هاتنی نەورۆز و ساڵی نوێی کوردی لە نەتەوەی کورد پیرۆزبێ  

لێرەدا کرتە بکە بۆ گوێگرتن لە سرودی: (جەژنە جەژنی کوردستانە. جەژنی نەورۆزە)


خورافیاتی ئاشتی ڕاستەقینەی نوح هەراری لە هۆمۆدیۆسدا

Saturday, 07/05/2022, 19:26

7398 بینراوە


جەنگ بەشێکە لەسروشتی مرۆڤ ،بەگوێرەی تیۆری جینەکانی داوکینز بێت،ئێمە بەرهەمی جینەکانین،وە جەنگ لەبناغەی نەخشەی خیلقەت دا هەیە.ئێمە وادروستکراوین خۆپەرست بین،- جینی خۆپەرست- لەوبارەیەوە زانیاری سەرنج ڕاکێشی تێدا و زۆر خوڕافیاتی- سروشت -لەبارەی مرۆڤەوە پوچەڵ دەکاتەوە.ئەوەش هەواڵێکی ناخۆشی زانستی جینەکانە،بەڵام هەواڵی خۆشیش ئەوەیە کە لەبەرامبەر جینەکاندا -مێم هەیە،تیۆری مێمی داوکینز واقیعیە، واتا کولتور دەتوانێت کاریگەری لەسەر جینەکان دابنێت،ئێمە لەڕێگەی کولتورێکی باڵاوە دەتوانین بەسەر سروشتدا زاڵبین.  هەرچی سەرمایەداری و نیولیبڕالیزمە نکۆڵی لە کولتورێکی باڵا دەکات،بەڕەتکردنەوەی هەر جۆرە ئایدیۆلۆژیایەک و بە یەکچاو سەیرکردنی تەواوی دونیابینییەکان،گوایە مرۆڤ لە قۆناغی بان ئایدیۆلۆژیدا ناکۆکی نامێنێت ٫بەڵام ئەوە خوڕافیاتێکە وهیچیتر،مرۆڤی نائایدیۆلۆژیش دواجار بێ ئامانجە لەژیاندا کە نیچە مرۆڤی بێ ئامانج ناودەنێت دواین مرۆڤ سوکترین مرۆڤ. لە ڕوی سایکۆلۆژیشەوە  بە گوێرەی دەرونشیکاری فرۆیدی کۆتایی جەنگ مەحاڵە و هەردو غەریزەی مەرگ و ژیان ململانێ دەکەن دیدێکی تاڕادەیەک قەدەر گەرایانەیە.پوختەی بابەتەکە ،قسەکردنە لەسەر گریمانەی بەرقەراربونی ئاشتی لەسەر بنەمای گۆڕانکاری لە ئابوریدا،بەگوێرەی بۆچونەکەی هەراری ،لەدوای گۆڕانی بنەمای ئابوری لەئابوری مادی پەتیەوە بۆ ئابوری زانستی،جەنگ ڕونادات،مەگەر لەوڵاتانی دواکەوتو لەڕوی ئابوریەوە،چونکە بەپێی ئەم گریمانەیە ئابوری پشتبەستو بەزانست  پێویستی بەداگیرکردن نیە،زانست داگیر ناکرێت وەک کانە سروشتیەکان،بۆیە جەنگ لەنێوان چین و وڵاتانی تر زەحمەتە،بەنمونە چین لەڕێگەی کڕینی بەرنامەکانی کۆمپیوتەر قازانجی زیاتری دەستدەکەوێت،لەوەی پەلاماری کالیفۆڕنیا بدات . بەباوەڕی هەراری زانست بنەمای ئابوریە،بۆیە بۆوڵاتێکی وەک چین ناواقیعی و شێتایەەیە پەلاماری کالیفۆڕنیا بدات،چونکە گەر سەریشبکەون لە سلیکۆن ڤۆلی کانی سلیکۆنی لێنیە،ئەوەی هەیە زانستی  داتاو زانیاریە ئەلیکتریکیە مەجازیەکانە ئەم زانستەش بەجەنگ کۆنتڕۆڵ ناکرێت،بۆیە لەڕێگەی هاریکاری لەگەڵ زلهێزو زەبەلاحەکانی تەکنەلۆژی  بۆنمونە ئەپڵ مایکرۆسۆفت  لەڕێگەی کڕینی سۆفتوێرەکانیان  ملیۆنان دۆلاریان دەستبکەوێت.بێ ئەوی پێویست بەبژاردەی جەنگ بکات.ئەوەی لە ڕێگەی داگیرکاری ڕواندا دەستی دەکەوێت لەکۆنگۆ لەساڵێکدا ئەوا چین بەڕۆژێک دەستی دەکەوێت لە ڕێگەی مامەڵەیەک لەگەڵ ئەپڵدا. 
بەگوێرەی ئەو خوڕافیاتە جەنگ لەنێوان فەرەنساو ئەڵمانیا ڕونادات چونکە لەڕێگەی پەیوەندی بازرگانی و بەرژەوەندی ئابوری دەتوانن ئاشتی درێژە پێبدەن،ئەمەش خوڕافیاتی لیبڕالیزمە کە قەدەری مرۆڤ دەخاتە دەست بازاڕ،کە کاهینەکانی بازاڕی ئازاد بانگەشەی بۆدەکەن،جۆرە ئاینێکە،ئاینی بازاڕ،ئەگەر نەڵێم ئاینی بازاڕی.ئەم قوتابخانە یەش هەموشتێک دەبەستێتەوە بە بازاڕەوە. ڕاستە لەڕابردودا جەنگەکان وەک برنارد لویس دەڵێت جەنگی ئیمان و تەماح بون،بەڵام ئیمان و تەماح هەردەمێنن،بازاڕ ی ئازاد ئەگەر نەبوبێتە ئاینێکی شەڕخواز،ئەوا نەشبۆتە جێگرەوەیان.
ئاشتی پشتبەستو بە ئابوری بازاڕ ،یان ئاشتی مۆدێرن،کە نوح هەراری ناوی دەنێت لەڕاستیدا خوڕافیاتە، مۆدێرنیتە ی سەرمایەداری فەتحکارو داگیرکارە ،جەنگ و جینۆساید لەبناغەی مۆدێرنیتەداهەیە ،بۆیە خەیاڵی ئاشتیەکی ڕاستەقینە  ئەفسانەیەک یان حیکایەتێکی گەورەی ترە دوای کۆتای ی هاتنی حیکایەتەکانی ئیمان بە ئەقڵ و پێشکەوتن ...و 
جارێ بەرلەهەرشت دەوڵەتی مۆدێرن زانستی بۆحۆی قۆرغکردوەو ئەگەری نەک جەنگ ی کلاسیک بەڵکو خۆکوژی شێتانەشی زیاد کردوە.دەوڵەت وەک کۆمەڵگەی سەرو خودی زانستی کردۆتە ئامرازێک بۆ ئەنجامدانی دڕندەیی مۆدێرن نەک ئاشتی مۆدێرن.تەنانەت دامەزراوە زانستیەکانیشی بەلاڕێدا بردوەو بەگوێرەی ئامانجی بیۆدەسەڵات ڕاڤەی دیاردەکان و خودی مرۆڤیش دەکات. ئیتر لەسایەی مۆدێرنیتەدا نەک وڵاتانی خۆرهەڵات بگرە ئاشتی لە ئەوروپاش پایەدارنیە. حەزی داگیرکردن،داگیرکاری و فەتح لەگەڵ هێزی دەوڵەت پەیدادەبێت. هیچ شتێک هێندەی هێز و فیزی هێز پاساوی جەنگ و داگیرکری نادات. دەوڵەت خودی زانست داگیردەکات و کۆمەڵگەی لێبێبەش دەکات،مەبەستم بێبەشکردن لە دیاریکردنی ئامانجی بەکارهێنانی زانستە.بەرهەم هێنانی چەک ،بازرگانی چەک مەترسیەکی بەردەوامە .ئاشتی بەدینایەت تا بنچینەی یان بنەمای ئەوشارستانیەتە نەگۆڕێت،لەڕێگەی شۆڕشی گەلان و سنوردارکردنی دەوڵەت وەک ئامێری قڕکردن. پێشکەوتنی زانست و تەکنیک نابێتە گرەنتی ئاشتی ،تەنانەت هێندەی پڕۆژەکەی کانتیش.ڕاستە حەراری پێشبینی جەنگی نوێ دەکات ،بەڵام وەک شتێکی لاوەکی،بەڵام لەڕاستیدا گریمانی ئاشتیەکی پایەدار لەوەهم و حیکایەتێکی پڕوپوج زیاتر نییە. ئەو حکومەتانەی ئێستا کە لەدەست نیولیبڕاڵەکاندان لەڕاستیدا بریتین لە حکومەتی ئۆلیگاریشی دارایی .تەواوی چارەنوسی مرۆڤ خراوەتە ژێر چنگی تەماح و دیکتاتۆریەتی بورجوازی ،تەنانەت جەنگ و قڕکردن وەک یارییەکی شەیتانی وسەرگهرمکردن دەبینن. جەنگی ئۆکرانیا پێمان دەڵێت :بێ شۆڕشی گەلان و سنوردارکردنی دەوڵەت گیانەوەرە ئەفسانەییەکەی ناو تەوڕات مرۆڤایەتی ئایندەی نییە. دەوڵەت ئامرازی شەڕە تەنیا گەلان دەتوانن بەئاشتی بژین.شۆڕشی گەلان وەک هەوا بۆسیەکان بۆ ئاشتی و مرۆڤایەتی پێویستە. لەکاتێکدا گەلان ئیمانیان بەدەوڵەت لەدەستدا و لە پۆست مۆدێرنەدا دەژین ،ئاشتی لەسایەی شارستانیەتی سەرمایەداریدا،خوڕافیاتێکی کۆنی مۆدێرنە زیندو دەکرێتەوە. 

نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست






کۆمێنت بنووسە