نمونەی ناشرینترین و پیسترین نامەیەک
Wednesday, 26/10/2005, 18:29
2884 بینراوە
کوردستانپۆست ئەم بابەت و نامە کۆنانە لە ئەرشیفی تایبەتدا دادەنێت، تا بۆ نووسینەوەی مێژووی دیارییکراوی سەردەم و سەرەتای دەسەڵاتی کوردی، کە کاتی خۆی بڵاوکراونەتەوە و ئیستا نەماون کە رەوشتی ئەدیب و نووسەرەکانی ئەو سەردەمە پێشان دەدات، ئێمە بە ئەرشیفی دەکەین.
بۆ جەنابی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان هێژا نێچیرفان بارزانی
لە رێگەی شاعیر و نووسەری رێزدار مامۆستا (سامی شۆرش) و سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان
شێرزاد عەلی بابان
پێشەكی سڵاو و رێز
شكی تیا نییە، دیاردەی قەدر گرتن و رێزلێنانی ئەدەیب و رۆشنبیران و داهێنەرانی هەر گەلێك لایەن دەزگا و كاربەدەستە خاوەن بڕیارەكانی هەر وڵاتێ، دیاردەیەكی شارستانیە و گەلێ جێی تەقدیرە.
لە دنیادا و هەردووعالمی باشوور و باكور ئەم دیاردەیە بە چەند شێوەیەك دەكرێت، بەڵام هۆیەك هەیە، نووسەر، شاعیر، هونەرمەند، رۆشنبیر، دەستی رێزی مادی و معنەوی لێ دەنرێت بەرامبەر بەرهەمێكی لوتكە، وەك رۆمانێك زۆر دەنگ بداتەوە لەدەربری صدقی ئینسانی بێ، هونەرمەندێ لوتكەی بەهرەی دەركەوتبێ لە تەمسیلێكا موتەمەیز یان رەسمی تابلۆیەكی موتەمەیز، یان شاعیرێكی باڵادەست بوو بێ لە داهێنانی شیعریدا لە كۆمەڵێ شیعردایان لەوانە یەك شیعر كە دەربڕی موعاناتی صدقی شاعیرانە بێ، یان زانایەك تەصەورێكی نوێی زانستی داهێنابێ لەمەجالی ئینسانیدا خزمەت بكات و..هتد.
ئەم جۆرە رێزلێنانە عادەتییە لایەنێك یان وەزارەتی رۆشنبیری دەوڵەتێ دەیكات، یان دەزگایەك بەدەست و دەوڵەمەند، یان دامەزراوێكی جیهان وەك (نوبل) ..ئەمە جۆری حەقیقی و صادقی تكریم و رێزنان لە داهێنەران، بەڵام هەندێ جار روو دەدا، لە ناو گەڵان وڵاتانی وەك ئێمەدا كە بە موستەلەحی عصری بەعلمی باشوورمان دادەنێن وەزارەتەكانی رۆشنبیری یان بەهاندانی رۆشنبیران یان بەدەست كراوەی و دلسۆزی بەرپرسیاری یەكەمی ئەو وڵاتە، ساڵانە تقلیدی یاریدەدان بەناوی (تكریم)ی رۆشنبیرانەوە دەكرێ، ئەساسی ئەم جۆرە (تكریم)ە سێ جۆرە:
1- یان بەراستی رێزنانە لە ئەدەیب و رۆشنبیران و ئەو دەولەتە قەدری مكانەتیان دەكرێ.
2- یان لەهەندێ لەو وڵاتانەدا داهێنەران لەبەر (تخلفی اجتماعی) كەم دەست و كەم دەرامەتن لەبەر ئەوە دەوڵەت وەك موقفی ئینسانی (تكریم) یان دەكات.
3- یان (وەك وزعی صدام حسین) دەیكرد بۆ ئیدعا و چاوشكاندنی رۆشنبیران و ناچار كردنیان بە(ضعف الایمان) قسە بەرژێم نەلێین.
جەنابی بەقەدر چەند مانگێ لەمەوبەر، حكومەتی هەرێم كوردستان بەچاودێری جەنابتان دەستی رێز(تكریم)ی نا لە ژمارەیەكی دیار لە نووسەران و شاعیران و رووناسراوەكانی ئەم مەیدانانە، دەمەوێ بێر و پێچانەوە و سوود وەرگرتنی ئیجابی كەش و هەوا دیموكراتی هەرێمە خۆشەویستەكەمان و لە سایەی حكومەتە رێزدارەكەتاندا و سەركردیەتی یە ژێرەكەیدا ماوە فراوانە بۆ بیروڕای هەمەجۆر دەربڕین ئەوەش بەلای هەموووانەوە چاكە ئەو بیروڕایانە وەك نەتیجە لە سوودی دەستكەوتەكانی میللەتەكەمان و كوردستانە.دەڵێم ئەم كەش و هەوایە بەهەل دەزانم راستەو راست بلێم لەناو ئەوانەدا (تكریم) كران تێیاندا هەیە نەك هەر موستەحەقی ئەوە نەبوو لەسەر شانۆیەك لە بەردەم جەنابتانا ناوی (ئەدەیبی تكریم لێكراو)ی لێ بنرێ بەلكو بەغەدەر ناوی خراوەتە ناو (نووسەرو شاعیرو مرۆڤە بەرهەم هێنەرەداهێنەرەكانی كورد، كە زیادەی نوێ دەخەنە سەر سامانی روناكبیری كوردی) و ئەو پەلەیەكی بەداخەوە رەشە لەوتابلۆیەدا.هەر بۆ نموونە، لەوانەیە زۆركەسی دی وەك من لەوە گەیشتبیبت كە (نكریم)كردنی پرۆفیسۆر مارف خەزنەدار بۆچیە؟! زانایەكە تەمەنی بەپێگەیاندنی چەند نەوەیەك بردەسەر، چەندان دراساتی هەرە بەهاداری لە مەیدانەكانی مێژووو ئەدەب و زماندا هەیە بەناكۆك لەگەڵ قەدری ئەم زاتە، لەوانەیە لەوەش گەیشتبێت كە(تكریم) كردنی ئافرەتە چیرۆكنووس احلام منصور، لەگەڵ ئەو (بەند و باوە نەشازە)ی لە خودی كۆڕ و كۆمەلی ئەدەیباندا لەسەری دەوترێ، بەڵام لەبەر ئەوەی (بەهەرجۆرێ بێ) لەمەیدانی داهێنانی ئەدەبی داهێنراو بەقەلەمی ئافرەت جێیەكی بۆ خۆی كردۆتەوە بەژمارەیەك چیرۆك كەهەندێكیان بەجدی تەعبیر لە ژیانی كۆمەڵایەتیمان دەكات!! بەڵام تەنیا من نیم بەسەر سوورمانەوە پرسیمان: ئەو كابریەی ناوی (حەمە سەعی حەسەن)ە چۆن هاتە رێزی دەستەیەك داهێنەر و ئەدەیب و رۆشنبیرەوە و (تكریم) بكرێت و بایەخی تایبەتیش بەو تكریمە (تەنیا ئەو!) بەرێت؟! ئەم كابرایە:
- نەخاوەنی دیوانە شیعرێكە جێی شانازی (دە كەس) نەك هەموو شیعر دۆستان بێت و بە شیعری بەجدی شیعر، بزانن.
- نەخاوەنی رۆمانێكە كە لە ژمارەی پەنجە تێناپەڕی لە دنیای رۆمانی كوردیدا، هەروەها چیرۆك.
- نەرەسامە و نەئەكتەری شانۆیە و بە گۆرانیبێژێكی خاوەن جمهور و نەموسیقاژەنێكی لێهاتوو كەچی لەلایەنی سیاسی یەوە:
- لەسلی 1974 دا بە (ئازایانە) چەكی لەشان كرد و لە دەشتی شارەزوور گوللەی دەنا بەپێشمەرگەوە و من شەخسێكم لەوانەی دوای هەرەسەكەی 1975 لەبەردەمی مەكتەبەی سلێمانیدا خۆی و براكەی بەشانازییەوە ئەم هەڵوێستەی خۆیی هەلدەسەنگان.
- هەتا سلی 1980 باوەڕی بە جدی وابوو كە صدام حسین دەبێتە كاسترۆی عێراق و حزبی شیوعی حل ناكات، بەلكو بەعسی دەكات بەشیوعی!
- لە رووی اخلاقەوە:
- كە حكومەت كەوتە شیوعی راونان ئەو لە بەر ترسنۆكی و بەبێ ئەوەی ناوی لەلیستەی داواكراوەكاندا بووبێ، چونكە لەشەڕی 74دا دەورێكی (موتەمیز)ی هەبوو لەملی (هاورێیەكی) خۆی شاردەوە تەعدای لە كەیبانوی ماڵەكە كرد و ئەوانیش شار بەدەریانكرد و ئەم حیكایەتە سەرتاپای خوێنەرو نەخوێنەواری ئەو زەمانە لێی بەئاگایە و لە رۆژنامەی (هاوكاری) قەرەداغی یەكی خزمی خۆی لەسەری نووسی.
لە رووی نووسینەوە:
لە دەم پیسی و جنیودان زیاتر بە نووسەر و شاعیران و ئەدەیبان و هونەرمەندان و بەڵكو سیاسی و تێكۆشەرەكانی كورد بەو لاوە حەرفێكی پیاوانە و جەوامێرانە و داهێنەرانەی نیە، ئەوەی جێی سەرنج و سەرسوورمانە دوی(تكریم) كردنەكەی، دەمی زیاتر پیس بووە و رۆژانە زیاتر لە (10) لاپەڕە جنێو قسەی ناشیرین بە زۆربەی زۆری ئەدەیب و نووسەرانی كورد دەدات، بۆ نموونە بێئەخلاقانە تانە لە شێركۆ بێكەس دەدات كە وەختی خۆی شاعیری دەربارەی بارزانی نەمر بووە، كەچی دوایی بوو بە شاعیری دەربارەی تالەبانی!! لەبیری چوو خۆی چەكداری دیوانی حزبی شیوعی كە صاحبەكەی حزبی بەعس بوو كەچی دوایی هیچ سەنگەری نەیگرتە خۆی سەنگەری تكریم و نووسین و فیتنەیی و نانەوە و درۆ نەێ من شەخسی، جۆرە بیروڕا وەرگرتنێكی سەرپێیم كرد لە ناو نووسەران و ئەدەیبانی كورد هەر لە بەغداوە تا سلێمانی وهەولێر و دهۆك، زیادە وتن نیە بلێم صەدا زیاتر لە 70 یان تكریم كردنی (ئەم جنێو فرۆش) وحساب كردنی بە ئەدەیب و داهێنەریان بەلاوە سەیر بوو، بەرادەیەك هەندێكیان پرسیاریان دەكرد، تۆ بڵێی چی كردبێ و چی نووسیبی ئێمە نەزانین و كەچی شایانی تكریم بێت؟! سەرجەمی نووسەرە بەراست داهێنەرەكانی سلێمانی بە موختەلەف بیر و ڕایانەوە بەلایانەوە سەیرە، لە بەغدا چەندان نووسەرو شاعیری ناسراوی كورد بەسەر سورمانەوە لە یەك دەپرسن: حەمە سەعی حەسەن كام كتێبی داهێنەرانەی هەیە مەكتەبەی كوردی شانازی ئەوەندە پێوە بكات سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم دەستی رێز و قەدری لێ بنێ، لە كەركوك بەهەمان دەستوور و ئەم كابرایە (بەدەم پیس و جنێو وفرۆش)ی ناسراوە و نووسەر رۆشنبیری شارەزایان هەیە.بە تحلیلی نووسینەكانی و بەراوردی لەگەڵ شەخسیەتی خۆیدا لە مندالیەوە، هۆكەی دەگێرنەوە بۆ نەخۆشی و كینە لەدلی لەهەموو شتێكی جوان، هەموو شتێكی جەوامێرانە، هەموو شتێكی داهێنەرانە زیاتر بوونەتە مایەی سەلماندنی ئەوەی حەمەسەعی حەسەن لەنەخۆشێكی كورتە باڵا بەو لاوە) هیچی دی نییە.بەپێچەوانەوەی ورد زانستی بێ لایەنانە، بەهەموو ئەونووسینانەی حەمە سەعی حەسەن نووسیونی، حەقیقەتی ئەم تەحلیلە ئیسپات دەكات چونكە لە شەرەجوێن و قسەی لە رەوشت بەدەر زیاتر نانووسیت، ئەمانەش كاتێك دەنووسێت كە:
- شاعیرێك نازبانگ دەربكات بۆ نموونە هێرشە توندەكانی بۆ سەر شێركۆ بێكەس، لەوانەیە ئێمەش زۆرمان لەگەڵ راوبۆچوون و هەلوێستی شێركۆ بێكەس و فرە لە زیاد لزومی هەلبازییەكەی بۆ بچڕینی ناوبانگ نەبین، بەڵام شێركۆ تازە بۆتە رەمزی شیعری هاوچەرخی كوردی، گەلی جیلی هەموویان (نیرودا) یان خۆش ناوێت، بەڵام چ قودرەتە یەكێك سوكایەتی پێبكات وەك شاعیر، دیسان حەمە سەعی نانووسی كاتێك نەبێ كەسانی وەك عبدلله عباس و صلاح شوان و عبدالوهاب تالەبانی دەبن بە رۆژنامەنووسی هەرە دیاری ئێستا و خەلك پەنجەی بۆناو نیشانیان لەم مەیدانەدا رادەكشێ ئەو دێت بەبێ بەلگە دەیانكات بـە (بەعسی) كەس بیستویەتی یەكێك سەربە حزبێك بێت بكوژو ببڕخۆی بێت نەوێری بلێ (من بەعسیم).ئێمە كە ئەو شەخسانە دەناسین با زۆر هەڵوێستی سیاسی ئەوانیشمان بەدڵ نەبێت بەڵام هەرگیزاو هەرگیز (بەعسی) نەبوون.
ئێمە داوا لە بەرێزتان دەكەین هەروەك بە ئازاو روو بەروو بوونەوەی بێ سڵكردنەوە ناسراون، هەر هیچ نەبێت مافی مەعنەوی ئەو تكریمە لەوكابرا بیسننەوە چونكە لە ماوەی ئەو تكریمەوە زیاتر دەمی پیس بووە و جنێوی برینداركار و ناحەق و بەڵكو تاوانبارانە بە خەڵك دەدات بەبێ ئەوەی (دیرێك) بڵێ (دێرێك)لەبابەتی داهێنان بخاتە سەر: شیعر، چیرۆك، پەخشان سەرخەرمانی ئەدەبی كوردی.
سەرەنج
* بەپێی ئەمانەتی تاریخی و قەدرزانینی بەرپرسیاری، رێزدار وەزیری رۆشنبیری مەسئولیەتی مباشری لەسەرە ئەم نامەیە بگەیەنێت بەجەنابی سەرۆك وەزیرانی هەرێم چونكە لە رۆژی تكریم كردینەوە ئەو فێر بووە بەبروسكە فەرمان بۆ وەزیری رۆشنبیری دەردەكات وەك فەرمانەكەی 4/ 6/2005 لەگەڵ ئەم نووسینەدیە.
سەرنج (2)
* لەوانە یەكێك (بە تیبەت لەراوێژكارانی رۆشنبیری بلێین رۆشنبیرێكمان نەبیستووە بەناوی (شێرزاد علی بابان)ـە بەڵام (دڵنیام زۆر كەس دەزانێت) لە بەغدا دەیان موتابەعەی ئەدەب و دۆستی كورد دەژین موتابەعەی هەموو ئەجوائێكی ئەدەبی و رۆشنبیری گەلەكەمان دەكەن، بەڵام هەموو كۆڕ و كۆمەلێكی خۆنوانندا...ئارەزووی ناودەركردن لەو مەیدانە هانیان نادات لەبەر سەرقاڵی (ئەصلییاندا) یە بە كاری دیەوە.
ختوكەی (ستون) و حەمە سەعی حەسەن
شێرزاد عەلی بابان
لەم بەینەدا، لەسەردانی شاری كەركووك بووم كە حمد و شكور بۆ خودی گەورە و میهرەبان لەم رۆژانەدا بە هەموو شتێكی كوردی رۆشنە هەر لەمەركەزەكانی رۆناكبیری كوردییەوە تا بەربڵاوی زمانی شیرینی كوردی و چاپكراو و..ئەو دلێرانەی ئەم رۆشنییە دەپارێزن، لە كتێبخانەیەكی شار، گوێم، لەوەبوو كە حەمە سەعی حەسەنی تكریم كراوە حەمە تكریم!!
دیسان پەلاماری رۆژنامەنووسی ناسراو عبدلله عباسی داوە و باسی لەوە كردوە گویە ئەو چۆتە اربیل و لە سەرنووسەری خەبات نەژاد عەزیز پاراوەتەوە كەوا بكات (ستونێكی هەفتانە) لە رۆژنامەی خەبات بنووسێ و گوایە (نەژادیش) بە قسەی حەمە تكریم بەكەلیمەیەكی بێ ئەدەبانە وەڵامی دادەتەوە، ئەمەش درۆیەكی حەمەیە، دروستكراوە، لەپەیوەندیەك لەگەڵ بەرێز نەژاد عەزیز سورمی دا نەفی ئەو قسەیەی كرد هەركەس دەیەوێت راستی و درۆی حەمەی بۆ دەركەوێت با پەیوەندی بە كاك نەژادەوە بكات بۆ حەقیقەت من ناماقولیەكەی حەمە سەعی تكرمم بەچاوی خۆم نەدیوە و نەخۆێندۆتەوانێ، بەڵام ئەو برا ئازیزەی بۆی باسكردن لە راستگۆیی دلنیام بۆیە بە واجبی اخلاقیم زانی بەم مقالە ئەو مقامە بێ ئەدەبە بەدرۆ بخەمەوەو دەلێم:
كەس وەك رۆژنامەنووس عبدلله عباس گرێ (عقد)ەكانی حەمە سەعی حەسەنی بۆ خوێنەوارانی كورد زمان یەك لانەكرۆدتەوە، كە قین و شەرە جوێنی لەگەڵ خەلكا دەغەزاری و قین بوونەوەی لەهەموو كەس عوقدەیەكە لە مندالیەوە لەگەلیا دەژی، سەیر بكەن لەو رۆژەوەی چۆتە دەرەوەی كوردستان لەشەرە جوێن و هەڵڕشتنی دەغەزاری بەولاوە هیچی نەنووسیوە شایانی بەوە بێت بلێت ئاها..حەمە سەعی شتێكی تازەی وتووە، ئێوە بەدیقەت سەیری سەروسیمای حەمە سەعی بكەن، تەواو لە نیرە موكە دەچێ..رۆژی سێ جار سمێلی دەتاشی، ئەوانەی لە سویدن دەڵێن ئەو حەمە سەعی حەسەنە ئەو رۆژەی بڕیاری رەسمی بۆ رێگەدان بەمارەبرینی (نێرینە لە نیرینە) و(مینە لەمینە)ـە دوو وڵاتی یەكێتی ئەوروپا دەرچوو لەخۆشیاندا پێ نەدەكەتە سەر ئەرد كەچی بیستوشمانە بەو هەموو دەموچاو هەڵگرتنەوەی دەیكات تا ئێستا نێرینەیەكی لە( دەرجەی سلێمانی ئاسیی!!!) دەست نەكەتووە و بەسارد و سڕی ئەوروپییەكانیش خۆشی نایەت..
جا با بێنەوە سەر نەخۆشی وعقدەی دی حەمە سەعی مقالێكی (كفر و گومریی) نووسیوە بە نانیشانی (هاوڵاتی پلە دوو) ناماقولیەكی زۆر بێ ئابروانە دەرحەق بە ئیسلام دەكات..
بەئیدعای هەلوێستی نەگونجاوی ئیسلام بەرامبەر (ژن!!!) حەمەسەعی ئەمەی بۆ كردوە ئەوەندە كە رەوای دەزانی دوای دەرچوونی ئەو مقالەیە فتەوایەك بە (بەكافر كردنی) دەردەچێت و ئەویش وەك (سلیمان رشدی) ناو و ناوبانگی بڵاو دەبێت و مادەمیش لە ئەوروپایە ئەوا ئیمتیازی پاراستنی بە (نووستن و سواربوون و دابەزینەوە) مسۆگەر دەبوو..بەڵام ئەوەی من بزانم لە خوێرییەكانی وەك خۆی بەولاوە كەس هەتا بێری خوێندنەوەیشی نەهاتووە، دوایی ئەگەر حەمەسەعی پیاو دەبوو دەهاتە كوردستان و مقالێكی وی دەنووسی؟! ئەوسا دەیزانی چۆن بەتەریقیەكی ناشەرعی بەشوو دەدرا و كرمەكەی دەمرکێنرا دوای بە شەرعی تەڵاقی بۆ وەردەگیرا.
كابریەكی هەلگری یادگارە كۆنەكانی شاری سلێمانی باسێكی ئەم حەمە سەعییەی بۆ گیرامەوە كە پەیوەندی بە وەختی مندلییەوە هەیە گیرایەوە: وەك زۆربەی مندڵانی ئەوسا كە گەرمیان دەبوو خۆیان دەكرد بە وسلخانەكانی مزگەوتەكان و مەلەیەكی بە پەلەیان دەكرد و بەر لەوەی پاسەوانەكانی مزگەوت پێ بزانێ بوی دەردەچوون، ئەو دەگیرێتەوە، هەندێ جار نیربازەكانی ناوچە و شار، موراقەبەی ئەو منداڵانانەیان دەكرد كە ئارەزوویان لە یەكی هەلدەسا دەچوونە وسلخانەكە و دەرگایان لەسەر مندالە بە سزمانەكە دادەخشت وئەتكی خۆیان دەكرد ئەو دەگێڕێتەوە حەمە سەعی بەمندلی توشی ئەم پەلامارە بووە، بەڵام ئەلحق لاقەی كامل نەكراوە..وەك ئەو دەیگێرێتەوە یەكەم لەبەر بچوكی دووەم پاسەوانی مزگەوتە كە لێی تێكداوە، بیرخستنەوەی ئەم حیكایەتە عیلاقەی بە (ستون)ـەوە هەیە لەژیانی حەمەسەعی دا، دەلێین نیربازەكە كە حەمە سەعی هاوار فیغانی كردوە، پێێ وتووە.
هەتیوو ..دەقیقە كەمتر ستونێكە دی دەكوتم و دەری دەهێنمەوە..!!!)
ئیتر خوا دەزانی ستونەكەی بەر كەوتووە یان (ستونی) لای حەمە سەعی بوو بە عقدە دەیەوێت لە ئەدەبیاتی بێ ئەدەبی و شەڕە جنێودان تەوزیفی بكات بەوەی تانە لە خەلك بدات و بەمە ئازار وئالوشی خۆیشی بشكێ!!!
من نەژاد..دور بەدور دەناسم بەڵام، ئەوەی لەسەری بیستومە، ئەوەساغ دەكاتەوە، زۆر لەوە بە ئەدەب ترە، ئەگەر عبدلله عباس بۆ هەرنیازی چوبێتە لای، بەو شێوە قسەی لەگەلدا كردبێت كەحەمە سەعی حەسەن خەوی پێوە بینوە و وبستویەتی رێی كردنەوەی ئەو باسە خو رووبی بكشێنێت، هێ مام وەستا حەمە سەعی حەسەن تكریم كراوە..؟! (هل لدیكم اقول اخری)؟!!
صلاح الدین محمود عبدلرحمن زەنگەنە
كوردستان عێراق –هەولێر- نزیك و ئاگادارلەهەموو كەین و بەینێكی ناو وەسەتی سەقافی و ئەدەبی كورد و زیاتر لە ئاگاداری وەزارەتی سەقافەی هەردوو ئیدارە!
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
