کێشەی نەتەوەکان لەچوارچیوەی پرۆسەی ئیسلامی سیاسی دا

Friday, 22/03/2013, 12:00

2398 بینراوە

لەسەرەتای چەرخی حەفتەمی زاینی ئیسلام وەك شۆرشێکی فکری وکۆمەلایەتی لەناودورگەی عەرەبستان سەری هەڵداپێش هاتنی ئاینی ئسلام هێچ میلە تێك لەرۆژهەلاتی ناوەراست بەقەدەرهۆزوخێڵە کۆچەرەعەرەبەکان ناڕێك ولەیەك ترازوترنەبوون شەڕ و شۆڕ و پەلاماردان وغەدرکردن بەناوی ئازایەتی وغەزوە ژیانی بی هیزەکان لەتاك و کۆمەل تال کردبوو،هەمیشە دەرگای ترس وتۆقاندن بۆیان واڵاکرابوو. ئاوەدانی وشارستانی لەم دورگەفراوانە تەنها چەندشارە دێیێك بوو،هیچ بنەماێکی رێکخستن ودەولەتی وشارستانی تێاداچاوەڕوان نەدە کرا. بەهاتنی (ئیسلام) عەرەب کەوتە جموجۆل و خۆڕێکخستن و خۆسازدان بەفەرمان و دەستوری قورئان،کەزۆربەڕونی باس لەمافی هەمونەتەوەکان دەکات ،هەندێك لەومیلەتانەکە بەزۆری شەروشیروازیان لەئاین ودەولەتداری خۆیان هێنا،بەبێ بیرکردنەوەیکی واقعیانە لەدوارۆژی خۆیان وچارەنوسیان ئەوانەتەنها نەتەوەی کوردبوون. پێناسەی ئاینی ئیسلام بۆنەتەوە جیاکان بەم شێوەیە (وجعلن لكم شعوب او قبائل لتعارفوا إن أكرمكم عند الله أتقاكم) واتا ئێوەم کردبەچەندەها گەل و تیرە و هۆز بۆ ئەوەی یەکتر بناسن و پەیوەندیتان خۆش بێت بەیەکەوە بەرێزترین تان لای خودا ئەو کەسانەتانە کە زۆرتر لەخودا ترسە و فەرمان بەرداری خودایە.بەلام بابێن پێکەوە بەکورتی و زۆر بە پەلە ئاورێك لە مێژووی ئیسلام بدەینەوە کە تەمەنی زیاتر لە ١٤٠٠ ساڵە.


ئەوە بووکە توانی تەنهالە٢٣ سالی ژیانی لە بلاوکردنەوەی ئاینی ئیسلام توانی دەولەتی ئیسلامی لە دورگەی عەرەب رابگەیەنێ، مەسەلەی نەتەوەکانی ناعەرەب هیچ گیروگرفتێك نەبووەلەژیانی ئەوداچونکە بەشیوەیەکی گشتی ئەم دەولەتە ئیسلامیەزۆربەی دانیشتوانی عەرەب بوون جگە لەچەندهوزیکی جولەکەوعەربی فەلە واتە مەسیحی.


لەو سەردەمە توانیان ولاتانی میسروعیراق وشام وفەلەستین داگیربکەن، ناکۆکی ودووبەرەکی لە سەرقۆرغ کردنی دەسەلات وخۆفەرزکردن چ بە کرین بێت یابەتۆقاندنی هاوەلەکانیان، دەستی پی کردبە تایبەتی دوای کوشتنی خەلیفەعومەرزنجیرەی تیرۆرکردن وکوشتنی خەلیفەکان یەك لەدوای یەك دەستی پێ کردبە کوشتنی خەلیفە علی کۆتای نەهات.نمونەش بۆئەمە جەنگی جەمەل بو(حرب الجمل) دژ بە خەلیفە علی لەسەربەژەوەندی ودەسەلات ،ئاکامی شەروئاژاەوکانی ناوموسلمانەکان کەلەدوایی دابووبە کلتوری موسلمانەکان تادابەش بوونی ئیسلام بۆدووبالی دژبە یەکترونائارام تائیمرۆکە سنە و شیعە هەردوولا یەکتر رەجم تەکفیر دەکەن

ئەوقۆناغەپربوولە ستەم و کوشتن ولەناوبردنی گشت ئەوانەی دژی بەو بنەمالەیە بوون، ئەوەی روی دابەگشتی تەنهابۆبەرژەوەندی بنەماڵەی ئەمەویەکان بووە، بەتایبەتی کوشتن ولەناوبردنی بنەمالەی خلیفە علی ئەویش بە کوشتنی حەسەن وحوسین لە پێناوی گرتنی دەسەلات وبەزۆرسەلماندنی بەسەرموسلمانەکانداو ئەم دەولەتە مافی هاورێیەکانی محمدونەوەیی محمد یان نە پاراست.


بەڕوخانی دەولەتی ئەمەوی و بەلەناوبردنی بنەمالە ولایەنگرانی دەستی پێکرد .ئەبوموسلیمی خوراسانی کە والی بوولە خوراسانرۆلێکی زۆر گرنگ و کاریگەری هەبووبۆلە ناوبردنی دەولەتی ئەمەوی و چەسپاندنی دەولەتی بەنی عەباس پاداشتی ‌‌‌عەباسیەکان بۆ ڕۆڵی چاکەوهەلسەنگاندی ئەبومسلیم ئەوەبوو خەلیفە ئە بوجەعفەری مە نسورزۆربە نا پیاوانەو ستەمکارانە ئە بوموسلمیان لە کۆشكی خۆیدا کوشت کەبە سەردان چوو بووە خزمەتی خەلیفە. ئەم دێرە شیعرەزۆربەراشکاوانە تەعبیر لە بۆچونی شۆڤێنیەتی خەلیفەکانی عەباسی دەکات وتێڕوانینی سوکانەسەبارەت بەنەتەوەکان بەدیاردەکات لە کوشتنی ابو موسلیم ،لەبەرئەوەی کە کوردبوو، ئەو دێرە شعرە عەرەبیە لە نووسینی شاعری عەباسی موتەنەبیە (أفي دولة المنصور حاولت غدره ألا إن أهل الغدر آباؤك الكرد) واتە( لە دەولەتی مەنسور هەولی ستەم و نامەردایەتی دا باوانی کوردت خاوەنی ستەم و نامەردایەتی بوون) لەهەمانکاتیشدا ئەبوجەعفەری مەنسوروتەیەکی گرنگ ووت (ئیمڕۆدەولەتی ئەبوموسلیم کۆتایی پێ هات وە دەولەتی بەنی عەباس دەستی پی کرد)


هیچ جیاوازییەکی نییە لەگەڵ سەردەمی ئەمەوییەکان وعەباسیەکان بەڵکوزۆرخراپترەکەتێکڕاهەموویان دەولەتی هوزوگەلێك بوون،نەتەوە ژێردەستەکانی حوکمی ئالی عوسمان لەژێرگوتاری ئیسلامی برای موسلمان، ئەوانەی گوێڕایەلی ئەم دکتاتۆرانەبوون یا باج دەربوون یاکرێکاری بێ کرێ بوون (زبارە) یا جەنگاوەربوون بۆگەیشتن بە خەوەن وخەیالی بەهەشت و شەهادەت گەربێینە سەرباسی دەولەتی سەفەوی لە ئیراندا هیچ میللەتێك خاوەنی ئازادی وکلتوری تایبەتی خۆی نەبوە،مەگەرتەنها ئەوانەنەبن کەسەربە مەزهەبی سەررەش وعەبارەش نە بن. زندانەپروە حشتەکانی رژێمی ئیسلامی ئێران وەك هاوچەشنی رژێمی ئیسلامی ومیرات گرەکانی خەلافەتی ئیسلامی لەتورکیاپرن لەبەندکراوی خەبات کەرانی کوردونەتەوەکانی تر. کام یاسابەناوئیسلامی یاخود مافی مرۆڤ پارێزەری مافی نەتەوە کانە؟ ئەوە چ دادپەروەریێکە نەتەوەێك ژمارەی (٢٥) ملیۆن بێت لەژێرسایەی رژمی ئیسلامی تورکیا ناتوانن بەزمانی دایك قسە بکەن وە خاوەنی کلتوری تایبەتی خۆیان بن. ئیمرۆسەرەتای چەرخی ٢١ ە گەلی کورد بێ مافە لەتورکیا، هەرچەندە ئەوە جاری دووەمە لەتورکیا حوکمرانەکان ئیسلامین وەزیاتر لە ٥٠٠ ساڵ عوسمانیەکان حوکمرانی ناوچەکە یان کردوە،بابزانین کام میللەت توانی خاوەنی ماف وکلتورو نەتەوەیی خۆیبێت لەسایەی خیلافەتی ئال عوسمان و ئمپراتۆڕیە ئیسلامیە کان جگەلەداگیرکردنی ماف وخاکی گەلان وحەلال کردنی سەروەت وسامان وژن ناموسیان. کارەساتی گرتن وکوشتن وقەتلوعام کردن لەهەمو سەردەمەکانی ئمپراتۆرەئیسلامەکان زۆربەزەقی دیارە وەك جینۆسایدی ئەرمەنەکان لە سەرەتای چەرخی بیستەم سالی١٩١٥.

کورد لەرۆژهەلاتی ناوەراستدایەکێکە لەکۆنترین میللەتانی ئەوناوچەیە کەخاوەنی خاك و نیشتمانی خۆیەتی ،لەژێرکاریگەری ترس وتۆقاندن وکوشتن ئیسلام بوون، نەك بەبروای تەواوئارەزومەندانە. بەدرێژایی مێژوو کورد لەژێرسێبەروسایەی رژێمی ئیسلامیەکان بەهیچ شیوەیەك خاوەنی چ بەهاێکی مرۆڤایەتی نەبوە تەنها خزمەت کاری وکۆیلەی نەبێت.کوا پێناسەی نەتەوەیی لەچوارچیوەی ئیسلامداجێ بەجی کراوە کە ئیمرۆ دوبارە چەند گروپ ورێکخراوێك خەریکن بەناوی گوتاری ئسلامی سەلەفی یا ئیخوانی باس لەمشروعیەت وپرۆسەی دامەزراندنی دەولەتی خیلافە لیرەولەوی دەکەن؟

ئسلام بەو فۆرمانەی کەباسمان لێوەکرد بەهیچ شیوەیەك مافی میللەتانی ژێردەستی خۆی فەراهەم نەکردوەبەشێوەیکی یەکسان. هەمیشە عەرەب خۆیان بەپلەی یەکەم داناوە لەروی نەتەوەی وزمان وکلتورو تێروانینی دنیاو قیامەت، میللەتانی تریش پلە ی کەمتر دووەم یاسێ یەمیان بەرکەووتوە. عەرەبەکان هەمیشەهەولیان داوە بۆسرینەوەی مێژوی گەلان وئەقل وبیروبۆچوونی تاکو کۆمەلەگاکان ،وەهەولدان بۆپڕکردنەوەی مێشکی ژیردەستان، بە پەروەردەێکی دیکەی نوێ بەناوی (عەقیدەی ئیسلام)=ئەویش تەنها بۆ پاراستنی بەرژەوەندی تایبەتی خودی ئەوانەی کەبەناوخەلیفەیی ئیسلام بوون وەزاڵ کردن وبالا دەستی رەگەز پەرستی نەتەوە کانیان. لەکۆتای دا جۆرێك لەمرۆڤ وکۆمەلگاهاتەکایەوە کە ئەقل وبیرمێژوویان سرایەوە. سەبارەت بەپێش خستنی کۆمەلگاودابین کردنی ئازادی تاکەکان وهزروبروایان تەنها ئەوە بووەکەدەبێ میللەتان بەکوێرانە ولەتاریکیدا ووتاری ئاینی ئیسلامی جێ بە جێ بکەن بەپێی تێروانینی خۆیان دوورلە ئازادی ویەکسانی دادپەروەری کۆمەلایەتی وئابوری. لەبابەتی حوکمرانیدا تەنها دکتاتۆری رەهابوون، دور لە شەفافیەت، تا سەر ئێسقان گەندەڵن . پرسیارکوامافی میلەتان لەچورچیوەی ئیسلام دابەدرێژایی چواردە سەدە، تەنهاداگیرکەری خاك ونیشتمانی میللەتان بوون؟ پێم وایەئیمرۆ کاتی ئەوە هاتوە دەرگا دابخرێت لەسەر بلاو کردنەوەی ئەوپرپاگاندە چەواشەکاریانەی کەپڕن لە خافلاندن وهەلخەلەتاندنی نەتەوەکان بەگوتاری ئسلامی نویێ کە تەنها سەرپۆشێکی کۆنی تازە کراوە بەناوی ئایینی ئیسلام بۆ گەیشتن بەدەستەلات ودوبارە کردنەوەی دەولەتی کۆلۆنیالیزمی ئیسلامی.