ئەو داڕمانەی سیستەمی دادوەریی هەرێم سەری دەسەڵات دەخوات

سیستەمی دادوەری گرنگترین کۆلەگەیە بۆ بەجێهێنانی دادپەروەری کۆمەلایەتی وئاسایشی کۆمەڵگا.

لەگەرمەی شەری دووەمی جیهان کە بەریتانیا تەواو وێران ببوو بە هۆی بۆردومانی ئەڵمانەکان ، وینستون چەرچلی سەرۆک وەزیرانی ئەوێ دەمێ ، لە وەزیری داد دەپرسێ: رەوشی سیستەمی دادوەری لە چ حاڵێکدایە؟ ، لەوەڵامدا وەزیر گوتی: زۆرباشە. لەسەر ئەم وەلامە چەرچڵ گوتی: دەنا هیچ مەترسن و دوودڵ مەبن بەرامبەر  حازر و ئایندەی بەریتانیا ، زۆر باشە و زۆرباش دەبێت.

کاتێک دیگۆل  دوای ئازادبوونی فەرەنسا لە دەست نازییەکان ،گەڕایەوە لە هاوڕێکەی ئەندرێ مارلۆی پرسی:رەوشی دادوەریی چۆنە؟ لەوەڵامدا گوتی: هێشتا باشە ..هەر بۆیە دیگۆل گوتی: کەواتە دەتوانیین سەرلەنوێ فەرەنسا بینا بکەینەوە.

پاش ئەو پێشەکییە گرنگە دەمەوێت بڵێم ، لە هەرێمۆکەکە باشور ،دەسەلاتی بنەماڵەیی بۆ ٣٠ ساڵە، وەک هەموو سێکتەرەکانی دیکە، نەیتوانیوە سیستەمێکی بێلایەنی دادوەری بینا بکات ، بەڵکو ئەو سیستەمەی کە هەیە تەواوی سیستەمێکی گەندەڵ و نا دادپەروەر و بەرتیلخۆرە.

زۆربەی ئەوانەی جێدەگرن لەو سیستەمە ، کەسانی وابەستە و گوێڕایەڵ و گەندەڵ و مورتەزەقەن ، خراپترین نمونەی دادوەرییان لە ناوچەکە دورستکردووە.

هیچ متمانەیەک بە سیستەمی دادوەری نییە ، سیستەمی دادوەریی تەواو بۆتە ئەداتی سزادانی خەڵکی وپاراستنی بنەماڵەی چەتە و تاڵانچیی.

بەناو دادوەرەکان ، دیارە زۆرینەی هەرە زۆرییان، گۆتەی سەرچەتەکان لایان یاساییە . تەواوی یاسا ورێساکان بنپێخراوە ، چۆنیان بوێت ئاوا بۆ سەرچەتەکان خواری دەکەنەوە.

ئەو سزایەی کە دادگاکانی هەولێر و پێداچوونەوە سەبارەت بەو ٥ چاڵاکوان ورۆژنامەوانە سەپاندییان ، تەواو پێناسەی ئەو سیستەمە فاشیلە و  ستەممکار وگەندەڵو وابەستەیەی کرد، بە هەموو دنیایێ نیشاندا ئەو بەناو سیستەمە دادوەرییەی هەرێمۆکەکەی باشور ، گەلێ خراپترە لە سیستەمی بەعسیەکان، تەنانەت گەلێ خراپترە لە سیستەمی دادوەریی کۆریای باکور.

ئیمڕۆ نییە ئەوا ئەو سیستەمە  پەیوەندی بەدادوەریی کۆمەڵگاوە نەماوە ، لێ  سەپاندنی  سزایی ئەمجارە لە دەرەوە یاسا وبەڵگەکان ، بەتەواوی ئەم سیستەمەی رووتکردەوە و ،ماهیەتی بە دنیا نیشاندا.

سەیری هەموو بەیاننامەکانی کۆنسوڵخانەکان ، یەکێتی ئەروروپا ، وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا و، رێکخراوەکانی جیهانی بۆ مافەکانی مرۆڤ ، تەواو ئەو سیستەمە بە سیستەمێکی نادادپەروەر و حزبی و وابەستە دادەنێت کە هیچ پەیوەندی بە دەستبەرکردنی مافەکان و دادپەروەریەوە نییە.

سەرۆکی پارتی دوو رێگای لە پێشە، چونکە ئەوە بڕیار دەدات کێ سزا بدرێت وکێ تیرۆر بکرێت ، یا ئەوەتا وەک ئەردۆگانی دیکتاتۆر ، ملهوڕیی دەکات و گوێ ناداتە هیچ لەو رەخنە و نرخاندنانەی جیهان و ناوەوە و، بەردەوام دەبێت ، یا ئەوەتا دەرچەیەک دەبینێتەوە بۆ هێشتنەوەی ئاوی رووی و، پاشگەزدەبێتەوە!.

بۆ خۆم شیمانەی یەکەم بە واقعیتر  دەبینم ، چونکە سەرۆکی پارتیش ناتوانێت لە فەرمانەکانی ئەردۆگان دەربچێت ، پەیوەستیەکی ئۆرگانیان هەیە ، ئەو تەنها فەرمان جێبەجێ دەکات. وەک چۆن دیمان لە گاڵتەجاڕیی ریفراندۆم  گوێی بەهیچ راوبۆچوونێکی ناوەوە و دەرەوە نەدا ،چونکە فەرمانی ئەردۆگان بوو،تێێدا گەل زەرەرمەند و، دەستی تورکانی بەهێز کرد ، ئاواش لەم ملنەدانە بۆ خواستی جیهان و ناوخۆ سەبارەت بە پاشگەزبوونەوە لە بڕیاری قەرەقوشی بەناو دادگاکانی پارتی ، دیسان تۆقاندن و تیرۆر لەناو خەڵکی بلاودەکاتەوە کە بەمەش دەستی تورکان بەهێز دەکات و ،زەمینەی بێدەنگی لە بەرامبەر داگیرکاریی خۆش دەکات.

لە کۆتاییدا دەمەوێت بڵێم ، ئەو بەناو دادوەرانەی کە رازی بوونە ببن بە کەرەستەیەکی سوک و ریسوا بەدەست پارتی ، دەبێت چاوەڕیی هیچی پۆزەتیڤیان لێنەکرێت و، وەک دوژمن سەیربکرێن.

کاریکاتێرەکە هی عەلی فەرزاتە ، دەسەڵات چۆن سیستەمی دادوەریی لێدەخوڕێت.