تورکیا قبرس و کوردستانی باشووری داگیر کردووه

Saturday, 05/03/2011, 12:00

6942 بینراوە

نیمچه دورگه ی قبرس له سالی 1974 له لایه ن له شکری تورکیا هاته داگیر کردن و تا ئه مرو هه ر به رده وامه. وتائیستاش هیچ وولاتیک اعترافی ره سمی به نیمچه دورگه ی ژیر ده سه لاتی تورکان پینه کردووه. تورکیا به م به شه ی داگیرکراوه له خاکی یونان ده لی تورکمانی تورکیا. له کاتی داگیر کردنی ئه و به شه خاکه ی یونان تورکیا گه وره ترین قه لغانی ناتو و هیزی روژاوایی بوو له به رامبه ر سوفیه ت (شوره وی) و هیزی په یمانی وارشو له روژهه لات. بویه جیهانی روژاوا ره خنه یان له تورکیا نه گرت تا وه ه کوو ئاژاوه له نیوان هیزه کانیان دروست نه بیت. ئه م ره وشه هه ر به رده وام بوو تا رووخانی هیزی په یمانی وارشو و رزگار بوونی وولاتانی ئوروپای روژهه لات و نه مانی سوفیه ت(شوره وی). و هه ر له و کاته ش هیرشی عیراق بو سه ر کویت ده ستی پیکرد و جیهانی روژاوای مژوولی ناوچه ی که نداوی فارسی کرد و سیاسه تیکی نوی ده ستی پیکرد له لایه ن ئه مریکا و وولاتانی ئوروپای روژاوا بو داگیرکردنه وه و گورینی هه لویستی خویان دوای توانه وه ی به ره ی سوفیه ت و هیزی وارشو. که ئه وانه تا ئه و روژه به ربه ره کانی جیهانی روژاوایان ده کرد له بازرگانی کردن له گه ل وولاتانی عه ره بی. ئه مریکا وه ک ته نیا زلهیزی جیهان پیشره وی ئه و شه ره ی کرد له به رژه وه ندی خوی. وولاتانی ئوروپای روژاواش به هه ر دوودلیه ک بوو نا چار بوون بو ئه وه ی به رژه وه ندیان له ده ست نه چیت تیکه لاوی ئه و سیاسه ته ی ئه مریکا ببن. ئه مریکا له به ر ئه وه ی ترسی ته واوی له سوفیه ت نه مابوو هه موو جوره هیزی راگه یاندن و سه ربازی ته رخانی ئه و ناوچه یه کرد. هه ر له دوای شه ری یه که می که نداو و ئازادبوونی وولاتانی ژیرده ستی شوره وی شه ری بالکان ده ستی پیکرد له نیوان میلله تانی ژیرده ستی یوگوسلافیا که ئه وه ش ئوروپای روژاوای تارادده یه ک باش سه رگرم کرد تا ئه وه ی ئه و شه ره دوایی هات و چه ند وولاتیکی نوی له ئوروپا لی دروست بوون. هه ر به دوای ئه وه ش ئه مریکا وه ک شاسواریک که خه ریکی کوکردنه وه ی تالانی دونیایه بو به رژه وه ندی خوی پیلانیکی نوی دارشت له گه له ل ئینگلیزه کان به ناوی تیروریزمی جیهانی (خاچپه ره ستی نوی) و رووداوی 11/9 کرده به هانه بو ده مکوت کردنی هه ر لایه نیک که ره خنه ی لیبگریت له سیسه ته مه خوپه ره ستانه ی خوی. و به ئاسانی هه ر کاریکی خواستی بیکات و بوی بچیته سه ر.
تورکیا له م میانه دا باشترین فرسه تی بو هه لکه وت . که جیهان هه موو ئه م ماوه یه ی دوای رووخانی سوفیه ت سه رقال بوون داگیرکه ری تورکیا په راویز کرا و ئه و مه سه له یه له نیوان وولاتانی ئوروپایی مایه وه. تورکیاش ده یزانی که ئوروپا سیستمیکی ساوایه و خوی نه گرتوته وه هه ر زوو داوایکرد ببیت به ئه ندام له ناو یه کیتی ئوروپا (ی و). بو ئه وه ی ئیمتیاز وه رگریت و ری له ره خنه گرتن بگریت و به لکو پالپشتی ئوروپایی وه رگریت و ئه و داگیرکردنه ی بو بمینیته وه.
تورکیا هه ر له سه ره تای شه ری یه که می که نداو و را په رینی گه لانی عیراق له 1991 ده ستی خو ی تیکه لاوی باشووری کوردستان کرد. یه که م هه نگاو به ناوی یارمه تی مروفایه تی ده ستی پیکرد له سه ر مه رزه وه جاسوس و لا یه نگر بو خوی دروست کرد.. وورده وورده له ناکوکی نیوان دوو حیزبی خوفروشی کوردیش به رژه وه ندی خوی دوزیه وه. و سه روکی ئه و دوو حیزبه بو خوی کرد به دارده ست و وه ک قامچی دژی کورد به کاربینیت..
ئاشکرایه تورکیا به دریژایی میزوو دژایه تی سه ربه خویی کوردی کردوو ه و ده یکات ودوژمنی هه ر مافیکی کورده هه تا سه ر ئیسقان. و تا سالی 1991 نه مانبیستبوو که تورکیا ناوی کیشه ی ویلایه تی مووسل له گه ل رژیمه کانی عیراقی کردبیت. وه یا خود به رگری له مافی تورکمانی عیراقی کردبیت که به ده ست سه ددام حوسینه وه ئیهانه ده کران . به لام له 1991 کورد راپه رینی کرد و پشتیوانی جیهانی لیکرایه وه و هه مان پیلانی روژاوا که بو میلله تانی یوگوسلافیا هه بوو بو کوردیش چاوه ری ده کرا تورکیا ترسی لیکه وت و ما باسی گه رانه وه ی وولایه تی مووسل بکات. راپه رینی کورد ئه وکات له ئوروپا باش ده نگی دابویه وه و فه ره نسا ئه و کاته زور به دلسوزی هه ولی ئه وه ی ده دا که ده وله تیکی کوردی دابمه زریت. ئه وه بوو ریزدار و خوالیخوشبوو فرانسوا میتران نه خشه ی رزگاری کوردستانی دا مه زراند و ئه و نه خشه یه ی له کوبونه وه یدا له گه ل سه روکی دوو حیزبی کوردی ئاشکرای کرد. به لام داخه که م ئه وه یه که میتران ئه و دوو سه رکرده یه ی پاش نه ناسی بوو. ویه کسه ر نه خشه که ده فروشن به چه ند لیره یه کی تورکی و دیده ن به ده سه لاتدارانی تورکیای فاشیست. و دوسته که مانیش شه رمه زار ده که نه وه.
دوو ده سه لاتی حیزبی کوردی خوفروش ده ست له ناو ده ستی ده سه لاتی تورکیا بوونه نه خشه کیشه ر ی داگیرکردنی کوردستانی باشوور. به هه ر بیانوویک له شکری تورکیایان هینایه ناو کوردستان و ده سزگاکانی میت و ئه رگانه کون ده ستیان له ناو کوردستانی باشوو ر زور ئازادانه کرایه وه. و ئه وانه به ناوی به رژه وه ندی بازرگانی ده ستیان به سه ر هه موو داموو ده زگایکی کوردستانی باشوور داگرتووه. له سه ری ره ش هه تا ده گاته قوتابخانه ی مندالان و ناو مالی هه ر خیزانیکی کوردی له کوردستانی باشوور.
ئه مرو هونه ری کوردی به رنامه کانی ته له فیزیونی و وروژنامه کانی سه ر به ده زگا حکومیه کان هیزی زیره فانی و دانوستاندنی ده سه لاتی کوردی له گه ل ده سه لاتی ناوه ندی عیراق هه مووی به ئاگاداری تورکیا و ره زامه ندی ده سه لاتی تورکیا به ریوه ده بریت بی ئه وه ی گه لی کورد هیچ مافیکی ره خنه ی هه بیت و فزه بکات . هه ر ئه وه یه که تورکیا یه نه خشه و پیلان و به ریوه بردن و به رپرسیاره تی کوردستانی باشووری به ئه ستوی خوی گرتبیت. و دوو سه روک حیزبی کوردی یه کیان له به غدا و ئه ویتریان له کوردستان به رژه وه ندی حکومه تی تورکیا ده پاریزن و خه لکی پی چه واشه ده که ن و تورکیاش مانه وه ی ئه وانه له ده سه لاتو و پاداشیان ده دات به پاره ی نه وتی عیراق وداهاتی کوردستان. و بوونه ته مه ئموور و خایه مالی تورکیا له کوردستانی باشوور.
تورکیا ئه وه نده بایه خ ده دات به سه روکی ئه و دوو حیزبه کوردی یه ئه وه نده بایه خ نادات به حیزبه تورکمانیه کانی خوی هی وه ک به ره ی تورکمانی. وه له هه موو بواریکدا یارمه تی ئه و دوو سه رکرده حیزبه کوردیه ده کات بو سه رکه وتنیان. وه له هه مان کاتیشدا وه ک قه زم ته ماشای هه ردوو ده سه لاته بیده سه لاته که ده کات. و هیچ ریزیکی شه خسی بویان دانانیت ته نیا وه ک به رده و چه ته ته ماشایان ده کات . ئه وه ش له سه ره دانه کانیان ه وه دیاره که بو تورکیا ده یکه ن حکومه تی تورکی چ ئیهانه یکیان ده کات به لام ئه وان هه ر له ئه زبه نی زیادتر بو تورکان نادوین و ته قه ی سه ریانه . کاتیک له سه فه ره کانیان ده گه رینه وه بو کوردستان زور بیشه رمانه سه فه ره که یان زور سه رکه وتوو ناوده به ن بو خه لکی کوردستان له میدیاکانه وه هه ر وا ده زانن راگه یاندنی دونیا له سه ر ئه م خه لکه داخراوه و گوایه که س نازی چون ئیهانه یان کراوون. به لام به راستی ئه وانه هه ر بو ئیهانه له دایکبوونه نه بو سه رکردایه تی گه لیکی به سه زمانی وه ک کورد. ده سه لاتدارانی تورکیا له هه موو راگه یاندنه کانیان سه روکه کورده کان به سه ره ک خیل ناوده بات وهیچ به هایکی سیاسیان پی نادات به لام سه ره ک حیزبه کان خویان لی ده که ن به گیل . هه ردووکیش هه ر ته واوه.

ئه گه ر تورکیا قبرسی گرت به شه ر به لام کوردستانی باشوری گرتووه به ده ستی یارمه تی ئه و دوو سه رکرده حیزبه ی هه یه. به بی شه ر. ئیستا ئه و داگیرکردنه سیاسی کو مه لا یه تی روشه نبیری هونه ری بازرگانی وئاسایشی یه له لایه ن تورکیاوه له سه ر کوردستانی باشوور هه یه روژ به روژ په ره ده ستینیت و راسته وخو دواروژی کوردستانی باشوور و ناوچه دابراوه کان وه له پیش هه مووی شاری که رکوکی به ده ست خو گرتوه. هه ر وه ک ئاشکرا بوو چون شاری مووسل یان له ژیر ده ستی کورد ده رهینا زور به بی ده نگی هه ر ئه وهاش چاوه ری ده کری به سه ر که رکوکیش بیت. ته نیا مه سه له ی کاته. ئه گه ر کورد بی هه لویست بیت له چاره نووسی خوی نابیت چاوه روانبیت که ئه مریکا یا وولاتانی ئوروپا خویان بکه ن به خاوه ن مه سه له و ونیوانی خویان تیکبده ن له گه ل تورکیا و کوردستانی باشوور بومان رزگار بکه ن. ئیمه ئه وه چه ند ساله راپرسیمان کردووه بو سه ربه خویی کوا په رله مانی کارتونی ئیمه وه لامی ئه م راپرسی یه ی له کویی هه لگرتوه و بو که ی؟. میلله ت ده بی تا که ی ئه و سه بره ی هه بیت و ته ماشای ئه و وه زعه بکات؟ ئه گه ر له م کاته که وا باشووری سودانیش سه ربه خویی خویی راده گه ینیت که دوینی بوو له چاو کورد هه ولی خویاندا بو سه ربه خویی و ئه مرو پیگه یشتن . ئه مرو ئه وه بیست ساله له سه ر راپه رینی 1991 ده ربازده بیت که کوردستان خه ریک بوو رزگار بیت له ده ست دوژمنان دیسان جاریکیتر وا باشترین هه ل ریکه وتووه له روژهه لاتی ناوه راست بو رزگاری و سه ربه خویی. نابی چیتر چاوه روانی ئه و ده سه لاتداره بین هه لمان خه له تینن و چه واشه مان بکه ن بو دواخستنی ئه و هه له میژوویه بو بیست سالیتر. ئه گه ر کوردستانیک به ره زامه ندی تورکیا رزگار بیت ده بی چ تامی هه بیت و چ خوشی تیا هه بیت.