کە نوسەر بوو بەواعیز  ئیدی دەیەوێت بیرکردنەوەت داگیربکات ،نەک فێری بیرکردنەوەت بکات. ئیشی واعیز بیریتییە لە تەفسیرکردنی دونیا بۆ گوێگرانی ،تەفسیرێکی ڕۆژانە یی ، ڕواڵەتی . 

عادەتەن نوسەری عەوام جوان دەنوسێ ،نوسین دەڕازێنێتەوە و یاری بەوشەدەکات،عەوامیش ڕواڵەت بینە کاریگەری جواننوسی زیاتر لەسەرە تا واتا و ڕاستی و زانستیبو،پاشو پێشکردن و شەی بازاڕی و زۆرتەکنیک کە نوسەری عەوام بەکاری دێنێت.ئەوەندەی من تێبینم کردبێت ئەم عەوامنوسە والە خوێنەردەگەیەنێت،کە هیچ نەکردن باشترە لەهیچ کردن،دانیشەو تەماشای ڕوداوەکان بکات،کە دیارە ئەمە ڕێگە خۆشکەرە بۆ فاشیزم،چونکە فاشیزم هەمیشە کاردەکات و ئامادەیە،ئەگەر مرۆڤە ئازادیخوازو جدیەکان نبونایە ئێستاش هەر سەردەمی کۆیلەیەتی دەبو،کاتێکیش مرۆڤە ئازادیخوازەکان نەبن کۆیلایەتی دەگەڕێتەوە.ئەم هزرە  پوچەڵ و بێشەوقەئەم مردوێتییە،ئەم بیرە گومانکارە پۆستمۆدێرنە وایکردوە کۆمەڵگەی ئێمە بەدەست سەفسەتەبازو قۆشمەکانەوە ببێتە کۆمەڵگەیەکی مردو و بێ ئامانج و مەڕئاسا. 

ئایدیۆلۆژیا واتا فاشیزم و نکۆڵیکردن لە ئەوانیتر"هەمویان"ئێ ئەمە وەک ئەوەیە بڵێی دین هەردینە ئیسلام و بودیزم مادام ئاینن هەردوکیان وەک یەکن،بەڵام خوێنەر کە حەپۆل نەبێت دەزانێت بودیزم لەگەڵ ئیسلام ئاسمان و ڕێسمانیان بەینە. 

نمونە لەسەر ڕواڵەت بینی:پارتی و پەکەکە هەردوکیان لە چوارپارچەی کوردستان دەستوەردان دەکەن"هەردوکیان وەک یەکن"

بەڵام خوێنەر کەحەپۆل نەبێت دەزانێ ئەم دوانەش لەڕواڵەتتا نەببێت ئەرزو ئاسمانیان بەینە. کەس هەیە نەزانێت پارتی لەهەر چوار پارچە دژایەتی شۆڕش دەکات و وەک بەکرێگیراو ئیش دەکات و لەسەر جاشایەتی دەژیت ،و لەباوەشی ئەردۆگاندا ئیش دەکات! ئەوە کێشەی من نییە،تۆخۆت بەلۆژیکی پارتی بیردەکەیتەوە،پارتی ڕابەرێکی خائین و نەخوێندەواری هەیە،هەر ئەوەی کە ئۆجالان لەزیندانی داگیرکەردا  و بارزانی لەباوەشی داگیرکەر بێ بیرلێکردنەوە بۆهەرکەس ڕونە درۆدەکەیت!ئەم دوانە هیچیان ناچێتەوە سەریەک،تۆ ئەتەوێ خەڵک کوێربکەیت ،نەک بەرچاویان ڕۆشبکەیتەوە.

خۆی  جۆن وایس جوانی وتووە: وەک چۆن بەڕاستەهێڵێک دەتوانین دیاریبکەین هێڵێک لەهێڵێک درێژترە،بەئەقڵیش دەتوانین بزانین فیکرێک لەفیکرێک باشترە...ئیتر تەنها نوسەری عەوام ئەو ئەرکە ناکێشتێت،چونکە ئیشی ئەو وەک یەک لێکردنی شتەکانە . جاکە تۆ هاتی توانیت جاش و باش وەک یەک لێبکەیت، ئەوا مێشکی عەوامت لاقەکردووە و بویە تەرەفی جاشەکە و، خۆشت وەک باشەکە نیشان ئەدەیت،عەوامیش سەری گێژ ئەبێت،لەناو هەموو میللەتانی دونیا جاش و باش جیاوازن،ئێ عەوام کە باشەو خراپە جاشی وباشی وەک یەکی لێهات ،کێ ناچارە فەزیلەتی هەبێت،ئەدی بۆچی غەرقی ڕەزیلەتبوین.ئەوەنیە بەپارەی پارتی و تورکیا جی پی ئێس بە ئۆتۆمبیلی گەریلاوە دەخرێت . جاشەکە ئیشی خۆی هەرئەکات،بەڵام تۆ بە ستۆککردنی خوێنەری حەپۆل ئەرکەکەی کە تێکۆشانە لەکۆڵ  باشەکە دەکەیەوە،تۆ بەخەڵک دەڵێیت،ئاساییە کەسێک  ئەوروپی لەگەڵ گەریلابێت،بەڵام پێت ئاسایی نیە ئیخوان بێت.دەی ئەمەیە لۆژیکی  عەوام.ئاخر کورد خاوەنی قەزیەیە،هەرکەس لەسەری هەڵبداتێ هەڵوێستی هەبێت ،حەقە ڕێزیبگرین،بەڵام ئەوە بێناموسیە اخوانیزم دەیکاتلەکاتێکدا سەری میللەتێک دەبڕن،لەکاتێکدا هەرەشەی لەناوبردنمان لێدەکەن،خاکمان داگیردەکەن،ئیخوانە کوردەکان  دوای ئیسلامی تورکی کەوتون و پاساو بۆ ئەردۆغان دێننەوە.ئێ ئەمە گەوادیە تۆ پێت وابێت  ئەوەی ڕەوایەتی دەدات بەکوشتنی کورد و ئەوەی دژی فاشیزمە وەک یەکن. گوێدرێژیش دەزانێ ئەوروپیەکە یاخیە و نابۆکوشتن دەکات بەڵام تۆ و ئیخوانیەکە یاغنیشن ئۆکەی بۆکوشتن دەکەن.کەتۆ توشی کوێری هاتوی خۆ خەڵک کوێرنییە

جاشایەتی و کۆیلایەتی خۆشترە،لەناوکورد ڕەواجی زیاترە. دەی تۆ فەرقت چییە لەگەڵ بارزان حەمەحەلی کادری پاراستن کە دوێنێ وتارێکی نوسیوە لە بەرگی کوردایەتیدا هاتوە خۆی کردوە بەمێشکی پارتیەکان و زبڵەکەی هەڵڕشتوەو پارتی و پەکەکە یەکسان دەکات،بەڵام بە خۆشاردنەوە لەپشت کوردایەتی،تۆش بە دەمامکی مرۆڤایەتیەوە هاتو ی پاساو بۆ جاشایەتی ئیخوان و پارتی دێنیتەوە. 

تۆ دەڵێی پارتی و پەکەکە هەریەکن،پارتی دەیەوێت هەمودونیا بکاتە کۆیلە و پیاوی بنەماڵە،دەی ئەمە درۆی زەقە پارتی بۆ تە پیاوی هەمودونیا لەپێناو بنەماڵەکەی بەتورکیاشەوە کە تۆ پێت وایە وەک پەکەکە دەیەوێ ئەوێش بکاتە هی خۆی .نەخێر عەوامنوس . دونیا دان بەوەدادەنێت پەکەکە حەرەکەتێکی جیاوازە .ئەوەی کە پەکەکە دەیەوێت دونیا بکاتە کۆیلەی ئایدیۆلۆژیایەک ئەمەش لەڕواڵەتدا وایە،ئەگینا ئەمڕۆ لەهەموو دونیا بیرمەندی گەورە هەن کە وەک ئۆجالان کێشەکانی بەردەم داهاتوی مرۆڤ  دەبینن،ئەوە دونیا بینییە عەوامنوس.ئەوە بۆ ڕزگاری مرۆڤایەتییە بۆ ڕزگاری تۆیە لە داوی نیو لیبڕالیزم،کە وەک کەوی ناو قەفەز بۆی دەخوێنی. کە تۆ نوح هەراری و تۆینبی و ڕاسڵ و نیچەو دەیانی دیت خوێندەوە،دەزانی حەق بە ئۆجەلانە  ئۆجالان شڕۆڤەکارێکی فەلسەفەیە و دونیا بینییەکی نوێیە، نەک لاهوت و ئیخوانیەت،نەک ئایدیۆلۆژیایەکی داخراو،تاوانی ئۆجالان ئەوەیە کوردەو ئێوە ناتوانن وەک بیرمەندو فەیلەسوف بیبینن،وا ئەزانن ئەویش وەک حەسەن بەنناو سەید قوتبە و ئایدیۆلۆژیایەکی فاشیستی داهێناوە .درۆئەکەیت کە دەڵێی دژی چەکی پەکەکەم ،چونکە لە پێناو ئەردۆغان گاڵتەت بەسەلاحەدینی بێچەک دەکرد پێت دەوت کوڕی قۆزهاهاها.تۆ لەوەگەڕێ تۆ بۆدەبێت وەک عەوام ڕواڵەت ببینی،بۆنابێت لە ئایدیۆلۆژیاوە سایکۆلۆژیای ئەردۆغان ببینی. کاکی عەوامنوس ئێمە ئەوکات کە ئەردۆغان داوای ئاشتی دەکرد دەمان زانی چی دەوێت،لەئایدیۆلۆژیاکەیەوە.نەک لەڕواڵەت و قسەکانیەوە،بۆیە نەکەوتینە نا و ئەو چڵپاوە ئەولۆژیکەی بارزانی کەبڵێین پەکەکە شەڕی دروستکرد،چونکە ئەوەی ئەردۆگان دەیکات لەلەوحی مەحفوز نوسراوە،بەڵام ئەو تەکتیکی سیاسی بەکاردێنێت لەکات و شوێنی خۆیدا بە  پلان ئیش دەکات،بەڵام ئێوە بە عەشوایی و ڕۆژانە ،ئەقڵتان لەچاودایە هەر ئەوشتە شڕۆڤە دەکەن دەیبینن،بێ ئەوەی بگەڕێنەوە بۆ ئایدیۆلۆژیاو پاشخانی فیکری ئەردۆغان.کەواتا ئیشی ئێوە گەوجاندنی خەڵکە،نەک تێگەیاندن

عەوام بەسروشتی خۆی ،عەقڵێکی باوی هەیە، لە ئەقڵی تیۆری سەردەرناکاو تاقەتی نییە حەزدەکات شتەکانی بۆکورتبکەیتەوە و لەیەک وشەدا بۆی دەربڕی ئایدیۆلۆژیا واتا فاشیزم.وەک ئەوەی لەم سەرزەوییە سیاسەت و حکومەتێک هەبێت ئایدیۆلۆژی نەبێت. وەک بڵێی ئایدیۆلۆژیا بریتی نەبێت لە دیاریکردنی ئامانج لەسیاسەتدا. ئێمە دوو پۆل ئایدیۆلۆژیامان هەیە ئایدیۆلۆژیا گەلێک کە جەخت لەسەر سروشتی کێبەڕکێکارو ئەقڵی شیکاری دەکەن مرۆڤ بە   و ململانێ و بازاڕ دەسپێرن. وەک لیبڕالیزم و نیو لێبڕالیزم ئایدیۆلۆژیاش هەیە کە جەخت لەسەر شانازی ڕەگەزو نەتەوە دەکەنەوە وەک فاشیزم و نازیزم ...

لەبەرامبەردا دونیا بینی وپارادیگما هەیە، کە لە ئایدیۆلۆژیای لیبڕالیزم و فاشیزم ئینسانیتر و فراوانترە ،و پشت بە فەلسەفەو زانست دەبەستێت ،خۆی وەک دەڵێن فەلسەفە زانستی زانستەکانە ،سود لەهەموو زانستەکان وەردەگرێ و لەبۆتەی فەلسەفەدا دەیان توێنێتەوە ،بۆیە دەکرێت چەندین دونیابینی هەبێت فاشیستی ،زانستی فەلسەفی ،و میتافیزیکی،ئەوە تەنها مرۆڤی کوێرە دەڵێت هەمویان وەک یەکن. خۆی نیولیبڕالیزم گەلێک لەنوسەرانی گێلکردووە،لەوجۆرە نوسەرانە کە خۆیان لە ناو ئایدیۆلۆژیای لیبڕالیزم و نیولیبڕالیزمدا چەقیون و  بە خوێنەرە حەپۆلەکانیان دەڵێن نابۆ ئایدیۆلۆژیا .کاکی نوسەر دەڵێت :ئایدیۆلۆژیا هەمویان وەک یەکن،بەڵام داوای ئەقڵانیەت و مرۆڤایەتیمان لێدەکات وە ک ئەمریکا و ئەوروپا بیربکەینەوە وەک بڵێی ئەوە بۆمبی ئەتۆمی لیبڕالیزم و ئەقڵانیەت نەبو هێرۆشیمای کاولکرد،وەک بڵێی ئەوە ئایدیۆلۆژیای نیولیبڕالیزم نییە عیڕاق و ئەفغانستانی شۆک کرد.وەک بڵێی نیولیبڕالیزم نییە مرۆڤی سوکی خوڵقاند،سوک بەمانا نیچەییەکەی واتا مرۆڤی بێ ئامانج،ئێ نیولیبڕالیزم ئەوەی دەوێت.هیچ شتێک هێندەی بێ ئامانجی و بێبیروباوەڕی خزمەتی نیولیبڕالیزم ناکات،بۆ ئەوەی بتوانێت دونیا فەتح بکات و نوسەرە حەپۆلەکانی ڕۆژهەڵات لەژێر ناوی دژە ئایدیۆلۆژی گەورەترین خزمەتی دەکەن!خۆی کێشەی نیولیبڕالیزم هەر ئەوەنییە،هەندێک پۆزی ڕۆشنبیری کوێری کردون ئەڵێن دەبێت هەموشت بۆزانست لێگەڕێین و ڕۆبۆتەکان قسەبکەن لەجیاتی فەیلەسوف،لەژرناوی مەرگی فەلسەفە مەرگی ئەقڵی خۆیان ڕادەگەیەنن. ئەگەر نا زانست بێ فەلسەفە جگە لەکارەسات هیچ خزمەتێکی بەشەریەت ناکات. ئاینشتاین زانایەکی فیزیابوو،بەڵام وەک نوسەرە حەپۆلەکانی خۆمان لە ئایدیۆلۆژیا ی نیولیبڕالیزم نەتوایەوە و گەڕەایەوە بۆ پرسیار کردن و پرسیاری ئەوەی چۆن ئاشتی پێک دێت؟ جەنگ بۆچی هەیە؟ 

دژیەکی یەکێکە لە خەسڵەتەکانی عەوامنوس. مەسەلەن ئەمڕۆ وتارێک دەنوسیت ،لەسەربابەتێک و بەعەوام دەڵێیت : هیچ شتێک مەڵێ و لەو کاتەدا تۆ تەنها بێدەنگبە!ئەمەلەکاتێکدا خۆی هەزار وشەیە وتارەکەی! خوێنەری حه پۆل دەڵێت:بەڕاستی بلیمەتیت،زۆر ڕاستە دەستخۆش،دەی وەڵا تۆش زۆرحەپۆلی،چونکە کە نوسەر باوەڕی بەبێ دەنگی هەبوایە،هەموڕۆژ زبڵی خۆی ناکاتە ئەو مێشکەت حەپۆل. ئەو کەلەگەڵخۆی ڕاستبوایە هیچی نەدەنوسی،بەڵام ئەو خۆی لەشوێنی واعیز داناوە و ئامۆژگاریت دەکات،ئینجا ئامۆژگاری پێویستی بەزانیاری زۆرنیە،پێویستی بەزمانلوسی و یاریکردن بەوشە هەیە.چونکە عەوام زانیاری نیە،نەدەزانێت هەلومەرج چیە،نە دەزانێت پێناسەی ئایدیۆلۆژیا بکات،ڕێک وەک گوێگری مەلاکان وایە کە مەلا دەڵێت :داروین خۆی مەیمونەهاهاها،ئینجا گوێگرانی مەلا هەڵدەستن ،هەرکەس باسی پەرەسەندنی کرد ئەڵێن دیارە حەزدەکەی مەیمون بیت،ئینجا تراژیدیاکە ئەوەیە مەلاش لە پەرەسەندن تێنەگەیشتووە.ئینجا نوسەری عەوام میزاجییە و میزاجی دەگۆڕێت وەک عەوام،بۆیە بۆچونەکانیشی دەگۆڕێت ،بەڵام عەوام هەست بە پارادۆکس ناکات،خۆی ئەوە ئەقڵی فاشیستییە کە ئیش لەسەر پرادۆکس دەکات،بۆئەوەی زۆرترین پانتایی عەوام دەگیربکات و قەرەباڵغ بێت. مەسەلەن لەنازیزمدا ئەوە زۆر دەبیندرێت.هیتلەر دەیگوت ئێمە دژی دەوڵەمەندان نین و هاوکاریان دەبین،بەیانی دەیگوت :ئێمە لەگەڵ کرێکارانداین و سەرمایەداران چەک دەکەین.

نوسەری عەوام دەڵێت: خۆ حەفتەر باوکی نەکوشتویت ڕقت لێیە؟ جا وەک نیچە دەڵێت:لەپێناو نزیکەکان ڕەندی کەسانی بچوکە،ئەم برادەرە هاتووە ڕێک لەدەمارە عەشایریەکەی عەوامی کورد دەدات،ئەڵێ وەڵا خۆ باوکی نەکوشتم ڕاستەکات هاهاها ئێ حەپۆل خۆ پێش ئەمە جەنابی واعیز دەیگوت:تۆ دەبێت گەردونی بیربکەیتەوە. 

ئەم عەوامنوسە کە هەرگیز ناتوانێت باکگراوندە ئیخوانیەکەی لێبێتەوە،مێشکی بارگاویە بە ئیخوانیزم ،کە هەوڵدەدات تۆ مێشکت لە هەموو بیرکردنەوەو باوەڕی و کلتورو ئینتیمایەک پاک بکەیتەوە بۆ ئەوەی دواجار لەبەتاڵیدا بکەویە باوەش ئیخوان .هەروەک چۆن خەڵک لەبێ بێوەڕیدا دەچێتە کۆشی نیولیبڕالیزم و وەک مرۆڤی سوک شەق لەخۆی هەڵدەداتو دەڵێ دونیا پێشکەوتوە بەخوا ئەم سەردەمە خۆشە.ئێ چونکە ئەم مرۆڤە ئامانجی نییە،ئینتیمای بۆهیچ شتێک نییە دەخواو دەڕی ئێ ئیشی نیولیبڕالیزم دروستکردنی ئەم جۆرە مرۆڤەیە کەبیر نەکاتەوە تاقەبز نەبێت،بەڵام نەمرۆڤایەتی تێدا نەهیچ دەیهەوێت وەک گا بەختەوەربێت. 

نوسەری عەوام دەڵێت :من دژی پەکەکەنیم دژی چەکم ،پەکەکە یەکسان دەکات بەچەک لەکاتێکدا ،پەکەکە شۆڕشی کۆمەڵایەتییە،دونیابینیەکی نوێیە،لەوتارێکدا نوسەری عەوام دانبەوەدا دەنێت،بەڵام کاتێک مورسی دادگایی دەکرێت،ڕقی خۆی دەڕێژێت و بەشی ڕق لەخۆبونەوەی کارادەبێتەوەو ئینجا وەک کوردی بێناموس دێت ئیخوان و پەکەکە یەکسان دەکات،کە بێگومان ئەوەی اخوان بناسێت  ناچارم بڵێم کەرنەبێت دەزانێ دیسان ئیخوان و پەکەکە ئاسمانو ڕێسمان جیاوازن تەنها ڕواڵەت نەبێت،ئەمەش هەمان بەراوردی پارتی و پەکەکەیە،عەوام نوس دەزانێت ئاپۆچی ڕقی لە مورسی نییە وەک مرۆڤ،ڕقی لێیە وەک ئەوەی کە پێشوازی لە ئەردۆغان دەکات وەک سوڵتان وەک سیاسیەک کە ئەویش پێی خۆشە ئەردۆغان سەری پەکەکە ببڕێت بەڵام سەرکەوتوبێت،ڕقی لەئیخوانە وەک جاش فیکر وەکە ئەوەی کە عەلی قەرەداغی ستایشی ئەردۆغان دەکات. 

جامن ناڵێم سەد لەسەد نوسەری عەوام ئەمەیە،کوردی بێناموس یان گەمژەیە،بەڵام یەکێکیانەو عەوام فوی تێدەکات.بۆچی نازانین چییە؟ چونکە ڕەسەن نییە بەمانا هایدگەریەکەی زوو زوو میزاجی دەگۆڕێت.ئەمڕۆ شتێک دەڵێت بەدڵی پارتیەکان بەیانی بەدڵی ئاپۆچیەکان و ....

بەڵام ڕەنگە قەت بەدڵی خۆی نەنوسێت،ئەو دەیهەوێت بچێتە دڵی هەموان . 

نمونەیەک کە زۆر جەختی لێدەکات ڕقە،ڕق لەدارو بەرد لە دیکتاتۆرو دیموکرات ،وەک یەکە.بەڵام دیارە لە ڕوانگەی نوسەری عەوام نەبێت وانیە تەنها بۆچونی خۆیەتی،بۆچونیش لەبارەی مرۆڤ دەبێت پشت بەزانست ببەستێت ئەگینا دەبێتە شتی میزاجی.

مرۆڤ هەل و مەرجی هەیە.ڕق و خۆشەویستی ترس و ئازایەتی نیشان دەدات،بەگوێرەی هەل و مرج و سروشت،ئێ خۆمرۆف حەیوان نییە بەئارەزوی گونی تۆ بێت. ڕقی لە سەدام و هیتلەر نەبێتەوە،شتی وانابێت،مەگەر کەسێک لەڕێگەی ئیخوانەوە سروشتی شێوابێت وهەلو مەرجی گۆڕابێت،نەخۆش بوبێت.ئەگینا من ناتوانم ڕقم لەدڕندەیەکی وەک سەدام و بارزانی جاش نەبێتەوە،ئەگەر بەعسی یان جاش نەبم.ڕاستە ئەردۆگان باوکی منی نەکوشتوە پەی عەوام نوس بەڵام ئەردۆغان و ئیخوان هاو ئامانجن ،منیش ئامانجی خۆم هەیە. مەرج نییە ئەوەی بەدوپێ ڕۆیشت ڕقمان لێی نەبێت بەپاساوی مرۆڤایەتی،مرۆڤایەتی شتێک نییە بایەلۆجی بێت،ئەوە گەشەی ئەقڵ و ویژدانە کە وادەکات ببینە مرۆڤ و دژی فاشیزم و ئیخوانیزم بین.ئیخوان ئایدیۆلۆجیایەکی فاشیستیە بێ ئەملاو ئەولا،بەڵام تەنها نوسەری عەوام دەتوانێت ئەم دوانە پەکەکە و ئیخوان بەراورد بکات،ئەویش بۆخوێنەری حەپۆل .چونکە ئیخوان سەر بەلاهوتە ،پەکەکە دونیابینیەکی زانستییە،ئەوەی ئۆجالان بنیادی ناوە بیروباوەڕێکە لەسەربنەمایەکی فەلسەفی زانستی بەگشتی.ئیتر کەحەپۆل نەبیت ئەم قسە زبڵانە چییە فڕێی ئەدیت پەیکار.