ئەڵتەرناتیڤێکی رادیکاڵانە بۆ رێکخراوێکی نوێ
Tuesday, 19/10/2021, 17:30
4200 بینراوە
مەبەست لە ئەڵتەرناتیڤی رادیکاڵ، تەنیا رێکخراوی سیاسیی نییە، بەڵکو پەروەردەکردن و دروستکردنەوەی کۆمەڵگای کوردییە، کە بەپێی پرنسیپەکانی ئەو رێکخراوەیە سەرلەنوێ کۆمەڵگا بخاتەوە سەر رێگا سروشتییەکەی خۆی. ئەو ئەڵتەرناتیڤە دەبێت جێگای پارتەکانی باشوور بگرێتەوە، ئەوەی بڕوای بەو رێباز و ئایدۆلۆژیایەی ئەو رێکخراوەیە بێت، کەسی رادیکاڵ نیشتیمان و گەلەکەی خۆش دەوێت، ئاستی موڕاڵی گەیاندبێتە ئاستی بەرپرسیارێتیی نیشتیمانیی و نەتەوەیی. بیرکردنەوە و پەروەردەکردنی لە ئاستێکی بەرزدا بێت، جیاوازتر لەو کەسایەتییە تێکشکاوانەی کە پارتەکانی باشوور کاریان لەسەر کردووە و ئینتمایان بۆ خاک و بۆ نەتەوە نەماوە.
بیروباوەڕ و ئایدۆلۆژیای رێکخراوێکی رادیکاڵانە، تەنیا بەرنامە و پرۆگرام نییە، بەڵکو پەروەردەکردنی عەقڵی ئەوانەشە کە بە وشیارییەوە کار لەسەر گۆڕانکاری خوودی خۆیان و کۆمەڵگا دەکەن. رێکخراوێکی رادیکاڵانە دەبێت دژی دزیی و فەسادیی بێت. دژی درۆزنیی و دووروویی و خیانەت و ناپاکیی بێت، پێناسەی هەموو ئەمانە زۆر جوودایە لەو پێناسەیەی کە دەسەڵاتی پارتەکانی باشوور پێناسەی دەکەن و لەسەر رێگایە خەڵکی پەروەردە دەکەن. کەسێکی رادیکاڵ دژ بە دەسەڵاتی پارتەکانی باشوورە، کە خەڵکیان کردۆتە رۆبۆتێکیش، لە ونبوونی خۆیاندا خۆیان نەناسنەوە، کەسی رادیکاڵ دەبێت وشیارانە پرسیار لەسەر کەسێتی خۆشی دروست بکات، کە خۆی لە کوێی ئەو بەرپرسیارێتییدا دەبینێتەوە و توانا و لە پێشدا لێپرسینەوە لە خۆی بکات، کە چی توانیوە بیکات و نەیکردووە! کەسی رادیکاڵ لە مانای ئازادی خۆی و خەڵکەکە دەگات، بەدوای ماناکەیدا دەگەڕێت، بە بەراوردکردن لەگەڵ کۆیلەبوون و ژێردەستییدا، قووڵ دەچێتە نێو ماناکەیەوە، دەبێت خۆی ئازاد بکات تا لە مانای ژێردەستەیی بگات و ئەو کۆدە بشکێنێت کە بۆچی کورد تا ئیستا ژێردەستەیە و نەیتوانیوە خۆی رزگار بکات. بە موڕاڵیکی بەرزەوە فێری خۆشەویستیی و لێبوردەیی بێت، بۆ ئەوەی نەبێتە کەسێکی خۆپەرست لەگەڵ رق و کینەدا بەراوردی بکات، تا لە بوونی ئەو شێوە پەروەردەیەدا، کۆمەڵگا لە خیانەت و لە ناپاکی دوور بکەوێتەوە.
پارتەکانی باشوور کۆمەڵگایەکیان پەروەردە کردووە، کە هەمیشە بیری لای خۆفرۆشتن و خیانەت و خۆپەرستیی بێت، گیانی قوربانی لە زۆربەی تاکەکانی کۆمەڵگا سەندراوەتەوە، ئامادەیە لە پێناو بەرژەوەندییەکانی خۆیدا ملی بەرامبەر پشکێنێت.
بە کورتیی دەمەوێت قسەی لەسەر پەروەردەبوونی کەسایەتیی کورد بکەم، کە لە بوونی ئەڵتەرناتیڤێکدا دەبێت چۆن بیربکاتەوە.، تا سیاسەتچیی و بازرگان و سیاسییە خائین و دۆڕاوەکانی کورد لە باشوور نەتوانن بە ئاسانی تاکی وشیاری کورد لە خشتە بەرن و جارێکی تر بەردەوامی بە فێڵ و چەواشەکاریی بدەنەوە، لە نمونەی پاشماوەی بەرپرسەکانی گۆڕان، هەروەها نەوەی نوێ و ئەدهەم بارزانی. کە لە خزمەتی مانەوەی بنەماڵە دەسەڵاتدارەکانی هەرێمدا هەموو رێگایەک بەکار دەهێنن بۆ بەلارێدابردنی خەڵکی کوردستان. ئەمەشیان بە ئاسانی بۆ دەچێتە سەر، چونکە خەڵکەکە دوورخراونەتەوە لە فێربوونی ئەو وانە موڕاڵیانەی کە وشیاریی و تێگەیشتن بە دوای خۆیدا دەهێنێت و پێویستە فێریی بن.
لە داهاتوودا زیاتر قسە لەسەر ئەو مەسەلەیە دەکەین، کە بوونی ئەڵتەرناتیڤێکی رادیکاڵانەدا هیچ کام لەو بەرپرس و سەرکردە و خۆفرۆشانەی کورد ناگرێتەوە، کە ئەمڕۆ لە باشووری کوردستاندا بوونیان هەیە و بەردەوام بە ناوی ئۆپۆزیسیۆنەوە لە هەوڵی پڕکردنەوەی ئەو بۆشاییەدان. ئەوانە لە ئیستا و لە پاشەڕۆژدا لەدەرەوەی ئەو ئەڵتەرناتیڤەن.
لەم نووسینەدا هەوڵ دەدەم، بە زمانێکی تر و بە شێوەیەکی جیاوازتر پێناسەی ئەو ئەڵتەرناتیڤە بکەم، بە شێوەیەکی ئاسانتر بیخەمە روو ، تا ئەوەندەی بشێت و بگونجێت، باسەکەمان دەوڵەمەندتر بکەین.
سەرەتا قسە لە سەر هەرێم دەکەین.. کە کۆدی کردنەوەی رێکخراوێک، دەبێت لە کوێوە بێت، یان کەسێکی رادیکاڵ دەبێت چۆن بیربکاتەوە.
*********
ئەم بۆچوونەی خۆم سەرەتا دەبەستمەوە بەو بەشە داگیرکراوەی، کە ناوی هەرێمی کوردستانی لێنراوە، کەوا پێناسە راستییەکەی ئەمەیە: (هه‌رێمی کوردستان ناوچەیەکی بچوکی باشووری کوردستانە، زیندانێکە دوژمن و داگیرکەران لە پشتیەوە وەستاون، کۆنتڕۆڵی کوردی ئەو بەشەیان پێکردووە، کۆمەڵێک خائین و سیخوڕی خۆیان کردووە بە پاسەوانی ناو ئەو زیندانە، تا ئاگاداری هەموو جموجۆڵێکی نەخوازراوی دانیشتوانەکەی بن، هەرچییەک لە بەرژەوەندیی خۆیان نەبێت، لە رێگای ئەم خائینانەی کوردەوە کۆنتۆڵی دەکەن. مانەوە لە نێو ئەو قەوارەیەدا، کە حکومەتێکیان بۆی دروستکردووە و جاشنشینەکان بەڕیوەی دەبەن. قەوارەیەکی پیرۆز نییه، کە زۆر کەس پێێان وایە کوردبوونی ئارامیی خۆی تێدا دەبینێت، دەڵێن بوونی هەرێم، واتا بوونی ناسنامەی کوردیی، ئەو هەرێمە بریتییە لە دوو ناوچە و دوو میرنشین و جاشنشینی کوردیی کە پارتیی و یه‌کێتیی داگیریان کردووە، تا باشووری کوردستانی پێ بچوک بکەنەوە).
هەر دەسەڵاتێکی ئۆپۆزیسیۆن دوای ئەم جاشنشینانەی کورد، ئەگەر هاتوو پارتیی و یەکێتییان راماڵی، یان لە دواڕۆژدا گۆڕانکاریی لە ناوچەکە رووی دا ، دەبێت بزووتنەوەیەکی ئۆپۆزیسیۆن لە ئامادەباشییدا بێت و بە پێی ئەو مەرجانەی کە باسیان دەکەین پێناسەکەی دیار و ئاشکرا بکرێت، جیاوازتر لە عەقڵی پارتیی و یەکێتیی و ئەو رێکخراوانەی تر کە پاشکۆی ئەمانن، لە دروستبوونی کەسایەتیی نوێی کوردییدا، دەبێت ئەو جیاوازیانە لە ئیستاوە دیاریی بکرێت، دوور لەنمونەی گۆڕان و نەوەی نوێ، تا هەلێک نەقۆزنەوە بە ناوی ئۆپزیسیۆنەوە خەڵکەکە بکەنەوە بە کوێلەی خۆیان و ئەم خائین و بازرگانە سیاسییانە. دروستبوونی ئەو کەسایەتییە رادیکاڵە، رێگا بەمانە نادات و چارەنووسی خۆی ناخاتە بندەستیان.
یەکەم شتێک کە کەسێک و رێکخراوێکی رادیکاڵانەی کوردی لەوانە جیادەکاتەوە، هەوڵدانە بۆ قسەکردن لەسەر ناوچە وازلێهێنراو و داگیرکراوه‌کان، کە ئەوان ناویان لێناوە (ناوچە جێناکۆکەکان) دەبێت ئەو کارە بخاتە نێو بەرنامەی خۆی، لە هەوڵی یەکخستنەوەی ئەو ناوچانەدا بێت، ئەگەر ئەوەی نەڕەخسا با ئەو هەرێمۆکە خۆی بخاته‌وه سه‌ر بەشەکانی دیکەی باشوور. بە هیچ شێوەیەک نابێت ناوچەیەک هەبێت بە ناوی هەرێم و بەشێکی دیکە لە دەرەوەی ئەو هەرێمە بوونی هەبێت، هەر رێکخراوێک لەسەر ئەو دیمۆگرافیا و جوگرافیایەی کە لەم 30 ساڵەدا بەسەر باشووردا فەرزکراوە، نەخاتە بەرنامە و بیرۆکەی کاری خۆیەوە، هیچ جیاوازییەکی لەگەڵ ئەم پارتانەی ئەمڕۆی باشووردا نابێت، لە پاشەڕۆژدا مێژوو ئەو راستییە دەسەلمێنێت، کە جوگرافیای (هەرێمی کوردستان) پلانێکی داگیرکارانەی دوژمن و داگیرکەرانی کوردستان بوو، کە لە رێگای ئەم جاشکوردانەی پارتیی و یەکێتییەوە کاری لەسەر کراوە. ئەوانەی بێدەنگیی و هەڵویستی پێچەوانەیان هەیە، دەیانەوێت وەکو پاڵەوانی ئەو چیرۆکەی خوارەوە بەسەر کورددا بهێنن، ئەمەش وەکو وانەیەک لەسەر ئەڵتەرناڤێکی رادیکاڵانە کە نمونەکەی لەو رووداوەی خوارەوەدا بەگونجاوم زانی، بۆ ئەوانەی کە دەیانەوێت لە گرنگی ئەمە تێبگەن لە گێڕانەوەی ئەو چیرۆکەوە دەست پێدەکەین:
رۆژێک لە گوندێکی کوردستان، کوڕێک بە هەڵەداوان دەچێتە لای باوکی ده‌ڵێت:
- بابه ... بابە... عه‌وڵا قاچی مریشکێکی شکاندم.
باوکه ده‌یکات به هه‌را و ده‌ڵێت:-
- چۆن؟ ده تۆش بڕۆ قاچی مانگایه‌کی بشکێنه!
کوڕه ده‌ڵی:
- بابه گیان چۆن له‌سه‌ر قاچی مریشکێک، بچم قاچی مانگایه‌ک بشکێنم؟
ماوه‌یه‌کی تری پێ ده‌چێت، کوڕه دێته‌وه، ده‌ڵێ:
- بابه ئه‌م جاره، عه‌وڵا قاچی مانگاکه‌ی شکاندووم!
باوکی بە توڕەییەوە هاوار بەسەریدا دەکات و ده‌ڵێ:
- ده که‌واته ئه‌مجاره بڕۆ قاچی خۆی بشکێنه!
کوڕه ده‌ڵیت:
- بۆ خاتری خوا ئه‌وه تۆ چی ده‌ڵێیت! چۆن له سه‌ر قاچی مانگایه‌ک بچم قاچی خۆی بشکێنم؟
ماوه‌یه‌کی تر تێده‌په‌ڕێت، ئه‌مجاره کوڕه به هه‌ڵه‌داوان و قوڕگی پڕ له گریانه‌وه، دێته‌وه لای باوکی، پێی ده‌ڵێ:
- بابه گیان ئه‌ی هاوار، چیم لێده‌که‌ی، وا عه‌وڵا، حه‌مه‌ی کوڕمی کوشت، ئیستا چیبکه‌م؟
باوکه به بێ ئه‌وه‌ی خۆی تێک بدات، لەسەر خۆ وه‌ڵامی ئه‌داته‌وه ئه‌ڵی:-
- هیچ کوڕم. هیچ مه‌که.
کوره هاوار ئه‌کات ئه‌ڵێ:
- چۆن هیچ نەکەم، ئه‌وه چی ده‌ڵێیت؟ تۆ له‌سه‌ر قاچی مریشکه‌که، وتت بڕۆ قاچی مانگه‌که‌ی بشکێنه، له سه‌ر قاچی مانگاکه وتت بڕۆ قاچی خۆی بشکێنه، که‌چی ئیستا کوڕه‌که‌می کوشتووه، تۆ ده‌ڵێیت هیچی لێمه‌که؟!
باوکه ده‌ڵێت:
- کوڕم، ئه‌گه‌ر کاتی خۆی له‌سه‌ر قاچی مریشکه‌که، قاچی مانگاکه‌یت بشکاندایه، دوایی نه‌ده‌هات قاچی مانگاکەت بشکێنێت، ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر مانگاکه‌ش، قاچی خۆیت بشکاندایه هه‌رگیز زاتی ئه‌وه‌ی نه‌ده‌کرد، بێت کوڕه‌که‌ت بکوژێت. تازه هه‌رچییه‌ک بکه‌یت، کوڕه‌که‌ت ڕۆیشت و بۆت زیندوو نابێته‌وه.
ئه‌و کورته چیرۆکه چ په‌یوه‌ندییه‌کی به باسه‌که‌مانه‌وه هه‌یه. چاوه‌ڕێ بکه‌ن تا دێمه سه‌ر کروکی باسه‌که، که به چه‌ند زنجیره‌یه‌ک پێشکه‌شتانی ده‌که‌م:
________________________________________
ساڵی 1958 کاتێک عه‌بدولکه‌ریم قاسم شۆڕشی 14ی ته‌مووز رژێمی ئەوسای پادشایی روخاند، ئه‌و ڕۆژگاره بۆ کورد به سه‌رده‌می زێڕین ده‌ژمێرێت، تا ڕاده‌یه‌ک کورد ئازادییه‌کی به‌خۆیه‌وه بینی، ڕێگای پێدرا ڕۆژنامه و گۆڤار به زمانی زگماکی خۆی و به‌بێ سانسۆرکردن، چاپ بکات، جۆره چالاکیی و بووژاندنه‌وه‌ی لێکه‌وته‌وه، بیر و هزری گۆڕی، ڕاگه‌یاندنی کوردیی توانی بە نووسین و زیندوکردنەوەی کەلتوری کوردیی دەوڵەمەند بکات، ده‌توانم بڵێم، ئه‌مه هانده‌رێکی ته‌واو بوو، که نه‌وه‌ی نوێی کوردی ئه‌و سه‌رده‌مه، کوردییه‌کی باش، ڕێنووسێکی ڕاست، ئاره‌زوومه‌ند بۆ خوێندنه‌وه و نووسینی کوردی پەروەردە بکات. نه‌وه‌یه‌ک دروست بوو، حه‌زمه‌ند به زانست و به زانیاریی، ڕاکردوو به دوای چاره‌نووسی نه‌ته‌وه و پاشه‌ڕۆژدا، تینوو بۆ خوێندنه‌وه‌ی مێژووی نه‌ته‌وه‌که‌ی. کاتێک به‌راوردی نەوەی ئەو سەردەمە له‌گه‌ڵ نه‌وه‌ی پاش ڕاپه‌ڕیندا ده‌که‌م، ده‌بینم ئاسمان و ڕێسمان زۆر لە یەکەوە دوورن، که ده‌بوو زۆرتر و باشتر پێچه‌وانه‌وه‌کەی بوایه، بۆڕی سه‌رده‌می عه‌بدولکه‌ریم قاسمی بدایه‌تەوە. ئه‌مڕۆ زیاد له 30 ساڵه نه‌وه‌یه‌کی پاش ئه‌نفال و کیمیاباران به‌ره‌و ڕووی دوو حیزبی بەدناوی کوردیی (پارتیی و یه‌کێتیی) کراوه‌ته‌وه، ده‌بوو نه‌وه‌یه‌کی تێگه‌یشتوو، خوێنه‌ری وریا بۆ مێژووی ڕابردووی نه‌ته‌وه‌که‌یان، شاره‌زا له نه‌رێت و جوگرافیا و زمانی خۆیان بوونایه، دروست ئاوا سه‌ری هه‌ڵبدایه، وشیار و بە ئاگادا له کاره‌ساته‌کانی ئه‌نفال و کیمیاباران و مێژووی ڕه‌شی به‌عس، لێ ئه‌وه‌ی ئه‌و دوو حیزبه، له ماوه‌ی 30 ساڵدا کردیان ته‌واو پێچه‌وانه‌وه‌کەی بوو. ئه‌وه‌ی ئه‌وان به سه‌ر نه‌وه‌ی پاش ڕاپه‌ڕین و دوای سه‌ددامدا هێنایان، زۆر مه‌ترسییدارترە، له‌وه‌ی داگیرکه‌رێک به سه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌کی بنده‌ستدا ده‌یهێنێت. نه‌وه‌یه‌کی که‌مته‌رخه‌م، نه‌شاره‌زا، ته‌وه‌زل و خه‌واڵو، ده‌سه‌ڵاتیی پارتەکانی باشوور ڕێژه‌ی تێگه‌یشتن و خوێندنه‌وه و هه‌ستیی نه‌ته‌وه‌یی و وڵاتپاریزییان هێنایه خوار سفر، دیاره ژماره‌یه‌کی زۆر که‌م ده‌که‌ونه ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م بازنه‌یه.
بەشێکی ئەم نووسینە کەڵکم لە وتارێکی پێشووترم وەرگرتووە، کاتی خۆی بەناونیشانی (باشووری کوردستان، یان هه‌رێمی کوردستان؟)بڵاوم کردۆتەوە
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
