ئەو وڵاتانەی کە لە ساڵی ١٩٩١ەوە سەربەخۆییان وەرگرتووە بە بەراورد لەگەڵ باشووری کوردستان

Monday, 29/07/2019, 22:04

7589 بینراوە

کۆکردنەوەی بابەت: زانکۆ ناسراحمد بگ

لەم 15 ووڵاتەی کە لە 1991 ەوە دامەزراون'' کوردستان'' لە کامییان باشترە و سەرکردایەتی کورد چی بۆ خەڵکی خۆی کردووە ؟؟ هەریەک لەو ١٥ ووڵاتە خاوەنی ئابووریەکی بەهێزن و ڕووسیای نوێی لؿ دەربچێت کە ئابووری لە %٦٥ ی ووڵاتانی تر زیاترە بەڵام کوردستان بەراوورد بکەن لەگەڵ ١٤ ووڵاتەکەی تردا پێم بڵێن کوردستان لە کامییان باشترە لە ١٩٩١ ەوە چیتان بۆ کورد کردووە لەگەڵم بن با زانیاری لەسەر ئەو ١٤ ووڵاتە بزانن خەوتووەکانی کوردستان و مێگەلی کورد
ئەرمینیا : لەساڵی ٢١/٠٩/١٩٩١سەربەخۆی خۆی وەرگرت و خاوەنی یەکؿک لەگەورەترین ووڵاتە ئابووریەکانەو ئەندامی ((٤٠)) ڕێکخراوی نؿودەوڵەتیە و بە جمهوریەتی ئەرمینیا ناوی دەرکردووە ڕێژەی دانیشتوانی تەنها ٣٦٠٠٠٠٠٠ کەسن داهاتی ساڵانەی ١٧ ملیار دۆلارە و خاوەنی بانکی خۆیەتی و ئەندامی بانکی ئابووری جیهانیە و لە ساڵی ٢٠٠٤ ەوە هێزەکەی بووە بە هؿزی هاوپەیمانی ناتۆ و ڕێژەی بؿ کاری کەمترە لە %١٥ .
ئازربایجان : لە ٣٠/٠٨/١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و بە ٨ ووڵات دؿت لە ڗووی ئابووریەوە و داهاتی ساڵانەی بە زیاتر لە ١٠٧ ملیار دۆلار مەزەندە دەکرؿت و ڕؿژەی دانیؿتوانی ٩ ملیۆن کەسەو ئەندامی ٣٨ ڕؿکخراوی جیهانییە و ڕؿژەی بێ کاری تؿیدا تەنها لە %٥.٢ ەو خاوەنی گەورەترین ئابووریە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست .
بیلا ڕووسیا یاخوود ڕووسیای سپی : لە ٢٥/٠٨/١٩٩١ سەربەخۆی خۆی وەرگرتووە و ڕێژەی دانیشتوانی تەنها ٩ ملیۆن کەسەو ڕێژەی ئابووری ساڵانەی ١٨٧ ملیار دۆلارە و داهاتی ناوخۆشی بە ٩٨ ملیار دۆلار مەزەندە دەکرێت و داهتی دانراوی ٥٠٧ ملیار دۆلارە و ئەندامی ٤٠ ڕؿکخراوی نؿودەوڵەتیە و ڕؿژەی بێ کاری تؿیدا تەنها %٥ ە .
ئەستۆنیا : لە ٢٥/٨/١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ڕێژەی دانیشتوانی ١ ملێۆن و ٣٥٠ هەراز کەسە و داهاتی ساڵانەی ٢٨ ملیار دۆلارە و ڕێژەی بێ کاری تەنها %٤.٦ ە و ئەندامی ٤٠ ڕێکخراوی نێودەوڵەتیە و جۆری دراوەکەی یۆرۆیە .
جورجیا : لە ١/٤/١٩٩١ سەربەخۆی وەرتووە و ڕێژەی دانیشتوانی تەنها ٤ ملیۆنە و داهاتی ساڵانەی ٢٩ ملیار دۆلارە و ئەندامی ٣٧ ڕێکخراوی نێودەوڵەتیە و ڕؿژەی بێ کاری تەنها %٥ ە .
کازاخستان : لە٢٠/٨/١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ڕێژەی دانیشتوانی ١٦ ملیۆن کەسەو داهاتی ساڵانەی ٢٨٠ ملیار دۆلارە و خاوەنی پارەی یەدەگی زۆرە کە بە ١ ترلیۆن و ٥٠٠ ملیار مەزەندە دەکرؿت و ڕؿژەی بێ کاری تێیدا تەنها %٤.٢ ە ئەندامی ٣٤ ڕؿکخراوی نێودەوڵەتیە .
قیرغستان : ٣١/١١/١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ڕێژەی دانیشتوانی ٥ ملیۆن کەسە و داهاتی ساڵانەی ٢٢ ملیار دۆلارە و ئەندامی ٢٨ ڕێکخراوی نێودەوڵەتیە و ڕێژەی بێکاری تؿیدا تەنها %٨ ە .
لاتیڤیا : لە ٢١/١١/١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ڕێژەی دانیشتوانی تەنها ٢ ملیۆن کەسە و داهاتی ساڵانەی ٥٤ ملیار دۆلارەو ڕێژەی بێکاری تێیدا تەنها %٩ یە و ئەندامی ٣٦ ڕؿکخراوی نیودەوڵەتیە و لە ساڵی ٢٠٠٤ ەوە بووە بە ئەندامی یەکێتی ئەوروپا .
لیتوانیا : لە ساڵی ١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ژمارەی دانیشتوانی تەنها ٣ ملیۆن و ٥٠٠ هەزار کەسەو داهاتی ساڵانەی ٥٨ ملیار دۆلارە و ڕێژەی بێکاری تێیدا تەنها %١٠ ەیە و ئەندامی ٣٤ ڕؿکخراوی نؿودەوڵەتیە .
مولدوفا : لە ١٩٩١ سەربەخۆی وەگرتووە و ڕؿژەی دانیشتوانی تەنها ٢ ملیۆن و ٥٠٠ هەزار کەسە و داهاتی ساڵانەی ٥٨ ملیار دۆلارە و ڕێژەی بێکاری تێیدا تەنها %٣ یە و لە ساڵی ٢٠٠٤ ەوە بووە بە ئەندامی یەکێتی ئەوروپا .
یەکێتی ڕووسیا یاخوود ڕووسیا : لە ١٩٩١ یەکێتی ڕووسیا دامەزراوە و ڕێژەی دانیشتوانی ١٤٢ ملیۆن کەسە و داهاتی ساڵانەی ٥ ترلیۆن دۆلارە و خاوەنی یەکێک لە گەورەترین سەرمایەدارە ئابووریەکانە لە جیهاندا و ڕێژەی بێ کاری تؿیدا تەنها %١١ ەیە و ئەندامی هەمیشەیی نەتەوەیەکگرتووەکانە و ئەندامی ٤٨ ڕؿکخراوی نؿودەوڵەتیە .
تاجیکستات : لە ١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ڕێژەی دانیشتوانی ٨ ملیۆن کەسە و داهاتی ساڵانەی ٢٧ ملیار دخلارە و ڕێژەی بێ کاری تێیدا تەنها %١١ ەیە و ئەندامی ٣٢ ڕێکخراوی نێودەوڵەتیە .
تورکمانستان : لە ١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ڕێژەی دانیشتوانی ٥ ملیۆن کەسە و داهاتی ساڵانەی ١٣٢ ملیار دۆلارە و ڕێژەی بێکاری %١٠ ەیە و یەکێکە لە دەوڵەتە سەرمایەدارە گەورەکانی جیهان .
ئۆکرانیا : لە ١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ژمارەی دانیشتوانی ٤٢ ملیۆن کەسە و داهاتی سالانەی ٥٠٠ ملیار دۆلارە و داهاتی دانراوی ١ ترلیۆن و ٥٠٠ ملیار دۆلارە و ڕؿژەی بێکاری تییدا تەنها %١٠ ەیە و ئەندامی ٤٠ ڕؿکخراوی نؿودەوڵەتیە .
ئۆزباکستان : لە ١٩٩١ سەربەخۆی وەرگرتووە و ژمارەی دانیشتوانی ٢٧ ملیۆن کەسە و داهاتی ساڵانەی ١٢٣ ملیار دۆلارە و ڕێژەی بێکاری تەتها %٨ ە و ئەندامی ٣٤ ڕێکخراوی نؿودەوڵەتیە .
کوردستانی عراق : لە ١٩٩١ حوکمی زاتی وەرگرتووە و ژمارەی دانیشتوانی ٤.٩٥٠٠٠٠ کەسە و داهاتی ساڵانەی لەبەر دزەکانی کوردستان نادیارە داهاتی ناوخۆی بۆ ٢ بنەماڵەیە داهاتی دانراوی ممنوعە باسکردنی داهاتی دەرەوەیان هەر مەچۆ بەلایدا و ڕێژەی بێ کاری %٦٥ ە بە گرنتی %٧٠ ش دەبێت و خاوەنی زۆرترین سەرمایەی سرووشتین و زۆرترین داهاتی هئیە بەڵام لای بەرپرسەکانە و خەڵکەکەی خاوەنی هیچ خزمەتگوزارییەک نین و دانیشتوانەکەی کارییان پێ دەکرێت بەبێ پێدانی مووچە ئازادیش تێیدا ٠ ی دوای فاریزە هەرکەس لەسەریان قسە بکات ڕاستەوخۆ وون دەکرێت.