هه‌ره وه‌حشیه‌که‌ی ئه‌وروپا له فریشته‌کانی تورک مرۆڤانه‌تره
Saturday, 31/12/2011, 12:00
1799 بینراوە
له‌هه‌موو کوونوو که‌له‌به‌رێکی ئه‌م جیهانه‌ماندا، پارت و ڕێخراومان هه‌یه، سه‌راپاشیان له‌ژێر کاریگه‌ری دوو ڕیباز یا بیرکردنه‌وه‌دا، گه‌ره‌کیانه که‌شتی کۆمه‌ڵگاکه‌یان، به‌ره‌و که‌ناری به‌ختیاری به‌ڕیکه‌ن، نوێخواز و مانه‌وه له‌سه‌ر هێڵه کۆنه‌کان. به واتایه‌کی دیکه، کۆنه‌په‌رسته‌‌کان ده‌یانه‌وێت، که‌چۆن سه‌دان ساڵ یا زیاتر کۆمه‌ڵگایان بردوه به‌ڕێوه، به‌هه‌مان شێوه، درێژه به بیره‌که‌ی خۆیان بده‌ن. ئایدیۆلۆجی پارتی کۆمارییه‌کانی ئه‌مه‌ریکای باکوور، که بریتیه له چه‌وساننده‌نه‌وه و ژیان، وه‌ک به‌کرتییای مشه‌خۆر له‌سه‌ر ژان و ئازاری گه‌ل، به ڕه‌وا ده‌بینن. واتا رێخراوێکی دڕننده و جانه‌وه‌ر، دوور له پرنسیپه‌کانی مرۆڤایه‌تی، تا ئه‌و ئاسته‌ی، دڕننده‌تر له کێویترین گیندار وه‌حشی، بۆ نموونه، جه‌نگه کۆنه‌کان، بریتی بوون، له ڕیزکردنی سه‌دان هه‌زارکه‌س، به چه‌قۆ و خه‌نجه‌ر و کووته‌که‌وه، له پشتی ئه‌وو دوو ڕیزه له‌شکره‌شه‌وه، دوو پاشا، که هه‌میشه خه‌ریکی گۆشت برژاندن و شه‌راب خواردنه‌وه بوون، ئه‌و سه‌دان هه‌زار، سه‌ربازه‌یان به‌رداوه‌ته، گیانی یه‌کتری و قه‌سابخانه‌یه‌کی ڕاسته‌قینه‌یان، دروستکردوه، پاشانیش، کاتێک که سه‌ربازه‌کان، هیلاک بوون، ئیتر هه‌ردوو پاشا، به مه‌ستی گه‌ڕاونه‌ته‌وه، کۆشکه‌کانی خۆیان. سه‌راپاشیان، ئه‌و هه‌موو خوێنه‌یان به‌ناوی خوداوه، به خۆڕایی، ڕژاندوه. (جه‌نگیزخان) باوه گه‌وره‌ی تورکه‌کانی ئه‌مڕۆ، له مه‌نگۆلیاوه، وه‌ک ئه‌ژدیهایه‌ک، خوێنی گه‌لانی ناوچه، جیاجیاکانی ڕژاند، هه‌تا گه‌یشته به‌غداد و هه‌ردوو ڕوباره‌که‌ی ده‌وری به‌غدادی لیتاوی شینکرد، به مه‌ره‌که‌بی کتێبخانه‌کانی به‌غداد، چونکه ئاشنای نوسینو کتێب نه‌بوون. جه‌نگیزخان، له‌دوا ساته‌کانی ژیانیشیدا گووتێ: من هیچم نه‌کردوه، ته‌نها، کارێکی ئیلاهیم، ئه‌نجامداوه. تانسۆ جیله‌ریش، سه‌رده‌مانیک، سه‌ری زمانی و بنی زمانی بریتی بوو، له ئینشا الله و بسمیلا و به‌سه‌ر پۆشی ئیسلامی ڕووی دزێو جانه‌وه‌ری خۆی ده‌شارده‌وه. که‌چی هه‌مان تانسۆ چیلله‌ر، له‌دوا ته‌مه‌نیدا، 7980 بوتڵ شه‌رابی قاچاخ، له‌ماڵه‌که‌یدا، له‌لایه‌ن پۆلیسه‌وه، ده‌گیرده‌کرێت.
له ئاگربه‌ربوونه‌کی ساڵی 2007ی گرێکلاندا، کاتی خۆی تانسۆچیله‌ر، ئاماده‌ی یارمه‌تی، تورکییای خسته‌به‌رده‌م، ده‌سه‌ڵاتدارانی گرێکلاند. که‌بوه هۆی گیان له‌ده‌ستدانی 60 گرێکی و ئاواره‌بون و بێسه‌روماڵ بوونی 10000 گرێکلاندی، که‌چی ئێستا،دێنیز بایکاڵی کۆنه سه‌رۆکی سۆسیال دیموکراته‌کانی، تورکیا ئه‌ڵێ: ئه‌و جه‌نگه‌ڵ سووتاندنه‌ی گرێکلاند، به پیلانی، سه‌رۆک وه‌زیرانی ئه‌وسای تورکیا، تانسۆ جیلله‌ر بوو،لینکه‌کان له خواره‌وه‌ن.
پارته‌کانی ئه‌وروپاش، له ساخته‌چێتی‌و بی ڕه‌ووشتیه، بێبه‌ری نین، بۆ نموونه، (هانس بلیکس) سه‌رۆکی ده‌سته‌ی پشکێنه‌رانی، چه‌کی ئه‌تۆمی، که له‌لایه‌ن نه‌ته‌وه یه‌کگرتوه‌کانه‌وه، دانرا، بۆ پشکینی عێراق، به فه‌رمی گووتی: عێڕاق، هیچ جۆره چه‌کێکی ئه‌تۆمی تێدا،نه‌ماوه. (هانس بلیکس) هاوڵاتیه‌کی سویدیه و سه‌ربه پارتی گه‌لی سویدیه، که‌چی حزبه‌که‌ی هانس بلیکس، ده‌نگیدا بۆ جه‌نگ، له‌گه‌ڵ، عێراق. به‌هه‌مان شێوه، ده‌یان پسپۆڕ و شاره‌زایبواری، که‌تن و تاوان، ئه‌وه ڕه‌ده‌که‌نه‌وه که بنلادن، ئاگای له ته‌قینه‌وه‌کانی 11 سێپتامبه‌ری 2001، هه‌بووبێت، ئه‌وه‌ش، به ده‌یان به‌ڵگه‌ی، به‌ڵگه نه‌ویسته‌وه، ده‌یسه‌لمێنن، که ئه‌مه‌ریکاو هاوپه‌یمانه‌کانیان، درۆ ده‌که‌ن، به پێنووسی تێری میسان، کتێبێکی نایاب له‌باره‌وه، نوسراوه، به‌ناوی درۆ، هه‌ره زله‌که. تۆی خوێنه‌ر، ده‌توانیت،ئه‌م ده‌سته‌واژه عه‌ره‌بیه، له گۆگله بنووسه(کتاب الخدیعه الکبری)، له‌وێدا ده‌توانیت، که تێبگه‌یت، که ده‌بوو، ئه‌و شه‌ڕه بکه‌ن، (تێری میسان، نوسه‌ری فه‌ڕه‌نسی) له کتێبه‌یدا، نه‌ک بنلادن، به‌ڵکوو خودی سی ، ئای، ئه‌ی تاوانبار، ده‌کات. که‌واته ئه‌و شه‌ڕه، به‌هه‌ر نرخێک بوایه، ده‌بوو،بکرایه. سیستێمی سه‌رمایه‌داری، ته‌نانه‌ت دیموکراتیش، که‌تووشی قه‌یران ده‌بن و هیچ ده‌روازه‌یه‌کی، دیکه شک نابه‌ن و نیه، ده‌بێت بۆ چاره‌ی قه‌یرانه‌که، په‌نا بۆ به‌رپاکردنی جه‌نگ به‌رن، ئه‌وه‌ش هه‌رله‌سه‌رهه‌ڵدانی کڕینو فرۆشتنه‌وه، ته‌نانه‌ت قۆناغی ڕاوشکاریش، شانبه‌شانی ته‌واوی چه‌رخان، هه‌مان ڕێبازی گرتۆته‌به‌ر، بۆ ئه‌وه‌ش، مێژووی خوێناوی مرۆڤ، به‌ڵگه‌یه. له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌شدا، هه‌رهه‌مووی، فاشیترین پارتی ئه‌وروپی، ناگاته قوله‌قاپه‌ی، هه‌ره مرۆڤ دۆسته‌که‌ی تورک، چونکه تورکه‌کان خۆیان ده‌زانن، که مێژوویه‌کی ئه‌وتۆیان نیه، که‌مایه‌ی شانازی بێت، هه‌وڵده‌ده‌ن، هه‌رچی بوون و نه‌بونی جیهانه، بیکه‌ن، به موڵکی خۆیان. ده‌بینن، که‌هه‌ر ڕوداوێک ڕوده‌دات، ئه‌سته‌مه که ئالای تورکییای تێدا به‌دی نه‌کرێت. په‌لامار‌ی ئه‌مه‌ریکا بۆ سه‌ر یوگسلاڤیا، خۆپیشاندانه‌کانی سوریا، تونس، لیبیا، هه‌میشه، تورکێکی دانیشتووی ئه‌و شوێنه، ئالایه‌کی تورکییای به‌رزکردۆته‌وه، سوکرات چونکه پێویستی به‌وه نیه، که پێی بڵێن، که تۆ زانا نیت، خۆی پێش گه‌لان ده‌که‌وێت و ئه‌ڵێ: ئیستا ده‌زانم، که‌من هیچ نازانم. تورکه‌کان چونکه له‌ڕاستیدا هیچیان نیه، جگه له کوشتن و بڕین، هه‌وڵده‌ده‌ن و شه‌ڕ ده‌که‌ن، ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر ناوی، هه‌ریسه‌ش، که‌گوایه هه‌ریسه خواردنێکی تورکیه.
وێنه‌ی کابرایه‌کی گرێکی، له‌سه‌ر سه‌تڵه ماسته‌کانی سویدایه، که کابرا که‌سێکی گرێکیه و ناوی (میناس کاره‌تۆزگلیز)، که‌چی تورکه‌کان، ته‌نها بۆ ناوده‌رکردنی خۆیان، کابرای گرێکیان کرد، به‌تورک. کاتێک (میناس)، به ڕوداوه‌که ده‌زانیت، سکاڵا له‌سه‌ر کۆمپانییای خاوه‌ن ماسته‌که‌ی سوید تۆمار ده‌کات، ئه‌نجام کۆمپانیا ماست فرۆشه‌که‌ی سوید، به نزیکه2 ملێۆن، کرۆن سسزاده‌ده‌ن. گه‌وجێتی تورک، له خۆڕایی(میناس) ی کرده خاوه‌ن 2 ملێۆن کرۆنی سویدی. مه‌تسریداترین کاره‌سات، ئه‌ویه که سیاسه‌ت بکه‌وێته،به‌ده‌ست که‌سایه‌تیه ساخته‌چیه‌کان، گه‌لانی جیهان سه‌راپایان وه‌کوو یه‌ک، به‌و ماناییه‌ی که گه‌ل هه‌گیز خراپ بیرناکاته‌وه، ئه‌وه ساخته‌چییه‌کانن، که‌گه‌لان له خشته ده‌به‌ن، هیچ گه‌لێک له‌خۆیه‌وه، به بێ ڕێنمایی سیاسیه جانه‌وه‌ره‌کان، نابێته نازی، به‌گه‌لی تورکیشه‌وه، ئه‌م پۆتوگاله‌ی ئه‌مڕۆ که خه‌ریکه، له‌برسا ده‌مرێت، ڕۆژگارێک گه‌لێک و ووڵاتێکئ گه‌وره‌ی وه‌ک به‌رزیلی به‌گیرهێنابوو، له سه‌رده‌می کریسۆف کۆلۆمبسوه،تا کۆتای سه‌ده‌ی 18 ئه‌و ووڵاته گه‌وره‌ی به‌رزیلیان داگیرکرد، ئێستا به‌رزایل، پێش به‌ریتانیای عوزما، که‌وتوه، که ڕۆژگارێک به به‌ریتانیان ده‌گووت: ئه‌و ئیمپراتۆریه‌ته‌ی خۆری تێدا ئاوانابێت. دانیمارکیه ساده‌کان ساڵانی 1930، نه‌ک هه‌ر نازیزیست نه‌بون، به‌ڵکوو ده‌سته‌ی پارتیزانیان دروستکردبوو، دژی نازیزم، به‌ڵام چونکه سیاسیه ساخته‌چیه‌کان خۆیان نازی بونیان ده‌خورا، دانیمارکیه‌کانیان له خشته‌بردو به‌ماوه‌یه‌کی که‌م ڕێژه‌ی نازیزمیان گه‌یانده ئاستی له‌سه‌رو 90 له‌سه‌دا. (له‌خواره‌وه، لینکی وێنه‌کان و ئاماره‌کان ببینه، که‌له مۆزه‌خانه‌ی کاری دانیماریکه‌وه، وه‌رگیراوه،ببینه).
وه‌ک گووتمان که تورکه ده‌سه‌ڵاتداره‌کان، هه‌میشه تورکیان وا تێگه‌یاندوه، که گه‌لی تورک له‌هوموو گه‌لێک باشتره، ئازاتره، ئازادیخوازتره، به‌ڵام خۆیان گێل ده‌که‌ن، له ئاست مێرمنداڵێکی ئینگلیزی، به‌ناوی مسته‌ر (هه‌مفه‌ر) که گه‌وره‌ترین و ناودارترین که‌سایه‌تی سنی (محمه‌د عه‌بدولوه‌هاب) له خشته، ده‌بات، سه‌ره‌تا فێری نێو کۆڕو کۆمه‌ڵی ژنانی له‌شفرۆشی ده‌کات، پاشان فێری شه‌رابخواردنه‌وه‌ی ده‌کات، پاشان نوێژکردنی لێده‌ستێنێته‌وه. له خواره‌وه‌ی لینکێک بخوێنه‌وه، له باره‌وه، هه‌روه‌ها له بابه‌تێکی تایبه‌تیدا له ژێر ناوی(به‌هاری عه‌ره‌بی یا دۆزه‌خی عه‌ره‌بی، ڕونکردنه‌وه‌ی زیاتر، له‌وباره‌وه، هه‌یه ،به‌مزوانه).
سه‌رراپای مێژوو. سه‌لاماندویه‌تی، که دیکتاۆر، نه‌ته‌وه په‌رست، تا ده‌گاته نازیست، هه‌میشه هه‌وڵی گه‌وجاندنی گه‌له‌که‌ی خۆیانداوه‌و به‌ناوی خۆشه‌ویستی گه‌له‌وه، گه‌لیان له خشته‌بردوه، له پێناو مه‌رامه بۆگه‌نه‌کانی خۆیاندا،(گشتال فه‌ڕه‌نسه‌وه‌ی، ناوی کتێبه‌که، ئه‌ڵێ: سوڵتان سه‌لیمی عوسمانی، 50000 سه‌ربازی عوسمانی به‌کوشت ده‌دات، له‌پێناو ئه‌وه‌ی ئه‌و کوڕه‌ی که سوڵتان وه‌ک هاوسه‌ری خۆی سواری ده‌بوو، لینکه‌که‌ی له خواه‌ره‌وه،ببینه). له‌مێژووی مرۆڤایه‌تیدا هیچ کۆلکه دیکتاتۆرێک، غه‌می گه‌له‌که‌ی خۆی نه‌خواردوه، تا ده‌گاته، فاشیزمیش به‌ڵکوو به پێچه‌وانه‌وه، هه‌تا توانیویانه، گه‌له‌که‌ی خۆیان گه‌وجاندوه، تا ئه‌و ئاسته‌ی ڕه‌زا شای ئێران، 10 تورکی گۆڕیوه‌ته‌وه، به ته‌نها یه‌ک که‌ری بولگاری (ئه‌شره‌ف په‌هله‌وی) کچی شا له‌بیره‌وه‌یه‌کانی خۆیدا نوسیویه باوکم 10 تورکی فرۆشتوه به که‌رێکی بولگاری و باسی ئه‌و جۆره گوێدرێژه‌ده‌کات، که ئه‌و گوێدرێژه بولگاریه، سپی زۆر به‌رزبوون، به‌رزیان له ئاستی هێسترێکدابوه.
کاتیک، فڕۆکه بێفڕۆکه‌وانه‌که‌ی ئه‌مه‌ریکا له‌ناو خاکی ئێران که‌وته‌خواره‌وه، هه‌روه‌ها پێشتریش، که‌ناڵی (روسیا الیوم) باسی به‌هێزی و توانای ئه‌و فڕۆکه بێفڕۆکه‌وانانه ده‌کات ، که‌ده‌بێته فڕۆکه‌ی جه‌نگی ئاینده، چونکه به به‌هێزترین کامێرای نوێ چه‌کدارکراوه، هه‌روه‌ها توانای خۆشاردنه‌وه‌ی هه‌یه، که دوژمن نه‌یبینێت، ئه‌وه‌ی ڕوسیا ئه‌لیۆم باسئ لێوه‌کرد، هه‌روه‌ک چۆن جاران ده‌گوترا، چاوی کامێراکانی هێنده به‌هێزه، هێلکه له‌ژێر مریشکدا، ده‌بینێت، بێگوومان، ته‌کنه‌لۆجییای ئه‌مڕۆ، له دووری هه‌زران ساڵ به خێرایی تیشک، کۆمێت و ئه‌ستێره نوێکان ده‌دۆزنه‌وه، بۆ نموونه نزیکه‌ی ڕێک ساڵێک پێش ئه‌مڕۆ ته‌له‌فێۆنی ده‌وڵه‌تی سوید ڕایگه‌یاند، که چاڵێکی ڕه‌شیان دۆیوه‌ته‌وه، که 15 که‌ڕه‌ت له ڕۆژ گه‌وره‌تره، هه‌روه‌ها، له هه‌موو چاڵه ڕه‌شه‌کانیش دورتره، لینکه‌که‌ی، له خواره‌وه به سویدی ببینه. مه‌به‌ستمه بڵێن: که تورکیا درۆ ده‌کات، به‌مه‌به‌سته‌وه ئه‌و کۆه‌مه‌ل کوژیه‌یی ئه‌نجامدا، ئه‌مه‌ش به بیری خۆیان، شه‌ڕی ده‌روونی له‌گه‌ڵ گه‌له‌که‌ماندا، ده‌که‌ن، به نیازی تۆقاندن، هه‌روه‌ها کیمیایی بارانکردنی 3 هه‌فته‌ی پێشووش و نه‌شاردنه‌وه‌ێان، پێشاندانی ته‌رمه‌کانیش دیسان، شه‌ڕی ده‌روونیه و بۆ تۆقاندنی گه‌له‌که‌مانه و نکوڵیکردنه، له‌مافه‌کانی گه‌له‌که‌مان.
به چاوی خۆت ده‌بینیت، که سه‌رۆک وه‌زیرانی پێشووی خودی تورکیا دێنیز بایکاڵ ئه‌ڵێ: سووتاندنی جه‌نگه‌له‌که‌ی یۆنانی ساڵێ 2007 به پیلانی تانسۆچیلله‌ر بوو، ئیتر بۆ گومان نه‌که‌ین، که تورکیا کینه له دڵ نیازیه‌تی، به خواردنی ئێکسپایه‌ر، به ده‌رمانی ئالوده به هه‌زاران نه‌خۆشی ترسناک، نیازی نه‌بێت، کورده‌کانی باشور قڕان بکات؟
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
