەوان پیاوى چالاكو چاو كراوەیان بەلاوە پەسند نیە، تۆ لە مێژە لە خاریجى قەوسى لەلاى ئەوان!)، لەوەڵامدا گوتم: (كاك فاخیر لەگەڵ ئێوە بۆ ناو كێ هاتبام ؟ بۆ ناو ئەوانەى لە دەوروبەرى ئێوەبوون؟ ئەوانە كێن ناسنامەیان چیە؟ توخوا ئەوانەن نوێنەرى چەپڕەوى عزیز حاج؟ بێ قەزا بیت بەڕاست ئەوانەى پاڵپشتى ئێوەیان دەگرت دڵسۆزى ڕێڕەوى چەپ بوونو لە غەمى چەپ دابوونو بەرهەڵستى یەمینیان دەركرد؟ من هەموویان ناڵێم، بەڵام بەشى زۆریان دیاربوون) ناوبراو كەدیتى شتەكە لەوە گرانترە ئەوەى ئەو بەنیازى بوو لەسەرى نەڕۆیشت تەنها ئەوەندەى گوت دوایى دەبینى.

لەسەرەتاى بەهارى (1968) بڕیار بوو كۆنفرانسى مەحەلى ببەسترێت لە هەمان گوند(داربەسەر) لەناوچەى كۆیە، جارێكى تر لە دەرگەڵە بەڕێ كەوتین لەگەڵ ئەو هاوڕێیانەى جارى پێشوو چووبووین بۆ كۆنفرانسى سێى حزب، هەمان ڕێگامان بڕى، ئەوەى جارى پێشو پێدا ڕۆیشتبووین، بەڵام چى هەر لەدەرگەڵە دەركەوتین باران لێى داین تا گەیشتینە ئەوێ. لەڕێگا دەڕۆیشتین ئێوارە بوو زۆر درەنگ گەیشتینە گوندى (كرۆژ) لە نزیك گوندى (سماقوڵى) ناچار شەو لەگوندى (كرۆژ)ماینەوە، گوندى ناوبراو سوتێنرابوو لە بەرامبەر خانوێكى لێ بوو گوتیان ئەوە چایخانەیە دیاربوو كەسى لێ نەبوو ناردمان خاوەنەكەى هات دەرگاى بۆ كردینەوە، چایخانەكە ژورێكى بچوك بوو، جێگاى چوار پێنج كەسى ئەگەر تێدابوبایەوە ئێمەش یانزە كەس بووین بارانیش بێ وەستان دەبارى بەهەر شێوەیەك بوو بە قەڕاپەستانە دانیشتین بەبەرگى تەرەوە تەنها بۆ ئەوەى زیاتر تەڕ نەبین، ئەوەى ڕاستى بێت لە بێ چارەیى بوو ئەگینا جێگاى ئەوە نەبوو لێى بمێنیەوە، ئێمە لەوحاڵە ناخۆشە دابووین كۆمەڵێك لە پێشمەرگەكانى (عەریف على خۆشناو) پەیدابوون بەهەموو عەقڵێكیان داوایان دەكرد دەبێ چایخانەكە بۆ ئەوان چۆڵ بكرێت لە دواى كێشەیەكى زۆر كەزانیان ئێمە پێشمەرگەى دەرگەڵەین زیاتر كێشەیان نەكردو ڕۆیشتن، ئەوەى ئەو شەوە دیمان لە یاد ناكرێت، بەیانى زوو بەرەو گوندى (داربەسەر) كەوتینە ڕێ بارانیش بێ وەستان دەبارىو لاماندایە گوندى (گۆپتەپە) ماوەیەك لەوێ ماینەوەو ڕۆیشتینە (داربەسەر)، كۆنفراسەكە ماوەى سێ ڕۆژى خایاند، دواى ئەو سێ ڕۆژە گەڕاینەوە، لەگەڕانەوەماندا كە گەیشتینە گوندى (هیزۆپ) ئاگادار كراین كە حكومەت بە نیازە هێڕش بێنێتو خەڵك دەترسانو ئاڵۆزبوون، بەدرەنگەوە گەیشتینە گوندى (قەرەنیاغا) دیار بوو لەوێش خەڵك ئاڵۆز ببوونو دەترسانو پێشمەرگەش لەسەر ڕێگا بوون، لە گوندى ناوبراو كەمێك لە ماڵى هاوڕێیەك ماینەوەو دوایى ڕۆیشتین شەوێكى تاریكو ئەنگوستەچاو بوو لەبەر بارانى زۆریش هەموو ڕێگاكان ببونە قوڕ، بۆ بەیانى گەیشتینە گوندى (میرە بەگ) لە دواى حەسانەوەیەكى كورت بە (دوڵى پڵینگاندا) بەڕێ كەوتین تا بەسەركەوتینە سەر(زینى ئەستێرۆكان) لەوێ لاماندایە ماڵى منداڵەكانى شێخى بۆ نیوەڕۆ میوانى ئەوان بووین، ئێوارە درەنگ گەیشتینەوە (ڕەژیكەریان) لەوێ (نجم الدین) ڕۆیشتەوە (ڕەزان) ماڵى لەوێ بوو، ئێمەش ڕۆیشتینەوە دەرگەڵەو دەبوایە بەیانى ڕێكەوتى (31/3/1968) لە (بەرسیرین) ئامادە بین بۆ ئاهەنگى دامەزراندنى حزب.

بێگومان ئێمە ئەندامانى لیژنەى قەزاى ڕواندز كە ڕۆیشتین بۆ كۆنفرانس داوا لە (تحسین محمد خلیل) كرابوو كە نوێنەرى قەزا بێت لە ئاهەنگى دامەزراندنى حزب، لەسەر ئەو ڕۆشناییە بەیانى لەگەڵ جەماوەر دەڕۆیشتینە (بەرسیرین) كاتێك پێیان گوتم (نجم الدین) داواى كردووە مەكتەبى قەزا بچێتە لاى كە چووم ناوبراو گوتى: (من شەو وتارم ئامادە كردووە خۆشم دەیخوێنمەوە گوێ بگرن با بۆتانى بخوێنمەوە) من گوتم: (لەگەڵ ئەوە نیم ئێوە بەپەلە ئامادەتان كردوە بیخوێنەوە با تحسین بەكارەكەى خۆى هەستێ) من بە نابەدڵى ڕۆیشتم. ئاهەنگ دەست پێكرا لەكاتێكا نۆرەى (نجم الدین) هات وتارەكەى خوێندەوە، ئەوەى شایانى باسە ئەوەندەى بەشەتوپەتىو ناڕێكى خوێندوە بە شێكى زۆرى خەڵك بێزار بوونو هەستان ڕۆیشتن تا ئەو لە خوێندنەوەى ووتارەكەى تەواو بوو!.

لە سەردانێكم بۆ دۆڵى (سەكرانو زینوێو خەلان) لە گەڕانەوەمدا لامدایە (چۆمان) چوومە لاى (حمدئاغا) لەوێ نەیانهێشت بگەڕێمەوە، ئەو شەوە لەوێ مامەوە دیاربوو (فاخیر)یش هاتبوەوە ناوبراو كەوتە قسەكردنو گوتى: (ئازیز تۆ هەڵەى نازانى بژى، پێم گوتى بڕۆ لاى بارزانى لە گشت كێشەیەك ڕزگارت دەبێ، دەزانى چەند شت دەربارەى تۆ بە بارزانىو منداڵەكانى دەگات! بەڵام بەقسەى منت نەكردو زەرەرت كرد، كوڕە شۆڕش بارگەى عەتارە بارەكەى بەنرخەو لەگەڵى بڕۆ لە هەرجێگایەك بارەكە وەستا وەرەخوارو بە جێى بێڵە) لەوڵامدا گوتم: (كاكى برا ئێوە دەڵێن شۆڕش بارگەى عەتارەو بارەكەى بەنرخە ئەدى بیر لەوە ناكەیتەوە ئەو بارگەیە شتێكى ژەهراوى تێدا بێت! بە قوربان ئەو بارە بەمن هەڵناگیرێت هەرچەندى بە نرخیش بێت پیرۆزى ئەو كەسانە بێت كە پێیان هەڵ دەگیرێتو بێ ترس دەیخۆن كە دەشزانن ئەو بارگە سامانى كوردە!).

لە (17/7/1968) حكومەتى (عارف) لەلایەن دارو دەستەى (عبدالرزاق الداودو ابراهیم النایف) بە بەشدارى بەعسیەكان ڕوخێنراو جڵەوى دەسەڵاتیان گرتە دەست، بەڵام زۆرى پێ نەچوو لە (30/ 7) بەعسیەكان (داود و نایف)و ئەوانەى لەگەڵیان بوون وەلایان نانو خۆیان جڵەوى دەسەڵاتیان گرتە دەست، لەو دەمەش دا شەڕ گەرم بوو لەگەڵ پپَشمەرگە، لەوكاتو ساتەدا زۆر تەنگاو بوون بەناچارى داواى ووتووێژیان كرد، بۆم هەیە بڵێم ئەو ووتو وێژانەى هەر لەسەرەتاى بەرپابوونى شۆڕشى كورد كران لەبێ توانایى ئەو دەسەڵاتدارانە بووە ئەوانەى جڵەوى دەسەڵاتیان دەگرتە دەست كاتێك جێ پێى خۆیان قایم دەكرد دەكەوتنەوە گەڕو بەبێ بەزەیى ئەوەى لە توانایاندا هەبوو بەكاریان دەهێنا دژ بە كورد، هەر لە سەرەتاى ساڵى (1963) لە ئەنجامى كودەتا ڕەشەكەى (14ى رەمەزان) ئەو بەعسیان بوون بۆ ماوەیەكى درێژخایەن كەوتنە ووتووێژ، ئەو ووتووێژە بەردەوام لەئارادا بوو تا ئەوكاتەى خۆیان قایم كردو سوودیان لەو سێ مانگەى وەستانى شەڕ وەرگرت ، ئەوجا بەهەڕەشەو گوڕەشە داوایان لە شۆڕشگێڕانى كورد كرد لە ماوەى چلو هەشت كاتژمێر چەكەكانیان بدەنە دەستەوە، ئەوان زۆر نامەردانە دەستیان لە شۆڕشگێڕان وەشاندو شەڕێكى خوێناویان بەرپاكرد تا ئەوكاتەى بەدەستى (عارف) نابووت كرانو پاشەكشەیان پێ كرا. لەگەڵ دەسەڵاتى (عارف)یش لەساڵى (1964) كەوتنە ووتوێژو ڕێك كەوتنێك مۆركرا لەبەر لاوازى ئەو ڕێك كەوتنە ناو دەبرا بەڕێك كەوتنى (سێوو پرتەقاڵ) لە دواى ماوەیەك بووەوە بە ئاڵۆزىو لێكدان تا سەركەوتنەكەى هەندرێن لە ساڵى (1966)، لە 29ى حوزەیران ڕێك كەوتنێك مۆركرا ئەویش وەك دارێكى بێ سێبەر مایەوە تا ساڵى (1970) ئەو بەزمە درێژەى كێشاو بەردەوام بوو، ئەوە بوو ڕێكەوتنەكەى ئادار مۆر كرا، لەو ڕێكەوتنەش بەعس ڕێگایەكى ترى ڕەچاو كرد ئەویش ڕێگاى تەڵەكە بازىو فرتوفێڵ بوو، ئەوەى دیاردەى هەمیشەیى بوو هەرجارەى ئاڵوگۆر دەبوو شەڕكەرەكان دەكەوتنە ووتووێژو شەڕیان بۆ ماوەیەك ڕادەگرت تا جێى پێى خۆیان قایم دەكردو دیسان روِویان وەردەگێرایەوە بە چەكداریەتى كورد ڕازى نەدەبوونو شەڕیان دەست پێ دەكردەوەو دەكەوتنە بۆمبا باران كردنى كوردستان تا بێ توانا دەبوون، بەعسیەكان بەدرێژایى مێژوو زۆر بەتوندى دەستیان لە كورد وەشاندوە ئەوەى لە توانایان دابوە هەوڵیانداوە بۆ لێدانو نەمانى كورد، لە دواى زیانێكى زۆر ناچار كران كە ڕێكەوتن نامەى (ئادار) مۆر بكەن ئەویش لە دواى ئەو شكستەى لە شەڕە دژوارەكان توشى بوون كە بووە هۆى ئەوەى ملى پێ كەچ بكرێتو دان بە خواستى كورددا بنێتو شەڕ ڕابگرێت، زانیان ئیتر بە شەڕ سەر ناكەون، ئەو ڕێگایەى بەعس ڕەچاوى كرد ڕێگاى فرتو فێڵو تەڵەكەبازى بوو، لەبەرئەوەى بۆیان بەدیاركەوت ناتوانن چەك بە كورد دابنێنو دیتیان پێشمەرگەى كورد دەستى دەگاتە هەر شوێنێك كە بیەوێ، وە بینیان لە ساڵى (1969)دا چۆن لە دەزگا نەوتیەكانى كەركوك درا.

بەعس هیچ چارەیەكى نەمابوو دەبوایە دان بنێت بە ئۆتۆنۆمى لە كوردستاندا، بەڵام بەپێى ئەو نەخشەیەى خۆیان كێشابویان ئەوەى لە دواى چوار ساڵ شەڕ وەستان ئەنجامى بەدیاركەوت! بەڵێ بەپێى ئەو پێكهاتنەى لە سەرى ڕێك كەوتبوون دەبوایە چوارساڵ چاوەڕوان بن گوایا بەعس ئۆتۆنۆمى بە كورد دەدات، لە ماوەى ئەو چوار ساڵە بەعس بە ئارەزووى خۆى كەوتە پیلان سازكردنو خۆئامادە كردن بۆ پێشێل كردنى بڕیارەكانى ڕێكەوتنەكەى (11ى ئادار)و هەڵتەكاندنى بناغەى شۆڕش، یەكێك لەو پلانە گڵاوانەى بەعس بەڵگەى ڕاستیە كە كۆمەڵێك مەلایان ناردن لە ڕۆژى (29ى ئەیلولى 1971) بۆ حاجى ئۆمەران بە نیازى لەناو بردنى سەركردەى شۆڕش بارزانى نەمر. دووەم پیلانیان هەر لەسەرەتاى ڕێكەوتنەكەى ئادار بەعسیەكان كەوتنە هەوڵدان بۆ لێك ترازاندنى پارتىو هاوسەنگەرەكانى ئەوەبوو پارتیەكانى گوێ ڕایەڵى خۆیان هاندان لە دژى ئەوانەى لەناو یەك سەنگەردا دژ بە بەعس وەستابوون تا ئەو ڕۆژەى شۆڕِش ملى بەبەعسیەكان شۆڕكردو داواكاریەكانى كوردى پەسند كرد، كەچى زوو كەوتنە بەرهەڵستى شیوعیەكان بەڵگەش بەدیاركەوت ئەو ڕۆژەى خەڵك دەڕۆیشتە پێشوازى (ێدام) پێشوازیكەران هاواریان دەكرد: (پارتىو بەعس برایە شیوعى شوێنى نەمایە!). سێ یەم پیلانیان هەر زوو لە ڕێكەوتى (21/3/1970) لە حافیز ئەو دروشمانەى شیوعیەكان بەبۆنەى جەژنى نەورۆزەوە هەڵیان واسیبوون لەلایەن ئەو جەماوەرەى كە دەچوونە چۆمان بۆ ئاهەنگى نەورۆز دوویان لێ دڕاندن ئەگەر نەگەیشتبامێ گەورەترین ڕووداو ڕووی دەدا. چوارەم پیلانى بەعسیەكان: بەعس لە ڕێگاى نێردراوەكانى بۆ كوردستانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش توانى خەڵكێكى زۆر بكڕێو زانیارى تەواویش لە بارەى هەموو شتێكەوە كۆبكاتەوە.

ئەوەى بەدیاركەوت بەعس بە بەرنامەیەكى قوڵەوە كەوتە كاركردنو پێویستى بەوە بوو شیوعیەكان دوور بخاتەوە لە پارتىو بیان قۆزێتەوە بۆئەوەى بیانخاتە ژێر باوەشى خۆیان، لێرەدا بەعس دوو ئامانجى هەبوو یەكەم: ئەوە بوو پارتى بێ پشتیوان بكات لە ناوەوەو دەرەوە، دووەم: بەعس بەخۆى سوكو بەدناو بوو لە ناو كۆمەڵگاى ناوەوەو دەرەوە پێویستى بە هاوپەیمانیەكى كاتى هەبوو لەگەڵ شیوعیەكان بۆ گەڕانەوەى باوەڕى چ لە ناوەوەو چ لە دەرەوە، كاتێك زانى شیوعیەكان لە پارتى دڵ ڕەنجاون یەكسەر توانى بۆلاى خۆیان ڕابكێشێتو لەگەڵیان بڕوات تا ناوى خۆى پێ بەرزكردنەوەو زۆر شتیشیان لێ فێر بوون بۆ بەرژەوەندى خۆیانو بە هێز كردنى دەسەڵاتیان، بەعسیەكان زۆر باش خۆیان قایم كرد. پاش ئەوەى مەرامى خۆیان جێ بە جێ كرد لە ڕێگاى ئەوانەوە ناوى خۆیان گێڕایەوە ناو كۆمەڵگاى ناوەوەو دەرەوەو زۆر شتیان نەدەزانى لێیان فێربوون، بێگومان بە بەدووركەوتنەوەى شیوعیەكان لە پارتى ئەو جەماوەرەى لە ڕێگاى ئەوانەوە پاڵپشتى پارتى بوون دوركەوتنەوە، ئەوەى دیار بوو بەعس لە هەردووكیان زیرەك تر بوو هەریەكەى بەلایەكدا پاڵدان تا مەرامى خۆى بەدى هات ئەوكاتە بە شیوعیەكانیشى گوت كش!! زیرەكى بەعس بەوە بەدیاركەوت لە ماوەى ئەو چوار ساڵەى شەڕ وەستان توانى خەڵكێكى زۆر بۆلاى خۆى ڕابكێشێتو ئەو دووحزبەش زۆر بە ئاسانى بەهەڵەدا بباتو هەریەكەى بۆلایەك پاڵبداتو بە ئارەزووى خۆى دەست لە هەردوكیان بوەشێنێو لە گۆڕەپانەكە تاكە سوار بێتو بەوان بڵێت خواتان لەگەڵ!! پارتى بەو هیوایە بوو بە هاوكارى شاى دوژمنى كوردو كوردستان ئازاد بكاتو كورد بە مەرامى خۆى بگەیەنێ! شیوعیش لە ڕێگاى بەعسى دوژمنەوە بە نیاز بوو بناغەى سۆسیالیزم لە عێراق دابڕێژێت لەگەڵ بەعس!