ته‌سک کردنه‌وه‌ی زانیاری یا هه‌موو مێژووی هۆشی مرۆڤایه‌تی، له ته‌نیا تاکه که‌سێکدا، که بکرێته سه‌مبۆڵ، ناونرێت فڵان – نیزم، وه‌ک مارکسیزم یان لینینیزم، یان هه‌ر که سانێک بۆ هۆش و گۆرینی جیهان کارییان له زانیاریدا کردبێت، بکرێنه که‌سه‌نیزم، له مامه‌حه‌مه‌ی زیاتر هیچی تر نییه، هه‌ر له کانته وه بیگره تا سپینۆزا و هێگل پێویست ناکات ناوی هه‌موویان بڵێم، هه‌ر هه‌موو ئه‌مانه، خه‌یاڵی، نازانستی، لنگه‌وقووچی و زۆرشتی تر نه بوون، به‌ڵکوو جوڵه‌ی مێژووی بیری سه‌رده‌می خۆیان بوون.ئه‌گه‌ر ئه‌م...
حیزب ئاینی نوێ، یان شەریعەتی نەگۆری دەوڵەتی.فەلسەفە وئاین، یان فەلسە وبیری سیاسی نوێی حیزبی مارکسی لینینی!!نوسراوەکەم گرینگی زۆر پێمداوە. لە سەدەی نۆزدەهەمدا لەگەڵ ئەوەی شۆرشی زانیاری هاتەکایەوە. هەر لەساڵەکانی1870 بەدواوە، تیشکی ئیکس ودواترناوکی ئەتۆم و فیزیای کوانتەم دەستی پێکرد. فەلسەفە چونکە لە مولتەقای...
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەنوێپلاتۆنییە مەزنەکانی خۆرهەڵاتئیبن سینادوای ڕووخانی خەلافەتەکەی بەغداد چەند دەوڵەتێکی ئۆتۆنۆم لە خۆرهەڵات سەریانهەڵدا. ئێستا ئەم دەوڵەتانە بە پێچەوانەوە سیاسەتی دەسەڵاتخوازییان ئاڕاستەی وڵاتانی ئەرەبی کرد و لە لایەنی خۆیانەوە کاریگەریی کولتووریان لەسەر نواندن. گومانی...
نووسینی ئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەسەربارى ئەو بایەخە زۆرە کە لە نیوەى سەدەى دەیەمەوە لەنێو هزرپێگەیشتووان و ئەدیباندا بە فەلسەفە درا، هێشتا هەر پێگەکەى لە جڤاکی ئیسلامیدا پتەو نەکرا بوو. ئاخر هیچ کام لەو نووسەرانە کە لەم کاتەدا تێکستى فەلسەفەیی دەنووسی، نەیتوانی بڕوا بە خوێنەرانى فراوانتر...
گفتوگۆی نێوان دوو کەس: کەسی یەکەم؛ خودا دروستكه‌ری هه‌موو بونێكه و، هه‌موو شتێك به‌خواستی ئه‌و ڕووده‌دات! ئارام وه‌ک منداڵک ئه‌مه‌ی پێ گوترابوو. هه‌ر له‌منداڵیه‌وه فێرده‌کرا كه نابێت كاری خراپ بكات. چۆنكه له‌لایه‌ن خوداوه توشی لێپرسینه‌وه ده‌بێ و، سزا ده‌درێت! كه‌چووه قوتابخانه‌ش...
کەلاخستن یان کەنارخستنی کولتووری (بە لاتینی مارگینالیزاندن ـ Marginalisierung) بە یەکێك لە چوار ستراتیژیەکانی ئاڵوگۆڕی کولتووری (بە لاتینی ئاکولتوراتسیۆن- Akkulturation) ناوزەددەکرێت، کە جۆن ڤیدەپ بێری(1) لەسەر بنەمایەکی زانستی شرۆڤەی کردووە.ئەم کەلاخستنە کولتوورییە بە پڕۆسەیەکی کۆمەڵایەتی ئەوتۆدا تێدەپەڕێت،...
پێشەکیچەمکەکان گرنگییەکی تایبەتیان هەیە بۆ جیهانی سیاسەت و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان. زیادەڕەوی نییە ئەگەر مشتومڕە سیاسییەکان بە ململانێ لەسەر مانای ڕەوای زۆربەی زاراوە سیاسییەکان ناوببەین. هەریەک لە لایەنە دژبەرەکان لە کاتێکی لێکدانەوەی چەمکە سیاسییەکان دا بانگەشەی ئەوە دەکەن کە "ئەوان ئازادی سیاسیی...
مرۆڤایەتی کە لە مێژوودا ئەزموونی گێڕانەوەی زارەکی و پاشان نووسراوی (قەڵەم)ی کردووە، ئێستا چووەتە سەردەمێکی نوێ و تازە، بە دیجیتاڵکردن کە تایبەتمەندییەکی تایبەتی ئەم سەردەمە نوێیەیە، ئەمەش ئێمەی بە جیهانێکی مەجازی دەرچوون لە جیهانی واقیعی مەحکوم کردووە. لە ئەنجامدا، بۆ سوودمەندبوون لە پشتبەستنمان بە جیهانی...
پێشەکیپرسیاری سەرەکی کە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە دیاریکردنی سروشتی مەعریفە بریتییە لە "بۆچی فێردەبم، بۆچی پێویستم بە فێربوونە؟" پرسیارێکە کە ڕەنگە زۆربەی خەڵک لە خۆیان کردبێت. دەیانەوێت بزانن بۆچی فێربوون گرنگە ئایا تەنها بۆ چێژبینیە، یان لەبەر پێویستییە، یان ڕوونتر بڵێین ناچاری زانینی زانستین. بەها...
هەرچەندە بە درێژایی مێژووی فەلسەفە لەگەڵ هەر ڕەوت و دیدگا و قوناغێکی فەلسەفیی دا، فەلسەفە وەک میکانزمێکی فکریی مەعریفی لەپاڵ ئەو چەمکانەی کە کاری فەلسەفەکاری کراوە، فەلسەفە خۆشی کەوتۆتە بەر شەپۆڵی هزری و پێناسە و وێنای جیاوازی بۆچوونەکان، بۆیەشە زۆر لەبارەی فەلسەفە نووسراوە و جۆرەها شیکارو و ڕاڤەی بۆکراوە....
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەنوێپلاتۆنییە مەزنەکانى خۆرهەڵات: ئەلفارابى و ئیبن سینافەلسەفەى ئەرەبى-ئیسلامى لە کۆتایى سەدەى نۆیەمى زایینیدا دێتە نێو قۆناغێکى نوێوە. ئێستا سەردەمى وەرگێڕانەکان تا ڕادەیەکی زۆر کۆتایى پێهێنرا بوو و فەلسەفە لەسەر بناغەی ئەو بابەتە وەرگێڕراوانە ئەدگارێکی سەربەخۆی وەرگرت:...
پێشەکی قووتابخانەی میلیۆتس وەک کۆنترین قووتابخانەی فەلسەفی ڕۆژئاوایی لە مێژووی فەلسەفەدا ناوی هاتووە، لە ئەنادۆڵ و لە ناو وڵاتی تورکیای ئێستا و لەژێر هەژموونی فەرمانڕەوایەتی یۆنانی کۆندا، کە به فەلسەفەی پێش سوقراتی بە فەلسەفەی یۆنانی و فەلسەفەی ناسراوە. قوتابخانەکانی سەردەمی سوقرات...
"مرۆڤەكان لەسەدەی 21دا هەوڵئەدەن جێی پەروەردگار بگرنەوە و بەسەر مەرگ‌و پیریدا زاڵ بن، مرۆڤ هەوڵئەدات ئاژەڵ‌و پەلەوەر، میوەو گیاكان‌و تەنانەت مرۆڤەكانیش بەپێی حەزو ئارەزووی خۆی بەرهەمبهێنێت".ئەمە بەشێكە لەروانینی "یۆڤال نوح هراری" بیرمەندی ناوداری ئیسرائیلی‌و جیهان، کە کتێب‌و بۆچونەكانی لەلایەن گەورە...
ئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەسێیەم پرۆژە: ئەبو ناسر ئەلفارابىپرۆگرامەکەى ڕازى بوێرانە بوو و تێڕوانینی نوێى بۆ فەلسەفە ئاوەڵا کرد. کندى کارایی فەلسەفەی وەک خزمەتکارى دۆگم دیاری کرد، وەلێ ئێستا هەڵسەنگاندنەکە وەرچەرخێنرا و گۆترا کە فەلسەفە بەسەر هەموو هزرێکی ئایینییانە ئیلهامپێدراودا باڵادەستە...
"لە کوێ زانست نەبێت، نەزانی خۆی بە زانست ناودەبات."مێژووی مەعریفە دووپاتی دەکاتەوە کە ناسینی سەرەتایی مرۆڤ لە سەرسوڕمان و وەهم و خەیاڵ بە جۆرە جیاوازەکان پێکهاتووە. بەم شێوەیە چیرۆکی جیهان و ژینی مرۆڤ هەرچەندە چڕ و پڕی ئەفسانەیی بێت، دەربڕینێکی زیندووە بۆ زانینی مرۆڤ سەبارەت بە خود و پەیوەندی نێوان خود...
