لە کۆنەوە تا ئەمڕۆ ئەوانەی کە لێکـدانەوەی رەوشتی سیاسییان کـردوون، هـاوڕانین و نەگەیشـتوونەتە پێـناسەیەکی یەکگـرتوو. هەنـدێکیان وا لێکـیان داوەتـەوە کە رەوشـتی سیاسی کۆمەڵـێک بەهـایە پەیوەندییەکـانی نێـوان کۆمەڵەکـان و دەوڵەتـان رێکـدەخـات، لەسەر بنەمای رێزگرتن لە یەکتری، هەروەکو بیرمەنـدی مەزنی ئیسپانی (فـرەنسیسکۆ دو فـیتۆریا:١٤٩٠ـ ١٥٤٦) وا لێکـیداوەتەوە. بەڵام میکافـیلییەکـان کە سەر بە تـیۆری میکافـیلین پێیان وایە کە (ئامانج پاکانە بۆ هۆکارەکان دەکات) بە پشتبەستن بە زیـرەکی و بە فـڕوفـێڵ و هەڵخەڵەتانـدن، هەنـدێ جاریش بە هـێز و سەرکوتکردن، لە پێناوی بە دیهـێنانی ئامانـج دا.
تێپەڕین بە تیۆرە براغـماتییەکـان، کە پاکانە بۆ گۆڕین و سنووربەزاندن و تاوانەکـان و کارە نایاسایی و ناڕەوشتییەکان دەکەن، لە پێناوی بەرژەوەندییەکانی دەوڵەتـدا. ئەمەش بە پێچەوانەی یاسا نێودەوڵەتییە مرۆڤـایەتییەکانەوەن، کە رێ بە هـیچ پێشـێلکـارییەک نـادەن کە مافەکـانی مـرۆڤ پێشێل بکـرێن.
لە ئەمـڕۆدا رەوشـتی سـیاسی لە پاشەکـشێدایە و بـووە بە کۆیـلەی بەرژەوەنـدییەکـانی دەوڵەتان و دەسەڵاتپەرستان، هەموو یاسا رەوشتییەکـان و چەمکەکانی دادپەروەری و مافەکـانی مـرۆڤ و مافەکـانی گـەلانی ستەملێکـراو و مـاف زەوتکـراو، بەڵکو هـەموو پـێوەرە مرۆڤـایەتییەکـان لـە سایـەی بەرژەوەنـدی و نـاڕەوشـتیی سیاسیدا لاوازبـوونە، تەنانەت پشتبەستن بە پێوەرە رەوشتییەکـانی نێوان دەوڵەتانیش پاشەکشێیەکی زۆریان کـردووە.. بـەرژەوەنـدی بـۆتـە پـێوەری دۆسـت و نەیـار. وەکـو دەبینـین هـاوکــاری و پەیوەندیی نێوان دەوڵـەتان، لەسەر بنەمـای بەرژەوەنـدییە، تەنانەت گەر ئەم هـاوکاری و پەیـوەنـدییانـە، لەســەر حـیسابی چـەوســانـەوە و پێـشـێل کـردنی مافەکـانی گـەلانـی ستەملکـێراویش بن، بە لایانەوە گـرنگ نیـیە، گـرنگ بەرژەوەندییەکـانیانە. ئەمەش بە تـەواوی بـە پێچـەوانەی جـاڕنامەکـانی مافـەکـانی مـرۆڤ و مافـەکـانی گـەلان و مافـی بڕیاری چارەیخۆنووسینی گەلان و یاسا نـێودەوڵـەتییەکـانەوەیە.
