ل ١٥ گولانێ سالا ١٩٣٢ دگەل دەرکەفتنا  گوڤارا هەوار کو ئێکەم گوڤار بوو  گشتی ب پیتێن لاتینی  هاتی بەلاڤکرن و فتیلا ئاگرێ لێگەریانەکا نوێ ل شورەشا روناکبیریا کوردی هەلکر.

نمونێن بەردەوامیا تەپەسەری و ئینکارا زمان و کلتورێ کوردی بوویە ئەگەرێ زمانێ کوردی هەڤدەم دا شورەشا هەبوونا خو بکەت ب سروشتانی، مانا دەمێ ڤەکولین ل سەر زمانێ کوردی  دهاتە کرن داکو بەردەوام بیت ڤەکولین بو  'بەلگەکرنا' هەبوونا زمانی و ڤەکولینێن ئاکادەمی ل سەر زمانێ کوردی مەرج  بوو پێکڤە بێتە کرن.

زمانێ کوردی، د مێژوویا خودا ب چەندین پیتێن جیاواز هەبوونا خو بەردەوام کریە، د خێزانا زمانێ هند-ئەوروپی ل بەشێ زمانێ ئیرانی دایە زمانێ کوردی، پیتێن عەرەبی و فارسی و دەمەکێ پیتێن سیرلیک بکارئینایە  و پیتێن تایبەت ب کوردان  'ماسی سوراتی' و 'بن و شاد' هاتیە بکارئینان د مێژوویێ دا، بەلێ سەرپێهاتیا  بکارئینانا پیتێن لاتینی  دکەڤیتە دەمێ شورەشا روناکبیری و دژوارترین دەمێ مێژوویا زمانێ کوردی دا.

دگەل شورەشا ئوکتوبەرێ ١٩١٧ بو کوردێن قەفقاز  ل سوڤیەتێ ل ژێر ئالایێ سوسیالیزمێ دا لاپەرەکێ نوێ هاتە ڤەکرن، ئێکگرتنا سوڤیەتێ، بو کرێکارێن گەلێن ژلایێ روسیایا چارلیست  هاتی بندەست کرن دا  جیهانەکا ئازاد و یەکسانی دروست کر.

ل ڤی دەمی دا بو کوردان ڤەکولینا پیتێن نوێ هاتە کرن،  ئامانجا سەرەکی دروستکرنا پیتێن رێکخستی بوو، ب ڤێ چەندێ دا پەیوەندی و کارلێکرنا گەلێ کورد زورتر بیت و پەیوەندی کرنا گەلێ کورد بو بەرهەمئینانا نڤێسیارا جیهانا سەردەمیانە ئاسانتربیت.

رێڤەبەرێن سوڤیەتێ ب بەرپرسیا ئیسحاق مارگولاڤ و ئێکەم رومان نڤێسەرێ کورد عەرەب شەمو پیتێن نوێ دروست کر،ب بریارا کومارا سوسیالیستا سوڤیەتا ئەرمانیستانێ  پیتێن ل سالا ١٩٢٨ێ هاتی دروستکرن نێزیکترین پیتێن کوردیا لاتینی یە ئەڤرو دهێتە بکارئینان.

ب ڤان پیتان ل سوڤیەتێ دا هزاران کتێب و گوڤار و روژنامە هاتە چاپکرن، ب تایبەتی ل روژناما رێیا تازە ل سالا ١٩٣٠ دەست ب چاپێ کریە تا دەستپێکا سالا ٢٠٠٠ دا ب ڤان پیتان دهاتە نڤێساندن، ئێکەم چاپا ڤێ روژنامێ  دا بابەتێ سەرنڤیسێ دا باسێ پەیوەندیا شورەشا ئوکتوبەرێ و پیتێن نوێ هاتە کرن، بە هەلبژارتنا زمانێ سەرەکی کوردناسێن رەوشەکا ڤەکری هەبوو: شێوازێ کوردی بو گشت کەرستێن بو کوردان دهێتە دروستکرن دا ب زمانێ کرێکارێن کوردێن ل کانیێن کانزایی و کارگەهان کاردکەن بیت.

ل ٢٥ ئادارا سالا ١٩٣٠ ئێکەم چاپا ڤێ روژناما رێیا تازە دا بابەتێ سەرنڤیسێ دا : شورەشا ئوکتوبرێ و پیتێن نوێ یە

سالا ١٩٣٢ دا بیتە خالەکا گرنگ د زمانێ کوردی دا، وەکو نمونێن شورەشێن روناکی درەنگ هاتە کرن ناڤەروکا روناکبیرێن کورد ل وی دەمی ڤەکولینێن زمانی و پیتێن کوردی بین، جەلادەت علی ل وی دەمی دیفکەفتنا ڤەکولینێن زمانێ کوردی ل تورکیا و ئەوروپا دکر، دخواست ڤەکولینێن رێزمانی و پیتێن کوردی ب داوی بینیت، دگەل زمانزانێ فرەنسی روجەر لیسکوت ڤەکولینێن زمانێ کوردی کر. 

بەلێ ئاریشەیا جەلادەت علی نەبوونا ئیمکانا بوو، هزرا د مێشکێ وی دا دروست کری بوو، بەلێ دەربەدەربوو، پشتی ژ ئەلمانیا دەرکەفتی ل ناڤ دلێ سوریا شامێ بوو، دگەل کوردێن شامێ دەست ب بەرهەڤیێن چاپکرنا گوڤارەک زمانێ کوردی دەستپێکر، ئاریشێن نەبوونا ماددی و تەکنیتی دگەل بکارئینانا سێ جورێن پیتێن جیاواز ژلایێ کوردان ل چوار وەلاتان دا مەزنترین ئاستەنگ بوون درێکا جەلادەت علی دا. 

جەلادەت علی د شورەشا روناکبیری دا پیتێن لاتینی فەر دیت و هزردکر دڤیا گشت بەرهەم ب ڤی شێوەی بەردەوام بیت، دووبارە لێکولین ل سەر پیتێن ژلایێ سوڤیەتێ هاتی ئامادەکرن کر و کێماسی دروست کر، نێزیکی بو ١٠ دەنگان پیتێن سەردەمیانە لاتینی نوێ کرن و ل ١٥ گولانێ سالا ١٩٣٢ ئێکەم  گوڤار گشت ب پیتێن لاتینی چاڤ کر.

گوڤارا هەوار ٥٧ ژمارە تا سالا ١٩٤٣ ب زمانێ کوردی و فرەنسی بەردەوام بوو، ٢٣ ژمارێن دەستپێکێ داکو هزرا خو بگەهینیت خوێندکاران ب پیتێن عەرەبی و لاتینی نڤێسین بەلاڤکرن،ب  گوڤارەکێ  ئامانجا     شورەشا گورینا پیتێن زمانێ  کوردی بو لاتینی دا نڤێسەرێن گوڤارێ وەکی عوسمان سەبری، نورەدددین زازا، جەگەرخوین  هەبوون.

 شورەشا بوونا زمانێ کوردی ل داویا چەند سالانە کارڤەدانەك دایە ، بەردەوامی تەپەسەری ل سەر زمانێ کوردی، نمونێن ئینکارێ و بەردەوامی قەدەغەکرنا کوردی بوویە ئەگەرێ کارکەرێن کورد زورتر ب زمانێ خو بێنە گرێدان، زمانێ کوردی بەرهەم ئینا و کوردی گوت و زمانێن جیهانێ وەرگێرا بو زمانێ کوردی. 

ئەڤە ئێکەم پێنگاڤ بوو بو پێشکەفتن و روناکبیری شورەشا هەبوونا زمانێ کوردی، دەمەکێ درێژە جەژنا زمانێ کوردی دێتە پیروزکرن،  تایبەت روناکبیر و ئەنستیتویێن ڤەکولینا زمانێ کوردی دکەن وەکو بالکێش جەژنا زمانێ کوردی روژا ١٥ گولان  ١٩٣٢ هەلبژارت، چونکی د ڤێ روژێ دا بو گەلێ کورد روژەکا گرنگە د رێکا پێشکەفتن و روناکبیری دا و  ئەڤ روژە ب شورەشێ هاتە ناڤکرن.

گوڤارا هەوار

ل ٩٠. سالی دا،  بو روژێن رزگاربوونا کار و بەرهەمی جەژنا زمانێ کوردی پیروز دکەم .

ئەڤ نڤێسینە ژلایێ ئوزکان ئوزتاش ل ١٥ گولانا سالا ٢٠٢٢ ل سایتێ  

Solhaber  هاتیە وەشاندن

وەرگێران : نێچیرڤان ز

نوسەر: نێچیرڤان ز