چـیرۆکی ئەفـسانەیی و خەیاڵئامێزی گونجـاو بۆ منـدڵان. ئەو چیرۆکـانەن کە کـورتن و بەشـێوازێـکی ئاسـان و سـووک و بـە زمـانـێکی ناسـک و شــیریـن و رەوان و تـەڕ و پاراو داڕێـژراون، کە وشـە و رستەکانی لە فەرهـەنگی زمـانی منـداڵانەوە وەرگیراون. لەگەڵ جیهانی خەیاڵـیشیانـدا گونجـاوبن.. کۆتاییەکانیشیان تـراژیـدی و ترسناک نەبـن.
نـووسـەری بەنـاوبـانگی فـەرەنسی (جـان دی لافـۆنتـین: (١٦٢١ ـ ١٦٩٥) کـە کەڵـە نووسەرێکی جیهـانی ناسـراوە، لە ماوەی (٢٦) ساڵدا، لە (١٦٦٨ـ١٦٩٤) لە دوانـزە پەرتـووکی چـاپکـراودا (٢٤٣) چـیرۆکەشـیعـری ئەفسـانـەیی و جەڤـەنگی بـۆ منـداڵان نووسیون و بڵاوی کردوونەتەوە. لافـۆنتین لە جیهاندا بە (شای چیرۆکەشیعـر و مەتەڵ و ئەفسانە) ناسـراوە. زۆر لە شاعیران و چیرۆکنووسانی جیهانی ناسراو، سوودیان لە چـیرۆکەکـانی لافـۆنتـین وەرگـرتـوون و لەسـەر شــێـواز و ریـچـکەی ئـەو، چـیرۆک و چـیرۆکەشیعـریان نووسیوە، لەوانـەش میـری شاعـیرانی عەرەب (ئەحمەد شەوقی) کە بەڕەچەڵـەک کوردە. زیاتـر لە پەنجـا چـیرۆکەشـیعـری بۆ منـداڵان نـووسـیوە. شـەوقی خۆشی دان بەوەدا دەنێت کە چیرۆکەکانی لافۆنتین کاری تێکردوون. هەروەها شاعـیری پـۆڵـەنـدی (ئیگـناس گـراسیس) و (ئـیڤـان کـریـلـۆڤ) و (مەکـسیـم گـۆرگی) رووسـی.
لە شاعیرە نەمرەکانی کوردی خۆشمان کە چیرۆکە شیعریان بۆ منداڵان نووسیون و لە چیرۆکەکانی لاڤـۆنتین و ئێـزوپەوە وەریان گرتوون و بە تام و چێژێکی کوردییەوە، بە چیرۆکەشیعر نووسیویانن: پیـرەمێرد، فایـق بێکەس، هەژار موکریـانی، کـاکەی فەلاح.
(پیـرەمێرد) دوو چیرۆکەشییعـری جوانی بۆ منـداڵان هـۆنیوەتەوە (رێـوی و کەڵەشـێر) و (قەلەباچەکە و باخەوان)، (فـایق بێکەس) چیرۆکەشیعـری (دوو مراوی و بۆقـێک)، (هـەژار موکـریانی) چـیرۆکەشیعـری (کۆبـوونـەوەی مشکـان)، (کاکـەی فـەللاح) یش چیرۆکەشیعـری (گوێـدرێـژێک لە کەوڵی شێـردا ـ یاـ شـێری ساخـتە ). بـەلای منـەوە شانـۆی (موحاکەمەی مـام چـەوەندەر) ی شاعـیری گەورەی گەلەکامـان (عـەبـدوڵڵا گـۆران) کە زادەی بیری گـۆران خۆیەتی، لە ئاستی چـیرۆکەشیعـرییەکانی لافـۆنتین، گەر زیاتـر نەبێـت، هـیچی لـەوانەی ئەو کەمتـر نیـیە.
ئەم نووسەر و شاعـیرە نەمرانەشمان: (نەجمـەدین مـەلا) و مامۆستا (رەمـزی قـەزاز) و مامۆستا (فەرەیـدوون عـەلی ئەمـین) و مامۆستا (عـومـەر عـەلی ئەمـین)، کۆمەڵێک لـە شاعـیران و چـیرۆکنووسانی ئەمـڕۆشـمان. ئـەم بـوارەیـان بەسەرکـردوونـەتـەوە و چەنـدین چـیرۆکی خـەیـاڵـئامـێز و ئەفـسانەییـان بـۆ منـداڵانی کوردمــان نـووســیوون.