گۆڕان لە نێوان ئیسلام و مێژوودا

Saturday, 06/03/2010, 12:00

1478 بینراوە

(تێبینى: لەگەل رێزم بۆ ئاینى پیرۆزى ئیسلام، ئەم باسەمان وێكچوونێك دەخاتە ڕوو لە نێوان سەرهەڵدانى ئاینى ئیسلام لە ئانو ساتێكى مێژووى ژیانى عەرەب كە پڕ بوو لە ستەم و نا یەكسانى، وە ئەم ئانو ساتەى ئێستاى نەتەوەكەمان كە بزووتنەوەى گۆڕان تێیدا سەرى هەڵداوە، جا لەبەر ئەوە تەنها مەبەستمان دووبارە بوونەوەى مێژووە و لێرەدا هیچ مەبەستێكى ترمان نییە خوانەخواستە ببێتە جێگاى شوبهاندنیان.
لە ڕۆژگارەكانى مێژوودا زۆرن ئەو كەسانەى كە وەك ڕابەرێكى ئایینى یان نەتەوەیى یان كۆمەلایەتى هزرى لەناو كۆمەڵگەدا بەدیار دەكەون و دەبن بە هەڵگرى پەیامێكى پیرۆز و بە خەڵكانى دەگەیەنن. خوێندنەوەى فەلسەفەى مێژوو پێمان دەڵێت كە لە كۆمەڵگەى مرۆڤایەتیدا زۆر جاران ڕووداوەكان خۆیان دووبارە دەكەنەوە جا ئەم دووبارە بوونەوەیە ڕووداوى سەربازى و ئابوورى و ئاینى و كەسایەتى و شتى تریش دەگرێتەوە، وە بەدیاركەوتنى ئاینە جیاجیاكانیش یەكێكن لەم دووبارە بوونەوەیەى ڕووداوەكانى مێژوو،وە لێرەدا هاتنى (ئاینى ئیسلام) وەك نموونەیەك دەهێنینەوە بۆ ئەوەى ڕووكارو خاڵەكانى لێكچوون و دووبارەبوونەوەى ئەم ڕووداوە مێژووییە بە بەدیار كەوتنى بزووتنەوەى گۆڕان دەستنیشان بكەین.
((ان الله لا یغیر ما بقوم حتى ما یغیروا بانفسهم))
بەرلە ئیسلام و لەو كاتەى كە نالەبارى و نا یەكسانى كۆمەلایەتى و ئابوورى و زۆر بوونى ژمارەى پەرستنى بت وەك خواى جیا جیا لەنێوان ئەندامانى كۆمەڵَگەى عەرەبى لە نیوەدوورگەى عەرەبیدا لە برەودابوو، محەممەدى مەزن (د.خ) هەستى بە شڵەژانى بارى كۆمەلایەتى و ئەستوور بوونى ئەو زوڵم و زۆردارى و ستەمەى دەسەلاتدارانى سیاسى ئابوورى ئایینى لە شارى مەكەدا كرد،و وەك هەڵوێست وەرگرتن محەممەدى مەزن بۆ ماوەیەك لە كۆمەڵگەكەى جیا بووەوەو لە ئەشكەوتى حەڕادا بیرى دەكردەوە بۆ دۆزینەوەى چارەسەركردنى بارودۆخى نالەبارى كۆمەڵگەكەى ، تاكو ئەنجام بەوە گەیشت كە لەلایەن خواوە هەڵبژێردراو وەك نێردراوێك پەیامێكى پیرۆزى پێ بەخشرا كە لەناو میللەتەكەى بلاوى بكاتەوە بۆ ناسینى خودایەكى تاك و تەنها و نەهێشتنى نایەكسانى و چاككردنى بارى كۆمەلایەتى نەتەوەكەى.
بەدەركەوتنى ڕێبەرى بزووتنەوەى گۆڕانیش دەرهاویشتەى بوونى كۆمەلێك ئازار و هەست كردن بە خراپى بارى كۆمەلایەتى و سیاسى و ئابوورى خەلكى كوردستانە لەگەل ئاوێزە بوونى بە چەمكێكى پڕلە هزرى سیاسى هاوچەرخ ، ئەوەبوو هەر لەوكاتانەى كە ئەم ڕابەرە هەستى بەوە كردووە كە ئەو ئاواتانەى ساڵانێك خوێنى هەزارەها شەهید لەپێناویدا رژاوە نەهاتۆتە دى و لە ڕێچكەى خەباتى نەتەوایەتیدا تەنها كۆمەڵێكى كەم سوودمەند دەبن و خەلكانى ترى كوردستان بەرەو هەژارى و مەینەتى دەچن، ئەم ڕابەرە لە 18-4- 2006 پرۆژەى چاكسازى و ریفۆرمى پێشكەش كردووە بۆ ئەوەى دەسەلاتى حیزب بەسەر ئەنجومەنى وەزیران و پەرلەمانى كوردستان و دادپەروەریدا نەمێنێت بۆ ئەوەى زیاتر خزمەت بە چین و توێژەكانى خەڵكى كوردستان بكرێت.
پاشان لە 2007 ئەم ڕابەرە بیرى لەوە كردەوە كە بۆشایى نێوان حكومەت و خەڵك نەمێنێت و ڕاگەیاندنى ئازاد پەیرەو بكرێت تاكو لە مانگى 4 ى 2007 دەستى لە كارى حیزبى كێشایەوە و خۆى تەرخان كرد بۆ كارى سیاسى ڕۆشنبیرى سەربەخۆ بۆ ئەوەى بتوانێت لە ڕێگەى كەناڵى ڕاگەیاندنى ئازادى تایبەتەوە بتوانێت ڕاى جەماوەر بكاتە فشار بۆ سەر حكومەت بۆ ئەنجامدانى چاكسازى لە پەرلەمان و بیروكراسییەتدا،دواى ئەمەش بۆ گۆڕینى ئەم جۆرە سیاسەتەى حكومەت گۆڕان وەك بزووتنەوەكى سیاسى كۆمەلایەتى سەرى هەڵدا ئەمەش لە ئەنجامى كۆمەڵێك هۆكارى سیاسى و كۆمەلایەتى و ئابوورى كە واى لە كۆمەلێكى زۆرى رۆشنبیران و سیاسەتمەداران و خەڵكى ستەم دیدەى نەتەوەكەمان و هەمیش سەركردایەتى ئەم بزووتنەوەیە كرد كە زۆرتر هەست بە كەم و كوڕییەكانى ئەم بارە نالەبارە ناهاوسەنگە ئابووریە و كۆمەلایەتییە و سیاسییەى ئێستاى كوردستان بكەن و بزووتنەى گۆران وەك دەرهاویشتەیەكى ئاسایى مێژوویى بێتە مەیدانى نوێى سیاسى لە كوردستاندا.
لێرەدا خاڵى وێكچوون لە نێواندا،لە سەردەمى بەر لە ئیسلامدا ئەبو سفیان و كۆمەڵێك لە خزمانى بنەماڵەكەیان دەستیان بەسەر بازرگانیكردن و دەرامەتى دارایى شارى مەكەدا گرتبووبەناوى مەلەئـ لە(دار ئەلنەدوە)دا وە خەڵكانێكى زۆریش لەبازرگانیكردندا زوڵمیان لێدەكرا دامەزراندنى(حلف الفزول) یەكێك بووە لەو هەولانەى كە ویستوویەتى خزمەت بە لێقەوماوان و ماف خوراوان بكات. وە لەهەمان كات كۆمەلێكى زۆرى خەلك لە برسییەتیدا دەیانناڵاند، ئێستاى كۆمەڵگەى كوردستان دووبنەماڵە (بەناوى حیزبەوە) دەستیان بەسەر بازرگانى و دەرامەتى كوردستان داگرتووە وبێ گوێدانى هاوسەنگى كردن و نەبوونى شەفافیەت لە داهاتەكان و بوودجەى هەرێم سەرەڕاى بوونى نایەكسانى و جیاكارى لەنێوان تاكى كورد بەهۆى حیزبایەتى و خزمایەتى ئەویش بە بەخشین و دامەزراند و دەوڵەمەند كردنیان لەسەر حیسابى بەشەكەى ترى كۆمەڵگە و هەژار كردنیان.
بەر لە ئیسلام بێجگە لە بنەماڵەى قورەیش و ئەبو سفیان خەڵكانى سادەى هاوولاتى بۆیان نەبوو ببنە خاوەنى زەوى و ماڵى خۆیان وە بگرە نەیاندەتوانى كشتوكالیش بۆ خۆیان بكەن بەڵكو دەبوایە لەجیاتى ژەمێك خواردنى ڕۆژانە لە كێڵگەكانى ئەواندا كار بكەن،لەلاى ئێمەش تەنها ئەوانەى كە لەسەردەمى حكومەتى عیراقى كۆن بوونەتە خاوەن زەوى بە گرێبەست و خانووى خۆى دەنا ئێستاشى لەگەڵدا بێت شوێنى گەشت و كوزارى و زۆربەى ئەو زەوى و زارانەى كە ماونەتەوە و كشتوكالین درا بە خزمان و یاخود لەسەر ناوى ئەندامانى بنەماڵەكان تاپۆ كران و باخچەكانى ناو شاریشیان دابەشكرد و كردیان بە دۆلارى ناو گیرفانییان.خەلكى سادەش ئەگەر بە ئارەقەى نەوچەوان و هەول و تەقەللاى خۆى نەبێت نەیتوانیووە خانوێك بۆ خۆى دروست بكات و تاكو ئێستاش حكومەت نەیتوانیوە مەسەلەى نیشتەجێ بوون چارەسەر بكات.ئەو پرۆژە نیشتەجێیانەى كە دەشكرێت تەنها بازرگانى كردنە بە زەوییەكانى كوردستان.
لە كۆمەڵگەى بەر لە ئیسلامدا مافى ژن پێشێل كرابو وبەچاوى خزمەتكار و خۆشى سێكسى سەیرى ژن دەكراو كچ دواى لە دایكبوونى زیندەبەچاڵ كراوە و كۆیلایەتى باڵى بەسەر شارەكەدا گرتبوو،لەلاى ئێمەش ئێستا مافى ژن پێشێل دەكرێت و ڕێژەى كوشتنى ژنان زۆرە و خەڵكانى مەسئوول بەهەمان چاو سەیرى ئافرەت و ژن دەكەن و هەتا لەكاتى دامەزراندنیشیاندا كەلێنێك بۆ ئەم مەسەلەیە دەهێڵنەوە و كارەساتى دڵتەزێنى لێدەكەوێتەوە، لەسەردەمى بەر لە ئیسلامدا كەناڵەكانى پەیوەندى دیبلۆماسى تەنها بۆ خەڵكانى بەنى ئەبوسفیان قۆرخ كرابوو وەك پەیوەندییان لەگەل حەبەشە و یەمەن و شام وە لەكاتى پەنابەرى زولم لێكراوان بۆ ئەم ناوچانە داوایان دەكرد كەتەسلیم بەوانى بكەنەوە وەك پەنابردنى كۆمەلێك لەموسلمانانى هاوەلانى محمد (د.خ) بۆ حەبەشە، لەلاى ئێمەش هەموو پەیوەندییە دیبلۆماسییەكان و كۆبوونەوەكانى دەرەوەى هەرێم دەبێت تەنها كوڕو برازاى سەركردەكان بەشدارى تێدا بكەن.

وا دیارە حوكمى زەروورەتى مێژوویى و سیستەمى دیموكراسى دنیاى گۆڕان و نوێخوازى واى كرد كە ئەم حاڵەتە ئاساییە لەناو ململانێى سیاسیانەى كوردستاندا ڕەنگ بداتەوە، كە ئەمەش لە بەرژەوەندى گشتى خەڵكى كوردستان بووە.
لەگەڵ ئەوەش ئەو بزووتنەوانە هیچ پێناچن خوانەخواستە مەبەستیان دژایەتى كردن و لەناوبردن و گۆڕینى حكومەتى هەرێمى كوردستان بێت بە حكومەتێكى بێگانەى نەناسراو یان غەیرە كورد، بەڵكو ئەوەى دەبینرێت و بە پشت بەستن بەو حاڵەتەى كە هەرێمى كوردستانى تێدا دەژیێت و ئەو بەرنامانەى كە لەلایەن لایەنەكانى ململانێدا خراونەتە ڕوو، لە كاتێكدا ئەگەر زۆرینە بەدەست بهێنن یاخود كەمینەو بەشدارى لە حوكم بكەن یان بە ئۆپۆزیسیۆن لەناو پەرلەماندا بن، نیشانەى ئەوەیان پێوە دیارە كە مەبەست جەخت كردنەوەیە لەسەر گۆڕینى شێوازى سیستەمى حوكمرانى و داكۆكى كردن لە بەرژەوەندییە سیاسى و ئابوورى و كۆمەلایەتییەكان، مەبەست كاراكردنى پەرلەمانە لە دیاركردن و رێنمایى كردنى حكومەت بۆ بەدیهێنانى ئەو ئاواتانەى كە خەڵك و جەماوەر لە پێناویدا قوربانیان داوە، بۆ ئەوەیە كە ئەندامانى پەرلەمان بەڕاستى نوێنەرى گەل بن و لە نزیكەوە هەست بە ئێش و ئازارەكانیان بكەن، و دوور بكەونەوە لە كارلێكردنى حیزب لەسەر تاكى پەرلەمانتار و بە راست بلێ راست و بە چەوتیش بلێ چەوت وە ئەو سوێندەى كە بۆ بەرژەوەندى خەلكى كوردستان خواردوویەتى لێى بەرپرس بێت، نەك لە دەست بەرزكردنەوەش بەشدارى نەكات نە بە ئا نە بە نا وە بە حەقیقەت ببێتە نوێنەرى خەلك، مەبەست گۆڕینى تعامولى ئیدارەى كوردییە بەرامبەر بە كێشەو كەموكورتییەكانى كەلەناو خەڵك و وولاتدا هەن. مەبەست پەیدا كردنى هێلێكى پیرۆزە كە خەڵك و حكومەت بە یەكتر تووند دەبەستێتەوە و وا بكات كە تاكى كورد هەست بە ئینتیماى بۆ نیشتمان و حكومەتەكەى هەبێت، مەبەست پەیرەو كردن و بوونى شەفافییەتە لەناو حكومەت بە تایبەتى لە بوارى دارایی و داڕشتنى سیاسەتى گشتى وولات، مەبەست ئەوە نییە قەوارەى كورد لەت بكرێت لەنێوان بادینى و سۆرانیدا بەو نیشانەیەى كە ئاوات و بەرنامەكانى لایەنەكانى ململانێ جەخت لە نەهێشتنى كەموكوڕییەكانى سەرجەم ناوچەكانى كوردستان دەكەنەوە، جەخت لە یەكڕیزى و هەماهەنگى دەكەنەوە.
ئەمڕۆى كوردستان پێویستى بە رێزلێگرتنى خەباتى ڕابووردووى گەلەكەمان هەیە بەلام لەهەمان كاتدا پێویستیمان بە عەقلێكى سیاسى نوێ و بە دیدێكى واقیع بینانەیە، نەك وەك مێژووى ڕابووردووى خەباتى كوردایەتى سەردەمى ئیمارەتە كوردییەكان لەسەر بنەماى عەشائیرى بنەماڵەیى حكومەت بنیات بنرێت، خۆ ئەگەر بە عەقلیەتى بنەماڵەیى درێژە بەو خەباتە بدرێت و بە شێوازێكى هاوچەرخانە هەڵسوكەوت لەگەل واقیعى كوردستان نەكرێت و ڕاى جیاواز و ئازادى و دیموكراسى حەقیقى سەقامگیر نەكرێت و بەرژەوەندى گشتى بەپێش بەرژەوەندى تاك نەدرێت ئەوا ئەنجامەكەى هەروەكو ئەوانى لێ دێت، چونكە ئەمڕۆ ئەو دەسەلاتە كوردییەى ئێمە هەرچەندە خاوەنى خەباتى سیاسى دوورو درێژ بێت ئەگەر پشت لە میللەت بكات، میللەت وەك حالەتى ئێستاى تووشى یەكلایى كردنەوەى دەكات و ململانێى سیاسى قولتر دەكاتەوە بەتایبەتى نەوەى نوێ و گەنج كە دوورە لە مێژووى خەباتى سیاسى و تەسەورى ڕابووردوو ناكات، چاوەڕێى ژیانێكى ئاسوودەو یەكسانى كۆمەلایەتى و ئازادى و سەروەرى یاسا دەكات، هەرێمى كوردستان پێویستى بە نییەت و چەند ئاواتێكى دڵسۆزانەیە بۆ ئەوەى بتوانرێ كۆمەڵگاى كورد لە كوردستان لەو گرژییە سیاسى و كۆمەلایەتییەدا خاو بكاتەوە و دوور بخرێتەوە لە تووندو تیژى، پێویستە هەموو لایەنەكان هاوبەشى بكەن لە بنیاتنانەوە و داڕشتنى سیاسەتى گشتى هەرێمى كوردستان نەك بە عەقلییەتى شاخ بەڵكو بە زمانى هاوچەرخ ئەوەش بە قبوول كردنى ڕاى یەكتر و بەرنامەى یەكتر لەپێناو بەرژەوەندییە گشتییەكانى میللەتدا چونكە ئەگەر میللەت نەبێت حكومەت بۆ چییە؟
هەولێر