دەمیرتاش: پرسى سەرۆکایەتى هەرێم خەریکە دەبێتە قەیرانێکى قوڵ

هاوسەرۆکى پارتى گەلانى دیموکراتى هەدەپە بۆ دیدارى دیبلۆماسى لە چەندین ولاتى ئەوروپا بوو. لە بروکسلى پایتەختى بەلجیکا لەسەر زۆر پرسى گرنگ، دۆخى شەڕ و ئالۆزى لە تورکیا و باکورى کوردستان، خۆبەرێوەبەرى دیموکراتى، سیاسەتى ئاکەپە لە ئاستى نێونەتەوەیى دا، پرۆسەى ئاشتى و پێشبینیان بۆ هەڵبژاردنى پێشوەخت تایبەت بۆ رۆژنیوز، وەڵامى پرسیارى ڕۆژنامەوان نەجیبە قەرەداغى دایەوە.

هاوسەرۆکى هەدەپە سەلاحەدین دەمیرتاش: حکومەتى  ئاکەپە بەر لە هەڵبژاردن بڕیارى شەڕى دا بوو و ئەمرۆش ئەوشەڕە دەبینرێ کە هەر رۆژ زیاتر و زیاتر پەرە دەسەنێ، هیچ ئیشارەتێکى بچوکیش نیە کە نیشانى بدا ئەو شەڕە کەم دەبێتەوە، یان دەست بە دانوسان دەکرێتەوە. هەر ڕۆژ تیپەڕ دەبێ مخابن، گوشار و زۆردارى لەسەر گەلى کورد بەردەوامە و لەزیادبوندایە. ئەوە بڕیارێکى هاوبەشى ئەردۆغان، حکومەتى ئاکەپە و هەموو دەزگاکانى دەوڵەتە، بڕیارێکى فەرمى بۆ سەرکوت کردنى کورد و کەم کردنەوەى دەستکەوتەکانى و بۆ پاکتاو کردنى ئیرادەى سیاسى گەلى کورد لە تورکیا و بەتایبەتیش لە رۆژئاواى کوردستانە. گەلى کورد ئێستا لە ڕۆژانێکى ئاوا سەخت دا و لە ژێر سیاسەتى شەرخوازانەدایە چونکە لە ئاست بەرخۆدانى گەلى کورد بێ چارە ماون. 

- بەڵێ سەرمان سوڕنەما کە دەستیان بەم شەڕە کرد، هەر لە دەستپێکردنى هێرشەکانى سەر ناوچەى دیائەدینى سەربە شارى ئاگرى، تەقینەوە لە کۆبونەوە جەماوەریەکەى ئامەد و لە ١٧٠ جێگە هێرشى سەر پارتەکەمان بەر لە هەڵبژاردن، واتاى ئەوە بوو کە بە کردەیى دەست بەو هێڕشانە کرا. ئەوەش شتێکى چاوەڕوانکراو بوو لاى ئێمە.

-بێ گومان قورسایى بڕیارى ئەردٶغان لەسەر ئەو بڕیارى شەڕە هەیە، بەلام ئاکەپە و دەولەت بە گشتى ئەو نەخشەى شەڕە بەڕێوەدەبەن.

- ئێمە لە هەڵبژاردن دا زیاتر لە ٦ ملیۆن دەنگمان هێنا زیاتر لە پێنج ملیۆنى دەنگى کوردان بوو و ئەوەى دیکە غەیرە کورد و بەشەکانى ترى کۆمەلگەى تورکیا بوو، بێ گومان هەم تورک، هەم عەرەب، ئەرمەنى و ئەتنیک و بەشەکانى تریش هەبوون، ئەو دەنگەى لە رۆژئاواى تورکیاوە وەرمان گرت بۆ یەکەم جارە کە بەو ڕێژە بەرزە بێت، پێشتر جگە لە کورد دەنگمان نەدەهێنایەوە بەو پێیە لە سەدا ١١ ى  دەنگەکانمان کورد بوون و لەسەدا ٢ ى زیاتر دەنگى ئەتنیک و بەشەکانى ترى کۆمەڵگەن بوون، لەو ڕۆژەوە تا ئەمرۆ دەنگ و، خەباتى پارتەکەمان لە پێناو ئاشتى دا لە نێو هەم کورد و هەم غەیرە کورد دا لەبەرزبونەوەى بەردەوامدایە.

- ئەگەر دەوڵەت بیویستایە دەیتوانى بە هاوکارى دەزگاى ئیستخبارات ڕێ بە تەقینەوەى پرسوس بگرێ، بەپێى پێشبینى ئێمە گروپێک لە نێو دەوڵەتەوە، بەوەى زانیبوو بەلام ڕێیان پێ نەگرت و بونە هۆکارى ڕێکردنەوە لە زەمینەى ئەو کۆمەڵکوژیە. بەڵام ئەو کۆمەڵکوژیەک نەبوو کە ئاکەپە بخاتە نێو تەنگاوییەوە بە پێچەوانەوە کۆمەلکوژیەک بوو کە خۆى وا نیشان بدات کە قوربانى دەستى داعشە و هەروەها بەو ڕێیە پەیام و دەرسێکیى گەورەش بە کورد و ئەو گەنجە سۆسیالیستانە  و ئەو کەسانەى کە پاڵپشتى کوردن بدات، ئامانجیان چاوترساندن بوو، بۆئەوەش پێمان وایە کە هێرشەکە لە دەرەوەى دەوڵەت نەکراوە. بە دڵنیایەوە لە نێو دەوڵەتدا بەشێکن هەن لەگەڵ ئاشتى نین بەڵام ئەگەر ئاکەپە ئاشتى بیویستانە وێراى بوونى هێزى چەپەڵى دژ بە ئاشتى لە نێو دەوڵەت دا، دەکرا پێداگرى لەسەر ئاشتى بکات، ئاکەپە خۆى ئاشتى ناوێ.

- لەم ساتە بە دواوە ئیتر ئەگەرى داخستنى پارتەکەمان نیە. لەبەرئەوەى بەپێى یاساى پارتە سیاسیەکان هەدەپە بچوکترین شتى نەکردووە کە ببێتە پاساوى داخستن، خۆبە خۆ نوێین ئێمە دوو ساڵە دامەزراوین لە دواى حەوتى حوزەیرانەوە سێیەمین پارتى تورکیاین، بەقەت مەهەپە پەرلەمانتارمان لە پەرلەمان دا هەیە، دواى حەوتى حوزەیران هیچ چالاکى و لێدوانێک نیە کە ببێتە هۆکارى داخستنى، بەڵام بۆ دژ وەستانەوە لە بەرامبەر چالاکیەکانى پەکەکە، گوشار بۆ سەر هەدەپە دێنن ئەوەش بۆ ترساندنى جەماوەر و دەنگدەرانمان دەکەن لەوەش دا بە دەستەواژەى " داخستنى پارتەکەمان " فشارمان بۆ بێنن. بێ گومان تا ئێستا دەوڵەت حەوت پارتى سیاسى داخستون، ناڵێم دایناخەن بەڵام ئیتر هەدەپە نەک تەنیا پارتێکى کورد بەڵکو بۆتە پارتێک لە ئاستى دونیادا دەناسرێ، بۆ ئەوەش پێم وانیە کە پارتەکەمان داخرێ یان بیر لە داخستنى بکرێتەوە.

- توند بوونەوەى ئەو دۆخەکە چى کاریگەریەکى لەسەر پرۆسەى ئاشتى کرد، بۆ دیدارەکان لەگەل بەرێز ئۆجالان وەستێندران، خۆشتان دیارە ئەندامى شاندى ئیمرالین دەزانن کە ئایا بەرێز  ئۆجالان چۆن بیر لەم دۆخە دەکاتەوە؟

- دوایین جار لە چوارى نیساندا لەگەڵ شاندەکەمان دیدارى ئەنجام دا و لە چوارى نیسانەوە هیچ زانیاریەکمان لەسەرى نیە، نە لەگەڵ پارێزەرەکەى، نە کەسوکارى و نە شاندەکەمان دیدارى ئەنجام نەداوە. لە ٢٨ شوبات دا لە کۆشکى دۆڵمەباخچەى ئەستەمبوڵ دواى ڕاگەیاندنى بەیاننامەى رێکەوتنى هەدەپە و ئاکەپە بە دواوە، ئیتر ئەردۆغان دانى نەنا بەو ڕێکەوتنە و مێزى دانوسانى قڵپ کردەوە و ڕایگەیاند کە ئیتر دیدار لەگەڵ بەرێز ئۆجالان ناکرێ، دانوسان و دیالۆگى لەگەل ناکرێ و دەستیان کرد بە گۆشەگیر کردنى، رێى پەیوەندیان بە جیهانى دەرەوە لێ بڕى و رێیان لەوە گرت لەسەر ڕوداوە سیاسیەکانى دەرەوە دیدى خۆى دەرببڕێ، ئێمە نازانین ئێستا بەرێز ئۆجالان دەرهەقى قۆناغى هەنوکەیى بۆچونى چیە زەحمەتە بزانین، هەڵەیە ئەگەر لە جیێ ئەو شرۆڤە بکەین، بەڵام ئێمە باسى رێبەرێکى شۆرشگێڕ دەکەین کە هەموو ژیانى بۆ  بەرخۆدان تەرخان کردووە، بەڵێ ئێمە باس لە ڕێبەرى گەلێک دەکەین و  ئەمرۆ گەلى کورد ئەو بەرخۆدانەى لە دژى زوڵم و زۆردارى و پێداگرى لەسەر سیاسەتى چارەسەرى و سیاسەتى دیموکراتیانە و دانوسان، خۆى لە خۆى دا ئەو هێڵى بیر کردنەوەیەیە کە بەریز ئۆجالان پەیڕەوى لێدەکات.

- جەهەپە بە بەراورد لەگەڵ قۆناغى رابردوو، پارتێکە کە گٶڕانکارى لە هەڵویستى دا ئەرێنیە، لە ساڵانى ٩٠ کان تا ٢٠٠٠ جەهەپە پارتێک بوو کە لەگەل شەڕى بەرێوەبراوى دەوڵەت بوو لە کوردستان، لانى کەم ئێستا لە بەرامبەر ئەو شەڕەى کە ئاکەپە بەرێوەدەبات بێ قەید و مەرج پشتگیرى لێ ناکات و لێپرسینەوە لەو شەڕە دەکات، لاوازیش بێ بۆ کۆتایى هێنانى شەڕ دەنگى بەرز دەکاتەوە و ئاماژەکانیان لە پەرلەمان دا ئەرێنى یە و بۆچونى خۆیان دەردەبڕن لەوەى بە چەک و شەڕ چارەسەر نابێ، بەڵام زۆر لاوازن، بێ گومان ئیرادەیەکى بەهێز نیە و  خاوەن پرۆژەى چارەسەرى نین، ئەوەش مەیدانێکى فراوانى بۆ ئاکەپە کردۆتەوە، بەڵام وێڕاى ئەوەش پێشکەوتنەکان لە بەرەى جەهەپەوە ئەرینێ دەبینین بێ گومان نە تەنیا جەهەپە بەڵکو لە قۆناغى ئایندەدا هێزە دیموکراتیەکانى  دەرەوەى پەرلەمانیش ئەوانەى لەگەڵ ئاشتین وەک بەرەیەکى ئاشتى و چارەسەرى دەبێ دەستوەردەنە پرۆسەکە و لە دژى ئەو بەرەى شەڕەى کە ئاکەپە و مەهەپە پێکیان هێناوە، پێکەوە بجوڵێنەوە. لە هەندێ جێگە جەهەپە لەگەڵ بەرەى ئاشتى دایە و لەهەندێ لە مەیدانەکان لەگەڵ پارتەکەمان خۆپیشاندانى ئاشتیمان پێکەوە ئەنجام دا، ئەوە بۆ یەکەمین جارە پێک دێت. داخۆ ئەوە گەشە دەکات و فراوان دەبێ؟ نازانین، بەڵام ئێمە هیوادارین و داواشمان ئەوەیە لایەنگرى بەرەیەکى دیموکراتین کە جەهەپەشى تێدابێ بۆ ئەوەش دیدارەکانمان درێژە پێدەدەین.

- پێشبینى بەهێزمان ئەوە بوو کە ئەگەرى ئەنجامدانەوەى هەڵبژاردنى پێشوەخت هەیە، بۆ ئەوەش دامەزراندنى حکومەتى هاوپەیمانى لەگەڵ ئاکەپە لە ڕووى دەنگدەرەوە ئێمەى دەخستە نێو دۆخێکى زەحمەتەوە، چونکە پێشبینى ئەوەمان دەکرد کە تەیب ئەردۆغان ئەنجامەکانى هەڵبژاردنى حەوتى حوزەیران قەبوڵ ناکات.  کاتێ سیاسەتمان داڕشت بیرمان لەسەر ئەگەرەکانى ئایندەى نزیک کردەوە، ئاکەپە خۆ بە خۆ لەگەڵ ئێمە هاوپەیمانى سازنەدەکرد، چونکە وەها مامەڵەى لە ئێمە دەکرد کە ئێمە پارتێکین ئەومان لە دەسەڵات خستووە و کارى لەسەر لەناوبردنى ئێمە دەکرد، ئێمە دڵنیابووین لەوەى کە ئاکەپە لەگەڵ ئێمە دەسەلاتێکى دیموکراتى بونیادنانێ، سێیەمیش ئاکەپە بەرنامەیەکى دیموکراتیانەى نیە،لە دۆخێکدا کە مێزى دانوسانى سەروژێر کردووە، سیاسەتى شەڕ زەق دەکاتەوە، بۆ ئەوەش مەحاڵ بوو لەگەل ئاکەپەیەکى گۆڕانکارى ڕیشەیى نەکات بکەوینە هاوپەیمانیەوە، پرەنسیپەکانمان لەگەل یەک نایەتەوە. زۆر ڕوون رامانگەیاند کە لەگەل ئاکەپە ناچینە حکومەتى هاوپەیمانەوە و هەڵەش نەبوین و کەس ئامادە نەبوو لەگەڵى هاوپەیمانى بکات، ئەگەر ئێمە قەبوڵمان بکردایە وەک جەهەپە هەڵدەخەڵەتاین و لە ئاست دەنگدەرانمان دا سەنگمان نەدەما. هەر بۆ ئەوەش بەر لە هەلبژاردن و دواى ئەوەش لەسەر ئەو بابەتە هەڵوێستى ڕوونمان نیشاندا. بێ گومان زەحمەتە پێشبینى بکەین کە هەلومەرج لە دواى ١ تشرینى دووەم-نۆڤەمبەر چٶن دەبێ، قسە لەسەر ئەگەرەکانیش ڕاست نیە، بە پێى ئەو ئەنجامەى لە هەڵبژاردنى ١ نۆڤەمبەر بێتە ئاراوە، بژارەکانى هاوپەیمانیەک هەڵدەسەنگینرێ، بەپێى ئەو بژارانەش ئێمە سەرلەنوێ دەکرێ بڕیار بدەینەوە.

لەو باوەڕەدام کە دەنگەکانى هەدەپە لە هەلبژاردنى پێشوەخت هەندێکى تریش بەرز بێتەوە، پێشکەوتنەکان نیشانى دەدەن، لەبەرئەوەى کە ئاکەپە بەو شەڕەى هەڵیگیرساندووە لە نێو ڕاى گشتى دا ڕیسوا بووە، کەسوکارى سەربازان لە بەرامبەر ئاکەپە یاخى دەبن و پێیان وایە ڕۆڵەکانیان لە پێناوى مەرامى کورسى ئەردۆغان دا دەکوژرێن، بۆ ئەوەش زۆر کەس ناڕەزایى نیشان دەدات و دەنگیان بەرز دەکەنەوە. ئەو سیاسەتى شەڕە زیانێکى زۆرى بە ئاکەپە گەیاندووە. ئاکەپە بەو شەڕەى هەلیگیرساند ویستى گوشار بۆ هەدەپە بێنێ، بەڵام خۆى کەوتۆتە تەنگاسیەوە، ڕیسوا بووە و حسابى ئاکەپە لەگەڵ مەیدانەکە نەهاتەوە. لەبەئەوەى هەدەپە پێداگرى لەسەر ئاشتى و چارەسەرى و سیاسەتێکى سەقامگیر دەکات، دەنگەکانى بەرز دەبێتەوە. بەڵام بە دلنیایەوە ئاکەپە بە تەنیا ناتوانێ حکومەت پێک بینێ و بژارى هاوپەیمانى زیاترە. 

- ئاکەپە تا هەڵبژاردن درێژە بەم سیاسەتەى دەدات و دەستبەردارى نابێ، ئەگەر لە دواى هەڵبژاردن ڕیژەى دەنگەکانمان بەرز بێتەوە و ئاکەپەش نەتوانێ بە تەنیا حکومەت دامەزرینێ، ئەوە هەلومەرجى درێژەدان بە شەڕ نامێنێ لە لایەن ئاکەپەوە، ناچار دەبن کە جارێکى تر بگەڕێنەوە سەر مێزى دانوسان بەڵام ئەگەر هەدەپە دەنگەکانى کەم بێتەوە یان بخرێتە ژێر بەربەستى هەڵبژاردنەوە ئەوە ئاکەپە زیاتر پەرە بە سیاسەتى شەڕخوازانەى دەدات و پێداگرى لەسەر دەکات.  زەحمەت دەبێ لە هەلومەرجێکى وەک ئێستا هەڵبژاردن بکرێ، دەبینن کە ئالۆزى، شەڕ و نائارامى زیاتر دەبێ، هەر ڕۆژ شەڕ زیاتر بڵاو و قوڵ دەبێتەوە، بەوەش هەلومەرجى ئەنجامدانى هەڵبژاردن یان بەرێوەبردنى هەڵمەتى هەڵبژاردن نامێنێ، هێشتا دوو مانگ ماوە، ئێمە بێ گومان هەڵوێستمان ئەوە نیە کە بڵێین با هەڵبژاردن نەبێ بەڵام دۆخەکە هەروا بچێ ئەوە زەحمەتە.

- ئێستا جگە لە سعودیە و قەتەر هیچ وڵاتێکى ترى جیهان پشتگیرى لە ئاکەپە ناکات، سعودیە و قەتەر لەبەرئەوەى کە سیاسەتێکى هاوبەشیان هەیە لەسەر سوریا لە مەسەلەى داعش، ئەلقاعیدە و بەرەى نوسرا دا پشتى یەک دەگرن، بەدەر لەوە بەڕاستیش لە ئاستى نێونەتەوەیى دا سیاسەتى ئاکەپە ڕیسوا بووە، لە ئەوروپا تا ئەمەریکا، لە ئیران تا ڕوسیا تەنانەت  چین لە هەموو جێیەک ڕەخنەى جدى هەیە لە ئاکەپە و هەر دەچێ گۆشەگیر دەبێ ئەو سیاسەتە قرێژە، تورکیا کۆمەڵگەشى خستۆتە دۆخێکى زەحمەتەوە، بەڵام ئاماژەیەک نابینین کە پاشەکشە هەبێ لەو سیاسەتى نێونەتەوەییە، هەرچەندە لە هاوپەیمانى دژ بە داعشیش چالاک بکرێ ناتوانێ خۆى لە نێو راى گشتى دا پێ پاک بکاتەوە و هەر کەس بە چاوى گومانەوە لە ئاکەپە دەڕوانێ و وەک حکومەت و پارتێکى پاڵپشتى داعش لێى دەڕوانرێ، بەشدارى لەو هاوپەیمانە نابێتە مایەى ئەوەى کە سەنگى ئاکەپە بەرز بکاتەوە. دەستپێکردنەوەى شەڕ و نائارامى لە ناوخۆدا، ئارامى ڕۆژهەڵاتى ناوین مەترسیەوە و هەرکەس لەوە بێزارە، خۆ بەخۆ سوریا وەرچەرخاوەتە گێژاوێکى گەورە و دەستپێکردنى شەڕ لە تورکیاش کارەکەى داعش ئاسان دەکات، ئەوەش کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى ناڕەحەت و بێزار دەکات، چونکە ئەوان دەڵێن دەبێ هاوپەیمانێتیەکان لە دژى داعش بێ  و ئەو دۆخەى ئێستاى تورکیاش هەناسە دێنێتەوە بە بەر داعش و ناراستەخۆ دەبێتە پاڵپشتى بۆى و ئەوەش سیاسەتى زیاتر پەراوێزبونى ئاکەپەیە. 

- بێ گومان ئێمە ماوەیەکى درێژە کە بۆ بەستنى کۆنگرەى نەتەوەى کورد تێکۆشاوین و هەوڵ دەدەین، جگە لە ئێمە پارتى تریش هەولێکى زۆریان داوە بەلام تا ئێستا کۆنەبوینەتەوە و نەهاتونەتە لاى یەک، کاتێ کۆنگرەى نەتەوەى کورد نابەسترێ، دۆخى وەها دەکرێ ببیتە مایەى قەیران و ئالۆزى گەورە، لە ڕۆژهەلاتى ناوین سەرلەنوێ چارەنوسى گەلى کورد دادەدرژێتەوە بەڵام مەخابن لە هەرێمى کوردستانى فیدرال، مەسەلەى سەرۆکایەتى وەک کێشەیەکى ناوخۆییى خەریکە دەبێتە قەیرانێکى قوڵ، بێ گومان ئێمە غەمگین دەکات، بەڵام ئەوەى پێویستە بگوترێ هیوا و داخوازیمانە لەماوەیەکى کورت دا گەل و هێزە سیاسیەکانیان بێنە لاى یەک و لەسەر بنەماى بەرژوەندیەکانى خەڵک و بە پرەنسیپى دیموکراسى و بۆ بەرژوەندى کوردستان سیاسەتێکى هاوبەشى چارەسەرئامێز دارێژن. بێ گومان ئەوە شتێک نیە کە ئێمە بڕیارى لەسەر بدەین کە کامە پارتى سیاسى لەسەر سەرۆکایەتى چۆن مامەلە بکەن، ڕێز لە ئیرادەى سیاسیان دەگرین و بڕیارى دوایى گەل و پارتە سیاسیەکانى باشور خۆیان دەیدەن، بەلام دەبێ پارتە سیاسیەکان لەو مەسەلەدایە پێکەوە بجولێنەوە بە تایبەتى لە کاتێک دا کە لە بەشەکانى تر تێکۆشان هەیە، دۆخى ئالۆزى باشور غەمگینمان دەکات و دەستى گەل و پارتە سیاسیەکان لاواز دەکات و چاوەروانیمان ئەوەیە لە ماوەیەکى کورت دا لە چوارچێوە و پرەنسیپى دیموکراسى دا ئەو پرسە چارەسەر بکرێ و ئەنجامەکەى هەرچیەک بێ دەبێ بەیەکەوە و یەکگرتووانە مامەڵە لەگەل یەک بکەن.

ئێمە لە پرۆگرامى پارتەکەمان دا مادەیەکمان لەسەر داننان بە خۆبەرێوەبەرى دیموکراتى بۆ گەلى کورد دا هەیە. لە پرۆگرامى هەدەپە دا ئەوەمان چەسپاندووە کە تورکیا دەکرێ دان بە سیستەمى خۆبەرێوەبەرى دا بنرێ. نەک تەنیا بۆ گەلى کورد بەڵکو هەندێ هەرێمى تورکیا داکۆکى لە مۆدێلى خۆبەرێوەبەرى دەکەین بۆ ئەوەش داواى خۆبەرێوەبەرى داوایەکى فەرمى پارتەکەمانە، بۆ ئەوەش بونیادنانى خۆبەرێوەبەرى لە هەریمەکان دا، بەهێز کردنى بەرێوەبەرى خۆجێیى، لە ڕووى ئابوریەوە چارەسەر کردنى بێ کارى و پەرەدان بە ئابورى، گەشەسەندنى کۆمەلایەتى و پەرەپێدانیان لەڕووى سیاسیەوە و لەگەڵ پەرەدان بەم بوارانە دەکرێ و بە گواستنەوەى دەستڕۆیى بۆ بەرێوەبەریە خۆجێیەکان لە سەر بنەماى نەناسینى حکومەتى ناوەندى و دەسترۆیى و ئەرکى بەرێوبەرى لە ئەنجومەنە خۆجێیانەوە وەرگرن، بە ڕاى پارتەکەمان چالاکى و هەلمەت لەو پێناودا تا دوا ڕادە مافێکى ڕەوایە و بە واتایە، لەوانەیە لە قۆناغى یەکەم دا یەکسەر جێبەجێ نەبێ بەلام لە ڕووى مێژوویەوە و پێداگرى گەلى کورد لەو داواییان زۆرگرنگە. لە هەندێ جێگە و لە ناو شارەکان دەولەت زۆر هەلوێستى توند نیشان دەدات و زێدەڕۆییانە هێز بەکاردێنێ، هەر لە کوشتنەوە بگرە تا گرتنى هاوسەرۆکان، لە بۆمباباران کردنى گەڕەکەکانى شار تا دەگاتە ڕووخاندنى ماڵەکان بە رۆکێت، قەدەغەى هاتنە دەرەوە و بە راگەیاندنى بارى نائاسایى دەیەوێ ڕێ و شوێنى گوشار هێنان بۆ گەل ببنە ڕێگر، بەڵام ئەو مافە سیاسیەى گەل لە ئاستى جیهان دا گونجاو دەبینرێ، بۆ ئەوەش ناتوانن ببنە تەگەرە لە بەردەم گەیشتن بەو مافانە، لەوانەیە لەم دۆخەى ئێستا و بەشێوەیە خۆبەرێوەبەرى پراکتیزە نەکرێ بەلام لەبوارى ڕوون بونەوەى داواى سیاسى و پێداگرى لەسەر ئەو داوایە وەک هەدەپە بە ڕێزەوە بەرەو پیرى دەچین و پشتگیرى لێدەکەین.

سەیرکە لە سەردەمى سەلجوقى و عوسمانیەکانیشدا  جۆرێک لە بەڕێوەبەرى خۆجێى هەبووە، هەرێمەکان بێ ئەوەى کە لە ناوەند دابڕێن بە حقوقى ناوخۆیى خۆى لە نێو پێگەیەکى سیاسیەوە بەرێوەبراوە واتە بەگە کوردەکان باجیان دەدا بە ناوەند و لە کاتى شەڕدا سەربازیان دەنارد، بە دەر لەوە لەگەڵ ناوەند پەیوەندیان نەبووە، واتە دەسترۆیى بە تەواوى لە دەستى بەگە کوردەکان دا بووە. لەو هەرێمانە چ جۆرە کاروبارێک دەکرێ یان چ جۆرە باج و خەراجێک کۆدەکرێتەوە و سیستەمى ئابورى چۆن کار دەکات یان ژێرخانى کۆمەلایەتى و تەنانەت لە بەشێکى زۆرى لایەنى یاساییەوە کە زۆر جار هەرێمەکان زیاتر خاوەن دەسترۆیى بوون، هەلبەتە ئەمەیە ئێستا دەبێ زیندوو بکرێتەوە و کارى پێ بکرێ، لە سەدەى ٢٠ مین لە دواى شەڕى یەکەمى جیهانیەوە لە دامەزراندنى کۆمارەوە،کورد و کوردستان نکوڵى لێکرا و بوونى ڕەتکرایەوە، ئێمە دەلێن دەبێ پاشگەز ببنەوە لەو هەڵە مێژووییە و وەک مەرجى مانەوە لەگەل ناوەند دەبێ دەستڕۆیى بە هەرێمەکان بدرێ، کاتێ داکۆکى لەوە دەکەین مەبەستمان تەنیا ئەو شارەوانیانە نیە کە لە دەستى کورددایە، ئێمە دەلێین با دەسترۆیى بدرێ بە هەموو ئەو شارەوانیانەى کە لە ڕۆژئاواى تورکیاش. بۆ نمونە با هەندێ بڕیارى تایبەت هەیە بە ئابورى با خۆیان بیدەن و دەکرێ هەندێ باج خۆیان کۆیبکەنەوە و با هەندێ بڕیارى تایبەت بە ژیانى کۆمەڵایەتى دەسترۆیى بڕیاریدانیان هەبێ، لە ژینگە، وەرزش، تەندروستى، پەروەردە و کەلتور دەسترۆییان هەبێ. هەم لەلایەک دەبێ زیندووەکردنەوەى پێگەى مێژووییەکەى بەرێوەبەرایەتى خۆجێى و هەم ئەو مۆدێلەى کە لە زۆر وڵاتى جیهان دا تاقى کراوەتەوە لە تورکیاش کارى پێ دەکرێ. تورکیا وڵاتێکى گەورەیە و لە ڕووى دانیشتوانەوە زۆرە و لە ڕووى فرەییەوە دەڵەمەندە بە کەلتور و ئاینى جیاواز، وڵاتێکى وەها ناکرێ لە لایەن کەسێکەوە بەرێوەببرێ تەنانەت مەحاڵە لە ناوەندێکەوە یان حکومەتێکەوە بەرێوەببرێ و پێچەوانەى دیموکراسیە. ئەو قایمقام و پارێزگار و پۆلیس و دەزگایانەى کە لە ناوەندوە دەنێردرێن لەبەرئەوەى دیموکراتیانە نیە و  دەستڕۆییش نادرێ بە ئەنجومەنى شار و شارۆچکانەى کە خەڵک بە دەنگى خۆى هەڵیبژاردوون، بۆ ئەوەش گەل بێ بەشە لە خزمەت. لە ڕووى زمانەوە خزمەتى ناکرێ و بەپێى کەلتورەکەى خۆى دەرفەتى ژیانى پێ نادرێ، ناتوانێ گەشە بە ئابوریەکەى بدات و بێکارى قەلاچۆ بکات، کاتێ ئەوە ناکرێ گەلى کورد یاخى دەبێ و ڕادەپەڕێ و دەڵێ " من خۆبەرێوبەریم دەوێ ". بۆ ئەوەشە لە هەموو جێیەک ئەنجومەنەکانى گەل خۆبەرێوەبەرى دیموکراتى ڕادەگەیەنن. بێ گومان تەنیا ڕاگەیاندن بەس نیە  زۆر جار بەرێز ئۆجالان ڕەخنەى ئەوەى کردووە کە تەنیا ڕاگەیاندن بەس نیە. خۆبەرێوەبەرى بونیاد دەنرێ، سیستەمێکى ئەلتەرناتیڤە لەڕووى ئابورى، پەروەردە، کۆمەلەى هەروەزى و سیاسەتى کۆمەڵایەتى ئەلتەرناتیڤ، دەبێ دەزگاکانى بونیادبنێ و دەکرێ لە ڕێى شارەوانیەکان و ئەنجومەنى گەلەوە یەک بە یەک بخرێنە بوارى کردەییەوە. بە هاوکارى کارسازان، بە پشتگیرى کرێکاران و جوتیاران دەکرێ جێبەجێ بکرێ. بێ گومان ئەگەر دەولەت لە دژى ئەوە ڕاوەستێ ئەوە گەل ناچارە خۆى و هەموو دەستکەوتەکانى بپارێزێ، ئەوە مافى ئەو گەلەیە. بەڵام تەنیا بە ڕاگەیاندنى یان بمانەوێ بە چەک ڕایگەیەنین، ئەو بونیادنان زەحمەتە دەبێ و، لەو باوەڕەدام لەو  ڕووە کەموکوڕى هەیە. 

- (نەک هەدەپە و پەکەکە بەڵکو گەل و ئەنجومەنەکانى، خۆبەرێوبەریان ڕاگەیاندووە).

- نەخێر ڕاگەیاندنى خۆبەرێوەبەرى پەکەکە و هەدەپە نیە، هەروەک وتم ئەنجومەنى گەل ئیتر یاخیبون لەو کارمەند و دەزگایانە کە دەولەت بۆبەرێوبردنى خەڵک ناردونی، لەکاتێکدا دەوڵەت داننانێ بەو بەرێوەبەرانەى کە لەلایەن خەڵک خۆیەوە هەڵبژێردراوە، دان بە پەرلەمانتارانیان دا نانرێ، دان بە هاوسەرۆکى شارەوانیەکان و پارتەکانى دا نانێ و داننانێ بە ڕێبەرەکەى و گۆشەگیرى دەکا، دانوسانى لەگەڵ دەکا و لە نیوەى دا مێزى دانوسان هەڵدەگێڕیتەوە و بە جدى مامەلە لەگەڵ هیچ داوایەکى نایەکەیت و دیالۆگى لەگەل ناکەیت، ئەو کاتە خەڵک چى بکەن؟ ئەنجومەنە مەدەنیەکانى گەل هەستان و وتیان ئێمە خۆمان، خۆمان بەرێوەدەبەین. بەهۆى هەڵگیرسانى شەڕەوە نیە کە خەڵک ئەو داوایەى کردووە و خۆبەرێوەبەرى ڕاگەیاندووە و ئەوە داوایەکە ماوەیەکى درێژە لە ڕۆژەڤدایە، ئەوپێشهاتانەى ئەم دواییە بووە هۆکارى ئەوى کە گەل یاخى ببێ لە دۆخە و ڕاپەڕێ و بڕیارى خۆبەرێوەبەرى بدات.

- بەرێز ئۆجالان بە درێژایى قۆناغى دانوسانەکان هەمیشە ئاماژەى بە پێویستى دەستەیەکى چاودێرى دەکرد، بە بەردەوامى پێداگرى لەسەر ئەوە دەکرد کە بەر لە دانوسان دەبێ دەستەیەکى چاودێرى هەبێ چونکە ئاکەپە باش دەناسى و پێشبینى دەکرد کە ڕەتى بکاتەوە و نکوڵى لێ بکات، قسەکەى ئێوە ڕاستە متمانە بە رێکەوتن لەگەل ئاکەپە ناکرێ، لە ئایندەش دا ئایا ئاکەپە دەمێنێ نامێنێ ئەوەش نازانین، نازانین کە ئایا لە دواى هەلبژاردن شتێک دەمێنێ بەناوى ئاکەپەوە، ئەگەر سەرلەنوێ دانوسان دەست پێبکاتەوە لەگەل کامە پارت دانوسان بەرێوەببرێ، کامە پارت حکومەت دا دەبێ بە دڵنیایەوە پێویستى بە لایەنێکى سێیەم بۆ چاودێرى هەیە. دەشێ هێزێکى نێونەتەوەییش بێ، دەکرێ رێکخراوەى مەدەنى نێونەتەوەیى یان کەسایەتى بێ، یان هەندێ وڵات هەیە کە ئاماژەیان بەوە کردووە دەتوانن وەک لایەنى سێیەمین بەشدارى بکەن لە دانوسانەکان، هەڵبەت ئێمە هەم بانگەوازى و هەندێ دیدارمان لەو ڕوەوە ئەنجامداوە  و لایەنى گشتى نێونەتەوەییش بە گەرمیەوە لەوە دەڕوانن، لەئایندەدا ئەگەر دانوسان لە تورکیا دەستپێبکاتەوە، زۆر دەزگاى ئاشتى و دەستەى چاودێرى ئامادەییان دەربریوە کە وەک چاودێر بەشدارى دانوسانەکان بکەن. 

 - (بە پێکەنینەوە) لەڕاستى دا بەهۆى چڕى کاروخەبات لەم ڕۆژانەدا هەندێ ماندووین. وەک دەزانن ساڵانى  ٢٠٠٠ کان هەموو بە هەڵبژاردنەوە گوزەرا و لە یەک هەڵبژاردنیش بن نەکەوتووین، هەر هەڵبژاردنێک لەوەى پێشتر سەرکەوتووتر بووە، هەلبژاردنێک نیە کە بن کەوتبین بە ڕیفراندۆمیشەوە لە قۆناغى داهاتوودا هەلبژاردنێکى تر هەیە لەوانەیە کە ئەم هەلبژاردنە بە بەراورد لەگەڵ ئەوانەى پێشتر لە ئەنجامە سیاسیەکەى جدیترین هەڵبژاردن بێ، لە هەڵبژاردن ناترسین،دووەم:  هێرشى ئاکەپە لە بێ چارەییى و لاوازیەتى، لە بەهێزبونیەوە نیە، دان نەنان بە ئەنجامى هەلبژاردن، بڕیارى هەلبژاردنى پێشوەخت و هێرشەکانى ئاکەپە بۆ سەرمان نابێتە هۆکارێک بۆ بێ وورەییمان، بەڵکو هۆکارێکە بۆ ئەوەى کە دەست بە هەڵمەتیکى نوێى سیاسى بکەین و ورەمان بەرزە، خاوەن دۆزێکى زۆر ڕەواین، لە قۆناغى رابردوودا ئەوزهنیەتەمان خستە زبڵدانى مێژووەوە و لە ئێستاشدا لەوەدا سەردەکەوین. هەم وەک گەل و هەم وەک سیاسەت و وەک بزوتنەوەى ئازادى خۆمان، بەپێى هەڵمەتێکى سیاسى خۆمان ئامادەکردووە و ئەرکى ئێمە گەورەکردنى هەدەپە و بونمانە بە پارتێکى سەرتاسەرى بۆ گەلانى تورکیا تا ئێستا لەو ئەرکەمان دا سەرکەوتوین لەم هەلبژاردنەشدا ڕێژەى دەنگەکانمان بەرزدەکەینەوە، ئەوە وەک مافى بونمان بە پارتێکى سەرەکى دەبێ و، ئەگەر بەسەر ئاکەپەدا سەرکەوین لەم هەلبژاردنەدا ئەوە ریێ ئاشتیش دەکرێتەوە و لەوەش بە ئومێد و خۆشحاڵین.

دەمیرتاش - سوپاس بۆ رەنج و ماندووبونى ئێوەش