دەوڵەتی کوردی لە نێوان ڕیفراندۆمی یەکێتی و پارتیدا
Tuesday, 04/04/2017, 18:42
3719 بینراوە
هەر کاتێک تاکی کورد تێگەیشتنێک‌و خوێندنەوەیەکی هەبێت بۆ ئەنفال ئەوساکە دەتوانێت باسی ڕیفراندۆم‌و جیابوونەوە بکات. ئایا تاکی کورد چی لەواتای ئەنفال گەیشت تەنها بە قسە ١٨٠ هەزار و هیچی تر؟
یەکێتیش ڕیفراندۆمیکرد بۆ سەربەخۆیی ئەو کاتەی کە جەلال تاڵەبانی لەوپەری هێزدا بوو چالاکو تەندروست‌و بەتوانا بوو بەڵام چووە سەر گۆرەکەی ئەتاتورکو ووتی دەوڵەتی کوردی خەونی شاعیرانەیە! ئێستاکە هەر هەموومان بە خودی سەرۆکی هەرمێشەوە فیزەی مانەوەو ئیقامەی دایمیمان لە تورکیا مسۆگەرکردووە کەچی دوای دەوڵەتی کوردی دەکەین، ئەو دەوڵەتەی کە کەس نازانێت سنورەکەی لە کوێوە دەستپێدەکات.. دەشێت ئەم ماستە موویەکی ترێدا بێت ئەو دەوڵەتە تەنها هەولێرو دهۆک بگرێتەوە هەر بۆیە یەکێتێکانی سلێمانی ماخۆلانیانبووە بۆ دەوڵەتەکەی پارتی ڕۆژ نییە یەکێکیان نەبن بە پارتی لە خۆشی ئەو دەوڵەتە.
بۆ ئەوەی ئێمەی دەوڵەتێک دروستبکەین دەبێت پێش هەموو شتێک خوێندەوەیەکمان هەبێت بۆ دەوڵەتە کە دروستدەکەین ئایا ئەم دەوڵەتە دەوڵەتی سەرانی یەکێتی‌و پارتییە ئیتر کۆیلەبوون بەدووی خۆیدا دهێنێت؟ پێش ئەوەی ریفراندۆم بکەین دەبێت لەوە تێبگەین کە ئەم گەمەیە گەمەی قومار و لگاو نییە بەڵکو چارەنوسی گەلێکی پێوەگرێدراوە.
تاکی کورد هەمیشە پێش دەموچاو شۆرین و ددان شتن دەبێت خوێندنەوەیەکی هەبێت بۆ سیاسەتی تورکیا. هەروەکچۆن ددان شتن‌و فەڕامۆش ناکات ئاوایش دەبێت سیاسەتی تورکیا فەڕامۆش نەکات. چونکێکە فەڕامۆشکردنی شتنی ددان ددانەکانت کلۆر و چاڵو گەڕ دەکات لەدوایشدا توشی ئازاری ددانت دەکات ئەنجامەکەیشی هەڵکێشانە! مرۆڤیش کە ددان نەبوو ناتوانێت گازبگڕێت دەبێت هەمیشە یەکێک بیکات بەدەمییەوە یاخود دەبێت تاقمی ددان دروستبکات، ئەو تاقمیددانەیش لە کارگەکانی تورکیاوە بۆمان دهێت. کورد دەوڵەت دروستدەکات و تورکیاو ئەردۆغانێکانیش هەروا پاڵێداوەتەوە هیچ قسان ناکەت، ئەم ماستە موویەکی تورکی تێدایە. دەوڵەتی کوردی بە هوتاف‌و لافیتەی گەورەو قسەی زل دروستنابێت. ئەمە ماسیگرتن نییە تەنها قولاپەکە بخەیتە نێو ئاوەکەوە بەڵکو دەبێت خۆێشت لەناو ئاوەکەدابیت.
فەوزای ڕیفراندۆم و دروستکردنی ئۆردوگایەک بە ناوی دەوڵەتی کوردییەوە کارتێکی دۆراوی تری دەسەڵاتدارانی باشورە بەهەموو حیزبەکانەوە دەیانەوێت دەستی پیسی ئەو دۆراندنە بە خەڵكی بە شەڕەفی باشور بسرن، کەواتە هەمووتان بچن بۆ ریفراندۆم تاکو بیانو و دەستە چەپەڵەکەی دەسەڵتان بۆ ئاشکرا دەبێت. تکایە بچن بۆ ڕیفراندۆم تاکو بزانن ئەم دەسەڵاتە خێڵەکییە تاکو چەند گەمەو یاری بە عەقڵو هۆشێ ئێوە دەکات! تاکو بزانن ئەم دەسەڵاتە تاکو چەند شەحنی گەمژەیی بەشی دەکات؟ تکایە بچن بۆ ڕیفراندۆم.
دەوڵەتی کوردی لەباتی ئەوەی کۆمانکاتەوە زیاتر لێکترازاندووین و کردووین بەسەدان بەشەوە و گومانی خستۆتە دڵی هەر هەموومانەوە و بێتاقەتو شپرزەیکردووین وەک ئەوەی ئاراممانکاتەوە. بێگومانبن ئەمەیش پلانێکی پیسی ئەم دەسەڵاتەیە و کەسیش نازانێت ئەنجامەکەی چیدەبێت؟ کەواتە خەڵکینە بچن بۆ ڕیفراندۆم تاکو بیانوی دەسەڵات بکوژن نەوەک دەسەڵات بتانکوژێت. بچن بۆ ڕیفراندۆم بەڵام مەچن بۆ دەنگدانی هەڵبژاردنەکانی دەسەڵات و حیزبەکان خۆتان پیاو و حیزبی خۆتانبن.
ده‌وڵه‌تی کوردی….ساڵی ٢٠١١ بڵاوکراوەتەوە
مرۆڤ ده‌توانێت به فڕێدانی قنگی جگەریەک بۆ ته‌نه‌که‌ی خۆڵ خزمه‌ت به نیشتیمانه‌که‌ی بکات، نه‌ک نیشتیمان بکات به ته‌نه‌که‌ی خۆڵ. دەسەڵاتداران باشوریانکردووە بە تەنەکەی خۆڵ و خەڵکەکەیشی بژێوی ژیانیان لەسەر زبڵخانەکەی دەسەڵاتە.
له دوایی شێخی نه‌مره‌وه تاکو ئه‌مرۆکه هیچ له سه‌رکرده‌کانی کورد به فه‌رمی داوایی ده‌وڵه‌تی کوردیان نه‌کردووه وه‌نایشیکه‌ن. ووته به‌نرخه‌که‌ی شیخی نه‌مر که بۆ هه‌شتاودووساڵ ده‌چێت که به‌فه‌رمی و به‌نامه بۆ نه‌ته‌وه یه‌کگرتووەکانی ناردوە له نامه‌که‌دا ده‌ڵێت: {ده‌مه‌و‌ێت له عاره‌بی عێراقی و تورکی موسڵمان جوداببمه‌وه}
ئایا سەرانی کوردی باشور ئەو غیرەتەیان هەیە وەک شێخی نەمر بڵێن:
دەمانەوێت لە عارەبی عێراقی‌و تورکی موسڵمان جودابینەوە؟
وا بۆ هه‌شتاو دووساڵ ده‌چێت کورد به خۆیی و سه‌رکرده‌کانیانه‌و نه‌یاتوانییوه داوای ده‌وڵه‌تی کوردیکه‌ن، وه‌بیریشیان لێنه‌کردۆته‌وه، خه‌باتی ئه‌وان له دوایی شێخه‌وه هه‌ر مافی کورد بووه نه‌ک هه‌قی کورد. ئاخر ماف‌و هه‌ق جیاوازیان زۆره بۆ نموونه عه‌ره‌بێک ده‌توانێت له ئیسرایل هه‌موو مافێکی خۆی هه‌بێت هه‌ر له قسه‌کردنه‌وه به زمانی دایک و ڕۆژنامه‌‌و قوتابخانه‌کان تادوایی به‌ڵام هه‌قیان نییه ده‌ستبخەنە کاروباری ده‌وڵه‌ته‌وه یان بستێک خاک له سه‌رخۆی تاپۆ بکەن.
ده‌نگدان به ده‌ستووی عێراق نه‌ک هه‌ڵه‌بوو به‌ڵکو، خۆکوژیه‌ک بوو کورد به‌ده‌ستی خۆی چاڵێکی گه‌وره‌ی هه‌ڵکه‌ندو خۆخسته گۆرستانی عه‌ره‌بی عێراقه‌وه.
ڕیفراندۆم فێڵک بوو له کورد کرا له ژێرده‌ستی کۆمه‌ڵێک سیاسه‌تمه‌داری فێلبازو کۆمه‌ڵێک رۆشنبیری درۆزن و بێ مانا به واتایەکیترر ڕیفراندۆم خیانه‌تێک بوو کرا له تاکی کورد کەدەبوایە نەکرایە.
ڕیفراندۆم ئه‌وفێڵه‌بوو که به‌ناوی ده‌نگدانه‌وه بۆ ده‌وڵه‌تی کوردی به‌س به نافه‌رمی تائه‌و خه‌ڵکه به بیانووی ده‌نگدان به کوردستان له ماڵه‌کانی خۆیان ده‌ریانپه‌ڕاندو له ماڵ ده‌ریان هێنان بۆ ده‌نگدان به‌ره‌وو سندوقه‌کانی ده‌ستوری عێراقی چونکه خه‌ڵک ئاماده نه‌بوو ده‌نگ بده‌ن به ده‌ستوری عێراقی له ماڵه‌کانی خۆیاندا نه‌هاتنه‌ده‌ره‌وه ئه‌مانه هاتن به ناوی ریفراندۆمه ئه‌و خه‌ڵکه‌یان له ماڵ هێنایه ده‌رەوە به‌ره‌وو سندوقه‌کانی ده‌ستووی عێراقیان بردن. ئێمە ئاگامان لێبوو کە چۆن لە سکرینی کەناڵەکانی حیزبەوە لە ئەوروپاوە لەناو جەرگەی ئەڵەمانیاوە، لەنێو قوڵای دیموکراتییەوە ڕۆژنامەنوسەکانی دەسەڵات، دەهۆڵ بەدەستەکانی حیزب دەیانگوتو بروسکەییان دەنارد بۆ دەسەڵاتدارانی باشور ئەوەی نەچێت دەنگبدات بە دەستوری عێراقی نەیەڵێن قاچ بخاتەوە نیشتیمانە ئەوان لەناو هەناوی دیموکراسی ئەوروپادا بریاری کوشتنی و حەڵاڵکردنی ئێمەیاندا کە دەنگمان نەدا بە دەستووری عێراقی دەبێت چیتر لەم دەسەڵاتە مسۆگەرکەیت.
به کوردی و کورتیکەی خه‌ڵکی کورد به فه‌رمی ده‌نگیاندا بۆ عێراق و به نافه‌رمی ده‌نگیاندا بە کوردستان و دەنگەکانێش کەس نەیزانی چووە تەنکەی خۆڵی کام لە حیزبەکانی دەسەڵاتەوە، بەڵام بێگومان ئەویش چۆتە تەنەکەی خۆڵی نیشتیمانەوە.
ئێستاکه‌یشی بخه‌ڕه‌سه‌ر له په‌ره‌لمانی کوردستان نه سه‌رکرده‌کان نه خه‌ڵکه‌که‌ی داوایی ده‌وڵه‌تی کوردیان نه‌کرددو وه‌نایشیکه‌ن بگره وایان لهو خه‌ڵکه کردووه که کوردستانیان له بیرچێته‌وه. دایمه له خۆشیاکانی تورک و عه‌ره‌ب‌و فارسدا بن چونکه مه‌ست بوو به تورکوو ئه‌سته‌مبول تارانو دیمشق له‌نێوه‌ند شه‌رابی هه‌وه‌سدا هەلکێشراون پاره‌یش هیچ نرخێکی بۆ به‌ها گه‌ورو پیرۆزه‌کان نه‌هێشتۆته‌وه.
نازانم چه‌ندا ساڵه کورد په‌رله‌مانی هه‌یه که‌چی تاکۆ ئێستاکه رۆژێک یان ته‌نها کاتژمێرێکان بۆ ئه‌وه ته‌‌رخان نه‌کردووه که باس له سنوری کوردستان و ده‌وڵه‌تی کوردی بکه‌نه‌وه به ئۆپزیسۆنه‌که‌یشه‌یه‌وه نه باسیان کردووه نه ده‌یشیانده‌وێت باسیکه‌ن به‌پێچه‌وانه‌که‌یه‌وه ئه‌مانه هەمیشە له سکرینی ته‌له‌ڤیزۆن و ڕۆژنامه‌کانیاندا باس باسی ده‌وڵه‌تی کوردییه که کورد هه‌قی خۆیه‌تی ببێته ده‌وڵه‌ت ئه‌مه هه‌روه‌کو ریفراندۆم وایه، به مانایه‌کی تر کورد بۆ نییه به فه‌رمی له په‌له‌مانی کوردستان‌و عێراقدا باسی ده‌وڵه‌ت بکا به شێوه‌یه‌کی فه‌رمی به‌ڵام له لاکۆڵان‌و ڕۆژنامه‌کاندا به نافه‌رمی باسی ده‌کات. هەمیشە دەسەڵات کە تێیدەگیرێت باسی دەوڵەتی کوردی دەکات، دەشێت شتێک ڕووبدات کە ئێمەی نایزانین! دەبیت ئەو نەزانینینە چیبێت کە ئێمەی نایزانین؟
دەسەڵاتی بەلووشی باشور! دەسەڵاتی بەڕژەوەندێکانی بنەماڵەکانی باشور دەیانەوێت لە عێراقی شەرو نیفاق جودامانکەنەوە و بمانلکێنن بە تورکی دڕندەوە کە هیچ بنەمایەکی مرۆڤایەتی نییە بۆ تۆ تەنها کۆیلەیتی نەبێت. ئەمە وەک ئەوە وایە حەسەن کەچەڵ یاخود کەچەڵ حەسەن. دەخۆیت ئەوا زەقنەمووت ناخۆیت هەر زەقنەمووت.[هەڵبژاردەیەک لەنێوان تاعوون و کولێرەدا]
من پێموایه کورد له پاشه‌رۆژێکی ترسناکدا ده‌ژی‌و له ماوه‌یه‌کی نزیکشدا ده‌بێت بگه‌رێته‌وه سه‌ر خاڵی سفر خاڵی سفر خاڵی سه‌ره‌تا ده‌بێت یان خاڵی کۆتایی؟ ئه‌وه به‌ستراوه به عه‌قڵی ڕۆژانه‌ی تاکی کورده‌وه. یان سیاسه‌ت بریتیه له عه‌قڵی به‌رێووبردنی ژیان یان ده‌بێته هونه‌ر‌ی به‌رێوبردنی ژیان کامیانه؟ ئه‌وه تاکی کورد ئه‌وکاته بریاری خۆیی ده‌دات دیسان‌و سه‌دانجاریتر خۆیبخاته باوه‌شی ئه‌م سیاسه‌تمه‌ده‌رانه‌ی کورده‌وه، یان سفر خاڵی خاڵیکردنه‌وه‌ی عه‌قڵیتی تاکی کورد ده‌بێت؟
به بۆچونی من ئه‌گه‌ر کورد لهو باشوره‌دا داوای ده‌وڵه‌تی کوردی نه‌کات ئه‌وا چاڕه‌نوسی زۆر نادیارده‌بێت بگره له ئه‌نفال خراپتری به‌سه‌ردهێت به‌ڵام به شێوه‌یه‌کی زۆر هونه‌ریانه و ئاقلانە دەبێت هەڵسووکەوتکات. تێنه‌گه‌یشتن له ئه‌نفال کورد به‌ره‌و هه‌ڵدێرده‌بات به پێچه‌وانه‌که‌یه‌وه هه‌رکاتێک کورد له مانای ئه‌نفال گه‌یشت ئه‌وا ده‌توانم بڵیم تروسکایه‌ک هه‌یه بۆ ده‌ربازبوون، ڕێگایه‌ک هه‌یه بۆ گه‌یشتن به به‌ها پیرۆزه‌کان که خاکه. ئایا کورد لە ئەنفال گەیشت؟
تۆپبارانی قه‌ندیل‌و ناوچه‌کانی زه‌نگێکی ترسناکه ئه‌درێت به گوێ تاکی کوردا ئه‌گه‌ر تاکی کورد له خه‌ڵوه‌تی نه‌زانیندا ڕانه‌چڵه‌کێ ئه‌وا تۆپه‌کانی دوژمن ده‌گاته به‌ر ماڵی هه‌ریه‌که‌مان . تۆپباران به‌شێوه‌یه‌کی به‌رده‌وام لهو ناوچانه‌دا خۆی له خۆیدا پلانێکی گه‌وره له ئارادایه که له کورد ده‌کرێت به به‌رچاوانی ئه‌م دنیایه‌وه به‌ڵام ئه‌گه‌ر کورد وریا بێت‌و یه‌ک بێت مه‌حاڵه پلانه‌که‌یان سه‌رکه‌وێت مه‌گه‌ر سه‌رکرده‌کان له ژێره‌وه هه‌روه‌کو سه‌دانجاری تر گلۆپی سه‌وزیان بۆ دوژمنان دا‌نه‌گیرساندبێت؟ من پێموایه کۆنترۆڵی قه‌ندیل و ناوچه‌کانی له‌لایه‌ن دوژمنانه‌وه گورزێکی گه‌وره‌یه نه‌ک خه‌ون‌و پرۆژه‌کانی ده‌وڵته‌ی کوردی ده‌خاته ژێر پۆستاڵی دوژمنانه‌وه و بگره ئاسۆ کوردیش نادیارده‌کات.
پرۆژه‌کانی سه‌دام له دوایی جه‌نگی ئێران / عیراقدا برتیبوو له دروستکردنی ئۆردوگا بۆ هه‌موو تاکێکی کورد به‌ڵام له ده‌ره‌وه‌ی سنوره‌کانی عێراق واته به سنوره‌کانی ئه‌رده‌ن و سعودیه‌و تادوایی. به‌ڵام پلانی دروستکردنی دوژمنانی سه‌رده‌م بریتی ده‌بێت له دورستکردنی ئۆردوگای گه‌وره، گەورە له شێوه‌ی شارداو له ژێر سه‌ر‌په‌رشتی خۆیاندا به بیانوی تۆپبارانی ناوچه‌کان و له جێ ئه‌واندا دامه‌زراندی بنکه‌کانی سه‌ربازی‌و سیخوری کۆنترۆڵی بنه‌ماکانی تاکی کورد و دورخستنه‌وه‌یان بۆ ئۆردوگاکان‌و له ناوچه‌کانی خۆیاندا که خۆیان بۆیان ده‌ستنیشانده‌که‌ن. به‌واته‌یه‌کی تر سه‌رده‌می سه‌دام ته‌عویز هه‌بوو، واته پاره‌دان به‌و خه‌ڵکه‌ی که گۆنده‌کانی خۆیان چۆڵده‌که‌ن رووده‌که‌ن شار ئه‌مه هه‌ر هه‌مان پلانی سه‌دامه به‌ڵام به شێوه‌یه‌کی دڕندانه‌تر، دووژمنانی کورد هەمیشە هەوڵیانداوە شارستانی لە کورد بسەننەوە بەهەر شێوەیەک بێت تاکو بەخاڵکی دنیای ئاشناکەن کە کورد خەڵکانێکی کوێین‌و هیچیتر.
کورد وریابه ده‌وڵه‌تی کوردی خه‌ون نییه به‌ڵکو ڕاستیه‌که ئاو ڵێل ناکات، دوژمنانیش ئه‌و ڕاستیه چاک ده‌زانن بۆیه ئه‌گه‌ر فریای خۆمان نه‌که‌وین ده‌بێت ئێمه له نێوه‌ند ئه‌م دوژمنانه‌دا بتوێنیه‌وه ڕه‌گه‌زی خۆمان ونکه‌ین ئه‌و‌ساکه‌یش هه‌ر ده‌بێت سه‌رگه‌ردان بین. هه‌ر میلله‌تێک خه‌می ده‌وڵه‌تی نه‌بێت بۆ نه‌مان باشه! هه‌ر میلله‌تێک تاکی ئازادی نه‌بێت خاوه‌نی بستێ خاکی ئازادیش نابێت. تێنه‌گه‌یشتن له مانای دوژمن خۆکۆژییه به دیوه‌که‌ی تریدا. مرۆڤ پێش ئەوەی دەوڵەت چێکات دەبێت خوێندنەوەیەکی هەبێت بۆ دووژمنەکانی نەوەک پرسو ڕایانپێکات و بیانکات بە دۆستی خۆیان.
مڕۆڤ دەتوانێت لە دووژمنەکەی خۆش بێت نەک بیکات بە دۆستی خۆی! دەسەڵاتی کورد دووژمنەکەمانی کردووە بە دۆستی خۆیی‌و ئێمەیشیکردووە بە دووژمنی خۆی.
ئه‌وانه‌ی له خێمه‌دا ده‌ژین ماوه‌که‌ی له ڕۆژێکه‌وه بۆ سێ مانگه به‌ڵام ئه‌وانه‌ی له ئۆردوگادا ده‌ژین ده‌شێت له شه‌ش مانگه‌وه بۆ شه‌ست ساڵ بێت. دوایی چۆڵکردنی قه‌ندیل‌و ناوچه‌کانیش ئۆردوگایش ئاماده ده‌بێت. قه‌ندیلیش ده‌بێته بنکه‌یه‌کی سه‌ربازانی دوژمن. ئەو دەوڵەتەی سەرانی کورد پێناسەی دەکەن لە جەوهەردا ئۆردوگای تورکەکانە بەسەر پەرشتی دەسەڵاتدارانی باشور.
کوشتنی کات له ماده‌ی 140 دا نیشانه‌ی خۆکوژییه له ئۆردوگایه‌کی زلدا که دوژمنان واخه‌ریکه پلانی بنه‌ره‌تی بۆ دانه‌نێن، هه‌موو شتێک به‌ستراوه به ماڵه‌که‌ته‌وه که ماڵت هه‌بوو میوانیش ده‌بێت به‌ڵام که ماڵت نه‌بوو خۆت هەمیشە میوانیت، به گریمان کورد هەمیشە میوانه نه‌ک خاوه‌ن ماڵ.
ده‌وڵه‌تی کوردی به‌ستراوه به که‌سایه‌تی سه‌رکرده‌یه‌که‌وه که بنه‌ماکانی سه‌رکرده‌ی تێدابێت و لە جەوهەری کاریزمە تێبگات نەک فاڵچیەیک فنجانی بەختی بۆگرتبێتەوە، ئایا ئێمه ئه‌و سه‌رکرده‌یه‌مان هه‌یه که له‌واتا پیرۆزه‌کانی خاک بگات؟ شێخی نه‌مر به بۆچونی من ئه‌و سه‌رکرده‌یه‌بوو که له‌گه‌ڵ خاکدا ئاوێته ببوو، مێژوویش هه‌ڵه‌یه‌کی کرد لهو جوگرافیایه‌دا که شێخی دروستکرد بڕواناکەم جارێکیتر مێژوو هه‌ڵه‌یه‌کیتر دووبارەکاتەوە و شێخکیترمان بۆ زیندووکاتەوە.
نامۆ سامان
2011-11-20
تکایە ئەم بابەتە ساڵی ٢٠١١ نوسراوە پێشتریش لەسەر ڕیفراندۆم من نوسینی خۆمم هەبووە.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
