با پەندێك لە خۆزێ مۆخیكا (Jose Mujica)سەرۆكی ئۆرۆگوای وەرگرین

خۆزێ مۆخیكا سەرۆكی هەژارترین وڵاتانی جیهانە لە ئەمریكای لاتین، خۆشی بە هەژارترین سەرۆكی جیهان ئەژمێردرێ، هەرچەند موچەی مانگانەی وەك سەرۆك كۆمار، كە 9400 یۆرۆیە، بەڵام ئەو لە 90% پێشكەشی رێكخراوەكانی خێرخوازانی وڵاتەكەی دەكا. ئەو كۆشكەی، كە بۆ سەرۆكی وڵات تەرخان كرابوو فرۆشتویەتی و پارەكەی تەرخان كردووە بۆ دروستكردنی بەشی ناوخۆیی خۆێندكاران، بە تایبەتی ئەو خۆێندكارانەی كەم دەرامەتن. بۆ خۆشی لە خانوویەكی جوتیاری ئەژی لە گوندەكەی خۆی، هەر هەمان ئەو خانوەی پێش ئەوەی ببێتە سەرۆك كۆمار. سەرۆك ئۆتۆمبیلی نایابی رەشی سەرۆكایەتی نییە، بەلكو، خاوەنی ئۆتۆمبیلێكی كیسەڵی شینە (فۆكس واگن) كە مۆدێلی 1978ە. ئەو كاتەی لە گوندەكەی بو، كە لە كەناری پایتەخت بوو (مۆنتێڤیدیۆ) خەریكی چاندنی گولأ و فرۆشتنی بوو، كە هەموو جارێ ئەیبرد بۆ بازاری هەفتانە بە مەبەستەی فرۆشتن، بەمەش بژێوی ژیانی دابین ئەكرد. 

خۆزێ مۆخیكا 77 ساڵە لە شەستەكانەوە خەریكی سیاسەت بووە وەك پارتیزانێك دژی نا عەدالەتی جەنگاوەو تا ئەو كاتەی لە لایەن دیكتاتوریەتی سەربازی وڵاتەكەی بۆ ماوەی 14 سالأ بزر دەبێ. ئەو ماوەیە لە حەپسی ئینفرادی دەبێ، كە ئەڵێ: تەنیا گوێم لە گۆرانی مێرولەكان ئەبوو، ئەو بێدەنگیەش ئەشكەنجەو ئازار بوو". 

پێش سێ سالأ حوكمی سێ ملیۆن نیو گەلی ئۆرۆگوای دەكا لە خوارووی ئەمریكای لاتین بە هەژارترین سەرۆكی جیهان ئەژمێردرێ. ئەو پارەی لە موچەكەی بۆی دەمینێتەوە(لە 10%) سەرو زیادەوە لەوەش زیاترم ناوێ، وەك خۆی ئەڵێ. دەمەوێ وەك زۆربەی خەڵكی وڵاتەكەم بژیم. لە لوتكەی وڵاتانی جیهان، كە لە ساڵی 2012 لە ریۆ بەسترا وتارێكی خۆێندەوە و گوتی: هەژار ئەو كەسە نییە، كەمی هەیە، بەلكو لە راستیدا هەژار ئەو كەسە هەمیشەو و بێ كۆتای داوای زێترو زێتر بكا" لەو كاتەوە بۆتە بۆتە ئەستێرەی راستەقینەی (یوتوب)، چەندین ملیۆن كەس لایكیان بۆ كردووە.

ئەو لە هەڵسوكەوت و كارگێری وڵاتدا، تەنها ئامۆژگاری و قسەی گەورە ناكا، بەلكو بە كرداریش لە ژیانیدا دەیسەلمێنێ. ئەو سرۆكە نە حسابی هەیە لە بانك و نە قەرزاریشە. خۆراكیشی رووەك و میوەیە لە وڵاتێكدا، كە وڵاتی گاوگۆلكە.

حەزم ئەكرد بە حەزی خوا، سەرۆكەكانی ئێمەش، یان باشترە بڵێم هەردوو سەرۆك حزبەكەی ئێمە لە كوردستان، نەك وەك خۆزێ مۆخیكا، خوا نەخواستە، بەلكو بە پێچەوانەی ئەوەوە لە10% موچەكەیان بۆ كاری خێرخوازی تەرخان كردبا. بە ئاواتم بەرپرسە زۆرەكانی وڵاتەكەم ببینم، خوانەخواستە، نەك وەك خۆزێ مۆخیكا ئۆتۆمبیلێكی شڕی مۆدێل 1978 هەبوایە، بەلكو یەك دانەیان هەبوایە، گەر مۆدێلەكەشی بەرز بوایە خەمم نەبوو. چەند بە هیوا بووم بەرپرسەكانمان، وەك خۆزێ مۆخیكا نا، نەبابە نا، كۆشكی كۆماری بفرۆشی بۆ هەژارو نەدارن، بەلكو سەرو خانوویەكیان هەبوایە، نەك ریزە كۆشك و تەلار!! چەند باشیش ئەبوو خانوەكانیان لە گوندێك با، لەناو خەڵكی جوتیار لەو شوێنەی مەیدانی خەبات و شۆڕش و كوردایەتی بوو! . قسەی خۆشمان بێ پێم زۆر باش دەبوو، كە زۆرگۆشت خۆر نەبوان، من ناڵێم، وەك خۆزێ مۆخیكا نەباتی بان، نا نا، بەڵام لە بەر خاتری تەندروستی خۆیان كەمێك لە خواردن و خواردنەوە كەمیان ئەكردەوە و بەلكو گۆشتیش هەندێك هەرزان ئەبوو!

من ناڵێم بە تەواوی لاسای خۆزێ مۆخیكا بكەنەوە، چونكە ئەو لە وڵاتێكی هەژارە. كوردستانەكەی ئێمە دەوڵەمەندە، بۆیە تكاتان لێدەكەم لە مەسرەفی (اسرافی) خۆتان كەم بكەنەوە، گوندێكی تری پێ ئاوەدان كەنەوەو روناكی بكەنەوە. قوتابخانەیەكی دیكە زیاد بكەن، تا چەند دەوامی لەیەك قوتابخانە نەمێنێ، تا 50 خۆێندكار لە پۆلێكی تەسك و تروسكدا هەناسەیەكی باشتر بدەن. رێگاو شەقامێكی نوێی پێ بكەنەوە. نەوت بۆ زستان بۆ خەڵك دابین كەن. ئاخر توخوا عەیب نیە لەسەر دەریاچەی نەوت بین و نەوت نەبێ لە زستاندا خۆمانی پێ گەرم كەینەوە؟! 

ئێوە زۆربەتان شۆڕشگێر بوون و بارودۆخی سەخت و دژوارتان بینیوە، نەبوونی و كەمخۆراكیتان دیوە، ترس و سام لە ژیانی خەباتاندا زۆر بووە. دە هەولأ دەن ئەو بارودۆخە ناهەموارە مەهێڵن. ئیتر بەسە! وەك دوژمن كەوتونەتە گیانی یەكتری و حەیاو ئابڕوی یەكتر ئەبەن. نهێنی بێ مەعنا ئاشكرا ئەكەن، كە هەر ناحەزانتان كەیفیان پێ دێ. خەبات بكەن هەژاری و نەداری نەمینێ و كۆنترۆڵی كوالیتێتی خۆراك بكەن. سەیرە بەلامەوە لە كوردستانی پارەو نەوت، دەرمان چاوی خەڵك كوێركا! لە هەمووشی گرنگ تر ترس و سامێكتان بەسەر خەڵك نیشان داوە، كە ئەوە جێگای قبولأ نییە. ئێوە بۆ ئازادی خەباتتان ئەكرد، ئێستاش ناچارن هەر وا بكەن بە كەیفی خۆتان نییە خەڵك بترسێنن و ئازادی لێ زەوت بكەن. ئەو دەسەڵاتەی ناو دەستان، ئەبێ گەر هیچ نەبێ تۆزێكی بەڕەڵڵا بكەن و هەر بۆخۆتان قۆرخی مەكەن. با خەڵك هەست بكا بەشداری دەسەڵات ئەكا. چاك بزانن دەسەڵات موڵكی گەلە، هی هەمومانە!!