به‌په‌له و گرنگ .. ئاگرکه‌وتنه‌وه‌که‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ، ده‌ستێک بووه..
Thursday, 17/03/2011, 12:00
1243 بینراوە
سه‌رچاوه‌یه‌کی ئاگادار له نێو دیوانی حکومه‌تی هه‌رێم که ماوه‌ی 17 ساڵه فه‌رمانبه‌ره له‌وێدا ، نه‌یویست ناوی بهێنین ، به کوردستانپۆستی راگه‌یاند: ئیمڕۆ به‌ره‌به‌یانی سه‌عات شه‌ش و بیست ده‌قه ئاگرێکی گه‌وره له ناو بینایه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران که‌وته‌وه .سه‌رچاوه‌که وتی؛ ده‌سه‌لاتی راسته‌قینه له ناو ئه‌نجومه‌ن هی پارتییه به‌تایبه‌تی بنه‌ماڵه‌ی مه‌سعود، که‌سی دیکه رۆڵی نییه له ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران. پاش ئه‌وه‌ی ئاگره‌که به‌ته‌واوی که‌وته‌وه ، ئه‌و جێگایه‌ی ئامانج بوو سووتا ، بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر له ئاگر که‌وتنه‌وه‌که ئینجا رێگه‌درا به ئاگرکوژێنه‌ره‌وه‌کان کۆنتڕۆڵی ئاگره‌که بکه‌ن، دوای کۆنتڕۆڵکردنی ئاگره‌که‌ش له کاتی ده‌وامی ره‌سمی هه‌ر له پرسگه به فه‌رمانبه‌ره‌کان وتراوه ، بڕۆن ئیمڕۆ پشووه ،بۆ ئه‌وه‌ی که‌س سۆراخی ئه‌و ئاگر که‌وتنه نه‌کا و به‌دوای هۆکاره‌کانی پشت ئه‌و کرده‌یه نه‌که‌و‌ن.
سه‌رچاوه‌که ده‌لێت: ئه‌م کرده‌یه به ده‌ستێکی رێکخراو له‌لایه‌ن بنه‌ماڵه‌ی مه‌سعوده‌وه ئه‌نجامدراوه و مه‌به‌ستی گرنگی له دواوه بوو ، بۆ شاردنه‌وه‌ی بابه‌تگه‌لێکی گرنگ بووه ، که له خواره‌وه دیێنه سه‌ری. بنه‌ماڵه‌ی مه‌سعود هیج رۆژێک وه‌ک دامه‌زراوه‌ی فه‌رمی کاریان نه‌کردووه ، به‌ڵکو کتومت قه‌زافیئاسا ، هیچ دامه‌زراویکی نییه، به‌ڵکو بنه‌ماڵه‌یه‌کی چه‌کدار و تالانچین ، چه‌ند که‌سیک له نێو خودی بنه‌ماڵه ، کوردستان لیده‌خوڕن ، هیج ئیعتباریک بۆ خه‌ڵکی کوردستان و حکومه‌ت و په‌رله‌مان دانانێن.
سه‌رجاوه‌که وتی: په‌رله‌مان و هه‌روه‌ها باره‌گای حکومه‌تی هه‌ریمیش له‌لایه‌ن مێلیشیاته‌کانی سه‌ر به بنه‌ماله‌ی بارزانییه‌وه گوایه ده‌پارێزرێن ، به هیچ شێوه‌یه‌ک قه‌بوڵیان نییه هێزی دیکه جێیان بگرێته‌وه ، بۆیه له ژێر بوونی ئه‌و هێز‌ه‌وه و بنه‌ماڵه‌ی بارزانی هه‌لسا به سووتاندنی چه‌نده‌ها دۆکۆمێنت و فایلی گرنگ که تێکڕای په‌یوه‌سته به تالانکردنی بوودجه‌ی کوردستان.
سه‌رچاوه‌که دریژه‌ی داێی وتی: ئیستا بنه‌ماڵه‌ی مه‌سعود له هه‌ر رۆژێک زیاتر ترسیان لی نیشتووه و ده‌زانن زوو یا دره‌نگ به کوته‌ک له کوردستان ده‌رده‌کرێن و یا ده‌ستگیر ده‌کرێن و سه‌باره‌ت به‌و هه‌موو پێشێلکارییانه‌ی که ده‌رهه‌ق به خه‌لکی کوردستان ئه‌نجامیانداوه و دادگایی ده‌کرێن .، بۆیه هه‌وڵده‌ده‌ن که‌مترین دۆکۆمێنت به‌رده‌ستی خه‌ڵکی بکه‌وێت.
سه‌رچاوه‌که بۆ کوردستانپۆست زیاتر دوا و وتی: ئه‌و شوێنه‌ی کرده‌ی سووتانه‌که‌ی لێ ئه‌نجامدراوه ، فایل و دۆکۆمێنتی حکومه‌تی نێجیر بۆ چه‌نده‌ها ساڵێ تێدا پارێزراوه و دۆکۆمێنته‌کان بریتیین له:
1- هه‌موو گرێبه‌سته نه‌وتییه‌کان ودۆکۆمێنتی وه‌رگرتنی ئه‌و داهاته زۆروزه‌وه‌نده‌ی له شیرینی و فرۆشتنی نه‌وت وه‌رگیراوه.
2-هه‌موو داهاته‌کانی گومرگی ئیبراهیم خهلیل له 1994 ه‌وه تا رۆیشتنی نێجیر و هاتنی به‌رهه‌م ساڵح.
3-هه‌موو ئه‌و دۆکۆمێنتانه‌ی تێدابوو که نێچیر له سه‌ر بوودجه‌ی حکهومه‌ت ده‌یدا به لقه‌کان ، بۆ ئه‌وه‌ی وه‌لائی بۆ خۆیان مسۆگه‌ر بکات ، ئه‌م پاره به‌خشینه مانگانه بوو سه‌رباری نه‌سرییه‌کانیان که له ئیداره‌ی مه‌کته‌بی سیاسییه‌وه وه‌ریان ده‌گرت.
4-هه‌موو ئه‌و دۆکۆمێنتانه که تایبه‌ت بوو به به‌خشین و پاداشت بۆ خه‌لکانیکی زۆر له نێو حزبه‌کان و نووسه‌ران و به‌ناو که‌سایه‌تییه‌کان که بنه‌ماڵه‌ی مه‌سعود بۆ کرینی زیمه‌یان ئه‌و پاره‌یان پیده‌به‌خشین.
5-دۆکۆمێنتی به‌خشینی پاره‌ی ته‌رخانکراو بۆ حزبه‌کان ، وه‌ک حزبی شیوعی و سۆسیالیست و حزبه کارتۆنییه‌کانی دیکه ، مانگانه بۆیان برابۆوه سه‌رباری ئه‌وه‌ی وه‌ک له ئیتفاقیاته‌کانی نیوانیان بوودجه‌یان وه‌رده‌گرت.
6- هه‌موو کادیرێکی پارتی بۆ کرینی زیمه و ویژدانی ، ناوماڵی به پاره‌ی خه‌ڵکی کوردستان بۆ کڕدراوه ، بۆیه‌کجار و دووجار بۆ که‌سێک.
7- هه‌موو کادیرێکی پارتی یا خانووی بۆ کردراوه و یا زه‌وییه‌ک یا دوو زیاتری وه‌رگرتووه یا هه‌مووی پێکه‌وه ، ئه‌و دۆکۆمێنتانه له‌سه‌ر کاغه‌زیکی بچووک ده‌نووسرا له‌لایه‌ن نیچیره‌وه و نوری شه‌نگالی جێبه‌چیی ده‌کرد.
8- ئه‌و دۆکۆمێنتانه‌ی که بریتی بوون له پاره‌به‌خشین وه‌ک پاداشت بۆ که‌سانێکی سه‌ر به پارتی یا له نێو حزبه‌کان بۆ کاریکی جاسوسیان له دژی خه‌لکی و یا له دژی حزبه‌کانیان ، نمونه‌ی ئه‌وانه‌ی زه‌حمه‌تکێشان ، حزبی شیوعی و تورکمانه‌کان.
9- کۆمه‌لیک نووسه‌ر که وتاریان بۆ پیاهه‌ڵدان به بنه‌ماڵه یا به نێچیر ده‌نووسی له رۆژنامه و گۆڤار و سایته‌کان ، هه‌ر بۆنمونه باسی له که‌سێک کرد به‌ناوی(ب.خ) که پاره‌یه‌کی زۆری وه‌رگرتووه به هۆی نووسینی وتار له کوردستانپۆست.
10- دۆکۆمێنتی کڕینی هه‌زاره‌ها ئۆتۆمۆبیڵی تایبه‌ت بۆ کچی جوان ، ده‌لاڵی له‌شفرۆسه‌کان ، وه‌زیره‌کان ، به‌ریوه‌به‌رگشتییه‌کان و کادیرانی پارتی و هه‌ریه‌که‌و به گوێره‌ی نزیکی له بنه‌ماڵه و جۆری ئه‌و خه‌ده‌مات که پێشکێشی بنه‌ماڵه‌ی ده‌کرد.
11- دابه‌شکردنی هه‌زاره‌ها پارچه زه‌ویی به‌سه‌ر کادیرانی پارتی و بنه‌ماڵه له ناو هه‌ولێر و شاروشاره‌ۆچکه‌کانی سه‌ر به هه‌ولیر و دهۆک.
12-دۆکۆمێنتی تایبه‌ت به پاداشتکتردنی که‌سانی بیانی که ده‌هاتنه کوردستان ، هه‌ر بۆنموونه ئه‌حمه‌د داودئۆغلو پاداشتیانکرد به تاقمێک له ئه‌ڵماس که وه‌ک له دۆکۆمێنته‌کاندا هاتووه بای 600 هه‌زار دۆلار بووه ، دیکچێنی و زاڵمای خه‌لیلزاد و گارنه‌ر و ئه‌وانی دیکه.
13-ده‌یه‌ها و بگره سه‌ده‌ها دۆکۆمێنت ده‌رهه‌ق به پاداشتکردنی ئه‌وکه‌سانه‌ی له ده‌وره‌وه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی زیمه‌یان بکرن و ببن به پیاویان
14-دۆکۆمێنتی خانووکردن بۆ به‌رپرسی حزبه‌کان ، بۆ نموونه که‌ریم ئه‌حمه‌د له دۆکۆمینته‌کان سێ خانووی له شۆڕشی هه‌ولیر به ملیۆنه‌ها دۆلار بۆ بیناکراوه و به‌ناویشیان تۆمارکردووه ، که‌مال شاکری حزبی شیوعی و کادیره‌کانیان ، حزبی زه‌حمه‌تکێشان و سۆشیالست و تورکمانه کارتۆنییه‌کان. یه‌کێ له دۆکۆمێنته‌کان خه‌رجکردنی پاره‌یه بۆ مه‌سه‌له‌ی ژنهێنان و کڕینی سه‌یاره‌یه بۆ مه‌لا به‌شیری ئه‌ندام په‌رله‌مانه(پێش ئه‌وه‌ی ببێ به ئه‌ندام په‌رله‌مان).
15- دۆکۆمتنتی زۆری سه‌باره‌ت به کرینی ڤێلا و شوقه بۆ عه‌ره‌به عێراقییه‌کان که ئیستا ده‌سه‌ڵاتدارن ، بۆ نموونه مالیکی له هه‌وڵیر ڤێلایه‌کی بۆ دورستکراوه ، زه‌وی دراوه‌ته عادل عبدلمهدی و عه‌مار حه‌کیم و رۆژنامه‌نووسه عه‌ره‌به‌کان بۆ ئه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی بنه‌ماله به‌شوبهێنن به ده‌سه‌لاتێکی دیموکراسی و بێده‌نگیان بکه‌ن. له نیو رۆژنامه‌نووسه‌کان ناوی په‌یامنیری که‌نالێکی گه‌وره‌ی قه‌ته‌ر هاتووه که پارچه زه‌ویی و پاداشتکراوه بۆ ئه‌وه‌ی بێ ده‌نگ بێت و هێج نه‌لێت له‌سه‌ر ده‌سه‌لات ، ئه‌وه‌تا بۆ یه‌ک مانگ ده‌چێت له کوردستان سه‌رهه‌ڵدانه و حوکمی عورفی له هه‌ولیر هه‌یه که‌چی راپۆرتێکی تێروته‌سه‌لی نه‌کردووه له‌سه‌ر ئه‌و ره‌وشه.
16-دۆکۆمێنتی زۆر ده‌رهه‌ق به تاپۆکردنی موڵکی گشتی به‌ناوی بنه‌ماڵه و یا به‌ناوی کادیرانی پارتی ، سه‌ده‌ها و بگره زیاتریش، خانووی حکومیان له‌سه‌ر خۆیان تاپۆکردووه به ناشه‌رعی ، ئه‌وا ویرای تاپۆکردنی سه‌دان و بگره هه‌زاره‌ها دۆنم ئه‌رزی زراعێ و پیشه‌سازی به‌ناوی خۆیان یا به‌ناوی کۆیله‌کانیان.
17-دۆکۆمینتی هه‌موو ئه‌و پاره به‌شراوانه که ده‌درانه یه‌کێتی قوتابیان و لاوان و ته‌له‌فزیۆنه‌کانی پارتی و رێکخراوه‌کانی سێبه‌ر که تێکرایان بریتی بوون ئێستاشی له‌گه‌لدابێت له ریکخراویکی پارتی و بنه‌ماڵه.
18-دۆکۆمێنتی ته‌واو سه‌باره‌ت به ئه‌و هه‌موو پارانه‌ی که ده‌درێ به ده‌زگاکانی وه‌کو ئاراس و موکریان و وه‌رگێران و ئه‌وانی دیکه.ده‌یه‌ها بینایه دورستکراوه له‌سه‌ر بودجه‌ی خه‌لکی کوردستان به‌ناوی ئه‌و ده‌زگایانه کراوه ، هه‌ربۆ نمونه ده‌زگای ئاراس زیاتر له‌سێ بینایه‌ی هه‌یه به باره‌گا سه‌ره‌کیه‌که‌شيه‌وه به‌ناوی به‌دران حه‌بیب به‌رپرسی ده‌زگاکه ،کراوه.
19-له هه‌مووشی گرنگتر دیاره دۆکۆمێنتی ئه‌و پرۆژانه که، له بوودجه پاره‌ی بۆ ته‌رخانکراوه و پاره‌که‌ی بۆ سه‌رفکراوه که‌چی پرۆژه‌که بوونی نییه. ئه‌وه‌ی به‌رپرسی ئه‌وم مه‌له‌فه‌یه ژنێکه ، ئه‌ندازیاریکی مه‌ده‌نییه دۆستی نێچیره به‌ناوی "رووپاک" که ته‌نانه‌ت ئیمساڵ بۆ پاکردنه‌وه‌ی رابوردووی، چۆته حه‌ج له‌سه‌ر حسابی نیچیر.
ئه‌وانه‌ی سه‌ره‌وه برێتی بوو له راپۆرتی سه‌رچاوه‌که که به‌سوپاسه‌وه بۆ ئێمه‌ی نارد ، که ده‌بێت هه‌وینی لێگه‌رینێکی باش بۆ ئیدانه‌کردنی ئه‌و بنه‌ماڵه تالانجییه. ده‌بێ بووترێت کرده‌ی سوتاندن له زۆر شوینی عێراق به‌تایبه‌تی له به‌غدا له وه‌زاره‌تی بازرگانی و نه‌وت روویانداوه ، ئه‌مه‌ش بۆ شاردنه‌وه‌ی نهێنییت تالانییه‌کانیان بووه. هه‌ر پێش ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌ک ده‌بێت له مئیسر له ئه‌سکه‌نده‌ریه و له قاهیره جه‌لاده‌کانی ئه‌منی میسری هه‌وڵیاندا دۆکۆمێنته‌کان بسووتێنن ، به‌ڵام خه‌لکی شۆڕشگێر و راپه‌ڕیوی میسر پێڕاگه‌یشتن و دۆکۆمێنته‌کانیان پاراست و راده‌ستی داواکاری گشتی کرا.له کوردستانیش له‌سه‌ر هه‌مووانه بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ده‌سه‌لاته به‌سزای خۆی بگه‌یه‌نرێت ، با دۆکۆمێنته‌کان بۆ رۆژی خۆی هه‌لبگیرێن ،بۆ ئه‌و رۆژه‌ی که په‌ت ده‌کرێته ملی تالانچی و تیرۆریستانی وه‌ک مه‌سعود وجه‌لال و بنه‌ماڵه‌کانیان و هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وانه‌شی به‌شێک بوونه له‌م سیسته‌مه ناره‌وایه.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
