كورد هەر لەسەر خاكی خۆیان دەمێننەوەو واز لەكەرامەت و ئازادی خۆیان ناهێنن
Friday, 04/12/2009, 12:00
1991 بینراوە
كوردان هەفتەیەكە لەو دەڤەرانەی لێی دەژین لە نێو چالاكی دان بۆ رێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان و حكومەتی ئاكەپەش سورە لە سەر نەخشەی پاكتاوكردن كە دەبێتە هۆكارێكی سەرەكی شەڕ و پێكادان. سەلمێنەری ئەوەش بەرێوەبردنی سیستەمی ئەشكەنجەیە لە ئیمرالی. رێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان هەفتەی ڕابردوو دژوار كردنی هەڵومەرجی لە ئیمرالی وەك كودەتای 17 نۆڤەمبەر بەناو كردو ئەم هەفتەیەش رایگەیاند كە هەڵومەرجی دژواری ئیمرالی بەردەوامەو دۆخی خۆشی وەك ئەوەی لە بنی بیرێك دا بێ، ڕاڤە كرد. رێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان رۆژی چوارشەمەی ڕابردوو چاوی بە پارێزەرانی كەوت و ووتی، كە هەڵومەرجی دژواكراوی سیستەمی ئەشكەنجە لە ئیمرالی بەردەوامە.
ئۆجەلان هەفتەی رابردوو گواستنەوەی بۆ تیپی ئیفی گرتووخانەی نویێ ئیمرالی وەك كودەتای 17 مژدار بەناو كردو بۆ جاری یەكەم بە فراوانی باسی دۆخی تەندروستی خۆی كردو ژوورە 6مەترە دووجاكەی وەك چاڵی مردن لەقەڵەمداو لە دیدارەكەی ئەم هەفتەیەش دا ڕایگەیاند كە وێرای هەموو هەوڵەكان لە هەڵومەرجی ئیمرالی دا هیچ شتێك نەگۆراوە. ئۆجەلان ئەو هەڵومەرجی لێ دەژی وەها دەریبڕی: وەك ئەوەی كە لە بن بیرێك دا بم، لە سەدا 25ی هەوای پاك وەردەگرم، لێرە خەوم نییە، ناتوانم بخەوم، چاوم دادەخەم و دەیكەمەوە، كاتێ دەنگێك دێ و دەرگا دەكەنەوە لە خەو هەڵدەستم، لەم هەڵومەرجەدا دۆخی تەندروستی و دەروونیم مۆڵەت نادا كە شتێكی ئەوتۆ بكەم.
ئۆجەلان بە بیری هێنایەوە كە جێگای پێشووی لە نوێیەكەی باشتر بووەو ووتی: لە ژوورەكە تەنیا سێ كتێب، گۆڤارێك و رۆژنامەیەكم بۆ دەهێڵنەوە، بۆ تەندروستیم دەبێ هەوای پاك وەرگرم. كاتێ دەخەوم ناتوانم هەناسە بدەم، قوڕگم وشك دەبێ، نزیكەی هیچ ناخەوم، دیواری حەوشی زیندانەكە زۆر بڵندە، لێرە ناتوانم هەوای پاك وەرگرم، هەوا لەسەرەوە دێ، وەك ئەوەی لە بن بیرێك دا بم. ئۆجەلان هەفتەی ڕابردووش گوتبووی كە لەبەرئەوەی كە ناتوانێ باش هەوا وەرگرێ، هەست بەوە دەكات كە خانەكانی مێشكی لەبەرەوە دەمرن. ئۆجەلان ڕایگەیاند كە ئەو دۆخە كاریگەری لە هەموو ئەركەكانی جەستەی دەكات و ، وەك نیوە مردوو دەژی.
وەك ئەوەی، ئەوەش بەس نەبێت، لەبەر ئەوەی ئۆجەلان گوتبووی: من وەك نیوە مردووم لێرە، 20رۆژ سزای گۆشەگیریان لەناو گۆشەگیری دا بەسەردا سەپێنرا. ئۆجەلان ووتی، بۆ بڕینەوەی سزاكە بەشێك لەقسەكانی ئەویان هەڵبژاردووە‌و بەمەش فێڵیان لێكردووە. ئۆجەلان جەختی لەسەر ئەوە كردەوە كە ئەو بەشێوەیەكی پراتیكیانە ناتوانێت ڕێبەرایەتی بكات، ئەوە 7 ساڵە لە چاوەڕوانی حكومەتی ئاكەپەیە و وشیاریەكی وەهای دا: ئیدی ئەم پێواژۆیە لە چاوەڕوانی و پیلانگێڕی لەناوبردندا نامێنێتەوە.
سەرەڕای ئەوەی دۆخی تەندروستی رێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان زۆر خراپ بووە، كەچی سزای 20 رۆژیان بەسەردا سەپێنرا. ئۆجەلان گوتی: بیانووی سزاكە ڕستەیەكی ناو قسەكانی بووە. سەبارەت بەو بابەتە ئۆجەلان گوتی: سەرلەنوێ سزای 20 رۆژ گۆشەگیركردنیان بڕیەوە. بیانووی ئەو سزایەش قسەیەكی منە سەرتاپای قسەكانمیان نەگرتووە. ئاماژەیەك دەكەم، لەناو ئەو ئاماژەیە دا، بەتەنیا رستەیەك هەڵدەبژێرن و دەڵێن تۆ فەرمانت داوە. گوتبووم: ئەگەر لە پەرلەمان پەرە بە چارەسەری نەدن، ئەوا لە بەهاردا شەڕێكی مەزن روودەدا. كوردان خۆیان دەپارێزن. ئەمە ئێوە دەیبینن، ئەوەی روودەدات لەبەرچاوانە. زستان و بەهاری ئەو مەسەلەیە نییە. ئەوەی من دەیڵێم راست هەڵی ناسەنگێنن. ئەم رستەیە ناتەواوە، باش دەزانم كەچیم گووتبوو. ئۆجەلان ئاشكرای كرد كە ئەو لەدژی بڕیارەكەیەو دادگای گرتوخانەو سزای بەسەركردۆتەوەو پێیانی گوتووە؛ كە ئەو فەرمانی نەداوە، بەڵكوو شرۆڤەی كردووە.
ئۆجەلان دووپاتی كردەوە كە لە رەو‌شێكدا نییە كە فەرمان بدات و گووتی: لێرە لە دۆخێكی وەهادا نییم كە فەرمان بدەم، كورد بۆ خۆیان شەڕ دەكەن. ئەگەر لەساڵانی 2000دا بوایە، ئەوا من دەمتوانی بڵێم كەبۆ من شەڕ دەكەن. بەڵام لەساڵی 2010كاندا بۆ خۆیان شەڕ دەكەن. پەكەكەش ئەگەر شەڕ دەكات ئەوا بۆ خۆی شەڕ دەكات. كوردان بۆ هەبوون و ئازادی خۆیان شەڕ دەكەن. بۆیە نە دەتوانم بەوان بڵێم بیكەن، یان مەیكەن. ئەوان خۆیان بڕیاڕ دەدەن. دەبێت لە چاوەڕوانی ئەوەدا نەبن كە لێرە بە شێوەیەكی كرداری رێبەرایەتی بكەم.
ئۆجەلان رایگەیاند كە لەو هەڵومەرجەی بەزۆر هەناسەدەدا و وەرەی دەگرێ، دەبێت هیوای شتێكی زیاتری لێنەكرێت و بانگێكی وەهای لە ئەردۆغان و گویل كرد: ئەوە 7 ساڵە ئێمە لە چاوەڕوانی ئەوان داین. بەڵام لەمەودوا ناتوانین لەچاوەڕوانی ئەواندا بین. ناشتوانن بەو پیلانی لەناوبردنە درێژە بە پرۆسەكە بدەن، ئەگەر وەها بكەن، ئەوا چارەنووسی ئەوانیش وەك چارەنووسی ئەربەكان و ئۆزال دەبێت. من لەناوبردنی ئۆزال لەم چوارچێوەیەدا هەڵدەسەنگێنم. كەمێك نزیكی چارەسەری و سەربەخۆیی راوەستا، ئەویان لەناوبرد. ئەربەكانیش كەمێك دیموكراتی ئیسلامی نەرم بوو، ئەویش هەوڵیدا هەندێك شت بكات، ئەویشیان لەسەر دەسەڵاتدارێتی هێنایە خوارەوە. چیلەریان هێنا. دەزانرێت، سیخوڕی سی ئای ئەی بوو. پاشان ڕووداوی مەترسیدار ڕوویاندا. دەڵێن 17هەزار ڕووداوی بكەری نادیار ڕوویانداوە. ئەجەویدیش خواستی هەندێك شت بكات، باخچەلیش ئەو ئاستەنگ كرد. خۆی دایە پێش و حكومەتی لە دەسەڵاتدارێتی خست. دواتر كێشەكانی ئەجەوید بەو رادەیە(ئەندازە) نەبوو كە باسی لێوە دەكەن. كێشە تەندروستییەكانیانی بۆ دروست كرا ئەگەر ئاكەپە هەوڵبدات ئەو پێواژۆیە بەرەو لەناوبردن ببات، ئەوا بەر لەبەهار لەناو دوو سێ مانگدا خۆی لەناو دەچێت و دەڕوات. من بە كوردان دەڵێم؛ دەبێت باش لەو پرۆسەی لە ناوبردنە تێبگەن و بەجددییەوە لێ نزیك ببنەوە. ئۆجەلان رایگەیاند كە ئەو خاوەندارێتی لەو قسانەی خۆی دەكات كە بوونەتە هۆی بڕینەوەی سزای ژووری تاكەكەسی بە سەریدا و گوتی: ئەگەر پەرلەمانی توركیا نەبێتە بەشێكی چارەسەری پرسی كورد، چۆن ئەو پرسە چارەسەر دەكرێت؟
جەختیشی لەوە كردەوە كە گەڕانەوەی گروپەكانی ئاشتی بۆ توركیا راستگۆێ و جددیەتی لایەنی كوردی بەدەر دەخات و بەبیری هێنایەوە كە دەوڵەتی تورك دان بە بوونی كورداندا نانێت و رێز لە ئازادیەكەیان ناگرێت و بە چ شێوەیەك ئاشتی بەرقەرار دەكات. رێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان بەم شێوەیە قسەكانی خۆی راڤە دەكات كە بوونەتە هۆی سەپاندنی سزایەكی نوێ ژووری تاكەكەسی: لە راستیدا نەخشەی رێم بۆ كرانەوەی دەروازە لەبەردەم چارەسەریدا ئامادە كردبوو، لە نەخشە رێیەكەدا باسم لەوە كرد بوو ئەگەر پەرلەمان كۆنەبێتەوە و لە بارەی كوردەوە بڕیارێك نەدات و خۆی لە قەڕەی ئەو مەسەلەیە نەدات، چارەسەری پێك نایەت، ئەگەر پەرلەمان بەشداری لە چارەسەری پرسەكەدا نەكات، چۆن ئەو پرسە چارەسەر دەكەن؟ من جارێكی دیكە قسەكانم دووپات دەكەمەوە و خاوەندارێتیان لێ دەكەم.
دەربارەی گەڕانەوەی گروپەكانی ئاشتی بۆ توركیا، ئۆجەلان وڵامی وەزیری ناوخۆ بەشیر ئاتالای دایەوەو گوتی: ئێستا ئاتالای باس لە هاتنەوەی گروپی نوێ ئاشتی دەكات بۆ توركیا، نەخێر لەمەو دوا هیچ پێویستیەك بە گەڕانەوەی گروپی نوێی ئاشتی نییە. وەزیری ناوخۆ دەڵێت: ئێمە لە خابوور گوندێك بنیاد بنێین و ئەوانەی دەگەڕێنەوە لەوێ دایاندەمەزرێنین، لەوێوە دەتوانن بچنەوە ماڵی خۆیان! منیش پێیان دەڵێم یەك كەسیش ناچێتە ئەو گوندە، ئێمە بە هۆی باوەڕی و ڕاستگۆێمان بە ئاشتی و ژیانێكی هاوبەش، بە ئازادی و چارەسەری دیمۆكراتی، بانگمان لە گروپەكانی ئاشتی كرد كە روو لە توركیا بكەن، نیازمان دڵخوازی و دروستی خۆمان نیشان دا، من لەو بڕوایەدا نیم كە لەمەودوا گروپەكانی ئاشتی بچنەوە توركیا، هاوكات بڕوا ناكەم كە هیچ ئەندامی گەلەكەمان لە مەخموریش بەم شێوەیە بگەڕێتەوە، هەستیارەكانی ئەوانیش هەن، پێشتریش گروپی ئاشتی هاتنەوە توركیا و دروستی و دڵخوازی كوردان نیشان دا، من لەو باوەڕەدام بە هێندەی بەس بێ نیشان درا، هەر بۆ ئەوەش دەلێم ئێمە هەین بۆ چارسەری لە پێناوی ژیانێكی پێكەوەیی و برایەتی لە توركیا، بەڵام ئەوە بە قەبوڵ كردنی بونی كوردو پاراستنێكی ئابرومەندانەیان دەبێ، ئەوە هەم بە دەوڵەت، هەم بۆ پەكەكە، هەم بۆ دەتەپە و بۆ هەموو كوردانیش دەڵێم.
من لە نەخشەی رێی دا گوتبوم ئەوەی ئێوە دەیكەین قڕ كردنە، قڕ كردنی كەلتوری، قڕ كردنی سیاسی، قڕ كردنی كۆمەڵایەتی و قڕ كردنی ئابوریە
ئۆجەلان بە بیری هێنایەوە كە ئەو نەخشەی رێێ بەو ئامانجە داڕشت كە رێ لەسەر سیاسەتی بن بەست بوو بكاتەوە و لەسەر ئەوەش ووتی: دوای ئەو قۆناغە كورد ئابڕوو و بونیان ڕادەست بە هیچ كەسێك ناكەن، من بشلێم ڕادەست نابن، لە ئێستاوە بە ئابڕوو و بۆ بونی خۆیان دەژین، من لە نەخشەی رێی دا گوتبوم ئەوەی ئێوە دەیكەین قڕ كردنە، قڕ كردنی كەلتوری، قڕ كردنی سیاسی، قڕ كردنی كۆمەڵایەتی و قڕ كردنی ئابوریە، ئەگەر ئێوە دان بە بونی كوردان دا نەنێن، ڕێز لە ئازادیان نەگرن چۆن لە گەڵ كوردان رێك دەكەون. ئۆجەلان بە زمانێكی توند رەخنەی لە ئاكەپە و جەهەپە و مەهەپە گرت، لەبەرئەوەی لەبەردەم چارەسەری دیموكراتی پرسی كورد ئاستەنگن و ووتی، ئەو پارتیانە دەیانەوێت بە پێی بەرژەوەندییەكانی خۆیان دەوڵەت زەوت بكەن و كورد و تورك روبەرووی یەكتر بكەنەوە.
ئۆجەلان ئاكەپە، جەهەپە و مەهەپەی بە پارتییە ئیسرائیلییەكان چواند
ئۆجەلان ئاكەپە، جەهەپە و مەهەپەی بە پارتییە ئیسرائیلییەكان چواند و گووتی ، جگە لە تواندنەوە و كۆمەڵكوژی بیر لەهیچ شتێكی تر ناكەنەوە. ئۆجەلان رەخنەی لەحكومەتی ئاكەپە گرت، كەجگە لەناوبردن بیر لە هیچ شتێكیتر ناكاتەوە، ڕەخنەی لەپارتەكانی جەهەپەو مەهەپەشی گرت كەتەنیا لەسەر سیاسەتی بێچارەیی رێككەوتوون.
ئۆجەلان باسی ئەو سیاسەتەی كرد كەوا لەسەر ناوی ئاكەپەوە بەڕێوە دەبرێت و بەو شێوەیە راڤەی كرد: حكومەت بەكوردان دەڵێت؛ هەرچییەكم بەئێوەدا، دەبێت پێی رازی بن. بەو هەنگاوانەی كەوا من دەیینێم ئەگەر تێنوێتی ئێوەش نەشكێنێت ئەوا من بەشێوەیەكی یەكلایەنە كێشەكە چارەسەر دەكەم. لەراستیدا ئەوە بەتەنیا سیاسەتی حكومەت نییە، بەڵكو هی ئینگلیزەكانە. خۆی لەخۆیدا حكومەت هێندە بەهێز نییە تا ئەو سیاسەتە بەڕێوە ببات. لەو رەوشەی ئێرەی من بڕوانن. سی پی تی و ئەوروپا واتا ئینگلستان و ئەمریكا، داوای ئەم زیندانەیان كردووە، توركیاش پێویستییەكانی ئەو داواكارییەیان بەجێ دێنێ.
ئێستا وا بەتوركیا دەڵێن كە گوایە بە هێزە و هەموو كەسێك پشتیوانی لێدەكات. ئێران، ئێراق، باشووری كوردستان و سوریاش پشتیوانی لێدەكەن. دەڵێم باوەڕی بە سوریا، ئێران، ئێراق و بەڕێوەبەرایەتی باشووری كوردستان مەكەن. بەڵكو لەمەودا بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا و ئینگلستان لە ئارادایە. لە ڕاستیدا؛ بارودۆخی ئێستای حكومەت وەكو سەردەمی سەددامە.
ئۆجەلان سەرنجی راكێشایە سەر مێژووی سیاسەتی توركیا و ئیتحاد و تەرەقی و ووتی: ئاكەپە، جەهەپەو مەهەپەش دەرئەنجامی بەردەوامكردنی هەمان سیاسەتن. ئۆجەلان ئەوەی بەبیر هێنایەوە كە خاوەنی دەستەواژەی ناسنامەی ژوورین، ئیتحاد و تەرەقین و گووتی: بە مەهەپە دەڵێم پارتی زایۆنیزمی توركی ئەنادۆڵ، جەهەپەش درێژە پێدەری سیاسەتی ئیتحاد و تەرەقییە. بەڵام مەهەپەش لەلایەن ئیتحادو تەرەقییەوە بونیاد نراوە.
ئۆجەلان لە درێژەی قسەكانی دا وتی: لەمڕووەوە جەهەپەو مەهەپەش درێژەپێدەری هەمان سیاسەتن. هیچ پەیوەندییەكی ئەوان بە تورك، دیموكراتییەتی تورك، وڵاتپارێزێتی تورك و نەژادپەرستی توركەوە نییە. ئەوان هەوڵدەدەن كەحكومەت و دەوڵەت بەپێی بەرژەوەندییەكانی خۆیان بەكاربێنن. ئەوان دەیانەوێت كورد و تورك بهێننە بەرامبەر یەكتر. ئەوان جگە لە تواندنەوەو كۆمەڵكوژی هیچ شتێكی تر شایستەی كوردان نابینن.
ئۆجەلان دەلێ كوردان دەتوانن جگە لە جەهەپە و مەهەپە لەگەڵ لایەنەكانی تر دا قسە بكەن و رێككبكەون و پارتییەكانی وەك ئاكەپە، جەهەپە و مەهەپەی بەپارتە ئیسرائیلییەكان چواندو ووتی: مەهەپە بە لیكۆدی ئیسرائیل دەچووێنم و جەهەپەش بە پارتی كرێكارانی ئیسرائیل دەچووێنم. ئاكەپەش بەكادیما دەچووێنم. ئاكەپە پێش كادیما ئاوا كرا. وەكو من پێشتریش گوتبووم؛ شتی وەها سەرەتا لەسەر توركیا تاقیدەكەنەوە. جەهەپە نزیكە لە سیاسەتی ئینگلیزەكان. سیاسەتی ئەوان پەیڕەو دەكات. نەژادپەرستی مەهەپەش وەكو زایۆنیزمی ئیسرائیلە. واتای نەژادپەرستی هەردووكیشیان زایۆنیستییە. وەكو كەسایەتی باخچەلی و بایكاڵ ئەوەندە گرنگ نیین. ئەوەی گرنگە ئەو سیاسەتەیە كە پەیڕەو‌ی دەكەن و ئەو رۆڵەی ئەوانە كە دەیگێڕن. مەهەپە و جەهەپە میللیپارێزی تورك نیین، بەڵكو لە راستیدا زایۆنیستن، زایۆنیزمی تورك هێرشكار و فاشیستن.
ئۆجەلان سەبارەت بەو هەوڵدانانەی كە دەیانەوێت سیاسەتی كوردان لە سەر پیلانی لەناوبردن رابێنن، گووتی: ئەردۆغان دەڵێت؛ ئێمە بە شێوەیەك كە هێدی هێدی ئەو پرۆسەیە بە ئێوە هەرس دەكەین، پرۆسەكە بەڕێوە دەبەین. بایكاڵیش وەڵام دەداتەوە‌و دەڵێت ئێوە دەتانەوێت ئێمە لەسەر ئەوە ڕابێنن، بۆ ئەو مەبەستەش نموونەی بۆق دەدات. منیش دەمەوێت بەو نموونەی بۆقە راڤەی ئەوە بكەم كە چۆن دەخوازن هەڵسوكەوت لە گەڵ كورداندا بكەن. كاتێك كە ئێوە بۆقێك بخەنە ناو مەنجەڵێك، ئەوا لەناو مەنجەڵەكەشدا هەر لەسەر مەلەوانییەكەی خۆی بەردەوام دەبێت. كاتێك كە هێدی هێدی ئاوەكەش گەرم دەبێت، ئەوا دیسان هەر بەردەوام دەبێت لەسەر مەلەوانییەكەی خۆی و لەسەر ئەمە ڕادێت. كاتێك كەئاوەكە بە تەواوی گەرم دەبێت ئیدی ناتوانێت باز بدات و خۆی لە مەنجەلەكە فرێبداتە دەرەوە. لەبەر ئەوەی هێزی خۆفرێدانە دەرەوەی لەخۆیدا نابینێ. لە ئەنجامدا لە گەڵ كوڵانی ئاوەكەدا ئەویش دەكوڵێت. رەوشی كوردانیش بەو شێوەیەیە. دەخوازن لە سەر سیاسەتی لەناو بردن رایبێنن. بێگومان كوردان ئەمە پەسند ناكەن و مرۆڤیش بۆق نییە.
ئۆجەلان هەر‌وەها گووتی:' كوردان وەكو ئەرمەنی و رۆمەكانیان لێنایەت. ئیوە ناتوانن كوردان لەخاكی خۆیان دەرپەڕێنن. كورد هەر لەسەر خاكی خۆیان دەمێننەوەو واز لەكەرامەت و ئازادی خۆیان ناهێنن.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
