د . جەزا چنگیانی: مەسعود دەچی بۆ ئەمەریکا

ئایا ئەندامانی وەفدی کوردی . لەسەر بنەمای هوشیاری سیاسی هەڵبژیراون؟یان وەک ئەکتەری کۆمبارسی شانۆی ( فانتۆمیم )؟

ئایا مەسعود دەزانی نەخشەی کوردستان لەکۆام خاڵەوە. لەعەرەبمان   جیادەکاتەوە؟

ئایا مەسعود پێش ئەم سەفەرە راوێژی بە کەسانی پسپۆر مامۆستا زانکۆ  نووسەر  لێکۆڵێرەوەی ئابوری و میژووی کردوە؟

ئایا مەسعود وەک سەرۆکی هەریمی لە ناوڕۆک و پڕۆژەی دەوڵەتی کوردی  لەتەک پەرلەماندا تاوتۆیکردوە؟

مەسعود سنوری دەوڵەتەکی شێخ مەحمودی نەمری دەزانێ؟ ئایا مەسعود دەزانی ئالای کوردستان لە سلێمانی 17.09.1922. هەڵکرا؟.  دەزانی شێخی نەمر لە10.12.1922. کابینەی وەزارەتی حکومەتەکەی دامەزراند؟ ئایا دەزانی لەسەرەتدا بەریتانیا بڕوای بە دەوڵەتی کوردی هانی و بۆ پەشیمان بووە؟ هۆی لکاندنی باشوری کوردستان بە عیراقەوە 17.09.1922لە؟ فاکتەرەکانی چی بوون؟

ئایا مەسعود بەشیمانە لەو هەڵە چاوشۆریەی لە تەک جەلالدا پێکەوە واژویان لە سەر عیراقی بوونی باشوری کوردستان کرد؟

ئەگەر سەردانەکەی بۆ لای جەلال بۆ ڕاڤەکردن بێ لەمەڕ دەوڵەتی کوردی. جەلال کە نەتوانی لووتی خۆی پاک بکاتەوە . چۆن دەتوانی هاوبەشی بڕیارێکی گرنگ لە چارەنووسی کورد بدا . نەچونی بۆ لای نەوشیرەوان کۆنەبوونەوەی لە تەک لایەناکانی تری باشور چ دەگەینێ؟

ئایا مەسعود ڕۆشنبیری بەرامبەر بەخەباتی گەلان بۆ دامەزراندنی دەوڵەت هەیە.

ئایا مەسعود دەزانی جولەکە خاوەنی گاڵوێنی پیترۆڵ و بستێ زەوی . لە هەموو جیهاندا بێ شناسنامەی نیشتمانی تایبەتی بوون. چۆن توانیان لە 14.Mai.1948 . دەوڵەتی ئیسرائیلی دروست بکەن؟ دەزانی پێش25 ساڵ لە دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسرائیلی؟ جولەکە دەستوری بۆ ووڵاتی ئایندەیان نووسیوە؟ مەسعود (سیودور هرتزل..1860.1904)نووسەری نەخشەی دەوڵەتی ئیسرائیل دەناسێ؟

ساڵێ 1894هرتزل ئامادەی دادگایەکی سەربازی فرنسی دەبێ تایبەت بەدادگای ئەفسەریکی جولەکە. لە سێدارە دەدرێ. دوای دووساڵ نامیلکەیەک دەنووسی بە ناوی(دەوڵەتی جولەکە)وە. ئەم نامیلکەیە دەبێت بە بنەمایەک بۆ بیرکردنەوەی هەموو جولەکەکانی دنیا لە دەوری پڕۆژەی دروستبوونی دەوڵتێک بۆ جولەکە،

ئایا مەسعود ئاگای لەخەباتی غاندی و محمەد علی جناح هەیە؟ چون دوو دەوڵەت (هندستان و پاکستان) یان  دروستکرد؟

پاکستان 

پاکستان لەڕووی میژووی سیاسیەوە لەسەر بنەمای ئیسلامی نیشتمانی و لەسەر دەستی(محمد علی جناح)هاوڕی خەباتی (غاندی)بوو دژی ئیمپرالیزمی ئینگلیزی. دروستبوو.(محمد علی جناح)ساڵی1906ئەندامی پارتی(کۆنگرەی هیندی)بوو. ساڵێ 1913بووبەئەندامی(پەیوەندی ئیسلامی)پەیوەندی خۆشی لەتەک پارتی(کۆنگرەی هیندی)نەپچڕاند. لەسەرەتای شۆرشی هیندی دا  ڕەگەز ، دین  مەزهەب ڕۆڵی نەبوو.تا ساڵی1937هیچ هەوڵێک لەلایەن موسۆڵمانەکانی هیندەوە واتە(پەیوەندی موسوڵمانی)بۆجیابوونەوە لەهندستان نەبوو.جیاوازی شێوەی خەباتی سیاسی لەنێوان(غاندی ومحمد علی جناح) لەوەدابوو(غاندی)بڕوای بەخەباتی ئاشتیانە هەبوو لێ(محمد علی جناح) بەچەک و توندو تیژی.لەکۆنگرەی لندن ساڵی(1930-1932) محمد علی جناح 14 خاڵی بۆ ئیسلامەکانی هیندستان وەک ماف دەستنیشانکرد.

(محمد ئیقبال)چالاکەوانێکی موسوڵمانی هیندی بوو بۆیەکەمجار نەخشەی جیابوونەوەی  موسۆڵمانەکانی لەچۆارچێوەی(دەوڵەت) وروژان. بەڵام(محمد علی جناح)بڕوای بە سیستەمێکی(فیدریاڵی) هەبوو. لەچۆارچێوەی ووڵاتی هندستاندا.

ساڵی 1935هیندستان لەئامادەکاری دەستورێک بووبۆ دەوڵەتی هیندی لە ساڵی 1937(محمد علی جناح)ئیستراتیجیتی خۆی گۆڕی وپڕۆژەی دەوڵەتی سەربەخۆی پاکستانی وەک وڵاتێکی ئیسلامی جیا لەهیندستان  ئاشکراکرد.

زۆر بەڕاشکاوی جیاوازیەکانی نێوان موسۆڵمانەکان و هندۆسییەکانی لە سەربنەمای میژوو سترۆکتۆری بیروباوەڕ خستەڕوو ئامادە نەبوو موسوڵمانەکان ببن بەکەمینەیەک لەپەرلەمانی هیندستاندا  ووتی :

ئێمە ڕەگەزی ئارین . ئێوە درافدا . ئێمە ئەهلی قورئانین ئێوە وستیون . پاڵەوانە میژوویەکانی ئێوە دوژمنی ئێمەن. پاڵەوانەکانی ئێمە دوژمنی ئێوەن . قەت جیاوازییەکانمان کاڵنابێتەوە تاقە شانسێک بۆ ئێمەی موسۆڵمان دەوڵەتێکی سەربەخۆییە.

1947دەوڵەتی پاکستان دروستبوو . لەتەک کۆمەڵی کێشەی هەڵواسراودا ئینگلیز نەیهێشت بەئاشتی لەسەری رێکبکەون ئەویش کێشەی(کیشمیر)بەمەبەستی دارشتنی دوژمنایەتی نێوان هیندستان و پاکستان.

هوشیاری سیاسی بەریتانیەکان لەوەدایە ئەگەر لە نیشتمانیک . ووڵاتێک دەربکرێن ، هەوڵدەدەن لەووڵاتەدا تۆوی گرفتێکی بێ چارەسەربچینن تائەو ووڵاتە هەمیشە لە گرفتا بێت .

بەو هویەشەوە لەڕێگەی تۆڕی سیخوڕیانەوە دەستدەخەنە ئیشوکاری سیاسی ئەو ووڵاتەوە .کێشەی کیشمیر لە نێوان(هند وباکستاندا)کێشەی کەرکوک لە نێوان ( عەرەب و کوردا)لەعیراقدا.کێشە قدس لەنێوان(ئیسرائیل و فەلەستینەدا) کێشەی خواروی سودان لە نێوان سودانیە موسوڵمانەکان ومسیحیەکانی خواروی سودان ودافور.

 لەتەک ئەودا(محمد علی جناح)تاتەمەنی 61ساڵی بڕوای بەیەکپارچەی هیندستان هەبوو بەڵام جوپۆلیتیکی ناوچەکە و ئەدمۆسفیری سیاسی هیندستان بۆچونەکەی گۆڕی بوو بەقارەمانی دامەزینەری دەوڵەتی پاکستان.

(محمد علی جناح)بە دریژای سیاسی خۆی لە پاکستاندا لە خەمی دروستکردنی دەوڵەتێکدابووتابەرۆحێکی(نیشتمانی وقەومیەوە)پەروەردەیان بکات.چونکە سیاسەتی بەریتانی بۆ یەکپارچەی هیندستان و بەتایبەتی  سەرۆک وەزیرانی ئەو ساتەی بەریتانیا (ویلیام گلاوستۆن)هەوڵی دروستبوونی(قومی)هیندی بە کۆمەڵێ ڕەگەزی جوداوە. وپاراستنی مافی کەمینە وڕەگەز ومەزهەبە جوداکان لە سنوری ئۆتۆنۆمیدا(وەک کوردو عەرەب لەعیراقدا) بەڵام دڵسۆزی و زرنگی (محمد علی جناح) بوو بە لەمپەر لەبەردەم پرۆژەکەی سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا.

 ووتی دەستور پاڵپشتێکی قایم نیە بۆ پاراستنی مافی موسۆڵمانەکان.

بڕوای وابوو هیندستان دەبێتە دەوڵەتێکی(روح هیندۆسی)ئێمەی موسولمان دۆڕای ئەو پرۆژەیەدەبین . وەک کوردی دۆڕا و فشەی فیدرالێ و بازی دەستوور کوژانەوەی مادەی 140. شتە عەنتیکەکانی تری عیراقی عروبە.

ئایا موسعود بەوە هوشیارە جاران تەنیا بەعس دژی کورد بوو ئیستا شیعەش چووە پالێ ( شیبەعس)؟

داوی 54 ساڵ دانیشتن و گفتوگۆ ، شەر و ئاشتی . ئاشتی و شەر. بروای وایە کورد بتوانی لە سنوری عیراقدا بەئارامی بژی؟

ئایا مەسعود دەچێ بۆ ئەمەریکا بۆ جوڵاندی دۆسییەی دەوڵەتی کوردییە؟یان بەدزی وەفدەکەوە مکیاچی ڕووی خۆی دەکات؟