بۆ نووسینەوەی مێژوو: خۆپیشاندان لە بەرامبەر سەفارەتی عێراق، لە رۆما- ئیتالیا

رۆژی 18 یان 19/09/1989 لە رۆژنامەی "ئیل مەنیفێستۆ" وتارێکی کورتم خوێندەوە کە تێیدا هاتبوو "ئەمنستی ئینتەرناشنال زنجیرە چالاکیەک لە دژی لە سيدارەدان ساز دەکات، هەر رۆژەی لە بەرامبەر سەفارەتی چین، ئێران، خواروی ئەفریقا، عێراق، یەکێتی سۆڤیەت و ولاتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا گرد دەبنەوە و نەڕەزایی دەردەبڕن. 

هەمان رۆژ، یەکسەر تەلیفۆنم بۆ هاوڕێ کوردەکانم لە شاری ڤینیسیا، تۆرینۆ و فلۆڕانس کرد و گوتم پێویستە ئیستیغلالی ئەو چالاکیە بکەین و بچین بەشداری بکەین، تا ئێستا هیچ جۆرە خۆپیشاندانەک لە بەردەم سەفارەتی عێراق نەکراوە، رۆژی 23/09 نۆرەی سەفارەتی عێراقە.

لە وەڵامدا وتیان زۆرباشە و لە نێو خۆمان قسە دەکەین و ئاگادارت دەکەینەوە، لە هەمانکات پەیوەندیم بە رێکخراوی ئەمنستی کرد و وتیان "بەلێ راستە هەر رۆژەی لە بەردەم سەفارەتێک چالاکی، لە دژی لە سێدارەدان، ساز دەکەین، پێمانخۆشە ئێوەش وەکو رەوەندی کورد بەشداری بکەن".

رۆژی 22/09 برادەرانی شاری ڤینیسیا تەلیفۆنیان لۆ کردم و وتیان سبەی دەڕۆین بۆ رۆما و تۆش بزانە کێ لات نزیکەو بەیەکەوە وەرن.

بڕیارمان نەدابوو چۆن بچین و لەوێ چی بکەین، رێکەوتین هەر کەسە لای خۆی دۆکومێنتەک، سەبارەت بە قەتل ئ عامی گەلی کورد بە دەستی رژێمی سەدام حوسێن، لەگەل خۆی بهێنێ.

لە کاتی نانخواردنی ئێوارە لە چێشتخانەی زانکوی شاری پیزا چاوم بە کاک علی عبید، خەلکی بەغدا، کە سەر بە حیزبی دەعوە بوو، کەوت و باسەکەم بۆ گێڕایەوە و گوتئ "ئەگەر تۆ بڕۆی منیش دێم"، بڕیارماندا بەیانی سەعاتی 10 لە وێستگەی قیتار یەکتر بگرینەوە.

گەڕامەوە مالەوەو کۆمەلە بەیاننامە، وتار بە زمانی ئیتالی و ئینگلیزی و دۆکومێنت کۆکردەوە و خستە ناو کۆلە پشتیك، شەو سەد بیر و خەیالم بۆ هات: کێ دێت، چ رودەدات، رۆژنامەنوس و کەنالەکانی راگەیاندن دێن؟ چۆن و بە چ رێگایەک هەوالەکە بۆ ناوەوەی کوردستان رەوانە بکەین. بە کورتی شەو خەوم لێنەکەوت.

رۆژی 23/09 لەگەل عەلی عەبید بە رێکەوتین بۆ رۆما، سەفەرەکەمان 4 سەعاتی خایاند، یەکسەر تەلیفۆنم بۆ بارەگای ئەمنستی کرد، وتیان بڕۆن بۆ گۆڕەپانی گەل 

Piazza del Popolo 

سەعاتی 15 گەیشتینە گۆڕەپانەکە تەنها چادرێکی بچوک هەلدرابو کە نزیک بینەوە زانیمان هی ئەمنستیە بەلام کەسی لێنەبو، نە کورد، نە عەرەبێکی عێراقی و نە ئیتالیەک تا پرسیار بکەین و بزانین ئاخۆ ئەم خۆپیشاندانە لە کوێیە!

سەعاتی 15،20 بڕیارماندا بەرەو سەفارەت بچین، دوای نیو سەعات گەیشتینە بەردەرکی بالوێزخانە، نزیکەی 20 پۆلیسی ئیتالی لێبو، ئەوکات دلنیابین کە "شتێک" هەیە. سەفارەت 10 کم لە سەنتەری شار دوورە، لە کۆلانێکە 4 5 کم درێژە، باوەڕناکەم رۆژانە 100 کەس بە پێ بەم شەقامە رەت بێت، سەیارەکانیش زۆر بە خێرایی دەڕۆن. 

ماوەی 15 دەقیقە خۆمان خافراند، بینیمان 4 مندالی 6 10 سالان، 2 کچی عازەب و 3 ئافرەت و کوڕێکی 20 سالان هەندێ پۆستەریان بەدەستەوەیە و بەرەو سەفارە دێن، پرسیمان ئێوە جەماعەتی ئەمنستین؟ وتیان بەلێ، دلمان زۆر خۆش بوو!

من دەم و چاوی خۆم نە پۆشی بوو، کاک عەلی عەبید، خوێندکاری هەندەسەیە، زۆر دەترسا و دەمامکی کردبو دەیوت "بزانن ئێمە کێین خزم و کەسمان لە عێراق عەزیەت دەدەن". 

کە گیشتینە بەردەرکی سەفارە 6 7 پیاوی سەفارە بەرەو رومان هاتن و بەیاننامەیاکیان بە زمانی ئیتالی نوسیبوو کە تیایا رەخنەیان لە ئەمنستی دەگرت بۆ ئەم چالاکیە، بۆ ناچنە بەردەرکی سەفارەتی ئیسرائیل کە رۆژانە کۆمەلکوژی فەلاستییەکان دەکات؟ وایانزانی من ئیتالیم، بەیانەکەم وەرگرت گوێم لە قسەکانیان راگرتبوو، پاشان یەکێک گۆتی "ئەوە کوردە و لە جەماعەتی تالەبانیە"، ئیتر بوو بە مشتومڕمان، کۆلە پشتەکەم کردەوەو 200 بەیاننامەی ئەو 27 مندالە کوردانەی لە سالی 1987 گیرابون و بێسەرشوێن کرابون، بە زمانی ئیتالی دەرهێنا، بەیانەمەیەکی تر سەبارت بە هەلەبجە و تەهجیری قەلادزێ، دۆسیەی 8000 بەرزانیەکان کە ناوی 2000 هەزاریان نوسرابوو، کۆمەلە پۆستەرێکیش، دەستمکرد بە دابەشکردن و رێگەگرتن لە هاتوچۆی سەیارە، 

سەعاتی 16:40 برادەرانی شاری ڤینیسیا گەیشتن: لوقمان عبدالقادر محمد (لوقمان مەرزانی)، ئەحماد (ئالان) دەروێش، فەلاح بلباس. سامی قادر اسماعیل، نەجات عادل فەخری، کفاح (کۆشە) میرزا عەلی، فەرەیدون رەحیم کافرۆشی، عومەر لەک (عومەر ددان زێڕ)، دوای ماوەیەکی کەم کاک سەردار عەلی عەزیز، لە شاری فلۆڕانس، گەیشت. هەموو کوردەکان سەر بە یەکێتی نیشتمانی کوردستان بووین.

برادەرانی ڤینیسیاش، جگە لە کۆمەلە پۆستەرێک لە سەر هەلەبجە. بە موقەوا ماسکیان بۆ دەموچاو درستکردبوو وەکو هێمایەک بۆ بەکار هێنانی گازی کیمیاوی لە لایەن رژێمی بەعس. 

پیاوانی سەفارە ئارام و ئۆقرەیان نەما، چەند جار هەولیاندا هێرش بکەنە سەرمان بەلام لەبەر پۆلیس بۆیان نەکرا، نزیکەی 50 60 کەسیان لە بەلەکۆنی سەفارە، بە ئاشکرا کلانشنکۆفیان بەدەستەوە بوو. بە چاوی پڕ لە قین تاماشایان دەکردین و وێنەیان دەگرتین. چالاکیەکە دژی سزای لە سێدارە بو کەچی بووە خۆپێشاندانی دژی بەکارهێنانی گازی کیمیاوی لە هەلەبجە و جینۆسایدی کورد. بە درێژایی رێگاکە سەیارە راوەستا بوو، زۆر بە حەماس و جەسورانە قڕان و کۆمەلکوژی کوردمان بو خەلکەکە باسکرد، ناوە ناوەش دەگەل پیاوانی سەفارە دەبووە دەمەقاڵێ و جوێندان.

سەعاتی 18 جەماعەتی ئەمنستی رۆیشتن و تەنها ئێمە کوردەکان ماینەوە، جەماعەتی سەفارە دڕتر بوون و جوێنیان دەدا، نیازی خرپیان هەبوو، 6 سەیارەی پۆلیس لەێ بوون وتیان ئێمە هاتوین تاکو سەعاتی 18، ئێوە مەبەستی خۆتان پێکا و با هێچ نە قەومێ، پیاوانی سەفارە زۆرتر بوون و هاتنە دەرەوەی سەفارە، پۆلیسەکان مشەوەش و تەنگاو بوون، دیار بوو پەیوەندیان بە سەروی خۆیانکرد. داوایانکرد شوێنەکە چۆل بکەین، وتیان وەرن بە سەیارەی خۆمان بۆ سەنتەرتان دەبەین. برادەرانی ڤینیسیا بە 2 سەیارە هاتبون، کاک سەردار عەلیش لەگال ئەوان رۆیشت، 2 سەیارەی پۆلیس لەگەلیان رۆیشتن. من و کاک علی عبید سواری سەیارەیەکی پۆلیس بووین و بۆ سەنتەر، تا بەردەرکی وێستگەی قیتاریان بردین. من و کاک عەلی سەعاتی 1ی شەو گەیشتینەوە شاری پیزا، برادەرانی ڤینیسیا رێگەیان دورترە.

23/09/1989 پیزا ، لە ناو قیتار بەدەم رێگاوە.

*********************************

دەفتەری بیرەوەریەکانی د. جاسم خۆشناو. 1989 

وێنەکان من، بە کامیرایەکی زۆر سادە گرتوە. کاک فەرەیدون کافرۆشی کامیرای زۆر باشی هەبوو، لە بۆنە کوردستانیەکان هەر ئەو وێنەی زۆر جوانی دەگرت، نازانم ئەو رۆژە بۆ کەسێکیتر کامیرای نەهێنابوو؟