دەکرێ وڵاتێکی پێشکەتوویان وڵاتێک کە بەرەوپێشکەوتنی سیاسی وئابووری وفەرهەنگی وکۆمەڵایەتی هەنگاو دەنێ،بتوانێ باشترین کاڵاوکەلوپەلی ژیان هاوردە بکا،یان هەناردەی دەرەوەی وڵاتی بکا.لێرەداپەیوەندیەکان دوولایەنەن ورێزگرتنیش بە هەردووکلا دەکرێ وپێویستە.ئەدی هاوردەکردن وهەناردەکردنی فکروئیدۆلۆژیا چۆن ئاسەوارێکی لە دووی خۆی بە جێ دەهێلێ؟

هەرنەتەوەیەک بۆ ئەوەی بتوانێ بە ئازادی بژی دەبێ رەچاوی چەندبارودۆخیی تایبەتی بکا.نەتەوەیەک دوورناس وئازادەبێ خاوەنی بڕیاریی سیاسی وئابووری وفەرهەنگی وکۆمەڵایەتی خۆی بێ.بە بێ گومان ئەونەتەوەیە دەبێ بناغە وسیستمی پەروەردە وڕاهێنان ودامودەزگای ئیداریی بە هێزدابمەزرێنێ و کەسانی شارەزاولێهاتووبەڕێوەی بەرن.دوور بون لە دزی ودرۆی سیاسیی ویاسای سەردەمیانە وبەرتیل وفەسادی ئیداری تاک وکۆمەڵگاووڵاتی ئاوەدان وبە هیز دەخوڵقێنێ.

لە وەها وڵاتێکدا رؤلی گرینگ دەکەوتە سەرشانی نووسەروزانکۆکارورووناکبیر وشاعیری خاوەن بەرپرسی ئەووڵاتە.هاوردەکردنی ئیدۆلۆژیا بۆ تیف تیفەدانی هزریی سیاسی لە دەرەوەی چوارچێوەی سەربەخۆیی ئەو وڵاتە نابێتە هۆی رزگاربون لە چەنگ سیستمێک کە بە شێوەی دیکتاتۆڕیی بەرێوە دەچێ.دیکتاتۆڕەکانی هەر وڵاتێک دەبێ بە دەستی دانیشتوانی ئەو وڵاتە لە ناوبچن،بە هیچ شێوەیەک نابێ ئیزن بدرێ لە دەستمایەی سیاسەت بۆ ئاڵوگۆڕیی مەزن لە وڵاتێك لە ڕێکاریی ئیدۆلۆژیایەک بێ کە ژیان وسیاسەت بە دانیشتوانی ئەو وڵاتە دیکتە بکا.بەواتایەکی دیکە رێچاری ساتوسەودای ناونەتەوەیی بۆ ئامانجی زلهێزەکان هیچ گەڵێکی رزگار نەکردوە مەگەر ئەو گەلە بەجۆڕێک چۆکی بۆ خاوەن بڕیار دادابێ. لە سیاسەتدا دان وساندن هەیە.گەلێک بە هێزە کە خاوەنی سیاسەت بێ وپشت بە باوەڕەکانی رزگاریی ببەستێ.بێ گومان ئەوەش رێگای دژوارە وپشوودرێژیی دەوێ.

 جەلال ئال ئەحمەد کاتێک دەستیی پێنووسی گرت و وەدووی سیاسەت کەوت خۆی گەیاندە حیزبی توودەی ئیڕان یان حیزبی کومونیستی ئێران.بۆیە هزریی چەپی هەڵبژارد وپەرەی بە سیاسەت دا.زۆری نەخایاند بە هۆی ناکۆکی ودووبەرەکیی ئەو حیزبە رووی لەجەریانێكە دیکەی سیاسی کرد بە ناوی بەرەی نەتەوەیی / جبهەی میللی / بە سەرۆکایەتی دوکتورموسەددیق.ئەو رێبازەش هزریی چەپی هەبووە.خۆی بە نوێنەری چین وتوێژەکان سەراسەریی ئێران دەزانی.دوای ئەوەی ئەو حەڕەکەتەش تووشی لێکترازان هات،باوەشی بۆ ئاخوندە زێدەرۆییەکان کردوە وبووبە هاوکاری ئەوان.کاتێكیش باوکی کۆچی دوایی دەکا،خومەینی پرسەی بۆ دادەنێ  هەرئەوکات دەبێ کە خامنەییش دەخوازێ بچێتە دیداری ئال ئەحمەد ولە خۆیانی بزانێ.

ئەوە نموونەیەکی مێژوویی وحاشآهەڵنەگرە لە فکری چەپ لە وڵاتێکی وەک ئێڕان!وێنەی / بای / بێوادە دەچن کە هەردەم ڕوویان لە بەرەیەکە!ئەوەش یەکێکە لە تایبەتمەندیەکانی چەپی نەخۆش لە وڵاتانی جیهانی سێهەم.رێڕەوی گەشە کردن وپێشکەوتن لە سەدەی رابوردودا لە وڵاتانی رۆژئاوایی بارودۆخێکی خوڵقاندبووکە زۆربەی گەنجەکان لە کچ وکوڕمایل بە شێوەی ژیانی وڵاتانی رۆژئاوایی ببن وئارەزوویان ئەوە بێ کە کۆمەڵگا لە ئێڕانیش بەرەوئەوئاقارە هەنگاوبنێ.بۆیە کەسانی وەک ئال ئەحمەد بە چاوێکی رەخنە دەیانڕوانیە ژیانی رۆژئاواییەکان ولاسایی کردنەوەی ئەو جۆرە ژیانەیان پێ سووکایەتی بووە.ئال ئەحمەد لە چەپێکی تۆخ بەرەو شیعەیەکی تۆخ بە شێوەیەک باسی کۆمەڵگای رۆژئاواییەکانی کردوە کە پێگەی / ژن / لە کۆمەڵگایەدا بە سووک بنرخێنێ وپیاوەکانی رۆژئاواییەکان بە ژن سفەت یانی ژنانیلە!پێناسەبکا وبەوشێوەیە زەهری خۆی بڕێژێ!ئەو جۆرە بیرکردنەوەی لە نووسەرێکی ئاوادەگەرێتەوە بۆ ١٤٠٠ ساڵ لەوەی پێش!

ئال ئەحمەد زۆر بەرآشکاوی لە کتێبەکەی خۆیدا بەناوی غەرب زەدەگی بەواتای ئالوودەبون بە ژیانی وڵاتانی رۆژئاوایی بەشێوەیە زۆر ناشیانە ودوور لە ئەقڵ وڕامان ژن بە بچووک دەزانێ وتەنانەت پیاوەرۆژئاواییەکانیش  بە ژن سفەت ناودەبا.لێرە گرفتی ئیدئۆلۆژیایەکی هاوردە دەردەکەوێ کە هزرومێشکی تاکی رووناکبیریی ئێڕانی وکوردیش وەها لاوازدەکا کە نەتوانێ ئەنگوست لە سەر راستیەکان دابنێ.بۆ مەگەر ژن کام سفەتی ناشێرینی هەیە کە پیاوسالارەکان نیانە؟

پاشی ساڵها لە ژیانی ئال ئەحمەدوئال ئەحمەدەکان تا ئێستێ ئەوەیە باردوخ وگوزەرانی وڵاتانی رۆژئاوایی ووڵاتێکی وەک ئێڕان وکوردستان؟لە راستیدا هاوردەکردنی ئیدۆلۆژیای بیانی بۆ چآرەسەرکردنی کێشەکان وێنەی ویروسێک دەچێ کەنازانرێ کام واکسێنی بۆ بدۆزڕێتەوە تا بن بڕ بکرێ!