Mezinayiya Tpan: Gelo Spartakus kurd b ? NETKURD Aktuelbn: 2010-01-25 12:45:39
Droknas Kamuran Melikendi li ser diyardeyn kurdbna sembola tekoşna xizan bindestan Spartakus dinivisne. Di derheqa jiyan serhildana Spartakus de bi hem zimann chan de gellek roman, pirtukn drok hatin nivsandin, film balet hatin kirin. Ji wan, romana Spartakus a Howart Fast gellek bi bavdeng e. Stanley Kubrick li sala 1960 ji v romana navbir filma Spartakus kir..Aktor serek Kirk Douglas b..
Li sala 2004 Robert Dornhelm dubare li ser hm romana Howard filmek din kir.... Wek aktor serek j Goran Visnjik lst..
Aram Xaaturyan j li sala 1954 an baleta xwe a bi nav Spartakus nivs belavkir..
Ji antkt vir de sedan droknas nivskaran li ser Spartakus nivsin.. Li gor hinek avkanyan nzki 20 nivskarn Antkt bi şiklek an şiklek din qala Spartakus serhildana w kiriye.. Ji wan em dikarin Sallust, Florus Plutarque htd... wek nimne bidin..
Ew kesn droka mirovayety an j li ser koledary nivsin her behsa Spartakus kirin..
Spartakus ev 300 salin wek serok rber serhildana gladyator koleyan li dij Imparatorya Romyan di droka tevgera ep de chek taybet girtib... Hem teorsyenn beşdarn bizava ep serhildann geln bindest ew ji bo xwe wek rber sembol azady dizann/dizanin... Gellek partyn syas Nav Spartakus wek nav hizba xwe(1919 li Almanyay) an rkxistinn ciwanan an j nav rojnamey xwe karann..
Spartakus, ji bo herkes sembola berxwedan serhildan b..
L w dema droknas nivskaran qala Spartakus dikirin hem li ser w yek hemfikirbn ku nijad an j esl Spartakus ne zelal e... Piranya nivskaran ew wek yek ji xelk Trakyay destnşandikirin. Ji bo nimne Appian j Spartakus wek xelk Trakyay dida xuyakirin.. Di gellek belgeyn Romyan de j ew wek Trakyay hatiye tomarkirin...
Trakyaybn tiştek gellek gişt b... Romyan hem koleyn xwe kiribn du beş.... Beş koleyan rojava wek Galyan, beş Rojhilat j wek Trakyayyan tomarkiribn.... Ev Tirkya ro, Asya pik Kurdistan j t de hem wek Trakyay dihat qebulkirin... Ji ber v yek j tesptkirina nijad esl Spartakus gellek asan neb..
Wek t zann ku Serhildana Spartakus li sala 73 pş zayn(P.z) destpkir 71(p.z) j şikestin xwar..
Nivskar Yunan Plutarch di navbera 46-120 zayn de jiyab keleka end pirtkn li ser mijarn crbicr, Pirtkek bi end bergan bi nav Jiyann Parelel j nivsib.. Di v pirtka giranbiha de nijad Spartaks bi avayek zelal vekir hatiye destnşankirin.. Wisa t zann ku w ev pirtk li der dora sala 100 pişt zayn nivsye..Plutarch di v pirtka xwe a byograf de li ser jiyana Crassus j nivisye...
Ev pirtka Plutarch end sed sal pş niha hatiye wergerandin li ser zimann serek n chan...
Wergern pirtka Plutarch n nglz Alman di wergera xwe de nijada Sparkus wek yek Trakyay ji nomadan t didin nşandan... Hinek kes j Spartakus wek yek Trakyay ji hovan t destnşandikin.. Dsan wergereke pirtka Plutarch li ser ziman frens heye ku li naverasta sedsala 19an hatiye kirin Spartakus wek yek Trakyay ji nijada Nimde didin xuyakirin.. Em dizanin, ku Nimd j hinek ji Avrupay bn li Afrkaya Bakur demek desthilat wan heb..
L ev rast ro ji bo me zelal bye ku, piranya wergeran bi armancek nedyar an j xirap ev beş pirtka Plutarch baş wernegerandine li ser ziman xwe..
Ji ber ku Plutarch di pirtka xwe de ne qala barbarab, ne qala koeran ne j qala Nimdan dike...
Plutarch , di berg heftem rpela 213an a pirtka xwe navbir de bi avayek vekr dibje ku Spartakus yek Trakyay ji welat Medan dihat.....
Ez niha bi kurt gotinn Plutarch li ser Spartakus bidim... Plutarch di pirtuka xwe de w dema li ser jyana Crassus radiweste, beşek j li ser şer Spartakus dinivse... Ew li ser v mijar wisa dinivse: Ew tişta ku em bi gişt j re dibjin şer Spartakus, serhildana Gladyatoran talankirina talyay ye.... Sedema destpkirina v yek j ev e: Kesek bi nav lentulus Batiatus li Capoue Gladyatorn ku ji Trakyay Galyay hatibn perwerde xwed dikir. Ev Gladyatorn hatibn hapskirin, ne ku ji ber xirapt kiribn, l ji ber ku bi awayek bdad firotin di arenay de bi zor dij hevdu şerdikirin... 200 Gladyatoran reva xwe ji zndan rkxistin.. Ew hatin xbarkirin... 80 kes pişt şer pevn revyan... Li ser r ek j ji bo xwe peydakirin..
Plutarch nivsa xwe wisa devam dike: Gladyatoran ji bo xwe s serok hilbijartin.. Serok yekem Spartakus b. Ew yek Trakyay ji welat Medan dihat.. Ew xwedan cesaretek mezin, zrektyek bi hz, xwedan nermyek bilind ji arenivsa xwe.. Ew ji esl xwe zdetir yunan b... T gotin ku w dema ew ann Romay ji bo firotin, w di xewna xwe de dt ku marek li ser ry digerya... Hevala w ku ew j hevnijada w b hinek tişt pşde didt maj dikir... ........(Plutarque, Les Vies Parelelles, Tome 7, 213)
Min pişt ku romana Max Gallo a li ser Spartakus pirtka Plutarque xwand, ji bo min dyarb, ku Spartakus ji welat Medan t.. L min esl pirtka Plutarch a bi ziman yunanya kevn peydakir hevaleka min a yunan ew beş ji bo min dubare wergeran... Dyarb ku Spartakus jina w herdu ji MED bn...
Pirsgireka here mezin ew e ku i pyvendyen Med Romyan heb? awa dibe Plutarque 660 pişt rxandina dewlata Medan dsa qala Medan dike.. Pwste droknasn Kurd li ser v mijar rawestin...
Raste Dewleta Med li sala 560n Pş zayn bi rya Kureş ve dikeve destn Farisan.. Kurt kurmanc Kurdan dewleta xwe teslm Farisan kir... Dayika Kureş an j Key Xusrew kea Mr Med b.. W j demeke dr dirj ji bo xwe digot Mir Medan...(Wergera Le Cocq binrin)
Raste Medan dewleta xwe winda kir.. L ew hertim di nav desthilata Farsan de bi hz bn.. Medan desthilat xwe esker, ol rvebirina karbarn dewlet heta radeyek di nav hem desthilatn farisan de parast. W dema Kurd kurdistan di navbera hzn Yunan Farisan de meydana şer bn... Heta radeyek Kurdan serxwebna xwe wek Mrektya diparast.... Bi taybet j li devern ku diketin li ser snorn herdu hzan... Ev yeka han di dema Romyan Osmanyan de j her berdewam b.. Di dema Ksenefon skender de j ev yeka han heb.... Ji bo v yek j gellek belge hene ... Nzam Gencew j di skendernameya xwe de dibje: Di dema skender de Azerbeycan Ermenistan ji aly Kurdek nijad Med dihat rvebirin..... Em dizanin ku demeke dr dirj ji bo axa Medan digotin welat Medan... Di dema Sasanyan de j di nav desthilat de kargeryek Medan a berav heb... Yek ji 7 eşrn Dewleta Med sazkiribn Mag bn(hinek j ji wan re dibjin Mag, Maguş, Mecus an j Magyan)... V grub hem di dema Medan de, hem di dema farsan de hem j qebulkirina ola Zerdeşt ji aly Sasanyan ve dewrek serek listib... Car bar hinek Şahn Farisan bi eşkere digotin ew bne dl Magyn Medan.. Magyan hem xewn ravedikirin, hem j shr cadt j dikirin hem j strnasbn(Rehim Sabr, Diroka Medan, r.14)... Magiyan zanayn ol j bn ... Ji ber v yek j desthilatek wan syas giraniyek wan ya abor j heb. Em dizanin ku Medya pik demeke dr dirj ji alyn Mrn Medan ve dihat rvebirin... Li sala 36 pş zayn Mr Med bi hevpeymantya fermandar Romyan Antonios serxwebna xwe rageyand. L 30 P.z ji aly Parteyan ve Med Pik hate dagirkirin.. Mr Med rev cem mparator Rom Augustis.. W j ew kir fermandar Erzincan Melety.. Aryobar, Newy Mr Med j ji aly Romyan ve wek paşay Ermenstan tte destnşan kirin(2-4 zayn)(Aram Davud, Droka Kilseyn Kurd li Serdema Sasanyan, r.16)...
W dema mirov dibne ku w dem Kurd hem peywendyn wan ligel Romyan heb, hem j li dij wan j şer dabn.. Beşek Kurdan ligel Farisan b, beşektir ligel Romyan b... Di van şer pevnan de Spartakus t girtin wek kole t firotin..
W dema Plutarque qala jina Spartakus dike dibje ew j ji welat Medan t xewna dixwine tiştan pşde dibne... Dibe ku jina Spartakus j ji Magyan t... Magyan xewn ravedikirin, shr cadt dikirin... Aram Davud di pirtka xwe a navbir de li gor avkanyn ol ncil li ser ew 12 Magyn ku pişt ji daykbna sa li dema Desthilat Romyan bn Qudis dike navn wan 12 kesan belavkiriye... Hem j nav Kurdan e... Ew j dibje hem Kurd in.... Dibe ku Spartakus Mrek Kurdan b... Jina w j Magyan b.. W dem desthilatek mezin Magyan heb.
Em dizanin gellek peywend di navbera Kurdan Romyan de hebn... Heke ro henek hevok hj j di nav Kurdan de belavin Kurd hj j kartnin... Ev hevok ji droka tal ya ligel Romyan t.. Wek nimne Roma Reş xayne, Bext Rom tune
Romyan şikestin xwarin n... Tirk hatin dewsa wan girt... V car j Kurdan ev hevokana dij Tirkan karann.
Ji ber ku herdu j dagirkerbn herdu j, hzn lşker ve dihatin.
Pwste v der de v yek j bjim, Crassus ew ku Serhildana Spartakus şikand, li Kurdistana Bakur di şer li gel Parteyan de hate kuştin.. Spartakus dixwast hertim vegere ji bo welat xwe... Hem droknivs qala v yek dikin.. Crassus r neda... Ew li Romay hate kuştin... Crassus j li Kurdistan hate kuştin.