نەوزادى موهەندیس- نووسەر و چاودێری سیاسیی: ململانێى باڵەكانی ناو یەكێتی لە دواى كۆنگرەش هەر بەردەوام دەبێت

Tuesday, 13/07/2010, 12:00

1829 بینراوە

دیمانە: ستیڤان شەمزینانی
*ئەم سەركردایەتییەی یەكێتی ناتوانرێت پێى بووترێت سەركردایەتییەكى نوێ
*تاكە بنەما بۆ سەركردایەتى یەكێتى بریتى بووە لەوەى كێ زیاتر دوژمنانە كارى كردووە دژ بە گۆڕان
*هێنانە پێشەوەى ژنان بۆ سەركردایەتى لە دیموكراسییەت و بڕوابوونى سەركردایەتى یەكێتییەوە نەهاتووە بە توانا و لێوەشاوەیى و خەباتى ژنان
*بۆ ئەوەى سكرتێر و مەكتەبی سیاسیى و سەركردایەتی كۆن بمێننەوە پەنا برایە بەر تەزویركردن و كڕینى دەنگ
نەوزادی موهەندیس نووسەر و چاودێری سیاسیی لە رێی ئەم دیمانە تایبەتەوە تیشك دەخاتە سەر كۆنگرەی سێیەمی یەكێتی نیشتمانیی كوردستان و پێیوایە كە كۆنگرەی یەكێتی نەیتوانی سەركەوتوو بێت چوونكە نەیتوانی هەم یەكێتی نوێ بكاتەوە و گۆڕانی جیددی تێدا دروست بكات، هەم نەیتوانی یەكێتی ریزەكانی یەكێتی پتەوتر بكات كە ئەمە ئامانجی سەرەكیی و دروشمی بنەڕەتی كۆنگرەكە بوو. لەبەشێكی تری دیمانەكە باس لە مەترسیی سەركەوتنی باڵی سەربازیی ئەمنی ناو یەكێتی دەكات بۆ ئاستی سەركردایەتی و پێیوایە ئەم باڵە سەربازییەی ناو یەكێتی توندترین باڵن لە بەرامبەر بزووتنەوەی گۆڕان، هەروەك رایدەگەیەنێت توندیی و ئاستی دوژمنكاریی لەگەڵ بزووتنەوەی گۆڕان یەكێك بووە لە بنەماكانی سەركەوتنی ئەو گروپە سەربازییە.
لە بەشێكی تری دیمانەكەدا نەوزادی موهەندیس ئەوە دەخاتە روو بەشی زۆری ئەو ژنانەی سەركەوتوون بۆ ئاستی سەركردایەتی یەكێتی نەك شایستە و شیاوی ئەو پۆستە باڵایە نین بەڵكو تەنیا كاریان بەڵێ وتنە بۆ سیاسەتی گشتیی و سەرەكیی یەكێتی، ئەوەش دەخاتە روو كە هێنانە پێشەوەی ژنان لەژێر باری نا چاریی و رازیكردنی رێكخراوی سۆسیال ئەنتەرناسیۆناڵ بووە نەك لە بڕوای یەكێتییەوە بە توانا و وزەی ژنان، لە بەشی كۆتایی دیمانەكەشدا باس لە ئایندەی باڵباڵێن دەكات لەناو یەكێتیدا و پێیوایە كە لەداهاتوودا دیسان ململانێی باڵەكان بەهەمان قەبارە و گڕوتینی جارانەوە بەردەوام دەبن و سەركەوتنی باڵی هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد و جناحی سەربازیی ئەمنیی هێندەی تر شەڕی دەستەكانی ناو یەكێتی زەق و خەستتر دەكاتەوە.

ستیڤان:كۆنگرەی سێیەمی یەكێتی نیشتمانی كوردستان كۆتایی پێهات، بەڵام زۆرێك لە چاودێرانی سیاسیی دەرەوەی یەكێتی لەو بڕوایەدان كۆنگرەكە نەیتوانیوە سەركەوتووبێت لەو رووەوەی نەیتوانی یەكێتی نوێ بكاتەوە و بیخاتە سەر شاڕێی هەستانەوەیەكی نوێ. ئێوە چۆن سەیری ئەم بۆچوونە دەكەن و چۆن سەیری ئاكامەكانی ئەم كۆنگرەیە دەكەن؟
نەوزادى موهەندیس: بەڵێ، منیش لەگەڵ ئەو بۆچوونەدام, كە كۆنگرەى سێیەمى یەكێتى نەیتوانیوە ئامانجە سەرەكییەكەى خۆى وەدیبهێنێت كە ئەویش بریتییە لە نوێكردنەوەى یەكێتى, چوونكە لە رووى رێچكەى خەباتى داهاتووى یەكێتییەوە هەمان پرۆگرامى سۆسیال دیموكراتى پەسەند كردەوە و لە رووى پەیڕەوەى ناوخۆیشییەوە گۆڕانكاریى ئەوتۆى ئەنجامنەداوە. جگە لەو خاڵانە نەبێت كە پەیوەندییان بە بوونى رژێمى بەعسەوە هەبووە لە ئامانجەكاندا و دانانى هەندێ بڕگەى نوێ كە پەیوەندییان بە ناوچە كێشە لەسەرەكانەوە هەیە و ماددەى 140ى دەستوور دەیانگرێتەوە. لە هەڵبژاردنەوەى سەركردایەتییەكەشیدا گۆڕانێكى گەورە و نوێبونەوەیەكى راستەقینەى چێ نەكردووە.
چوونكە لەكۆى 45 ئەندامە سەرەكییەكە و 5 ئەندامە یەدەگەكە, نیوەیان ئەندامانى سەركردایەتى كۆنن, بەسكرتێر و هەردوو جێگرەكەشەوە. نیوەكەى تریشیان هەموویان یان زۆرینەیان بەبەردەوامى لێپرسراوێتى گەورە و كاریگەریان هەبوە وەك (ل. مەكتەب و ل. مەڵبەند و جێگر و ئەندام مەكتەب و وەزیر و ئەندام پەرلەمان و مودیر عام و لە بنەماڵەى سەركردەكانى یەكێتی بوون...هتد). كە هەمووانیان عەقڵ و توانا و بیرى كۆنى ناو یەكێتین و بەشداربوون لەو ململانێ و بارودۆخە ناوخۆییەى یەكێتى كە بووە هۆى لاوازبوون و كەمبوونەوەى ئەندامانى و جیابوونەوەى باڵێكى گەورە و بەهێز لێى و هەمووانیان بەشدارن لەو نسكۆ و شكستانەى كە بەسەر یەكێتیدا هاتووە. هەر بۆیە ئەم سەركردایەتییە ناتوانرێت پێى بووترێت سەركردایەتییەكى نوێ. ئاشكراشە پرۆسەى نوێبوونەوەش پرۆسەیەكى گرنگ و هەستیارە و بە عەقڵ و بیر و تواناى نوێ سەردەكەوێت و دەگاتە ئامانج. هەربۆیەش ئاكامەكانى كۆنگرە دەتوانرێت بوترێت كە نەگۆڕانكاریى كردووە و نەتوانیویشێتى یەكێتى ناو یەكێتى بچەسپێنێت وەك دروشمى كۆنگرەكە بریتى بوو لە (بەرەو گۆڕانكاریى و چەسپاندنى یەكێتى ناو یەكێتى).

ستیڤان:ئەگەر دیقەت بدەین ئەو كاندیدانەی ئەمجارە لە كۆنگرەی سێیەمدا سەركەوتن بۆ سەركردایەتی نوێی یەكێتی زیاتر باڵی سەربازیی و ئەمنی ناوی یەكێتی بوون كە هەموو دەزانین ئەم جوناحە زۆر توندن بەرامبەر بە بزووتنەوەی گۆڕان. پرسیار دەكەم هۆكارەكانی سەركەوتنی باڵی سەربازیی و ئەمنی چی بوو؟. ئایا یەكێتی ویستی بەهەموو توانایەكەوە ئەو دەستەیە بێنێتە پێشەوە بۆ قۆناغی داهاتوو؟.
نەوزادى موهەندیس: وەك ئاشكرایە بزوتنەوەى گۆڕان و سەركردەكانى و هەڵسوڕاوەكانى و جەماوەرەكەشى, كەسانى دەستڕۆیشتوو و خاوەن بڕیار و كادرى چالاك و جەماوەرى دڵسۆزى یەكێتى بوون. بە جیابوونەوەشیان لێدانێكى گەورەیان كێشایە كەمەرى یەكێتى و ئاماژە بە ئەنجامەكانى هەردوو هەڵبژاردنى 25-7-2009 و 7-3-2010 نزیكەى نیوەى ئەندامان و لایەنگرانى یەكێتیان لەگەڵ خۆیان جیاكردەوە. هەربۆیە ئەم كارەیان, یەكێتى و سەركردەكانى تووشى شۆك كرد و ئیدى بارودۆخێكى دەروونى خراپ باڵى كێشایە سەر بیركردنەوە و بەرنامەى یەكێتى و شپرزەیى و هەڵچوون و شڵەژان بە بڕیارەكان و كردار و گووتارییانەوە دەركەوت و بزووتنەوەى گۆڕانیان كردە ناحەز و دوژمنى سەرەكى خۆیان (لە جیاتى دوژمنە سەرەكییەكەیان و بەناو دۆستەكەى ئەمڕۆیان), هەربۆیەش هەر كادر و سەركردەیەكى یەكێتى تووند بووایە لە هەڵوێستیدا بەرامبەر بە گۆڕان ئەوا دەبووە دڵسۆزى یەكێتى.
بۆیەش لەم هەڵبژاردنەدا تاكە بنەما بۆ سەركردایەتى یەكێتى بریتى بووە لەوەى كێ زیاتر دوژمنانە كارى كردووە دژ بە گۆڕان. ئاشكراشە لەناو یەكێتیدا كێ تووندوتیژ بووەو هەمووانیان كادرە پێشمەرگەیى و ئەمنى و جاسوسییەكان بوون كە ئێستا دەرچوون. هەربۆیەش ئەمان دەنگى زۆریان هێناوە و هەربۆیەش باڵى مام جەلال و بنەماڵەكەشیان بەجیددى كاریان كردووە بۆ سەركەوتنى ئەم كەسانە بۆ پارێزگارییكردن و مانەوەى زیاتریان لە دەسەڵاتدا. بەڵێ یەكێتى بەبەرنامە و پیلانى پێشوەخت كارى بۆ سەركەوتنى ئەم كەسانە كردووە. چوونكە كەسانى رۆشنبیر و قەڵەم بەدەست و رووناكبیرەكانى ناو یەكێتى، ئەوانەشى داواى گۆڕانكاریى و چاكسازییان دەكرد لەناو یەكێتیدا و هەڵوێستیشان نەرم و نیان و عاقڵانەتر بوو بەرامبەر بە گۆڕان هیچیان دەرنەچوون.

ستیڤان:دەوترێت سەركردایەتی نوێی یەكێتی ناتوانن یەكێتی بەرەو هەستانەوە بەرن، بەپێچەوانەوە پێشبینی ئەوە دەكرێـت ئەو باڵە سەربازییە هێندەی تر یەكێتی لە گۆڕەپانەكەدا بەرەو لاوازیی ببەن. ئێوە چۆن دەڕواننە داهاتووی یەكێتی لە دوای كۆنگرەی سێیەمەوە؟. پێتانوایە ئەم سەركردایەتییە نوێیە دەتوانن لە ئاستی قۆناغەكەدا بن؟
نەوزادى موهەندیس: ئەم سەركردایەتییە (نوێیە- كۆنە)ى یەكێتى وەك باسمان كرد هەمووانیان باكگراوەندێكى بیركردنەوەى كۆنیان لا چەسپیوە لە ئێستاشدا و لە ئایندەشدا بە عەقڵییەتى خۆسەپاندن و تاكڕەویى و قۆرخكردنى دەسەڵات و بەرژەوەندیی و خودپەرستى و بنەماڵەپەرستى و عەسكەرتارییەتەوە بیر دەكەنەوە و سیاسەت دەكەن. كە ئەمەش لە ئایندەدا دەبێتە زاڵبوونى بیرى بنەماڵەچێتى و تاكڕەوەیى و شمولیى و خۆسەپاندن و ئەنجامیش بەرتەسككردنەوەى دیموكراسى و ئازادییەكان و بەمەش یەكێتى زیاتر تەریك و كەنارگیر دەبێت و بەرەو بچووكبوونەوە و لاوازبوونى زیاتر دەچێت و لە گۆڕەپانە سیاسییەكەى كوردستان و عێراقیشدا پەڕاوێز دەخرێت و ناتوانێت لە ئاست گۆڕانكاریى و رووداوەكاندا بێت.

ستیڤان:هەندێك لە كاندیدە سەرنەكەوتووەكانی سەركردایەتی یەكێتی باس لەوە دەكەن كە چەندین تەزویرات لە سندوقەكاندا كراوە و پاشان هەڵبژاردن و دەنگدان لە سیناریۆیەك زیاتر بەولاوە هیچی تر نەبووە. ئێوە چۆن سەیری ئەو رەوشە دەكەن و پێتانوایە كۆنگرە و هەڵبژاردنی كاندیدەكان تەنیا سیناریۆیەكی چەواشەكارانە بووە یان نا؟.
نەوزادى موهەندیس: یەكێتى لەماوەى 35 ساڵەى تەمەنیدا تەنیا 3 كۆنگرەى گشتیى بەستووە. كە ئەگەر هەرسێ ساڵ جارێك كۆنگرەى ببەستایە ئەوا دەبوو 12 كۆنگرەى بگرتایە. بەڵام بۆ كۆنگرەكانى لەكاتى خۆیدا نەبەستووە؟. چوونكە سەركردایەتییەكەى ئەوەى ویستووە و بەئامانجى مانەوەى زیاترین كات لەسەركردایەتیدا بمێنێتەوە. ئەوەتا سكرتێر 35 ساڵە سكرتێرە و ئەندامی مەكتەبی سیاسیى واش هەیە ماوەى 15-30 ساڵە ئەندامی مەكتەبی سیاسییە. هەربۆیەش لە ئەنجامى نەبەستنى كۆنگرەكانەوە گۆڕانكاریى گەورە رووینەداوە لە سەركردایەتى و یەكێتیدا و بنەماى دیموكراسى و هەڵبژاردنیش تەنیا وەك دروشم بەرزكراوەتەوە و بە راستگۆیانە پیادە نەكراوە. بۆ ئەوەى ئەم سكرتێر و مەكتەبی سیاسیى و سەركردایەتییە كۆنانەش بەردەوام بن و بمێننەوە پەنا دەبەنە بەر تەزویركردن و كڕینى دەنگ و بەخشینەوەى پارە و دەمانچە و بەڵێنى پێدانى درۆ و نانخواردن و ...هتد. (وەك هەندێ لە ئەندامانى كۆنگرە باسى لێوەدەكەن), كەهەموو ئەمانە دوورن لە گیانى دیموكراسییەتى راستەقینەوەو ئەوەى لە كۆنگرەى سێشدا روویداوە هەمان پیشەى كۆنى نوێى سەركردایەتییە كۆنەپارێزەكانى یەكێتین و ململانێى باڵەكانیش هێندەى تر ئەم دیاردە دزێوانەیان تۆخكردۆتەوە بۆ بەرژەوەندیى كاندیدەكانى خۆیان.

ستیڤان:وەك دەزانین بۆ یەكەمجار یەكێتی لە رێی ئەم كۆنگرەیەوە دە ژنی بەرز كردەوە بۆ ئاستی سەركردایەتی، بەڵام باس لەوە دەكرێت ئەم ژنانە بە هەقی خۆیان نەهاتوون بەڵكو بەپشتیوانی باڵەكان و بە تەزكیەی هەندێك بەرپرسی سیاسیی هاتوون؟ ئایا ئەم بۆچوونە نزیكە لە راستییەوە؟ پاشان پرسیار دەكەم ئایا چۆن دەڕواننە هەنگاوی هێنانە پێشەوەی ژنان بۆ ئاستی سەركردایەتی یەكێتی؟.
نەوزادى موهەندیس: راستە, ئەو ژنانە هەندێكیان موستەحەقن و خاوەنی رابردوو و خەباتى خۆیانن لە ناو یەكێتیدا و مافى سروشتى خۆشیانە كە ببنە سەركردایەتى یەكێتى و هەر ئۆرگانێكى تریش. بەڵام هەندێكى تریشیان هەیە نەك شایستەى سەركردایەتى بەڵكو ئەندامى سادەى یەكێتیش نین. بەڵكو هەندێكیان بە ئێستاشەوە بێت یەكێتى نەبوون و نیشن و بۆ رۆژێكیش لە ئۆرگانێكى یەكێتیدا كاریان نەكردووە و توانا و لێوەشاوەیى سەركردایەتى یەكێتیشیان نییە، بەڵام بە پشتیوانیى و تەزكیە و بەرزكردنەوەى باڵێكى دەستڕۆیشتووى ناو یەكێتى كراونەتە سەركردایەتى و دەنگیان بۆ كۆكراوەتەوە.
هەنگاوى هێنانە پێشەوەى ژنان بۆ سەركردایەتى یەكێتى لە دیموكراسییەت و بڕوابوونى سەركردایەتى یەكێتییەوە نەهاتووە بە توانا و لێوەشاوەیى و خەباتى ژنان. بەڵكو لەلایەك لە ژێر فشارى رێكخراوى سۆسیال ئەنتەرناسیوناڵ دابووە, چوونكە گەر ژنان لە سەركردایەتى یەكێتیدا نەبێت ئەوا مافى ئەندامێتى هەمیشەیى لێدەسەنرێتەوە و بۆ جوانكردنى سیماى یەكێتییە لە بەردەم ئەو رێكخراوەدا و لەلایەكى تریشەوە لەسەركردایەتیدا دەنگى مسۆگەرى باڵەكەیان دەبن. تەنیا (ئەشەدوبیلا دەكەن و سەر دەلەقێنن و بەڵێكردنیان مسۆگەرە).

ستیڤان:تێبینی دەكرێت دوای ئەم كۆنگرەیەش پەتای باڵباڵێنی ناو یەكێتی كۆتایی نەهاتووە و پێشبینی دەكرێت لە داهاتوودا بەهەمان قورسایی پێشوو شەڕی باڵەكانی هەنگاوەكانی گەشەی یەكێتی پەك بخەن. ئێوە چۆن دەڕواننە ململانێی داهاتووی باڵەكانی ناو یەكێتی و پێتانوایە سروشتی ئەو ململانێیانە چۆن دەبن؟
نەوزادى موهەندیس: ئاشكرایە لە ئەدەبیاتى یەكێتیدا زۆر جاران بە شانازییەوە دەڵێن كە یەكێتى لە رۆژى دامەزراندنییەوە لە 1-6-1975وە لە چەند باڵ و رێكخراو و فكرى جیاواز پێكهاتووە. هەر بۆیەش لەو رۆژەوە ململانێى ناڕەوا لەسەر پۆست و دەسەڵات سەریهەڵداوە و لە ناسكترین قۆناغیشدا و لەو پەڕى مەترسى لەسەر یەكێتى سەرانى یەكێتى وازیان لە ململانێى باڵەكانیان نەهێناوە. هێندەى جیابوونەوە و دووكەرت بوون لە یەكێتیدا روویداوە لەناو هیچ رێكخراوێكى سیاسیى تردا رووینەداوە. لەم كۆنگرەیەشدا و لە هەڵبژاردنى ناو كۆمیتە و مەڵبەندەكاندا بە ئاشكراو نهێنى لیستى جیاواز و باڵ و ململانێى جیاواز هەبووە و هەر باڵە و بۆ دەرچوواندنى زۆرترین كاندیدى خۆى بۆ كۆنگرە كارى كردووە. لەئەنجامیشدا دەركەوت كە باڵى مام جەلال سەركەوتوبوو, باڵى كاك كۆسرەت لاواز و بچووك بووەوە. باڵى د.بەرهەم كە لە بنچینەدا یان نەبوو یان هەر بەهێز نەبوو هێندەى تر لاواز و بچووكتر بووەوە.
هەر بۆیەش ململانێى ناو باڵەكان بەدڵنیاییەوە لە دواى كۆنگرەش هەر بەردەوام دەبێت و لەوانەشە توندتریش بێت بە بەهێزبوونى باڵى هێرۆخان و كەسە توندڕەوەكانى پێشمەرگە و دەزگا ئەمنییەكان. مانەوەى ئێستاى ململانێكان بەم شێوە هێورییە بەندە بەمانەوە و بەهێزیى مام جەلالەوە لەناو یەكێتیدا چوونكە مام جەلال توانیوویەتى هاوسەنگى نێوان باڵەكان رابگرێت بەوەى هەرجارە و پشتى لایەنێكى گرتووە و لەوى ترى داوە. بەڵام بە نەمانى مام جەلال لە رووى توانا و هێز و دەسەڵاتەوە یان لە رووى نەمانى جەستەیشیەوە لەناوەندى بڕیارەوە لەناو یەكێتیدا, ئەوا ململانێى باڵەكان بەرامبەر یەكتر زۆر توندتر دەبێت و هێندەى دى ئێستا و ئایندەى یەكێتى بەرەو هەڵدێر و نادیاریى و تاریكى دەبەن.

-*-*-*-*-*--*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
نەوزادی موهەندیس:
+ نەوزاد عوسمان ناسراو بە (نەوزادی موهەندیس) لەدایكبووی ساڵی 1970 لە سلێمانی.
+قۆناغەكانی خوێندنی سەرەتایی وناوەندیی و دواناوەندیی لە سلێمانی و زانكۆی لە بەغداد تەواوكردووە.
+دەرچووی كۆلێژی ئەندازیاری كیمیاویی پسپۆر لە نەوت و پترۆكیمیاویاتدا لەزانكۆی تەكنۆلۆژیی لەبەغداد ساڵی 1990-1991.
+ئەندامی یەكێتی ئەندازیارانی كوردستانە بەپلەی راوێژكار و ئەندامی سەندیكای رۆژنامەنوسانی كوردستانە بەپلەی بەشدار.
+سەرنووسەری گۆڤاری ئەندازیارانە لەساڵی 2002وە.
+شەش كتێبی چاپكراوی هەیە كە هەموویان تایبەتن بە پرسە رامیارییەكانەوە.
+خاوەنی دەیان بابەتی سیاسیی و ئابووری و ئیداریی و زانستییە لە رۆژنامە و گۆڤارەكانی كوردستان و سایتەكانی ئینتەرنێتدا.