21ى ئەیلول ، چى قەو ما ؟

Monday, 07/10/2013, 12:00

1366 بینراوە

ئەوەى قەو ماوە ئەوە یە کە یەکێک لە هێزە سەرە کییەکانى سەرگۆڕەپانى سیاسى،سێ پارێزگاکەى هەر ێمى کوردستان لەهە ڵبژاردنێکى پارلەمانیدا ئەو سەرکەوتنەى بەدەستنەهێناوە کەخۆى چاوەڕوانی دەکرد ! چەند هێزێکى دیکەش کە بەنیازبوون دەسەڵات بگرنە دەست ئامانجەکانیان لە رێگەى سندوقە کانى دەنگدانەوە لەم سێ پار ێزگایەى هەرێم وەدینەهات، تە نها هێزێکیش کەتوانى سەر کەوتنى گەورە لەم هە لبژاردنە بە دەست بهێنێت ئەو هێزە بوو کە لاى زۆرمان خاوەنى پێناسە نا شرینەکانە (خێڵەکى، خائین، خۆ فرۆش ، بنە ماڵەیى سەرکوتکەر ، کۆ تنە پارێز...............هتد .
بە داخەوە هێزە سیاسییەکانى ئێمە هەندێکیان سەرکردەکانیان تواناى ئەوەیان نییە تابلۆ سیاسییەکان و دۆخى خۆیان بخوێنەوەو بناسن ، هەندێکیشیان لەگومڕاییەکى بێوێنەدا بە دواى شوناسى خۆیاندا دەگەڕێن!! دە مەوێت لە چەند خاڵێکدا هەندێک سە رەنج لە مەڕدۆخى گشتى هەندێک لە قەوارە سیاسییە گرنگەکانى بە شدار بوو لە هەڵبژاردنى 21ى مانگى رابردوو بدەم بەر لە هە ڵبژاردن و دواى هەڵبژاردن و شیکردنەوەیەکیش ئەنجام بدەمەم لە بارەى دۆخى سێ پارێزگاکەى هەرێمەوە:.

یەکەم : پارتى دیموکراتى کوردستان:
پارتى دیمورکراتى کوردستان،هە میشە لە سەر دوو تەوەرى سەرەکى یارییە سیاسییەکانى خۆى دا دەڕێژێت وئەنجامى دەدات، تەوەرى ناوخۆ (لە ناوخۆدا پارتى لە دواى 31ى ئابەوە توانیویەتى سیاسەتێکى سەرکەوتوانە بۆ خۆى تۆمار بکات لە بوارى ئاوەدانکردنەوەى ناوچەکانى ژێر دە سەڵاتى خۆى، لە دواى رووخانى رژێمى بەعسیشەوە لە 2003دا توانیویەتى زۆرێک لە هەلوێستە نیشتمانییەکان بۆ خۆى بچە سپێنێت "ئەگەرچى ئەم هەڵوێستانە تەنها هەڵوێستى ئیعلامى بوون بەڵام کاریگەرى خۆى لە سەر زهنییەتى خەڵکى کوردستان داناوە"
 نموونە زۆرن، هەروەها پارتى توانیوییەتى ململانێى ناوخۆى لایەنە سیاسییەکان بە شێوەیەکى ئیجابى بۆ بەرژەوەندى خۆى بشکێنێتەوە " ململانیى ناو ئیسلامییەکان، ناو یەکێتى، ناو حیزبە بچوکەکان و تەنانەت ناو حیزبەکانى رۆژهەڵات و باکورو رۆژئاواى وڵاتیش، پارتى لە ئاستى کوردستانیشدا هەنگاوى ناوە " بۆ ئەمەش سودى لەو سەروەتە مادییە زۆرو زەوەندە وەرگرتووە کە لە بەردەستێتى بە تایبەت دۆسییەى نەوت. لە ئاستى دەرەوە، پارتى سەرۆکایەتى هەرێم و زۆربەى کاتەکانیش دواى رەوخانى رژێم سەرۆکایەتى حکومەت و وەزارەتى دەرەوەى عێراقیشى لە دەستدا بووە، توانیویەتى بەرژەوەندییەکى ئابورى سیاسى لەگەڵ ئەو وڵاتانەدا بەدیبهێنێت کە رۆڵیان لە سەر هاوکێشە سیاسییەکانى هەرێم هە یە بەتایبەتى تورکیا" ئێرانیش : هەرچەندە بە پارتى ئیشتهاى ناکرێتەوە ، بەڵام ناچارە وەک لایەنێکى حکومڕانى سەرەکى لە کوردستان تەعامول وتەفاعولى لە گەڵ بکات، لە دۆخى ئێستاى خاوەرمیانەشدا پارتى بە باشى بەرەى خۆى دیارى کردووەوکارى لە سەردەکات " کاردانەوەشى لە سەر بارى ناوخۆى عێراقیش هەیە ". بەڵام پارتى بەرپرسى یەکەمى دۆسییەى گەندەڵییەونا رەزاییەتێکى زۆر لە بە رامبەریدا لە ناوخۆى کوردستان هەیە هەندێکیش لە دەوروبەر چێژى لێوەرناگرن و ئە گە ر پرۆسەى دیموکراسیش یبرواتە رێوە لە ناوچەکەو دەنگدانیش لە کوردستان پاک بێت ، ئەگەر دۆسییەى نەوتیش و داهاتى نەوتیش لە ژێر دەستى دەر بهێنێت،کە تەخشان و پەخشانى دەکات بۆ کڕینى دەنگ ،پارتى ئەو هێزە گەورەیە نییە، ئەم پارتە هێندە زوعفى زۆرە کە دە توانرێت کارى لە سەر بکرێت.

دووەم : یەکێتى نیشتمانى کوردستان
یەکێتى وەک حزبێکى شۆڕشگێڕوچەپ لە سەر مافەکانى خەڵکى کوردستان ، هەمیشە سەر قاڵبوون بە ململانێ ناوخۆییەکان کێشەیەکى سەرەکى ئەم قەوارە سیاسییە یە ، ئەگەر چى یەکێتى وەک حزبێکى چەپى پارتى لە گۆڕەپانى سیاسى کوردستاندا رۆڵى کاراوکاریگەرى هەبووە ، بە لام هەرگیز لە هاوکێشە ناوخۆى وجیهانییەکاندا نەیتوانیووە لە پارتى بباتەوە ، گەورەترین گورز کە بەر یەکێتى کەوت روداوى 31ى ئاب بوو ، لە دواى ئەو مێژووە وە یەکێتى بەرەودواوە گە راوەتەوە چ لە ئاستى ناو خۆو چ لە ئاستى دەرەوە (گێڕانەوەى دۆخى یەکێتى لە دواى 31ى ئاب تا روخانى رژێم سەدام هەزاران دێڕى دەوێت، لێرەدا جێگەى نابێتەوە" بەڵام پاشەکشەى یەکێتى لە مێژووە وە دەست پێدەکات، تەنها دەرفەتێک کە لە بەردەم یەکێتیدا کرایەوە کە بەرەو هەڵکشان پچێت بارودۆخى دواى روخانى ڕژێم بوو کە هە ڤاڵ "مام جەلال" زۆر ژیرانە درکى بەم مە سەلە یە کرد و ویستى لە رێگەى سیاسەتکردنەوە لە بەغدا و لە ڕێگەى "تەنینەوەى عە نکەبوتیان"ەوە بەوردى" بۆڕ " بە پارتى بدات چ لە ئاستى ناوخۆ چ لە ئاستى دەرەوە ، بەڵام دیسانەوە یەکێتى دووچارى ململانێییەکى سەختى بێهودە بوە وە کە لەلایەن کە سایەتى دووەمى ئەم حزبەوە هاتە ئاراوە " ئەم ململانێیە ئەو فرسەتەى لە یەکێتى سەندەوە کە له پارتى باته وه ، لێرەشەوە پارتى جارێکى دیکە فرسەتى سەپاندنى بۆ فە راهەم بۆوەو یەکێتیش نوقمى ململانێ وجیابونەوەکان بووە، ئەم ململانێیە کاریگەرى لە سەر بزاوتى ئاوەدانى وئابورى ناچەکانى ژێر دەسەڵاتى یەکێتی کرد.بە جەرائەتەوە حەقە یەکێتى دان بەوەدا بنێت کە لە حکومڕانیدا شکستى هێناو نەیتوانى نمونەیەکى لەوەى پارتى باشتر پێشکەش بکات یان هیچ نەبێت بە هێندەى ئەو " هەڵبەت لە روى ئابورى" ئەم ململانێیە دەستى نایە بینە قاقاى یەکێتى وخولیاو خەیاڵى هەموانى بەوەوە سەرقاڵکرد " مام جەلال زۆر هەوڵى چارەسەرکردنى دا" بەڵام ، بە رامبەر وەک مناڵێکى یاخى بوو بە هیچ رازى نە بوون . ئەم ململانێیە دەیان و سەدان کە سى لە ناو ئەم حیزبە کردۆتە کادێروسەرکردە کە سەرە واوێک لە قوڕگیاندا نییە ، دڵنیاشم کەمن ئەوانەى لە ناو یەکێتیدا لە سیاسەتەکانى مام جەلال حاڵى بوون ، یەکێتى پڕکردووە لە کادێرى مەوقیع پەرست وماستاوچى وگوێڕایەڵ و دەنگە درۆو سەرکردەى دزو گەندەڵ، زۆر سەرکردەو کادێرى باشیش لەم نێوەدا ناوخراپ و ناوزڕاو بوون وزۆریِکیش کە نار خراون کاتێکیش، یەکێتى کۆنگرەى سێیەمینى خۆى بەست بە سەر هەموو شکستەکاندا بازیداو تەنها لە سەر شتە بچوکەکان راوەستاولە ناو سەدان روناکبیروخاوەن پسپۆڕى گەنج وخەڵکى پاک ، ئەنجامەکانى جۆرێکى دیکە بوو، لە وکۆنگرەیە ئەوەى کە گرنگ بوو تەنها بەستنى کۆنگرە بوو دواى جیابوونەوەى ریفۆرم ، گرنگ بەرنامەو پتەوکردنى یەکێتى نەبوو. لە نەخۆشکەوتنى" مام جەلال" یشدا دیسان یەکێتى جەریئانە مامەڵەى لە گەڵ ئەم مەسەلە یەدا نەکرد، هەرباڵەو دە یەوێت ئەم مەسەلەیە ئیستغلال بکات،لە کاتێکدا دەبوو یەکێتى وەک حزبێکى عەلمانى ومەدەنى و سۆسیال دیموکرات ، جەریئانە لە گەڵ نەخۆشکەوتنى"مام " تەعامولى بکردایە، دواجار مام جەلال مرۆڤێکە نەخۆش دەکەوێت و تواناى رابەرایەتى نامێنێت وتن و راگەیاندنى ئەمە حاڵەتە نەکوفرەو نەلەئاستى کەسێتى "مامەش " دا نابەزێنێت " بەڵکوو تەوەهوم کردنى خەڵک بە پێچەوانەوە گوناحەیەکى گەورەیە بە رامبەر بە "مام" و ئامانجە بەرزەکانى یەکێتیش ، سەرکردایەتى یەکێتى بە داخەوە لە قورسایى "مام جەلال" حاڵى نین هەربۆیە دا بە زاندنى دەنگەکانى یەکێتى شڵە ژانوونى دەنا دە بوو هەست بەوە بکەن کە یەکێتى بە بێ" مام جەلال" داخڵى هەڵبژاردنێک بووە کە کە ساییەتى دووەمى پێشوترى یەکێتى بە کۆ کردنەوەى هەموو نەیارەکانى یەکێتییەوە بەرامبەریان راوەستاوە ، سەرکردایەتى یەکێتى و ئەو کادیرانەش کە باس لە شکستى یەکێتى دەکەن و دنیایان لێبوەتە چەرمە چۆلەکە، ئەوە لە بیردەکەن کە یەکێتى بێ " مام" یەعنى نیوە ، سەرکردە شڵەژاوەکانیش هەموو ناحەقى وگوناهەکانى خۆیان لە بیرکردووە بە شێوەیەکیش ئەوە نابینن کە کۆمەڵگا فرسەتێکى گەورەى داوە بەیەکێتى وهێشتا لە گۆِڕەپانى سیاسى وەدەرى نەناوەو فرسەتى سەرکەوتنى ئایندەى وەک هێزێکى دیموکراسخواز لە بەردەمدا هێشتۆتەوە ، بەو مەرجەى بە خۆدا چونەوەیەکى گەورەو قوڵ و ریشەى لە خۆیدا بکات" نەک بەڕواڵەت" ، راستە کۆمەڵگا دەنگێکى کەمى بە یەکێتى داوە ، بەڵام دەنگێکى زۆریشى بەرکەبەرەکەى نەداوە، تێگەیشتن لەم حاڵەتە سەلیقەو تێگەیشتنى فەلسەفیانەى گەرەکە کە دڵنیام هەندێکى کەم نەبێت لە ناو یەکێتى زەحمەتە لەمە تێبگات، هەربۆیە خەریکە سەرگەردانى ولۆمەکردنى یەکدى جێگاى پێداچونەوە دەگرێتەوە.یەکێتى هەلێکى گەورەى لە بەردەمە بەو مەرجەى لۆمەکردنى یەکدى و دژایەتى یەکدى شوێنى خۆى بۆبیرکردنەوەى مەنتیقیانەو مام جەلالیانە چۆَڵ بکات و سەرکردایەتى و بە ریِوە بە رانى ئیستاى حزبیش لە زۆر بەى ئۆرگانەکان گۆرانى تیِدا ئەنجام بدریِت وسەنتەرى بڕیاریش ئۆرگانیزە بکریِت و لە دەست چەند سەرکردەیەکى بێ تواناوبێ سەلیقە وسەربازى وخۆدەوڵەمەندکەروخۆ بە فیرعەونزان دەربهێنرێت، ئێستاش یەکێتى نەک لە بەرامبەر گۆڕان کە هێزێکى لاوەکییە لە گۆِڕەپانى سیاسى ، بەڵکوو لە بە رامبەر پارتیش تواناى گەمەو مانۆڕى سیاسى گەورەى هەیە چ لە بوارى ناوخۆ چ لە بوارى ناوچەودەرەوە " کە ئەمەى دووەمیان گرنگترە بۆ سەرکەوتنى یەکێـى" .

سێییەم: بزوتنەوەى گۆڕان (نەوشیروان مستەفا)
هەڵبژاردننەکانى 21ى مانگە رابردوو ئیتر هیواو خەونەکانى بزوتنەوەى گۆڕڕن و "نەوشیروان مستەفا" ى لە گۆڕنا بۆ ماوەیەک " هیچ نەبێت 4 ساڵى دیکە، ئەم بزوتنەوەیە کە دەیویست لەماوەیەکى کەمدا بیگۆڕێت و بێتە سەردەسەڵات ، کۆمەڵگا نەک هەردەرفەتى نەدا دواى هەڵبژاردن خۆى حکومەت دروست بکات ، بەڵکوو لە گەڵ لایەنەکانى دیکەى ئۆپۆزسیۆنیشدا ئەو کارەى پێناکرێتن، ئێستا گۆڕان لە دۆخێکى نەخوازراودایە یان دەبێت لە گەڵ ئەو دوو هێزەدا بچێتە حکومەتەوە کە 4ساڵە بە خراپترین شێوە باسیان دەکات و یاخود وەک ئۆپۆزسیۆن بمێنێتەوە ، هەردوو حاڵەتەکەش بۆ گۆڕان قورسە ، ئەگەر لە گەڵ پارتى بە بێ یەکێتى حکومەت پێک بێنن " ئەم خیارە خولیایەک و حەزیکى گۆڕانە" ، دەبێت لە رابردووى یەکێتى کەمتر وەربگرن " کە چەند ساڵە ڕەخنەى لێدەگرن" ئەگەر بە هاوبەشى پێکى بهێنن لە گەڵ پارتى و یەکێتى دەبێت تەنها بەشداربن و رۆِلێان کەم دەبێتەوە، ئەگەر ئۆپۆزسیۆن بن رەنگە ئەمجارە تەنیا بکەونەوەو دوو لایەنە ئیسلامییەکە پشتیان نەگرن، کاریگەریان کەم دەبێتەوە، جگە لەمانە گۆڕان ئێستا دەرگیرى حاڵەتێکى دیکەشە کە حەزى زۆربەى ئەوانەى لە دەورى نەوشیروان کۆبوونەتەوە پلەو پایەیە و پاڵیش دەنێن بەم بزوتنەوەیەوە کە بە شدار بێت لە حکومەت " نەوشیروان مستەفا " ناچارە ئەمانەش رازى بکات بە تایبەت گەنجەکان، لە لایەکى دیکەشەوە "نەوشیروان مستەفا" ئێستا لە بارى دەرونییەوە ناڕەحەتى ئەوەیە کە بەبىِ وجودى فیعلى "مام جەلال " نەیتوانى یەکێتى تێکبشکێنێت، چونکە خولیاى نەوشیروان مستە فا هەر ئەوە نییە کە یەکێتى دەنگە کانى کەم بێنێت، بە ڵکو ئەو هەوڵى نەهێشتنى ئەو حزبە دەدات لە گۆڕەپانى سیاسى و رەنگە نە حلەت لەو رۆژگارانەش بکات کە یە کێتى بووە.
لە ئایندەیەکى نزیکدا هەموو ئەو گەنجانەى کە خوازیارى گۆڕانکارین لە کوردستان، بە ئاراستەى هێنانەدى خەونەکانى دیموکراسى و تاکگەراى کە ئەمڕۆ بە هەرشێوەیەک بێت دەنگیان بە گۆڕان داوە ، درک بەوە دەکەن کەئەو گۆڕانەى ئەوان دە یانەوێـت لە ڕێگەى چەند ئەندام پەرلەمان و چەند وەزیرێکەوە ناکرێت و بەڵکوو ئەو گۆڕانکارییە رەوڕەوەى مێژووى بە شەرییەت بە بێ خواستویستى هەمووان دەیهێنێتە کایەوە. گۆڕانکارى رۆژانە لەم سێ پارێزگایەى کوردستان وەک هەمموو ناوچەکانى جیهان و خاوەر میانە خەریکى رودانە بە شێنەیى و هەندێک جار بە توندى ، هێزى ئابورى جیهانى پێویستى بەو گۆڕانکارییە هەیە ، ئەو گۆڕانە حەتمییەکە کۆن رادەماڵێت و نوێ دێنێتە کایەوە . هەموو هێزە سیاسییەکاتنیش دەتوانن بە سود وەرگرتن لەم واقعە بزاوتى خۆیان پەرەپێبدەن وئەسپى خۆیان تاوبدەن ، ئەم دەرفەتە بۆ هەموان کراوەیە، بە تایبەت یەکیتى نیشتمانى کوردستان کە مقەوماتى کرانەوەونوێ بوونەوەى زیاترى تێدایەوبیرکردنەوەوئاراستەى جیاوازیش باشتر لە هەموو هێزەکانى دیکە دەرفەتى لەم حزبەدا بۆ خۆى کردۆتەوە.