ناسینی هەلومەرجی سیاسی و ئابوری کوردستان گرنگە بۆ دیاریکردنی میکانیزم و پێوسیتیەکان و پڕۆژەی عەمەلی ڕێکخراو بون .دواکەوتویی ئابوری و کۆمەڵایەتی کوردستان خۆی بەرهەمی ئەم سیستەم و مۆدیلەی حوکمڕانیە میلیشیاییەیە نەک بەپێچەوانەوە،ئەگینا فرسەت و زەمینەکانی گەشەی ئابوری و کۆمەڵایەتی لەم هەرێمەدا هەیە. واقعیەتی میرنشینی و ئیمارەتی بنەماڵەیی میلیشیایی زەمینەکانی پێکهێنانی ڕیکخراوی جەماوەری و گەشەی فکری و سیاسی و کۆمەڵایەتی بەرتەسک کردۆتەوە و ئەمە کاریگەری لەسەر دەرکەوتنی هێزی چینایەتی کرێکاران داناوە و بەشێکی گەورەی ئەم هێزەی کردۆتە چەکدار و ئەندام و کادری حزب وکۆمەڵگایەکی میلیتاریستی و نابەرهەمهێن و گەشەنەکردووی دروستکردوە. ئەمەش کاریگەری لەسەر ئاستی گەشەی فکری و کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی کۆمەڵگەداناوە . وابەستەیی بەدەسەڵات و تەقدیسی ڕەمزی نەتەوەیی و ئاین ، بێ بەهایی بە مافی تاکەکەسی و ئازادیە فەردیەکان و ئازادی دەخاڵەتکردنی سیاسی و کرانەوەی کۆمەڵایەتی دروستکردوە. ئەم فاکتەرانە ڕێگرن لەبەردەم خەبات و دروستکردنی ڕێکخراوەی جەماوەری و پیشەیی و سەراسەریدا.
قورسایی ئەم وابەستەبونەی موچە و گوزەران بە پەیوەست بون بەحزبەکانی ناو دەسەڵات ڕێگرێکی سەرەکی دەرکەوتنی هێزی ڕێکخراوی جەماوەری سەربەخۆ و دژ بەدەسەڵاتە. هەرچەند پێویستی ڕوبەڕوبونەوەی دەسەڵات لەلایەن خەڵکی کەم دەرامەتەوە و بەتایبەت موچەخۆران بوەتە ناچاریەک بەڵام ئەوەی ئەم ناچاریە ناگەیەنێت بەوەی ببێتە سونەت و پراکتیکێکی خاوەن پڕۆژە و ڕێکخراو ،کاریگەری ئەو سونەت و پڕۆژانەیە کە هێزی ناڕەزایەتیەکان بەسەر حزبەکان و بەرە سیاسیە دژ بەیەکەکانی نێو دەسەڵاتدا و دەرەوەی دەسەڵاتدا دابەش دەکا.
لەنێو مامۆستایان و لەنێو دەستەکانی ناڕەزایەتیدا خاڵی هاوبەش بۆ پاشەکشە بەبڕیاری پاشەکەوتی موچەی حکومەتی هەرێم نەبۆتە میحوەری کۆکردنەوە و ڕێکخراوبون بەڵکو ڕێکخەرانی مامۆستایان وناڕەزایەتیەکان هێشتا لەقۆناغی نەبونی پڕۆژەی عەمەلیدان بۆ سەرخستنی ئەم خواستە و هێشتا لەژێر سایەی دابەشبونە سیاسی و ئایدیۆلۆژیەکانی ساحەی سیاسیدان. نمونەی ئەمە ،شەڕی شارچێتی و دابەش بون بەسەر بەرەی دژی پارتی و دژی گۆڕاندایە کە دەتوانێ ڕیزی ئەو مامۆستا و خۆپیشاندەرانە تێک بدا کە لەهەولێر بن یان لەسلێمانی یەک خواستی موچە و لابردنی بڕیاری پاشەکەوتی موچەیان هەیە.