(ئه‌سلی په‌یامی مروڤ سیاسیه‌)

ویستم ئه‌و بابه‌ته‌ دوور بێت له‌ كاروكاردانه‌وه‌ی سیاسی به‌لكو ڕێڕه‌وێكی ئه‌كادیمی وه‌رگرێ بۆیه‌ كه‌مێك تاخیرم كرد ،له‌ مێژوودا ئه‌وانه‌ی ته‌قه‌لای لێكجیاكردنه‌وه‌ی  ئاین وسیاسه‌تیان كردوه‌ هه‌رده‌م :1- دژی ئازادی بووینه‌ 2- له‌خزمه‌ت سته‌مكار3- مونه‌زیری داگیركه‌ر بووینه‌ ..

 لەمێژوودا یەكەم زانا كە هەوڵی جیاكردنەوەی ئایین و سیاسەتی داوە سینكا(4-65م) ڕاوێژكارو ومامۆستای دیكتاتۆر (نه‌روین)بوو ،هەم مونەزیری داگیركاریەكانیش بوە هه‌م له‌خزمه‌تی سته‌مكار بوه‌ ،  بەهەمان شێوە (هركلیت) دژبە بنەمای ئازادی و دیموكراسی بوە،ئه‌رستۆ له‌خزمه‌تی فیلیپی باوكی ئه‌سكه‌نده‌ر بوو ، زینۆن بۆ پاپای ئەسینا،ماركۆس ئۆلیتۆس  بە نۆكەری ئیمپراتۆر بە ناوبانگ بوو..تا ده‌گاته‌ میكافیلی و ؟؟؟؟ ،ئەوانە بە (ستۆیلی-ماستاوچی )ناوزەد دەكران ،یان جاریش وایە پێیان ووتراوە(لووكی).. له‌كاتی هه‌لمه‌ته‌ ئیستیعماریه‌كان دروشمه‌كانی ئه‌وسا بریتی بوو له‌ دامالینی ئاین له‌میله‌تان تا به‌رگریان لاواز بێت وئاسان داگیر بكرێن ، هەر بۆیەش لەگەل داگیركردنی كوردستان ودروست بوونی مەینەتی كورد دروشمی جیا كردنەوەی ئاین لە سیاسەت هاتووە، یەكەم جار ڕۆژنامەی (تێگەیشتنی نوێ‌)كەلەلایەن بریتانیاوەدەردەچوولەدوای 1918- بانگێشەی (ئاین شتێكەو سیاسەتیش شتێكی ترە)ی بلاو كردەوە، ئینجا داگیركەرەكانی تریش لەهەموان سەخت تر دەسەلاتی بەعس بوو سزاكەی تا ڕاددەی سێدارە بوو،صدام حسین لە كتێبی (نظرە فی الدین والتراث)بە توندی جەختدەكا دەلێ‌: (المطلوب مناهو ان نكون ضدتسیس الدین) ، دەستووری (حزبی بەعسی-1947 ) مادەی (3) ديسان بةتوندی دژی تێكه‌لی ئاین وسیاسه‌ت ده‌وه‌ستی ،ته‌نانه‌ت شبلی عیسمی كتێبێكی تایبه‌ت به‌و بابه‌ته‌ به‌ناوی (العلمانیه‌ والدوله‌ الدینیه‌ ) ده‌ركرد ، ئێمه‌ی كوردیش سه‌ركرده‌ سیاسیه‌كانمان (شیخ عوبه‌یدالله- شیخ سعید -شیخ ره‌زا - شیخ عبدالسلام -قازی ..)هه‌موی هه‌م ئاینی بووینه‌و هه‌م سیاسی ، ..ئه‌وه‌ی شیخ سعید نه‌وره‌سی ووتویه‌تی ((أعوذ بالله من الشيطان والسياسة) زۆر ڕوونه‌ له‌گه‌ل ئه‌و سیاسه‌ته‌ی بوو كه‌ (ئه‌تاتورك) وهه‌ندێ كوردی گه‌نه‌لكاری یارمه‌تیده‌ر ده‌یانكرد ، هه‌لبه‌ته‌ سیاسه‌تی درۆو ساخته‌و گه‌نده‌لی با دووركه‌وێته‌وه‌ له‌ ئاین ، به‌لام سیاسه‌تی مه‌بادیئی وڕاستگۆیی و شه‌رعی به‌شی هه‌ره‌ زیندووی ئاینه‌ ، بۆیه‌ داوا له‌ زاناو مامۆستایانی ئاینی كوردستان ده‌كه‌م ئه‌ودووچه‌مكه‌ لێك جیابكه‌نه‌وه‌و نه‌كه‌ونه‌ هانای گه‌نده‌لكاران وداگیركاران وسته‌مكاران ، ئه‌سلی په‌یامی مرۆڤ بۆ سه‌ر ئه‌و زه‌ویه‌ په‌یامێكی سیاسیه‌ .

زۆر به‌لگه‌نامه‌و زانیاری ووردی تر هه‌یه‌ هه‌موم له‌ مه‌وسوعه‌ی جودی بلاوكردیته‌وه‌ .