جگه‌ له‌و سوکایه‌تیه‌ ته‌قلیدیانه‌ی که‌ ڕۆژانه‌ ده‌بیستین و ده‌یبینین هه‌ندێکی تر له‌ دەقە ئاینیەکاندا هه‌ن که‌ به‌ڕاستی قێزه‌ونن. لەئیسلامداواپێناسەی ژن کراوە کە ژن كه‌م عه‌قڵه‌ و كه‌م دينه‌ و مايه‌ى ئاشوبه‌ به‌ڵام پياو مرۆڤێكى كامڵه‌، گه‌وره‌تره‌ و ده‌سه‌ڵاتى زياتره‌ ئه‌مه‌ش به‌ فه‌زڵى خودا به‌خشراوه‌ به‌ پياو؟ بۆيه‌ له‌ به‌هه‌شيتيشدا پياو 72 ژنى پێ ئه‌درێ و ژن له‌وێش وه‌ك كاڵايه‌ك خراوه‌ته‌ خزمه‌تى پياو.
محمدی ئیسلام بەم جۆرەباسی ئافرەت دەکات سه‌باره‌ت به‌ ژنان ده‌ڵێ: میلله‌تێک که‌ کاروباری کۆمه‌ڵگای خۆی بداته‌ ده‌ستی ژنان، قه‌ت سه‌رکه‌وتن به‌ خۆێه‌وه‌ نابینێ. ژن شه‌یتانه‌ و باشترینیان جێگای سیقه‌ نین.”له‌ دنیا بترسن و له‌ ژنان خۆ بپارێزن، ژن داوی شه‌یتانه‌، ژن باشترین چه‌کی شه‌یتانه‌. ئه‌و ژنانه‌ی که‌ بۆن له‌ خۆێان ئه‌ده‌ن و ده‌چنه‌ دەره‌وه‌، قاحبه‌ن.

خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِلَى الْمُصَلَّى فَمَرَّ عَلَى النِّسَاءِ فَقَالَ

يَا مَعْشَرَ النِّسَاءِ تَصَدَّقْنَ فَإِنِّي أُرِيتُكُنَّ أَكْثَرَ أَهْلِ النَّارِ فَقُلْنَ وَبِمَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ تُكْثِرْنَ اللَّعْنَ وَتَكْفُرْنَ الْعَشِيرَ مَا رَأَيْتُ مِنْ نَاقِصَاتِ عَقْلٍ وَدِينٍ أَذْهَبَ لِلُبِّ الرَّجُلِ الْحَازِمِ مِنْ إِحْدَاكُنَّ قُلْنَ وَمَا نُقْصَانُ دِينِنَا وَعَقْلِنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَلَيْسَ شَهَادَةُ الْمَرْأَةِ مِثْلَ نِصْفِ شَهَادَةِ الرَّجُلِ قُلْنَ بَلَى قَالَ فَذَلِكِ مِنْ نُقْصَانِ عَقْلِهَا أَلَيْسَ إِذَا حَاضَتْ لَمْ تُصَلِّ وَلَمْ تَصُمْ قُلْنَ بَلَى قَالَ فَذَلِكِ مِنْ نُقْصَانِ دِينِها

صحيح البخاري, كتاب الحيض, باب, ترك الحائض الصوم, حديث298. صحيح مسلم, كتاب الايمان , باب, بيان نقصان الإيمان بنقص الطاعات وبيان إطلاق, حديث79

موحه‌ممه‌د بۆ شوێنگه‌نوێژ چووه‌ ده‌ره‌وه‌, به‌لاى چه‌ند ژنێكدا تێپه‌ڕى, پێیانى وت:
- ئه‌ى ژنینه‌ صه‌ده‌قه‌ بكه‌ن، چونكه‌ واتان ده‌بینم كه‌ به‌شى زۆرى ئه‌هلى دۆزه‌خ له‌ ئێوه‌ بن.
ژنه‌كان پێیان وت:
- جا بۆ ئه‌ى په‌یامبه‌رى خوا؟
پێى وتن:
- نه‌فره‌ت زۆر ده‌كه‌ن و ناشوكرى مێرد و كه‌سوكار زۆر ده‌كه‌ن, له‌وانه‌ى كه‌ ئه‌قڵ و دینیان نوقصانه‌ نه‌مدیوه‌ له‌ئێوه‌ زیاتر ئه‌قڵى پیاوى ئاقڵ لاببات.
ژنه‌كان وتیان:
- ئه‌ى په‌یامبه‌رى خوا ئه‌بێ نوقصانى ئه‌قڵى ئێمه‌ له‌چیدا بێت؟
موحه‌ممه‌دیش پێى وتن:
- ئایا به‌دوو ژن یه‌ك شاهێدی پیاو وه‌رناگیرێت؟
وتیان:
- با.
موحه‌ممه‌د وتى:
- ئه‌وه‌ له‌ نوقصانى ئه‌قڵه‌كه‌یه‌تى. ئه‌ى ئه‌گه‌ر كه‌وته‌ ته‌ڕییه‌وه‌ واز له‌ نوێژو ڕۆژوو ناهێنێت؟ ژنه‌كان وتیان:
- با.
پێى وتن:
- ئه‌وه‌ش له‌نوقصانى دینه‌كه‌یه‌تى.

----------------------------------------------------

هەرلە ئیسلامدا ژن خراوەتە ريزى سه‌گى ره‌ش و گوێدرێژ، په‌يامبه‌رى ئيسلام ئه‌ڵێ سێ شت نوێژ ئه‌برن: (ژن، سه‌گى ره‌ش، گوێدرێژ )، به‌ كه‌م عه‌قڵ و كه‌م دين شوبهێنراوه‌، زه‌عيفه‌يه‌ و نابێت بچێته‌ ده‌ره‌وه‌ ئه‌گينا تووشى گوناه ئه‌بێت. نابێت خۆى جوان بكات و ئارايشت بكات يا ئه‌و جله‌ بپۆشێ كه‌ خۆى حه‌زى لێ ئه‌كات، چونكه‌ سه‌رنجى پياو رائه‌كێشێ و تووشى گوناهيان ئه‌كات، مايه‌ى ئاشوب و فيتنه‌يه‌ و په‌يامبه‌رى ئيسلام ئه‌ڵێ له‌ دواى خۆم هيچ فيتنه‌يه‌كم جێ نه‌هێشتوه‌ له‌ فيتنه‌ى ژن گه‌وره‌تربێت.

أستوصوا بالنساء خیرا، فأن المرأة خلقت من ضلع أعوج، وأن أعوج شيء في الضلع أعلاە، فأن ذهبت تقیمە کسرتە، وأن ترکتە لم یزل أعوج.

ئافره‌ت وه‌ك په‌راسوو وایه‌, گه‌ر راستى بكه‌یته‌وه‌ ده‌شكێت, ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێت خۆشى و له‌زه‌تى لێ بچێژیت هه‌ر به‌و خوارییه‌ لێى بچێژه.

لەبابەتی خەتەنە کردنا ک ەئەم کردارە دڕندانەش بۆ ڕێگری لە ناپاکی ژن کە قەتڵ و عامی ئەندامی زاوزێی دەکەن، کچ ناچارە خۆی خەتەنە بکات، چونکە لە ئەقڵیەتی خەڵکی موسوڵمانیان واگەیاندووە کە خەتەنە نەکرا ئیتر بۆ ناپاکی کردووە. به‌شی زۆری ئه‌و ژنانه‌ی که‌ خه‌ته‌نه‌ کراون به‌ده‌ست ئازاری زۆری مێزبه‌خۆداکردن نه‌زۆکی، سه‌رهه‌ڵدانی برینی قۆوڵ له‌ نێوه‌وه،‌ گیروگرفتی ده‌روونی و زۆری دیکه‌ ده‌ناڵێنن.

یەکێکی ترلە سوکایەتیەکان مارە بەجاشە کە پیاو دوای ئەوەی بۆ سێیەم جار تەڵاقیدا لەکەسێکی تر مارە دەکرێت و ئەبێ سێکسی لەگەڵ بکات و بگەنە ئۆرگانیزم، دواتر تەڵاقی بدا و خاوەنەکەی مارەی دەکاتەوە.(فان طلقها فلا تحل لە من بعد حتی تنکح زوجا غیرە فأن طلقها فلا جناح علیهما أن یتراجعا ان ظنا أن یقیما حدود اللە وتلك حدود اللە یبینها لقوم یعلمون. السورە البقرە- الایة ٢٣٠).

ژن لەسەرکەرامەتی خۆی باجی دڕندەی پیاو ئەدا کە ئیسلام بە چارەسەری داناوە بەفەرمانی خوا و پێغەمبەر ژن سزا ئەدرێ، نەک پیاو، له‌ڕاستیدا کرده‌ی ماره‌ به‌جاش هه‌تککردنی شه‌رعیانه‌ی ژنه‌ له‌ ئیسلامدا، ئه‌وپه‌ڕی بێبایه‌خکردن و له‌به‌رچاوخستنی ئینسان و که‌رامه‌تشکاندنی ژنانه.
محمد ئەفەرموێت:

. لما قدم معاذ من الشام سجد للنبي فقال ما هذا یا معاذ، قال أتیت الشام فوجدتهم یسجدون لأساقفتهم وبطارقتهم فوددت في نفسي أن نفعل ذلك بك یا رسول اللە فقال رسول اللە لا تفعلوا ذلك فأني لو کنت آمرا أحد أن یسجد لغیر اللە لأمرت المرأة أن تسجد لزوجها والذي نفس محمد بیدە لا تٶدي المرأة حق ربها حتی تٶدي حق زوجها، ولو سألها نفسها وهي علی قتب لم تمنعە.

واتە: کاتێک معاذ لە شام گەرایەوە کرنۆشی بۆ پێغەمبەر برد. پێغەمبەر لێی پرسی:
- ئەمە چیە معاذ؟
وتی:
- یا رسول الله کە لە شام بوم، بینیم خەڵک سوجدەیان بۆ رێبەرانی دینی و قەشەکانی خۆیان دەبرد، منیش لە ناخەوە حەز دەکەم کە ئێمەش سوجدە و کرنۆش بۆ تۆ ببەین.
پێغەمبەر وتی:
- “نا ئەم کارە مەکەن، ئەگەر قەرار بێ سوجدە بۆ کەسێک ببرێ بێجگە لە خوا، ئەوا ئەمرم دەکرد کە ژنان سوجدە ببەن بۆ مێردەکانیان و بەو کەسەی، کە روحی موحەمەدی بە دەستە، هیچ ژنێک رەزامەندی خودا بە جێ ناهێنێت ئەگەر مێردەکەی لێ رازی نەبێت، ئەگەر مێردەکەی داوای مەیلی لێ کرد، بە سەر وشتریشەوە بووە دەبێ بۆی جێ بە جێی بکات.

لەدوای ئەم خوێندنەوانە پێغەمبەری ئیسلام هەم پیاوانی موسوڵمان توشی شیزۆفرینا بوون لەلایەک باسی هەست و سۆزی ژن ئەکەن لەلایەکی تریش بەکردار و بەشێوەیەکی دڕندانە مامەڵەیان لەگەڵ ئەکەن.

.بەڵگەکان زۆرن ئەمانەی ئێمە باسمان کرد مشتێکە لە خەروارێ.