هێرۆ، شەری کۆسرەت و پارتی بە نەوشێروان دەکات

مرۆڤ توشی کێشە دەبێت لەگەڵ خودی خۆی لە ناخەوە ئەو کاتەی کە هەنگاوەکانی دژە ئاراستە دەبێت لەگەڵ بڕواکانی. تاک ئەگەر خاوەن کەسایەتیەکیی گەندەڵ نەبێت مەحاڵە بتوانێت گەندەڵی قبوڵ بکات لە هەموو ئاستەکاندا یان لە کەسایەتیی گەندەڵ بوو نزیک ببێتەوەو بتوانێت هەنگاوەکانی لەگەڵیدا جووت بکات.  ئەوەی بتوانێت گردێک داگیر بکات دەتوانیت شاخێکیش داگیر بکات، ئەوەی چاوپۆشی کرد لە دزی بێگومان دزیش دەکات، ئەوەی چاوی نوقاند لە  خەیانەت کردن بەرامبەر گەل و نیشتمان بێگومان دەتوانێت خەیانەتیش بکات.

 لە دوای ساڵی ٢٠٠٣ دامەزراندنی تاڵەبانی بە سەڕۆک کۆماری عیراق لەلایەن ئەمریکا و ئێران، نەوشێروان مستەفا چاوەرێی ئەوە بوو لە تاڵەبانی کە تەمەنی هەڵکشاوە چاوی تێردەبێت بەو پۆستە، دۆستایەتی چەند ساڵەی نێوانیان لەبەر چاو دەگرێت، وەکو کەسایەتێکیی لێهاتوو بێ ڕکابەر لە نێو سەرکردایەتیی یەکێتیی، دەستێکی دڵسۆز چاوی لێدەکات بۆ رزگارکردنی ئەو هێزە لە گەندەڵی کە هەموو جومگە سەرەکییەکانی ئەو هێزەی گرتبوەوە و رۆژ بە رۆژ لە گەشەکردندا بوو، بەوجۆرە پاداشتیی دەکات هێزی یەکێتی نیشتمانی بە رێگایەکی دۆستانە تەسلیم بەو دەکات، ئینجا بەرەو بەغداد ملی رێگا دەگرێت. پۆستی سەڕۆک کۆماری دەبێت بە وێستگەی کۆتایی پێش ماڵ ئاوایی کردنی تاڵەبانی لە ژیان، خۆی دەبێت بە کەسایەتیی یەکەمی ئەو هێزە شەرعیەت وەردەگرێت بۆ پانتاوکردنی دەستەڵاتەکانی لە نێو جومەگە سەرەکیەیکانی میدیایی، ئابوریی، سەربازیی، رێکخراوەیی، پەیوەندیی دەرەکیی و ناوەکیی ئەو هێزە. 

تاڵەبانی ووریا تر بوو لەوەی نەوشێروان بتوانێت وا بە ئاسانی  پەراوێزی بخات، دووری بکاتەوە لە مەیدانەکە  بە هەرچ پاساوێک بێت، هێزی یەکێتی نیشتمانی لە ژێر دەستیی دەربهێنێت.  لەهەمان کاتدا کاری بۆ دوارۆژیش دەکرد کە نەهێڵێت نەوشێروان لە دوای خۆشی بەو خەونە بگات. 

پەیوەندیی ئەو دوانە ئەوەندەی پەیوەندیی بەرژەوەندییەکان بوو ئەوەندە پەیوەندیی دۆستانە نەبوو. تاڵەبانی لەسەر ئەو ئەساسە مامەڵەی دەکرد، لە هەمان کاتدا شارەزایی هەبوو لەسەر کەساییەتی نەوشێروان، ئاستی فیکریی، بۆچوونەکانیی، تواناکانیی، خاڵە لاوازو بەهێزەکانی و مەبەستە سیاسییەکانی. سکرتێری گشتی یەکێتیی دەیزانی چۆن ئەو جۆرە کەسایەتییە بەکار بهێنێت ، چۆن جیاواز تر مامەڵەی لەگەڵ بکات بە بەراورد کردن لەگەڵ لێپرسراوەکانی تری ناو ئەو هێزە. 

لە نێو یەکێتیدا جگە لەوەی نەوشێروان کەسی دووەم بوو، تێبینی دەکرا جێگەی زیاتر گرنگی پێدانی تاڵەبانیش بێت، هۆکارەکەی بۆ ئەوە دەگەڕایەوە یەکەم، پێگەی بەهێزی رێکخراوەیی نەوشێروان لە نێو هێزەکە. دوەم، نەوشێروان تەنیا کادێرێکی سیاسیی نەبوو بەڵکو کادێرێکی چاونەترسی عەسکەری بوو،هەندێک مەهامی عەسکەری هەبوو هەر بە نەوشێروان رادەپەرێندرا نەک بە ئەندامانی تری مەکتەبی سیاسیی و سەرکرداییەتی یەکێتیی کە تاڵەبانی پێویستی پێ بوو بۆ حەسم کردنی شەڕی برا کوژی.

تاڵەبانی دەرکی بەوە کردبوو نەوشێروان تەنیا کەسێکە لە نێو یەکێتی جێگەی مەترسی بێت بۆ لەقاندنی کورسیەکەی وەکو سکرتێری گشتی،  بە وریایی و زیرەکانە مامەڵەی لەگەڵ ئەو خاڵە دەکرد، هەوڵی دەدا لە هەموو جومگە سەڕەکیەکان دووری بخاتەوە، لە نێو هیزی یەکەتیش ئیمکاناتی مادی خستبوە گڕ بۆ لاواز کردنی پێگەی رێکخراوەیی، تەقەلایی ئەوەی دەدا لە هەڵبژاردنەکانی ناو هێزەکە لە ئاستی سەرکردایەتی،کەوادیری ناوەند و خوارەوە سەرکەوتوو نەبێت.

 تاڵەبانی لەو هەوڵەی سەرکەوتوو بوو پێش جیابونەوەی نەوشێروان لە یەکێتی و دامەزراندنی بزوتنەوەی گٶڕان لە ساڵی ٢٠٠٩، رێکخەری گشتی حزبی گٶڕان لە هەڵبژاردنەکانی ناوەخۆی ئەو هێزە دۆڕانندی.

سەرۆک کۆماری پێشوی عیراق، شارەزایی هەبوو کە شاری سلێمانی بەهێزترین پێگەی جەماوەریی نەوشێروانە، بەمەبەستی لاواز کردنی ئەو پێگەییە تەرکیزی کردە سەر قوتکردنەوەی چەند جەمسەرێکی دژ بەو لە شاری سلێمانی، بۆ ئەو مەبەستە هەوڵی دا هەندێک کەسایەتی دروست بکات کە خەڵکی شارەکە بن و بیان هێناێتە پێشەوە وەکو هیرۆ، شانازو قوباد، بەرهەم ساڵچ، عومەر فەتاح، بەوشیوەیە دەنگی جەماوەریی شاری سلێمانی دابەش کرد بەسەر ئەو جەمسەرانەدا.

هیرۆ، شاناز و قوباد جەمسەرێکی ئیجگار بێ هێز بوون لە رووی ئیماکاناتی رۆشەنبیریی، سیاسیی و پێگەی جەماوەریی. گومان لەوەدا نییە کە تاڵەبانی ئەو خاڵە لاوازانەی دەدیت بەڵام بەهێزیانی کرد بەوەی کۆنترۆڵی تەواویان هەبێت لەسەر ئابووری و هێزی چەکداری ئەو هێزە، دەورو بەریانی پڕ کرد لە خەڵکی بودەڵە، ماستاو چی، پارە پەرستی بێ هەڵوێستی بی پرنسیپ. تاوای لێهات هەر یەکیک لە سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسیی یەکێتی لە هەڵبژاردنەکانی نێو حزبەکەدا دەبوایە بکەوێتە هاڤرکێ کردن لەگەڵ هێرۆ.

سکرتێری گشتی پشتیوانی لەو کەسانە دەکرد بۆ گەیشتن بە مەکتەبی سیاسیی و سەرکردایەتی کە کەساییەتی لاواز بن بەرامبەر مادە، جیاوازییەکی ئیجگار زۆریان هەبێت لە ئاستی توانایی فیکرییان، سیاسییان بە بەراوردکردن لەگەڵ توانا و ئاستە فکرییەکانی خۆی بە مەبەستی شوشتنەوەی عەقلیان و کۆنترۆڵ کردننیان. 

 ئەم دیاردەییە بە ئاسانی هەستی پێدەکرا لەلایەن ئەندامان و لایەنگرانی ئەو هێزە، لەسەر ئاستی شەقام، هێزە کوردییەکان، عیراقییەکان، دەوڵەتانی ئیقلیم و زلهێزەکان.  ئەمە هۆکارێک بوو کە خۆی ئۆتۆماتیکی بروزی دەکرد و هەموو شتەکانی بەو ئاراستەییە دەبرد کە خۆی دەیویست لە هەموو ئاستەکانددا. تاڵەبانی بە پلانی دارێژراو خەڵکی خاوەن کەساییەتی بەهێز، بوێر، خاوەن پێگەیی کۆمەڵاییەتی، دینیی، سیاسیی وفیکریی ئەگەر نەیتوانیبا کۆنتڕۆڵیان بکات ئەوا بێگومان پەراوێزی دەخستن.

تاڵەبانی لەگەڵ ئەوەی کە رێگر بوو لە بوونی نەوشێروان بە کەسایەتیی یەکەم لە نێو یەکێتییدا، لە هەمان کتدا لە هەموو بڕیارێکی سیاسیی کە دەدرا نەوشێروانی تێوەدەگلاند. گرنگتترین ئەو هەنگاوە سیاسییانەی کە تاڵەبانی  بە درێژایی ساڵانی هەشتاکان، نەوەتەکان و نیوەی دووهەزارەکان ناوییەتی بەبێ کاکە نەواکەی نەبووە. پەیوەندیی لەگەڵ حکومەتیی سوریا، پەیوەندیی پتەویی یەکێتی لەگەڵ ئێران، بڕیاری شەری براکوژی لە قۆناغی شاخەوە، مفاوەزات لەگەڵ حکومەتیی عیراق لە مانگی یازدەیی ١٩٨٣ و چونیان بۆ لای سەدام بە نۆرە، ‌هێنانی سوپای پاسداران بۆ نێو خاکی عیراق، نزیک کردنەوەیان لە بیرە نەوتەکانی  ناوچەکانی کەرکوک لە ساڵی ١٩٨٦، بەرگری نەکردن لە ئەنفال، ئیزنداننی هێزی پێشمەرگەیی یەکێتیی لە سەقز لە کۆتایی ساڵی ١٩٨٨، هاوپەیمانییەتی بەستن لەگەڵ ماڵی بارزانی لە دوای ڕاپەڕینی ساڵی ١٩٩١، لە دەستددانی ئەو هەلە میژووییەی کە بۆ میللەتی کورد رەخسابوو لەدوای راپەڕینی بەهاری ساڵی ١٩٩١ لە پێداگرتن لەوەدەست هێنانی سەربەخۆیی بۆ باشوری وڵات و لکانددنی بە عیراقی فیدراڵ، رازی بوون بە گۆڕینی ناوی بەشێکی زۆری کوردستان بە ناوچەی کێشە لەسەرەکان، بەشداری کردن لە بیناکردنی عیراقێکی وێران بوو بە تایبەتیش تەشکیل کردنەوەی سوپایی هەڵوەشاوەیی عیراقی. 

مەبەستی تاڵەبانی لە بەشدار پێکردنی نەوشێروان لەو بڕیارانە ئەوە بوو، نەوشێروان هەڵوێستی سیاسیی نیشتمانیی و نەتەوەیی لەو بەهێزتر نەبێت، کە ببێت بە هۆکارێک لە گەشە کردنی پێگەیی جەماوەریی نەوشێروان چ لە نێو هێزی یەکێتیی نیشتامانییدا وە چ لە نێو میللەتدا، بەرەو ئەوا بڕوات نەوشێروان لە سەرکردەییەکی لۆکەڵی شاری سلێمانی ئەندازەیی مەزن تر ببێت، بەلای کەمی لەسەر ئاستیی باشوری وڵات بتوانێت ئەو دەنگە مسۆگەر بکات کە یارمەتیدەری بێت بۆ بوون بە سەڕۆکیی هەرێم. ئەزمون سەلەماندی کە تاڵەبانی توانی سەرکەوتوو بێت لەو پلانە وە رێگا خۆش بکات بۆ سەرکەوتنی قوبادی کوری  بۆ ئاییندەی سەڕۆکاییەتی هەرێم.      

  لە دوای گرژی و ناتەباییەکی زۆر لەگەڵ نەوشێروان، تاڵەبانی دووبارە بڕیاری دا لەدەرگایی نەوشێروان بداتەوە بە مەبەستی رێکەوتن.  ئەوە بوو لە ٢٤/١٢/٢٠١٢رێکەوتنامەی دەباشانیان واژوو کرد. بە گوتەی خۆیان لەسەر چەند خاڵێک کۆک بوون یەکەم، گەڕانەوەی دەستورو ئەو یاساییانەی رەهەندی نیشتیمانییان هەییە بۆ پەرلەمانی کوردستان. دووەم، گٶڕینی سیستەمی حوکمڕانی لە سەرۆکایەتیەوە بۆ پەرلەمانی. 

تاڵەبانی چەند هۆییەکی هەبوو بۆ نزیک بوونەوە لە نەوشێروان یەکەم، ئەو کات نزیک ببوەوە خولی سەرۆک کۆماری عیراق تەواو ببێت، بە پێی یاسا ئیتر مافی خۆ کاندیدکردنی نەمابوو بۆ ئەو پۆستە، دەبوایە دوبارە بگەرێتەوە بۆ کوردستان. سروشتیی تاڵەبانی ئەوە بوو کە لە هەموو شتێکدا دەیویست کەساییەتی یەکەم بێت، هەتا ئەگەر ئەو پۆستە تەشریفاتیش بێت بەڵام ووشەی سەڕۆک بە ناوەکەی بلکێندرێت. لەو دیدەوە تاڵەبانی کەوتە کارکردن بەو ئاراستەییەی کە خۆی هاتەوە بۆ باشوری وڵات ببێت بە سەڕۆکی هەرێم و دوای خۆشی قوبادی کوری. دووەم، لە ساڵی ٢٠١٢دا پێگەیی جەماوەریی یەکێتی لە دابەزیندا بوو جێگەی ئەو متمانەییە نەما بوو بتوانێت بەبێ هێزێکی تری وەکو گٶڕان بچێتە هاڤرکێی مەسعود لەسەر هەر دوو ئاست شەقام و پەرلەمان. سێهەم، تاڵەبانی پشت ئەستور بوو کە ئێران پشتیوانی لێدەکات. چوارەم ، بۆ تورکیایی سەلماند بوو کە نییەتی سافە لەگەڵیان، دڵنیایی کردبوونەوە لەوەی کە ئەو هەرگیز داوای سەربەخۆی کوردستان ناکات، ئەو خواستە تەنیا خەونی شاعیرانەیە، بۆ زیاتر دڵخۆشی تورکیا سەردانی گۆری ئەتاتورکی کرد، ئاماژەکانی بۆ تورکیا دەربڕی کە ئەگەر رۆژێک لە رۆژان ببێت بە سەڕۆکی هەرێم ئەوا لە ماڵی بارزانی زیاتر بەرژەوەندییەکانی دەپارێزێت. تەمەنی تاڵەبانی رێگای پێ نەدا دوبارە نەوشێروان بخاتە نێو ئەو تەڵەیەوە و لەگەمەکەی سەرکەوتوو ببێت.

وەریسی سیاسیی تاڵەبانی ئیمرۆ دەیهەوێت هەمان یاری بە نەوشێروان بکات. ریکەوتنی دەباشان بکات بە بیانوی سەرخستنی بەرژەوەندییە تایبەتییەکانی یەکەم ،ئیمرۆ هێرۆ بە تەنیا ناتوانێت بچێتە جەنگێکەوە لەگەڵ کۆسرەت، هیزی پێشمەرگەی یەکێتی تەنییا دەستەڵاتی هێرۆی تێددا نییە بەڵکو کۆسرەت رەسوڵ لە هەموو ئاستەکانی ئەو هێزە گوێ ڕایەڵ و خەڵکی هەییە، لە ئەنجامی ناکۆکی نێوانیان چاوەروان دەکرێت ئەو هێزە لەنێو خۆیدا شەرو پێکدادانی تیاددا دروست ببێت. هێرۆ بەتەنیا ناتوانێت رووبە رووی ماڵی بارزانی ببێتەوە چ بەدەنگددان لە سەر ئاستی شەقام و پەرلەمان وە چ بە روبەروبوونەوەی چەکداریی.  باشترین کەس بۆ هێرۆ ئیمرۆ لە مەیدانەکە نەوشێروانە کە پێش وەخت نەوشێروان لە رۆژێک دەگەرێت دژ بە کۆسرەت بوەستێت بۆ ئەوەی تۆڵەی ئەوەی لێبکاتەوە کاتی خۆی پشتی تێکرد و لەگەڵ تاڵەبانی رێکەوت.

یەکگرتنەوەو یەکرێزی میللەتی کورد ئامانجە، بەشەرتێک لەسەر بیناغەی بەرژەوەندیی گشتیی، نیشتمانیی و نەتەوەیی بێت لەوە بەدەر  هەر رێکەوتنێک بە زەرەری میللەتی کورد دەگەرێتەوە. پشتیوانی کردنی نەوشێروان لە هێرۆ بۆ سەرخستنی مەرامە تایبەتییەکانی هەڵەیەکی گەورەی مێژووییە بەرامبەر بە بەرژەوەندیی گشتی، دوبارە ئەنجامەکەی سەقامگیرکردنی زیاتری دەستەڵاتی خێزانییە بەسەر میللەتانی باشوری وڵات بە تایبەتی بەسەر خەڵکی شاری سلێمانی.