وەڵامى کورد چى یە بۆ پیلانى زلهێزانى ناوچەکە؟

گومان لەوەدانیە بەهۆى جەنگى داعشەوە زۆرێک لە وڵاتانى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست کاندین بۆ گۆڕانکارى، گۆڕانکاریەکەش بە بچوککردنەوەى هەندێک وڵات و لێکدانى هەندێک ناوچە بەمەبەستى لەدایک بونى وردە وڵاتى نوێ دەبێت، تەنانەت زلهێزانى ناوچەکەش وەک (تورکیا. سعودیە)، ئەگەر کاتیشیان مابێت دواجار بەدەرنین لەم گۆڕانکاریە، کوردیش وەک نەتەوەیەکى کاریگەرى ناوچەکە لەناو پلاننامەى هێزە جیهانیەکاندان بۆئەوەى لەداهاتودا بەجۆرێک لە جۆرەکان سنورێکى نێودەوڵەتیان بۆ دەستەبەربکەن و وەک دەوڵەتێک مامەڵەى لەگەڵ بکرێت، بەهۆى ئەم ترسى دابەش بونەوە وڵاتانى ناوچەکە چەندین هاوپەیمانێتى ڕانەگەیەنراویان پێک هێناوە، وەک بەربەستێک لەبەردەم پرۆژەى داڕشتنەوەى نوێى ناوچەکە. 

تورکیا سعودیە کە دووڵاتى هەڵبژێردراون لە ئایندەدا ئەم گۆڕانکاریە دەیان گرێتەوە، بۆ بەرگرتن لەپڕۆژە  نوێ یەکە، یان بەواتایەکیتر بۆ دواکەوتنى دابەش بونى سنورى جوگرافى خۆیان لە ئێستاوە لەگەڵ هەندێک وڵات و گروپى ناو وڵاتاندا دوو هاوپەیمانێتى یان پێک هێناوە، هەرچەندە ئەم هاوچەیمانێتى یە بە فەڕمى ڕانەگەیەنراون. 

یەکەم/ بەدژى ڕێکەوتننامەى وڵاتانى( 5+1لەگەڵ کۆمارى ئیسلامى ئیران)، گریمانەى هاوپەیمانێتى یەکى رانەگەیەنراوى (ئیسرائیلى. سعودى. تورکى. قەتەرى. لەناو عیراقیش سونەکان) هەیە، ئەم وڵاتانە هەرلەسەرەتاوە دژایەتى خۆیان نەشاردۆتەوە بۆ ئەو ڕێککەوتنە و تەنها بەڕێکەوتنێکى ئەتۆمى نابینن، ترسى ئەوەیان هەیە کە چۆن لە دواى ڕێکەوتننامەى (سایکس بیکۆ) هەردوو وڵاتى (بریتانیا.فرەنسا) ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاستیان دابەشکرد و لە ڕێکخستەوە دا سوننەکانیان باڵادەستکرد لەناوچەکەدائەوا بەهۆى ئەم ڕێککەوتنە نوێ یەى نێوان (ئەمریکا و وڵاتانى 5+1 ) لەداهاتودا شیعە باڵادەست دەکەن بەناوەندێتى (تاران)لەناوچەکەدا، ئەم هاوپەیمانێتى یە دژى خۆرئاواییەکان نیە، تەنها لەو خاڵەدا دژن کە ڕێکەوتنیان لەگەڵ ئیران هەیە،ئەمەش لەدواى هەندێ زانیارى ورد و تۆقێنەر بۆ ئەم وڵاتانە دێت، کەدزەى کردۆتە ناو میدیاکانەوە، لەگەڵ ئەوەشدا دوو لێدوانى (باراک ئۆباما)ى سەرۆکى ویلایەتە یەکگرتوەکانى ئەمریکاهەیە لەو بارەوە بۆ ئیسرائیل وتویەتى "گەر ئەم ڕێکەوتنە سەرنەگرێت ئەوا لەداهاتودا شتێک نامێنێت بەناوى وڵاتى ئیسرائیل"، دواتر لە ڕاگەیەنراوێکیتردا وتى"جیهان لەداهاتودا تێدەگات کە چى جۆرە ڕێکەوتنێکمان لەگەڵ ئیران کردوە".

دووەم/ ترس لە کورد وەک نەتەوەیەکى گرنگ و  بەهێزى سەر ساحەى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست، بەجۆرێک لەجۆرەکان دوژمنەکانى گۆڕیوە بۆ دۆست و وڵاتانى داگیرکەر لەناچاریدا ململانێکانیان خستۆتە لایەکەوە و پیلانى هاوبەش دژى کورد تا لەئایندەدا نەگەن بەمافى ڕەواى خۆیان دەگێڕن، نمونەى نزیک بونەوەى (تورکى. سورى. ئیرانى)بە دەڵاڵێتى دووبارەى جەزائیر لەبەرچاوانە، ئەم ڕێکەوتنە چۆتە قۆناغى جێبەجێکردنیشەوە، پیلانى هاوبەشیان بۆکورد هەیە، (تیرۆرکردنى دوو ئەندامى پژاک لەپێنجوێن و بۆردومانکردنى نزیک بارەگاکانى حدکا، لەکۆیە و شەڕو پێکدادانى هێزەکانى بەشاراسد لە قامیشلۆ لەگەڵ کورداندا، سەرکوتکاریە بەردەوامەکانى دەوڵەتى تورک لەباکورى کوردستان، دواین پێکدادانیش لەنێوان هێزى پێشمەرگە و حشدى شعبى لەخورماتو)، بەرى ڕەنجى ئەو هاوپەیمانێتیەیە، لە لایەکیترەوە هاتنى جەیشى تورکى بۆباشیک وەک باس دەکرێت لەنێو ئەو جەیشە تورکیەدا هێزێکى سعودى بەئاڵاى تورکیەوە هەیە، بۆ دوومەبەستە 1. نەبەستنەوەى باشورى کوردستان و ڕۆژئاواى کوردستان بەیەکەوە. 2. تابۆیان بکرێت ڕزگارکردنى موسڵ لەدەست داعش دوابخەن. 

لەلایەکیتر ڕوسیا هاتۆتەوە ناوچەکە، ئەوەى تائێستا ئاشکرایە ستراتیژى ڕوسى 

بەپلەى یەکەم مانەوەى (بەشاراسد)ە، لە فەرمانڕەوایەتى سوریادا، جا ئەگەر وەک پێشو دەسەڵاتێکى ڕەهاى دیکتاکتۆرى هەبێت هەرچەندە ئەمەیان ئەستەمە، یان سوریایەکى فیدڕاڵى.

 بەپلەى دووەم، وەک دەزانین، نزیکبونەوەیەکى لەگەڵ کوردانى ڕۆژئاوا هەیە، لەچوارچێوەى بەرژەوەندیەکانى خۆى، دەبینێت کوردانى ڕۆژئاوا ئەو هێزەبون کە سەرکەوتن بەسەر دڕندەترین هێزى تاریکى جیهاندا کە(داعش)ە، و هێزێکى ڕێکخرا و مەشقپێکراوە، لەلایەکیتر لەچوارچێوەى پڕەنسیپى دیموکراسیدا هەوڵ بۆ بنیادنانى ناوچەیەکى نوێ دەدات، تا لەسایدا سەرجەم نەتەوە و مەزهەبە جیاوازەکانى ناوچەکە بەبێ کێشەبژین.

لەهەمانکاتدا باس لەوەدەکرێت، کە لەڕێکەوتنێکى نهێنى (ئەمریکى. بریتانى. فڕەنسى. ڕوسیدا)، ئەرکى دابەشکردنى تورکیا دواى لەناوچونى داعش لەناوچەکە، بە ڕوسیا سپێردراوە، لەپاى ئەو هەڵگەڕانەوەیەى شوعیەکانى سەدەى ڕابردوو لەدواى هاتنەسەرکاریان بونە هۆکارى ئاشکراکردنى پیلاننامەى دابەشکردنى ئیمپڕاتۆریەتى عوسمانى کە لەنێوان(فڕەنسا. ڕوسیاى قەیسەرى ئەوکات و بریتانیا) هەبو. 

ئەم گۆڕانکاریە خێرایانە بەردەوام لە ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست هەیە، بەهۆى بەپیتى و دەوڵەمەندى (سەرخان و ژێرخانى)ئابوریەکەى، لەهەمانکاتدا ناوچەکە بە دڵ و ناوەڕاستى جیهان دادەنرێت، لەلایەکیترەوە کورد ژمارەیەکى قورسە لەئێستاى ناوچەکەدا و لەسەر ئاستى جیهانیش بەشێوەى سەد ساڵى ڕابردوو چاوى لێناکرێت، ئەمە ماناى ئەوەش ناگەیەنێت بێ خەم پاڵى لێبەینەوە و ئەوەى بەخواستى ئێمەیە بۆمان جێ بەجێ بکەن، چونکە پیلانى هەرێمى و جیهانیش هەیە لەدژى کورد، ئەوەى لەم قۆناغەدا کێشەمێژوییە ڕەواکەى  کورد دەربازى قۆناغێکى باشتردەکات، تەنها بەیەکگرتویى و یەکگوتارى سەرجەم هێزو لایەنە سیاسیەکانى هەرێمى کوردستان و دواجار لەسەر ئاستى هەرچوار پارچەى کوردستان لە یەکێتى یەکى نەتەوەییدا بەدى دێت. 

بۆئەمەش سەرەتا پێویستە لایەنەسیاسیەکانى هەرێمى کوردستان لەزوترین کاتدا پەڕلەمان کە دەسەڵاتێکى هەرە نزیکى گەلە لەچاو دەسەڵاتەکانیترى سیستەمى حوکمڕانیدا کارا بکەنەوە و دواتر چارەسەرى موچە و کەمکردنەوەى قەیرانەکان و بنبڕکردنى گەندەڵى و ناعەدالەتى بکەن، وە کێشە سیاسیەلاوەکیەکانیان وەلانێن و هەوڵى کردنەوەى بەرەیەکى یەکگرتوبدەن، لەسەر ئاستى پارچەکانیترى کوردستان، بەهاوکارى (پەکەکە. پەیەدە ) و هێزە کوردستانیەکانیترى کوردستانى گەورە، بەپلانێکى ستراتیژى ڕوون، بەگژ پیلانەکاندا بێنەوە کە دەکرێتە سەرمان، گومان لەوەشدا نیە، لەئێستادا لەسەر ئاستى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست و جیهانیش (پەکەکە. پەدەکە. یەنەکە.پەیەدە)چوار هێزى کاریگەرن  تا گوێیان لێبگیرێت و حساب بۆقسەکانیان بکرێت، گەربێت و ئەم چوار هێزە هاوکارى و هەماهەنگى لەنێوانیاندا هەبێت بۆمەبەستى خزمەتکردن بە نەتەوەى کورد ئەوا گومانى تیانیە کە هەموو ئەو پیلانانەى لە دەرەوە دەکرێتە سەرمان مایەپوچ دەکرێت.