ساڵانێکی زۆرە لەلایەک بەهۆی ستەمی ڕژێمی ئاخوندی ئێران و لەلایەکی دیکە بەهۆی لاوازی سیاسی و نەبوونی ڕێکخستن و ستراتیجی نەتەوەیی و نیشتیمانی خۆرهەڵاتی کوردستان چوو بووە  خانەی لەبیرچونەوەوە. بەڵام مەرگی ژینا ئەمینی بووە بەبنەمای سەرهەڵدانێکی شۆدار و خۆرهەڵاتیش بووە جێگە سەرنجی دنیا. بەڵام هێشتا پارتەکان ململانێکانیان وەلا نەناوە و نەیانتوانیوە بەرنامەیەکی نەتەوەیی و نیشتیمانی داڕێژن، هێشتا سەرقاڵی ململانێ سیاسی و ئایدۆلۆژییەکانیان. ئێستا شەڕیانە لە سەر دروشم و سیمبولە حیزبییەکان. هەر لە ئێستاوە باس لە ناوچەی کام گروپ و حیزب دەکرێت کە سەرەتایەکە بۆ پێشاندانی خێلەکێتی و فیودالیزمی سیاسی لە بری تێگەیشتن لە خەمی خەڵکی و مافە نەتەوەییەکان.

ڕۆژی هەینی 20/10/2022 پارتی ژیانی ئازادی کوردستان-پژاک ڕاگەیاندراوێکی لە بارەی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکان بە ناوی "رێگەچارەی شۆڕشی نوێی گەلانی ئێران" بڵاوکردەوە و ئاڵای کۆماری کوردستان لە مهاباد وەکو ئاڵایەکی هاوبەش لەگەڵ حیزبە کوردییەکان بۆ خۆرهەڵاتی کوردستان قبووڵ کرد. 

پژاک لە ڕاگەیەندراوێکدا جەختی لەسەر هەڵوێستی خۆی بۆ دیموکراسی، و گەشەپێدانی هاوسەنگ و پێویستی یەکڕیزی و لابردنی جیاکاری کردەوەو ئاڵای کۆماری کوردستانی لە مهابات تا کاتی ئەنجامدانی کۆنگرەیەکی نەتەوەی وەکو ئاڵایەکی هاوبەش لەگەڵ حیزبە کوردییەکان دیاری کرد.

هەروەها داوای کردوە پێشەنگایەتیی ژنان بپارێزرێت، و هێزەکان خۆیان لە چەمکی "نەتەوەپەرستی و ئەتنیکگەرایی" بەدوور بگرن.

هەر لە چوارچێوەی خۆپیشاندانەکاندا، پژاک داوای کردوە کۆمیتە و ئەنجوومەنی رێکخراو بۆ بەرەوپێشبردن و رێکخستنی ناڕەزاییەکان لە خۆرهەڵاتی کوردستان و ئێران  دروست بکرێن.

سەبارەت بە یەکڕیزی لایەنەکانی خۆرهەڵات داوای یەکگرتوویی لە هێز و لایەنەکان کردوە و ڕایگەیاندوە کە دەبێت بە مەبەستی یەکگرتوویی سیمبولە هاوبەشەکان قبووڵ بکرێن.

لە ڕاستیدا ئەمە سیاسەتێکی نەتەوەیی مانادارە، چونکە سەرئەنجامی کۆماری کوردستان و دەستکەوت و سیمبولەکانی، دەستکەوتنی مێژوویی نەتەوەیی کۆی کورد دا لە هەر شوێنێکی دنیا بێت.

لەم بارەیەوە عەلی كەریمی نوسەر و سیاسەتمەداری خۆرهەڵاتی کوردستان لە چاوپێكەوتنێكی دا لەگەڵ ڕۆژنامەی  هاوڵاتی دا وتی: "ئەمە ئاڵایەكی نوێ نییە هەر لەسەردەمی كۆمەڵەی (ژێ كاف)ەوە ئەم ئاڵایە هاتۆتە ناو بزافی كوردییەوە و لەسەر بناغەی ئەو ئاڵایە و لەسەر بنەمای كۆمەڵەی (ژێ كاف) لە 1942ەوە ئەم ئاڵایە لەنەشیاتی كۆمەڵەی (ژێ كاف)دا هەبووەو دواتر لەساڵی 1946 هەموو ئاسمانی موكریان و رۆژهەڵاتی كوردستان لەژێر هەژموون و دروشمی كۆمەڵەی (ژێ كاف)دا بوو، قازی محەمەد هات كۆماری كوردستانی دامەزراند و ئەو دەمە كۆماری كوردستان فیرقەی ئازەربایجانیش لەتەورێز دامەزرابوو پێویستیان بەئاڵایەك هەبوو و كە رۆشنبیرانی كۆمەڵەی (ژێ كاف) بەهی خۆیانیان دەزانی و سودیان لێوەرگرتبوو و چەند گۆڕانكاریەكیان لەناوەڕاستەكەیدا كردو بووە ئاڵای یەكەمین كۆماری كوردستان.

بەڕای من پژاك كارێكی باشی كرد لەبەرئەوەی ئەو هەموو بیانوەی كە دەڵێن: پژاك حزبێكی كوردی نییە و حزبیكی باكوری كوردستانە و لەژێر كۆنترۆڵی (عەبدوڵا ئۆجەلان)دا دروستبووە و هەژموونی پەكەكەی لە سەرە و هاتن وتیان باهیچ نەبێت ئەو ئاڵایە حزبی دیموكرات بەهی خۆی دەزانێت و هی كۆماری كوردستانە كە حزبی دیموكرات پێشەوایەتی دەكرد ئیتر بۆچی دژایەتی دەكەن؟

بەڵام حیزبی دیموکرات  پێیان وایە كە دەبێت ئاڵاكەی هەرێمی كوردستان بەكاربێنین كە باكور بەكاریناهێنێت و رۆژهەڵاتیش دەبێت ئاڵایەكی هەبێت تا ئەو رۆژەی كە ئێمە وەك نەتەوەیەك و خەباتێكی یەكگرتووی نەتەوەیەك بچین بەرەو پیری ئەو خەباتە ئەوكات دەبێت نەتەوەیەكی 40 ملیۆنی دانیشتوانی و دووبارە خۆی نوێ بكاتەوە).

لەلایەکی دیکەوە ڕۆژی 25/10/2022 ئیبراهیم عەلیزادە سکرتێری کۆمەڵە (سازمانی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیسستی ئێران) و سیامەند موعینی هاوسەرۆکی پارتی ژیانی کوردستان (پەژاک) کۆبونەوە بەمەبەستی لێكنزیكبوونەوە و هاوكاری سەربازی و راگەیاندن و لۆجستی. دواتر ڕاگەیەندراوێکی هاوبەشیان بڵاوکردوەوە و کە ناوەڕۆکەکەی بەم شێوەیە بوو: "لە چەند ڕۆژی ڕابوردوودا دوای چەندین جار دانیشتن و گفتوگۆ و لێک تێگەیشتن بە میوانداری کەسایەتییەکی سەربەخۆ کۆبوونەوی دوو سەرکردەی خاوەن هێژموونی ڕۆژهەڵات، کاک ئیبراهیم عەلیزادە سکرتێری کۆمەڵە (سازمانی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیسستی ئێران) و کاک سیامەند موعینی هاوسەرۆکی پارتی ژیانی کوردستان (پەژاک) بەرێوەچوو.

لەم کۆبونەوەیەدا لە ژێر ڕۆشنایی و سەرهەڵدانی خەڵکی خۆرهەڵات و هەموو گەلانی ئێران بەدوای مەرگی بە ئازار و هەژێنەری ژینا ئەمینی  و بەدوایدا سەرهەڵدان لە سەرتاسەری ئێران و کوردستان، هەر دوو لا پێداگریان کرد لە بەگوڕکردن و پشتیوانی هەرچی زۆرتری ئەم شۆڕشە و تێکۆشان بۆ بەردەوامی و بە ئەنجام گەیاندنی هەتا لەناوبردنی حکومەتی دیکتاتۆر و گەل کوژی کۆماری ئیسلامی ئێران.

لە ژێر دروشمی "ژن ژیان ئازادی"، هاوڕا بوون لە پێناو سەرکەوتنی ئەم شۆڕشە و پێشگرتن لە بەلاڕێدا بردنی، دەستی هاوکاری و لێک نزیکبوونەوە بۆ یەکتر درێژ بکەن و لە ئێستا و دواڕۆژی نەمانی دەسەڵاتی ولایەتی فەقییە لە ئێران لە بوارەکانی ڕاگەیاندن، لوجێستێک، پەروەردە و تەنانەت سەربازیی لە یارمەتیدان بە یەکتر کۆتایی نەکەن و کار بکرێت لە خۆرهەڵاتی کوردستان لە ناو حیزب و ڕێکخراو وهەموو کەسایەتییە سەربەخۆکان بەرەیەکی چەپی کوردستانیش پێک بێنن و کار بۆ لەشکری یەکگرتووی سەربازیی لە کۆتایی خۆیدا بکرێت".

ڕۆژی 4/11/2022 جۆ بایدن لەمیانی بانگەشە بۆ هەڵبژاردنی کۆنگرێسی ئەمریکا ڕایگەیاند "نیگەران مەبن بەمزووانە ئێران ئازاد دەکەم، بەمزووانە خۆیان ئازاد دەکەن".

لە بەرامبەر دا ئیبراهیم ڕه‌ئیسى سەرۆک کۆماری ئێران له‌ به‌رده‌م هه‌زاران لایه‌نگرى حكومه‌ته‌كه‌ى له‌ وتارێكی دا ڕایگه‌یاند: "ئه‌مریكا ده‌یه‌وێت ئێران هاوشێوه‌ى ئه‌فغانستان و سوریا و لیبیا و عێراق لێ بكات، ئەمریکا هه‌رگیز ئه‌و خه‌ونه‌یان نایه‌ته‌دى. به‌توندى دژى ئه‌و پلانانه‌ ده‌وه‌ستنه‌وه‌ بۆ تێكدانى سه‌قامگیرى ووڵات له‌لایه‌ن ئه‌مریكا و ئیسرائیل به‌ڕێوه‌ ده‌برێن. ئه‌و ئازادیه‌ى ئه‌وان بانگه‌شه‌ى بۆ ده‌كه‌ن هه‌وڵى تێكدانى ووڵاته‌كه‌مانە. بەرێز بایدن ئێران 43 ساڵە ئازادکراوە، هەمومان عێراق دەبینین کە ئێوە ئازادتان کردووە، ئێمە هەرگیز نابینە ئەو مانگایەی ئێوە بیدۆشن".

هەروەها حوسێن سەلامی فەرماندەی گشتیی سوپای پاسدارانی لە وتارێکی دا لە مەڕاسیمی ڕێپێوانی ڕۆژی 4ی تشرینی1979 کە بۆنەیەکی بەرگریی ئێرانییەکانە لەبەرانبەر ڕژێمی پەهلەوی و ئەمریکا لەو ساڵانە دا، ڕایگەیاند: "ئێران ئەنجامی دەستێوەردان و شەڕەنگێزیی وڵاتان بێ وەڵام ناهێڵێتەوە و وەڵامی جددی و توندی بۆ ئەوان دەبێت. ئێمە لەئێستا دا ناڵێین چۆن و لە چی شوێن و چی کاتێک ئەم هەنگاو و وەڵامانەمان دەبێت، بەڵام ئەمانە بابەت گەلێکن کە لە مێشکی ئێمەدا دەمێنێتەوە و لەدواییدا دوژمنان خۆیان لەو ڕووداوانەی بەسەریان دێنین، تێدەگەن. هەر کەس و وڵاتێک ئارامیی و ئاسودەیی لە وڵاتەکەمان زەوتبکات، بەدڵنیاییەوە ناهێڵین ئاسودە دابنیشێت و وەڵاممان بۆی دەبێت".

دایکانی ئاشتیی شاری سنە، ڕاگەیەندراوێکیان لەبارەی بەردەوامیی شۆڕشی ئازادیی ژن بڵاو کردەوە و دەڵێن: "ئەمجارە جیاوازتر لە جارەکانی پێشوو، دایک و باوک، مامۆستا و خوێندکار، ژن و گەنج، کرێکار و هەموو توێژەکانی کۆمەڵگای ئێران لەسەر شەقام داوای مافەکانی خۆیان دەکەن. ئەم گەلە ڕاپەڕیوە ئارام نابێت هەتا مافەکانی دەستەبەر نەکرێت، کە ئەویش لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێراندا ئاستەمە! ئەم دەوڵەتە لەجیاتی ئەوەی گوێ لە خەڵکی ناڕازیی بگرێت، بە گولـلە سنگیان دەکاتە ئامانج و دەیانکوژێت، بەڵام چیتر کوشتن و سەرکوت ناتوانێت کۆتایی بەم سەرهەڵدانە بهێنێت، گەلی کورد بڕیاریداوە تا کاتی گەیشتن بە ئازادیی، دەست لە بەرخۆدان هەڵنەگرێت. ئەم جارە هەموو دایکان لە ئێران جەرگیان سووتاوە و لە خوێنی ڕۆڵەکانیان خۆش نابن، ئەم جارە گەلانی ئێران یەکگرتوو‌ و پێکەوە تا ڕۆژی سەرکەوتن و گەیشتن بە ئامانجی ڕۆڵەکانیان، بەردەوام دەبن".

ڕێكخراوی مافەكانی مرۆڤی ئێران ئاماری كوژراوەكانی خۆپیشاندانەکانی ئێران و خۆرهەڵاتی كوردستانی بڵاوكردەوە، و بەپێی ئامارەكە لە ماوەی 50 ڕۆژی خۆپیشاندانەكان دا، (304) خۆپیشاندەر لە ئەنجامی توندوتیژی و تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە سەركوتكارەكانی سەر بە دەسەڵات گیانیان لەدەستداوە. لەو ژمارەیەیی گیانیان لەدەستداوە (41) كەسیان تەمەنیان خوار (18) ساڵەوەیەن و هەوەرها (24) كەسیشیان ژن بوون

هەرەوەها كوژراوەكان لە (22) پارێزگای جیاواز تۆمار كراون و زۆرترینی كوژراوانیش خەڵكی پارێزگاكانی (سیستان و بەلوچستان، مازەندەران، تاران، كوردستان و گیلان) بوون.

خۆپیشاندان، مانگرتن، ڕێپێوان، گردبوونەوە و چالاكی جیاجیا لە ئێران و خۆرهەڵاتی كوردستان بەردەوامە. بەشێکی گەورەی دووکاندارەکان دووکانەکانیان داخست و نەچوونە سەر کار. لە چەند شارێكی خۆرهەڵاتی کوردستان: سنە، سەقز، سۆنقۆری کرماشان، قۆڕەش، بانە، مەریوان، لوڕستان، بۆکان، مهاباد... لە سەر ئاستی ئێرانیش لە: خاش، گورگان، ئەهواز، یەزد، شیراز و تاران، تەبرێز، کەرەج گردبوونەوە و ناڕەایەتی دەربڕین بەردەوام بوو، گەنجان لە چەند شارێك ئاگریان لە هێما و پەیكەرەكانی كەسایەتییەكانی سەر بە دەسەڵات بەردا.

لە بەشێكی زۆری زانكۆكانی ئێران و خۆرهەڵاتی كوردستانیش خوێندكاران بەردەوام بوون لە مانگرتن و كۆبوونەوەی ناڕەزایەتی و داوای ئازادكردنی خوێندكارە دەستگیركراوەكانیان دەكرد.

موراد قەرەیلان، فەرماندەی بڕیارگەی ناوەندی پاراستنی گەل-نەپەگە، لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی فورات: "شەهیدبوونی ژینا ئەمینی و دواتر پەرەسەندنەکان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بە دروشمی ژن ژیان ئازادیی، زۆر گرنگ و مێژووییە، ئەمە بەشێوەیەکی ئاشکرا نیشانی دەدات، ئێمە لە قۆناغێکی گرنگداین.

وتیشی: ئەمە قۆناغی مان و نەمانە، دەبێت هەموو شۆڕشگێڕ، وڵاتپارێز، جەوان و ژنی کوردستان و ڕەنجدەر زیاتر تێبکۆشن و ڕۆڵ بگێڕن، ڕۆژی تێکۆشان و بەڕێکخستن بوون و چالاکییە، بانگەوازیی لە هەموو کەس دەکەم، کە زیاتر خۆیان بەڕێکخستن بکەن، زیاتر فیداکاریی بکەن و بڕژێنە گۆڕەپانەکان، بزوتنەوە کۆمەڵایەتییەکان مەزن بکەن و دەستکەوت و بەهانی خۆتان بپارێزن".

عەلی كەریمی نوسەر و سیاسەتمەداری خۆرهەڵاتی کوردستان سەبارەت بە داخوازییەکانی کورد وتی: "ویست و داخوازییەكانی كورد نەتەوەییە و ئەوەی دەڵێت داخوازی كورد نەتەوەیی نییە راست ناكات، راستە ئێمە لەگەڵ هەموو گەلانی ئێران ویست و داخوازی فەرهەنگی و دژی گەندەڵیمان هەیە، بەڵام لەسەرووی ئەوانەوە و بەدرێژایی 100 ساڵی رابردوو كە لەمێژووی مۆدێرنەوە دەوڵەت لەسەر دەستی رەزا شا دروست بووە ئێمە هەر ئەوكات پێشیان لێگرتین كەبەزمانی خۆمان بنووسین و بخوێنین و پێشیان پێگرتین كە جلوبەرگی كوردی لەبەربكەین، ئەم ستەمی نەتەوایەتییە بەدرێژایی مێژوو هەورێكی چڵكن بووە بەسەر گەلی كوردستان دا".

مستەفا هیجری، بەرپرسی ناوەندی بەڕێوەبەریی گشتیی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران، لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ هاوڵاتی دا سەبارەت بە چۆڵکردنی سنورەكانی خۆرهەڵاتی كوردستان وتی: "ئێمە نەك لەترسی هەڕەشەكانی كۆماری ئیسلامی و بۆمباران و تۆپبارانكردنی سنوورەكان، بەڵكو لەبەر رێزدانان بۆ داخوازی حكومەتی هەرێمی كوردستان، ئاڵوگۆڕمان بەشوێنی هێزەكانمان لەسنوور كردووە.

سەبارەت بە خواست و ئامانجی خۆپیشاندەران وتی: "ئامانجی خۆپیشاندانەكان لەسەرتاسەری ئێران بە خۆرهەڵاتیشەوە لابردنی رژێمی كۆماری ئیسلامییە، بەڵام بۆ دوای كۆماری ئیسلامی جیاوازی بۆچوون لەنێو ئۆپۆزسیۆنی ئێرانیدا هەیە، گرووپ و حزبی وا هەیە كە پێی وایە بۆ خۆی بەتەنیا حكومەت دەرووخێنێ و دەبێتە جێگرەوەی كۆماری ئیسلامی، بۆچوونێك هەیە كە لایەنگری لەزیندووكردنەوەی پاشایەتی دەكاو ... ئەو جیاوازیانە ئەڵقەی لاوازی ئۆپۆزسیۆنە كە بەقازانجی كۆماری ئیسلامی تەواو بووە، لەبەرامبەردا ناوەندی هاوكاری حزبەكانی كوردستانی ئێران و بگرە زۆرێك لەحەشیمەتی خۆرهەڵات خوازیاری پێكهاتنی حكومەتێكی دیموكراتیی فیدراڵ و سیكۆلارین كەیاسا سەروەر بێ و كوردو باقی پێكهاتە نەتەوەییەكانی كە لەسەر جوگرافیای دیاریكراوی خۆیان دەژین بەپێی یاسایەكی دیموكراتی ناوچەی خۆیان بەڕێوەبەرن.

بەڵام سەركوتی رژێمی كۆماری ئیسلامی لەخۆپیشاندانەكانی كوردستان زۆر توندوتیژترە لەسەركوتكردن لەناوچە فارسنشینەكان، بەجۆرێك تائێستا ژمارەی شەهیدو بریندار، هەروەها زیندانیە سیاسییەكانی ئەو یەك مانگەی دوایی خۆرهەڵات و باقی ناوچە غەیرە فارسنشینەكان وەك بلوچستان، ناوچەی عەرەب و توركماننشینەكان و ... زۆرترین ژمارە پێكدێنن".

هەروەها سەبارەت بە دروشمی (ژن، ژیان، ئازادی) خۆپیشاندەران وتی: "ژن، ژیان، ئازادی چەمك گەلێكن كە لەمێژ ساڵە لەنێو بزووتنەوەی كوردی خۆرهەڵاتدا باو بووەو تەنانەت لەشیعری هەندێك لەشاعیرەكانیشدا رەنگیداوەتەوە. بۆ وێنە مەرحووم هێمن موكریانی لەشیعرێكیدا دەفەرموێ:

با هەزار زێ و گادەر و لاوێنی رونیشمان هەبێ

تاكوو ژن ئازاد نەبێ سەرچاوەكەی ژین لیخنە

بۆیە دەڵێم لە رابردوودا هەركەس ئەم وشانەی بەكارهێنا بێ، بەڵام كاتێك ژینا ئەمینی، كچە كوردی سەقزی بەدەستی گەشتی ئیرشادی كوماری ئیسلامی لەتاران لە رێكەوتی 25ی خەرمانانی ئەمساڵدا شەهیدكراو تەرمەكەیان ناردەوە بۆ بنەماڵەكەی، ناوەندی هاوكاری حزبەكانی كوردستانی ئێران لە راگەیەندراوێكدا داوای لەخەڵكی خۆرهەڵاتی كوردستان كرد كە رۆژی ٢٨ی خەرمانان بەنیشانەی ناڕەزایەتی دەربڕین بەشەهیدكردنی ژیناو هەموو لاوەكانی دیكە، لەمانگرتنێكی سەرتاسەری بەشدار بن و دوانیوەڕۆكەی هەموو بەیەكگرتوویی بێنە سەرشەقام و دەنگی ناڕەزایەتی خۆیان بەگوێی دنیا بگەیەنن، خەڵكی خۆرهەڵات پێشوازییان لەو داخوازیە كرد، دروشمی ژن ، ژیان ، ئازادی گوترایەوەو رۆژانی دواتر بەپشتیوانی لەخۆرهەڵات شارەكانی دیكەی ئێران رژانە سەر شەقامەكان و ئەو دروشمەیان گوتەوەو ئێستا لەخۆپیشاندنی ئێرانیەكان لەناوخۆ و دەرەوەیش، ئەم دروشمە یەكێك لەدیارترین دروشمەكانە".

لە بەرامبەر هەر لە چاوپێکەوتنێکی ڕۆژنامەی هاوڵاتی دا عەلی کەریمی وتی: "ئەم دروشمە دروشمێكی ئەوەندە جامع و فەلسەفییە كە ٨٥-٩٠ ملیۆن خەڵكی ئێران دەیڵێتەوە و خۆشییەكەی لەوەدایە بەزمانی كوردیش دەیڵێنەوە و هاوكات بەزمانی فارسی و زمانەكانی دیكەش، راستییەك لەوەدایە كەئەم دروشمە ئەوەندە باڵی فەلسەفی و كۆمەڵایەتی بەسەر هەموو جیهاندا كێشاوە كەئێمە ناتوانین ئینكاری بین و بە رای من زۆر گرنگ نییە ئەم دروشمە كێ داینا بەڵام ئەم دروشمە كاتێك گەورە بوو كە لەناو كۆمەڵگەی خەتێك بەناوی خەتی پەكەكە و خەتی ئاپۆچی هاتە بزافی شۆڕشەكەی رۆژئاوا بەتایبەت لە هەموو كۆبوونەوەكانی پەكەكە لەشاخ و شارو ئەورپا ئەو دروشمەمان گوێ‌ لێبووە، لەكاتی خۆیشی كە لەسەر گۆڕی ژینا ئەمینی ئەو دوروشمەی وت كاتێكی دروستبوو، دیاریكردنی زەمان و مەكان شوێنی خۆی ئەو دروشمەی كردە ئەوەی كە لەهەموو شوێنێكدا  هەیە، ئەوەی كاك خالیدی عەزیزی دێت و لەدەنگی ئەمریكا بەشی فارسی دەڵێت ئەوە هی عەبدوڵا ئۆجەلان نیە، ئەمە عەیبەیە دەبێت بڵیی ئەمە شیعارێكی كوردییە، ئۆجەلان سەركردەی بەشێكی زۆری كوردستانە، دروشمی (ژن، ژیان ئازادی)  سیاسییەو دەبێت لە رووی سیاسی و فەلسەفیەوە بیبینین.

پاپا فرانسیس، پاپای ڤاتیکان لە دوای گەشتێکی چەند رۆژەی بۆ وڵاتی بەحرێن لە ناوچەتی کەنداو و لە کاتی گەڕانەوەی بۆ رۆما، پاپای ڤاتیکان لە نێو فڕۆکە تایبەتەکەی وەڵامی پرسیاری رۆژنامەڤانانی دایەوە و سەبارەت بە خۆپێشاندانەکانی خۆرهەڵاتی کوردستان و ئێران گوتی: "خودا ژنی دروستنەکردووە بۆئەوەی پیاو وەک بووکەڵەیەکی یاری پێبکات؛ ژن کەسایەتی تایبەتی خۆی هەیە و پێویست ناکات ژنان وەک پیاوان مامەڵە بکەن؛ ئێمە پێویستمان بەوەیە ژن وەک ژن مامەڵە بکات. هەر کۆمەڵگەیەک ژن لە ژیانی گشتی دوور بخاتەوە و پشتگوێی بخات، کۆمەڵگەیەکی هەژارە. پێویستە یەکسانی لە وەرگرتنی ماف و یەکسانی لە دەرفەتەکانیشدا لەنێوان پیاوان و ژناندا هەبێت".

لە دانیشتی رۆژی یەک شەممە 6/11/2022  پەرلەمانی ئێران (227) پەرلەمانتار لە کۆی (290) پەرلەمانتار لە بەیاننامەیەک دا دەستگیرکراوانی ناڕەزایەتییەکانی ئێرانیان بە ئاژاوگێڕ ناوهێنا و تۆمەتباریان کردن بە "جەنگ لە دژی خودا"، ئەو پەرلەمانتارانە کە زۆرینەیان سەر بە باڵی توندڕەوی محافزکاری کۆماری ئیسلامی ئێرانن داوایان کردوە دەستگیرکراوان بە زوترین کات سزای سێدارەیان بەسەردا جێبەجێ بکرێت.

لە بەیاننامەکەی ئەو پەرلەمانتارانەدا هاتبوو ناڕەزایەتییەکان بە سەرکردایەتیی ئەمریکا لە ئێران رویداوە و دەبێت دادگای ئێران توندترین سزا بۆ ئەو کەسانە ببڕێتەوە کە بەشدارییان لە ناڕەزایەتییەکان کردوە و خەڵکیان هان داوە بۆ خۆپیشاندان.

بە وتەی ئەوان بۆ ئەوەی ئەمریکا تێبگات کۆماری ئیسلامی هیچ پاشەکشێیەکی بۆ ناکات دەبێت دادگا سزای سێدارە بەسەر دەستگیرکراوان دا بسەپێنێت.