سولەیمانى : ئەو شارەى لە شۆرشدا پێشەنگ لە حكومەتدا گەندەل .........َ

Monday, 09/08/2010, 12:00

1150 بینراوە

مێژووى هەر شارێكى ئەم هەرێمى كوردستانە بخوێنیتەوە ، یان بە نێو شەقام و گۆڕەپانى هاوڵاتیاندا گووزەر بكەیت بیاندوێنى سەبارەت بە ڕابردووى شارەكەیان ، چەندەها كارەسات و تێكۆشان و ماڵ وێرانى و گیان فیدایى لە دەمى نەوەكانیانەوە بەر چاوو گوێت دەكەوێت كە بەشانازى بۆ خۆیان و شارەكەیان دەیگێرنەوە ، شار ئەو پارچە زەویەیە كەكۆمەڵە هاوشاریەكى لەسەر دەژى كە كەلتورى جیاوازییان هەیە بەڵام خاك و مێژووى هاوبەشیان هەیە ئەوەیش نیشتیمانە بچكۆلەى شارە ، كە هەمویان لە سەرى كۆكن سەرمایە مەعنەویەكانیان بە یەخەى شاردا هەڵدەواسن ، شانازیكردن بە شارەوە شانازیكردنە بە كەسایەتیە پێشینەكانى شارەوە كە پرۆژەكانیان وەك میراتیەك بۆ نەوەكانى دواى خۆیان بە جێ هێشتووە ، هەمیشە لە نێو چیرۆكەكانى ئەم نیشتیمانە بچكۆلەیەى شاردا باس لە قارەمانێتى و جوامێرى و پرۆژە ئەدەبى هونەرى و فكرىیەكانى كەسایەتى شار دەكرێت ، خوێنەر مافى خۆیەتى بپرسێت ، بۆ شارى سولەیمانى لە شۆرشدا پێشەنگە و لە ئەركى خۆ بەرێوەبردنى حكومەتدا گەندەڵ ، ئەگەر وەك هاوشارییەك بە ویژدانەوە بابەتەكان هەڵسەگێنین ئەو مافەم دەدەنێ ، كە شارى سولەیمانى چەند لە پێشەوەى كاروانى كوردایەتى و نیشتیمانیدا بووە ئێستاش چەند لە دواى دواوەى خزمەتگوزارى و ئیدارەى خۆ بەرێوەبردنى حكومەتدایە ، شارى سولەیمانى یەكێكە لەو سێ پاریزگایانەى دەسەڵاتى هەرێمى كوردستان كە مێژویەكى زور كۆن و دوور و درێژى نیە لە چاو شارەكانى تردا ، بەڵام خاوەنى گەنجینەیەكى پڕ لە مەعنەوییاتى مەعریفەى ڕۆشنبیرى و كوردایەتى و بەرخودانە ، لەو دەمەى سولەیمان پاشاى میرنشینى بابان لە قەلاچوالانەوە پێتەختى میراتیەكەى گواستەوە بنارى گۆیژە لە سالى 1784 ى ز لەو دەشتە بەرفراوانە رووە و زەردیاوا بناغەى ئاوەدانى بنیات نا بە ناوى شارى سولەیمانى كە هاوناوى میر سولەیمانە ، شێخ مارفى نۆدێ كرایە بەرپرسى كایە رۆشنبیرى و ئاینیەكەى یەكەم پەرتوكخانەى لە شاردا درووست كرد وەك دەزگایەكى مەعریفى بایەخى پێدرا ئەمەش وەك دوو هێڵى هاوتەریب شان بە شانى یەك دەڕۆشتن ، چەندە شار فراوان دەبوو هێندە زانا و بلیمەت و كەڵە شاعیر لەم شارە گەورە دەبوون وەك نالى و سالم و كوردى و مەحوى و پیرەمێرد و بێ كەس و زێوەر و شێخ نورى .. هتد ، چەندان كەسایەتى لە ناوچەكانى ترەوە بۆ زانست و زانیارى ڕوویان لەم شارە كردووە ، هەر ئەم سەنتەر بوونى رۆشنبیریە لە ناوچەكەدا درووست بوونى سێ كوچكەى بابان و دەوڵەمەند بە زمان و فەرهەنگى كوردى شێوە زارى سولەیمانى بووە بنەماى فێركردن و پەروەردەكردنى منداڵانى كورد لە خوێندن و نوسیندا ، فەرهەنگى شیوە زارى سۆرانى سولەیمانى بە هۆى دەوڵەمەندیەوە سەرى كێشا بۆ لق و شیوە زارەكانى ترى زمانى شیرینى كوردى ئەمەیش وایكرد لەسەرەوەى هەڕەمەكە دابنرێت و پێشەنگیەكەیشى بۆ شارى سولەیمانیە ، وەك چۆن پێشەنگ بوو لە كردنەوەى یەكەم خوێندنگاى كچان و ناردنیان بۆ خوێندن تا ئەوانیش وەك كوڕان مافى خوێندەوارى و خۆ رۆشنبیركردنیان هەبێت ، خەڵكى ئەم شارە بە نوكتەو قسەى خۆش بەناوبانگن زوو دەرك بە نەهامەتى و پێشهاتەكان دەكەن هیچ ڕژێمێكى داگیركار نەیتوانیوە ئەم شارە دەستەمۆ بكات ، شێخ ڕەزا ووتەنى ، لە بیرم دێ سولەیمانى كە دار مولكى بابان بوو ... نەمەحكومى عەجەم نە سوغرە كێشى ئالى عوسمان بوو ، ئەمە شاهیدى دانێكى گەورەو پیرۆزە لەسەر ئەم شارە كە چەند سەركێش بووە ، یەكەم زەنگى شۆرش لێرە لێدرا ، یەكەم مەلیكى كورد لێرە درووست بوو یەكەم حكومەتى كوردى لێرە ناونرا ، یەكەم ئیدارەى خۆ بەڕێوەبردن لەم شارە كارى پێكرا ، ڕۆژنامەو ڕۆژنامەنوسى لێرە گەورە بوو گەشەیكرد ، یەكەم پەخشا ن و چیرۆك لێرە نووسرا یەكەم ئەدەبى شۆڕشگێرى و ڕۆژنامەى شۆڕشگێرى لەم شارە داهێنرا ، ئەم شارە هەمیشە ڕۆحێكى شۆڕشگێرى و پڕ لە هەیەجان لە نێو دەمارەكانى خوول دەخوات ، بۆیە گیانى ڕاپەرین هەر لەم شارە تاودرا دەوڵەتى ئینگلیز كە عێراقى داگیر كرد نەیتوانى لەم شارە ئارام بێت چەندین جار لە ئاسمانەوە بۆردومانى شارى كرد و هێرشى زەمینى كردە سەر ، هەر لە ڕژێمەكانى مەلیكى و جمهورى تا بەعسى لە گۆڕ نراو ئەم شارە جیاواز لە شارەكانى تر كارى لەتەك كراوە ، بەشارێَكى قورس و دژوار و ئاڵۆز ناوبراوە بە توند و تیژترین شێوە ڕوبەڕوى خەڵكەكەى بوونەتەوە كارییان تیا كردووە ، شۆڕش لە دڵى ئەم شارە لە دایك بووە خەباتى شار و شاخ لێرە درووست بوو شار سەرمایەیەكى زەنگینى مادى و مەعنەوى بوو بۆ شۆرش ، هەمیشە خوێنى هەناوى ڕۆڵەكانى كردۆتە نێو دەمارو باسكى شۆرشەوە تا گیانى بەگژاچوونەوەى بەهێز بێت ، ڕاپەرینە یەك لە دوا یەكەكانى ساڵانى تەمەنى ئەم شارە بەڵگەن چەند لە بەرخورداندایە ، گۆڕستانەكانى شەهیدان و سەیوان .... هتد پێناسەن چەند گیان فیدایە ئەم شارە ، رژیمى بەعس بەو توندو تیژیەوە لەم شارە تووشى بێ ئومێدى و شۆك بوو هەموو تەكنیكێكى زەبر و زەنگى بە كارهێنا ئەم شارەى بۆ دەستەمۆ نەكرا ، بەردەوام هەستى بە ترسێكى زۆر دەكرد ، تا دواجار لە ڕاپەرینە پیرۆزەكەى بەهارى 1991 ئەو ترسە سەرى رژیمى بەعسى بەیەكجارى لە گۆڕ نا ، سولەیمانى بووە پێشەنگ و پێشرەوى ڕاپەرین ، پێشەنگ لە ئازادى ، پێشەنگ لە تۆڵەكردنەوەى سەرانى بەعس ئەو بەعسەى كە پەت و كارەبا و زیندە بەچاڵى كردبووە دروشم لە بەرامبەر خەڵكى شار ، شارى سولەیمانى تاكە شار بوو كە ڕژیمى بەعس قەڵایە لە تەرمى جەلادەكانى تیا چنیەوە ، سولەیمانى لە ڕاپەرین ئەو كلیلە بوو كە دەرگاى ئازادى لەسەر شارەكانى هەولێرو دهۆك و كەركووك و خانەقین كردەوە ، پەڕلەمان و حكومەت درووست بوو سولەیمانى پێشەنگ و پێشرەو بوو تێیدا لە چاو شارەكانى ترى هەرێمى كوردستان ، ئەگەر بە ویژدانەوە لەو پەیڤانەى سەرەوە بڕوانین نایانخەینە چوارچێوەى خۆپەرستى و شارچێتیەوە ئەمانە مێژوون ، خوێنەریش مافى خۆیەتى بپرسێت ، ئایا شارى سولەیمانى شارى هەلمَەت و قوربانى كە خاوەنى ئەم هەموو سەروەرى و پێشەنگ و پێشرەویەیە ، ئەى بۆچى لە دواى ڕاپەرینەوە كەوتە دواى دواوەى شارەكانى ترى هەر ێم ، لەهەرەمى كوردایەتى و پێشەنگەوە كەوتە سەرەوەى هەرەمى گەندەڵى یەوە ، پێشەنگ بوون گۆڕا بە پاشەنگ پێشرەویەكەى كاڵ بوویەوە و هەنگاوەكانى گۆت و شەكەت بوون ، شارێك لە پرسە نیشتیمانیە كوردایەتیەكاندا هەمیشە پێشەنگ ، لە ئیدارەى خۆ بەڕێوەبردن و حكومەتدا دەستەوەستان و گەندەڵ ، ئاى لە قۆناغەكانى شۆڕش چەند جێ ى شانازى بوون وەى لە قۆناغەكانى حكومەت لەم شارە چەند قێزەوون و گەندەڵە ، قۆناغى حكومەت قۆناغى حكومڕانى و بەرپرسیارێتى ئەركى خۆ بەرێوەبردنە ، درووستكردنى حكومەت لەم شارە ، درووستكردنى دەسەڵاتێكى ئارایشكراو ئاخنراو بە كۆمەڵێ دروشم دەستكورت لە حزمەتگوزارى زەلیل و دەستەوەستان لە بڕیارى یاسایى ، حكومەتێك بووكەڵەى بڕیارى حیزبە شان داچەكیوو بە عەقڵى خێڵ ، بەكتریا و فایرۆسى گەندەڵى بە شاخوێنبەرەكانیدا گوزەر دەكات خانەكانى مێشكى دەكرۆژێت ، ڕۆژانە هاوشاریەكان لە شەقام و شوێنە گشتییەكاندا لە غەمى شار دەدوێن ، تۆ بڵى ى مۆدێلى شۆڕش لە شاخدا هەر بەم جۆرە كارى كردبێت ، یان ئەمە مۆدێلى عەولەمەیە ، ئیدارەى خۆبەڕیوە بردن هەر وا دەبێت، هاورێیەكم هەمیشە دەڵێت ئەم كارە گەندەڵانەى سەرانى حكومەت پاشماوەى شۆرشە ، ئەم شارەى ئێمە هێندە بە درووشم هەیەجان دەیگرێت نیو هێندە بە هزر كار ناكات ئەمەیشى كردۆتە خوو بووەتە كەلتوورى ، خزمەتێكى كەمى دەكرێت چەپڵەیەكى زۆر لێ دەدات ، شارە حەیاتەكە لە پێشى پێشەوە بوو كەوتە دواى دواى شارەكانى ترەوە ، ئەمەیش لە سایەى حیزبە لە سایەى كۆمپانیاى دایك كە بەخۆى و بەچكەكانیەوە سەدان پڕۆژەى بن دیوارو پڕۆژەى تەواو نەكراوى بە بوودجەیەكى بێ شومارى ئەم شارەى قووت كردووە ، قێزەونكردنى سیماى شار دەگەڕێتەوە بۆ كاركردنى حیزب لە دەزگاكانى حكومەتى شاردا ، چونكە حیزب لەم شارە هەمیشە جوانیەكانى شار و كەسایەتیەكانى خەڵكى شار دەچنێتەوە ناشرینیەكانى خۆى پیا هەڵدەواسێت ، هەست دەكەیت بچووككراوەتەوە بۆ حیزب حیزبیش فراوانكراوە بۆ شار ، حیزب بەجۆریك كار دەكات لەم شارە كە تا كلێنچكەى بە هزرى هاوشاریەكاندا شۆر بۆتەوە پێگە وەزیفیەكانى حكومەت لە خزمەت نوخبە حیزبیەكاندایە بۆ بەرژەوەندى تایبەتى خۆیان بەكارى دەهێنن ، داگیركردن و دەست بەسەراگرتنى بازارو هەمو شوێنە گشتیەكان بۆتە مۆدیل لە نێو بەرپرساندا كێبەركێیانە لەسەرى ، بەرپرسانى حیزبى لەم شارە بە ڕۆحیەتى چێ گیڤارا كار دەكەن بەڵام بە جۆرێكى تر خۆیان نیشان دەدەن چێ گیڤارا دەیگوت ، چەوساندنەوە لە هەركوێ بێت من لەوێوم و بەرەنگارى دەبمەوە ، بەلام ئەمان دەڵین سەرمایەى میللەت لە هەركوێ بێت ئێمە لەوێین جانتاى لێ پر دەكەین گەندەڵى شار لە هەركوێ بێت دەستەڵاتى حیزب لەویایە ، گەنجینەى گیرفانەكانى بەرپرس لەم شارە قەت پڕ نابێ و بنكى لە زەریایە ، ئەم شارە گەندەڵ نیە گەندەڵیش بەرهەم ناهێنى بەڵام گەندەڵى قبووڵ دەكات ، خەڵكى شار زۆر دەمێكە دەركى بەو ڕاستیە كردووە ، كە سیاسەتى حیزب گەندەڵە و پێوەرەكانى ئەخلاقى لێ دارنراوە بۆیە حكومەتى گەندەڵ ئیدارەى فاسد درووست دەكات ، چەمكى گەندەڵى ، بەكارهێنانى پێگە و ئەركى وەزیفیە لە بەرژەوەندیە تایبەتیەكاندا ، كام بەرپرسى ئەم شارە پێگەى وەزیفى لە خزمەتى خۆى و خێڵدا نیە ، وەك چۆن دەلێن هەل دز درووسست دەكات ، هەمیشە بەرپرسانى ئێمە لە درووستكردنى هەلى زێرین و فرسەتى زیریندان تا زۆرترین داهات بچننەوە ، خیانەت و فایلدارى و سیخوڕى بۆ ڕژێمەكانى ناوخۆ و دەرەوە بۆتە كەلتورێك ئاسایی كراوەتەوە پۆستى لەسەر دیارى دەكرێت پلەى پێ بەرز دەكرێتەوە ، حیزب هەمیشە سیاسەتێكى گەندەڵ و دوور لە ئەخلاقى لەم شارە پێشكەش كردووە بۆیە ئیدارەى گەندەلماَن هەیە ئێمە حكومەتمان نیە بەو مانایەى حكومرانێكى یاسایی بكات نمایشى حكومەت دەكەین ، نمایشێكى بێزراو كە هەر حیزب دەیبینێت و پێ ى ڕازییە ، هەر خۆیشى كار ئەكتەرەكانى ئەم نمایشە قێزەونە دەست نیشان دەكات كە سوود مەندى یەكەم نوخبەكانى حیزبە ، شەرعیەتدانى بە بڕیارەكانى حیزبە ، حیزب لە جومگە ئیدارییەكانى ئەم شارەدا دەزگایەكە بۆ خەساندنى گیانى بەرپرسیارێتى و خزمەتگوزارى ، پەیامێكە هەمیشە بانگ بە گوێ ى تاكەكانى شار دەدا ، ئەوەى وەك حیزب بیر نەكاتەوە وەك حیزب نەدوێ و نەبینێت لە داهاتى نیشتیمان بێبەش دەبێت كرێچى دەبێت مافى هاوشاریبوونى لێ دەسەنرێت لە شار وەدەر دەنرێت ، ئەمانە پەیامگەلێكى ترسناكن كە لە زار و هزرى ئەمیرەكانى حیزبەوە دێنە دەرەوە ، ڕۆحى هاوشارییەكان دادەڕزێنێت ئەمەیش سیاسەتێكى پێشەنگی ترى شارە لە قۆناغى دواى ڕاپەرین درووست بووە كە ئینتیماى نیشتیمان و نەتەوە لە شەقامەكانى شاردا رۆژانە وەك مەسیح لە خاچ دەدرێت لە جێگەیدا گیانى خۆ پیگەیاندن و فرسەتخوازى و تێپەراندن درووست دەبیت