دێموکڕاتەکان و چەپەکان خاوەنی دو خەونی دژ بە یەکن و نوێنەرایەتی دوو جەمجسەری تەواو جیاوازی چینایەتی دەکەن.

ئامانجی چەپ هەڵوەشاندنەوەی سیستمی دابەشکاری چینایەتی، ڕەگەزی، قۆرغکاری دەسەڵات و ڕانتە.

 بەڵام بەرژوەندی دێموکڕاتەکان لە گەڵ هێشتنەوەی سیستمی کۆن دایە بە تام و ڕەنگ و مەزەی کوردی. وەک دەوڵەتی هەرێمی کوردستان بە ڕێبەرایەتی پیاوەکانی بنەماڵەی بارزنی و تاڵەبانی.

 ئاغای کوردی، ڕەییسی کوردی، وەزیری کوردی، ئاساییشی کوردی، شەپی کوردی، زیندانی کوردی، چەوسانەوەی کوردی، گەندەڵی کوردی، دەنگ‌دانی کوردی، تەزویری کوردی، مافیای نەوتی کوردی، مافیای زەوی‌خۆری کوردی، مۆڵی کوردی، ویلا و ژیلای کوردی. هەموی لە خزمەت چینی سەردەستی کوردی. لۆمپەن، چەقوکێش و شایەرانی دیوەخانیش لە بەرماوی ئەم سفرەیە بەهرەمەند بن.  

لە سەرەتای سەرهەڵدانی بزوتنەوەی نەتەویی کورد تا ئێستا(١٠٠ ساڵ) دوو بیر و باوەڕی دژ بە یەکی ڕاست و چەپ بەردەوام لە ململانێی ناوخۆیی دابوون. ( هاوتەریب وەک دوو خەتی ڕاست لە پاڵ یەکدا)

ڕەوتی ڕاستی سونەتی(بنەماڵەی بارزانی، دێموکڕاتەکانی چوار پارچەی کوردستان، هێزە مەزهەبی و ئیخوانەکان) نوێنەری چینی سەردەستی کۆمەڵگای کوردن.

تێکۆشانی ڕاستی سونەتی لە پێناو سەروەری و دەسەڵات بە سەر کۆمەڵگای کوردی دایە.

زۆرینەی کورد ڕەعیەت بن و خۆیان ئاغا، کورد ئۆمەت بن و خۆیان ڕێبەر.

ئامانجی ڕەوتی چەپ تێکدانی کایەی سەروەریە.

ماهیەتی چەپ گۆڕینی بنەڕەتی سیستمی ئابوری، فەرهەنگی، سیاسی و کۆمەڵایەتیە. ئامانجیان ئەوەیە کورد لە ڕەعیەتی بگەنە پلەی شارومەندی ئازاد. هیچ چین، حیزب، بنەماڵە و ئێلیتێک نەبێتە سەردار و سەروەر. لە چوارچێوەی سیستمی شوڕایی دا خەڵک خۆیان سەرداری خۆیان بن. (دێموکڕاسی ڕاستەوخۆ)

ژینگەی سیاسی و ئابوری ڕاستی سونەتی لە درێژە کێشانی سیستمی پڕکۆت و بەندی پاشماوەی دەرەبەگایەتی، سوننەتگەرایی، ژێردەستەیی ژنان، داخراوی کۆمەڵگا و بنەماڵە، کۆنەپارێزی، جیاوازی چینایەتی، و پلەداری سامان و دەسەڵات ونیر سالاری دایە.

ئیستڕاتژی نەگۆڕیان سات و سەودا لە گەڵ دەوڵەت-نەتەوەی سەردەست بۆ بەشداری لە ڕانتی دەوڵەتی، سەرکوت و چەوساندنەوەی چینی ژێردەستی کۆمەڵگای کوردی، سەرکوتی ئازادیخوازان، بەتایبەت ڕووناکبیران و هۆگرانی یەکسانی و دادپەروەری کۆمەڵایەتی دایە.

ڕەوتی چەپی کورد بە خەتەرێکی گەورەتر لە دەوڵەتانی ناوچە بۆ سەر بەرژوەندی چینی سەردەستی کورد دەبینن.

ترسی ئەوەیان هەیە توشی چارەنوسی ئەنەکەسەکانی ڕۆژئاوا بن. ئەو کات ناچار دەبن خەونی سەد ساڵەی ، ئاغایەتی، مافیاگەری و چەتەگەری بە سەر خەڵک دا بۆ هەمیشە بەرنە ژێر خاک.

 ئەگەر ڕئالیستی( واقعگرایانە) بیر بکەینەوە، ناچارین حەقیقەتێکی تاڵ قەبوڵ بکەین.

 یەکیەتی نەتەوەیی کە لە دەیەی هەشتای زایینی لە لایەن پ.ک.ک دا تیۆریزە کرا و کار و خەباتێکی زۆری بۆ تەرخان کراوە، بنەمایەکی زانستی کۆمەڵایەتی نەبوە و تەنیا باوەڕێکی خۆشبینانەی ئیرادەگەرایانە بوە.

 چینی سەردەستی کۆمەڵگا کاتێک ڕازی بە یەکیەتی نەتەوەیی دەبێت کە گشت بەرژوەندیەکانی پارێزراو بن و خۆێ ڕابەری ئەم یەکیەتیە بێت. 

دەبینین کە بە تێپەڕبوونی زیاتر لە ٢٠ ساڵ پەیمانی ستڕاتژیکی یەکیەتی نیشتمانی و پ.د.ک لە گەندەڵی ڕێبەرایەتی ی.ن.ک و پاشکۆیەتی ئەم هێزەی بۆ پارتی شتێکی زیاتری لێ سەوز نەبوە.

 تەنانەت بەشداری هێزێکی ئۆپۆزسیۆنی وەک گۆڕان لە حکومەتی هەرێم، بە قیمەتی بەتاڵ بون لە بیری گۆڕانکاری و بونە بەشێک لە سیستمی خێڵەکی و دواکەوتوی ئاغاکانی باشور تەواو بو.

٩٠٪ی جەماوەری دێموکڕاتەکان و باقی حیزبەکانی چینی سەردەستی کۆمەڵگا (بە تایبەت شەڕکەرەکان و سەربازانی پیادە) خەڵکانی چینی ژێردەستی کۆمەڵگان کە بە خاتری ساویلکەیی و نزمبونی ئاستی وشیاری و خۆبەخێو کردن خەریکی ئەم جۆرە کوردایەتیەن.

هەر ئەم ڕاستیەش دەبێتە هۆکار کە حیزبەکانی چینی بندەستی کورد تا دەتوانن لە شەڕی چەکداری دژی ئەم هێزانە خۆ بپارێزن و توانای خۆیان لە مەیدانەکانی دیکە دا وەک بڵاو کردنەوەی تۆوی ئاگاهی و وشیاری ، پەروەردەی کۆمەڵگا بە ئەقڵیەتی بەرابەری و یەکسانی ژیان، مافی ژنان و منداڵان، ژینگەپارێزی و مرۆڤ‌دۆستی دەکار بێنن.

لە دابەشکاری فکری دا دێموکڕاتەکان لە بەرەی  ڕاستی سونەتی جێ دەگرن. هەرچەند کە لە مێژوویان دا دروشمی بریقەداری وەک سوسیالیسم و دێموکڕاسی دەبیندرێ، بەڵام ئەم وشانە بە هۆی ماهیەتی چینایەتی و پاشخانی فکریان قەت لە باوەڕ، کەلتور و ڕێ و ڕەسمیان دا جێی نەبۆتەوە. 

ئیمتیازاتی ئاغاواتی پێشو بۆ خۆیان بە ڕەوا دەزانن و خەڵک بە ڕەعیەت دەناسن نەک شارومەندی ئازاد.

 کێشەیان لە گەڵ دەوڵەت-نەتەوەی حاکم ئەوەیە کە پۆست و مەقاماتی ئیداری و ماڵی ناوچە کوردیەکان بە مافی خۆیان دەزانن نەک کەسانی غەیرە کورد کە لە لایەن دەوڵەتەوە ئەم پۆستانەیان پێدراوە.

دێموکڕاتەکان لە گەڵ سیستمێک کە لە سەر بنەماکانی دابەشکاری چینایەتی، قۆرغکاری، بێعەداڵەتی و کۆنەپەرەستی بونیاد نراوە کێشەیان نیە. 

کێشەی ئەوان ئەوەیە کە لەم سیستمە دا بەشی زیاتریان دەوێ. پارێزگار، فەرماندار، شارەدار، ڕەئیس ئیدارەکان، ڕانتخۆری بازەرگانی و بەرهەمهێنان، کارمەندانی گشت دەسگاکان کورد بن و دێموکڕات!

 خەونی گەورەی دێمەکڕاتەکان ئەوەیە کە هەلێکی زێڕین وەک باشوری ١٩٩١ و ٢٠٠٣ پەیدا بێ. جۆرج بوشێک دەوڵەتی ناوەندی شڕ و سڕ بکا یان لەناوی بەرێ. جا ئەوکات بێنەوە سەر سفرەی ئامادە و فیدڕاڵیەت و تەنانەت سەربەخۆیی ڕابگەیێنن. 

قەیدی ناکات ئەگەر قەبارەی دەوڵەتەکەیان وەک باشور لە نیوەی پارچە کوردستانەکەشیان کەمتر بێت.

 گرینگ ئەوەیە پۆست، مەقام و ڕانت و خۆشی زیاتر بۆ خۆیان و بنەماڵەکانیان دەستەبەر بکەن. 

لە خەونی دێموکڕاتەکان دا جێگای زۆر شت نابێتەوە و بە کفر و ئیلحاد دەژمێردرێت. وەک: ئاڵوگۆڕی بنەڕەتی لە سیستمی کۆمەڵایەتی، هەڵوەشانەوەی چەوسانەوەی چینایەتی و پلەداری دەسەڵات، دابینکردنی یەکسانی ژن و پیاو، دێموکڕاسی ڕاستەوخۆ. بە تایبەت فەلسەفەی ژن،ژیان،ئازادی.

بۆ بەتاڵ نەبونی عەریزەیان دەڵێن جارێ با دەوڵەتێکی سەربەخۆ دامەزرێنین، بەرابەری و دادپەروەری و... کاتیان دێت. 

بەڵام مێژوی گشت گەلانی دونیا نیشانی داوە کە چینی سەردەستی کۆمەڵگا هیچکات ڕێگا بە ئاڵ و گۆڕی بنەڕەتی لە سیستمی چینایەتی و پلەداری دا نادات. چونکە بە قیمەتی لەناوچونی خۆی تەواو دەبێت.

https://youtu.be/oyPcDIUb2pI?si=NRdqf4WrVbJNu96u

دێوەره و که‌ر(دێوەره= فروشنده دوره گرد روستاها) و( که‌ر= خر)

دێوەرەیه‌ک به سواری که‌ر،

ڕێیه‌کی دووری گرته به‌ر،

نه‌یهێڵا که‌ر بدا بێنێ

تا ڕێیان که‌وته بژوێنێ.

که‌ر که بینیی وا له‌و ناوە

گیاوگۆڵ سه‌ری پێوەناوە،

میوانی گه‌ورەی سروشته،

نه خێو، نه باری له پشته،

به زەڕەزەڕ، به غارەغار،

دنیای هه‌موو کردە به‌هار

لەپڕ خاوەن که‌ری زۆرزان

هه‌ستی کرد وا له‌ودیو ته‌لان

هه‌را و هۆریا و دەنگه‌دەنگه،

ئیتر زانیی کاری له‌نگه!

گوتی: که‌ره گیان، گوێ گرە،

ئه‌و دەنگه دەنگی ڕێگرە!

هه‌تا زووە با بارت که‌م

له ڕێگران ڕزگارت کە‌م

کەر دایه قاقای پێکه‌نین...

گوتی: قوربان، هاوڕێی شیرین!

بارەکه‌ی من له خۆت بار که

هه‌تا زووە خۆت ڕزگار کە

که من که‌ر بم، بارەبه‌ر بم

کورتان له پشت، هه‌شبه‌سه‌ر بم

فه‌رقی چییه؟ دەرد هه‌ر دەردە،

'که‌ری تۆ بم، یا هی جه‌ردە! '

 دێوەرە: دەسگێڕ، چەرچی، دەسفرۆشی گەڕۆکی لادێ

خێو: خاوەن، ماخۆ، خودان

ته‌لان: هەوراز، زوورگ و هەڵەت، گرد

جه‌ردە: چه‌ته، ڕێگر، که‌سێکه ڕێگا به خه‌ڵک بگرێ و به زۆر ڕووتی کاته‌وە