چەمکی نەتەوەیی و ئاینی، عەبدولقادر خان و جاشمەلای کورد!

لە مێژوو و دنیای ئەمڕۆدا، کارێگەری هەستی نەتەوەیی و بڕوای ئاینی، بۆ پەیداکردنی بنکەی جەماوەریی، ئامرازێکی بەهێز بووە، بۆ گەیشتن بە دەسەڵاتی حوکمڕانی و سیاسیی. هەردووک چەمک بۆ خەڵک مانا و مەغزای خۆی هەبووە و هەیە، لەبەرئەوەی بەشێوەیەکی گشتی، تا هەنووکە تاک پێویستی بە هەردوو ناسنامە هەبووە و هەیە، بۆیە دەبینین لە هەموو بزوتنەوە یان شۆڕشەکانی دنیادا، بەگوێرەی قۆناغە جیاوازەکان، بۆ هەردوو دروشم خەڵک ئامادەیی تێیدا هەبووە کە بەشدار بێت و  گیان فیدا بێت، هەروها هەردووک چەمک لەگەڵ ئەوەی بۆتە هۆی یەکگرتنی کۆمەڵێک، شانبەشانی ئەوەش بۆتە هۆی دروست بوونی کەلێن و جیاوازیی و ناکۆکیی لەنێو گەلاندا. لەسەر ئاستی دنیادا ٤٠٠٠ ئاین هەیە، کە لەنێو گەلاندا بە فەرمی ددانی پێ دانراوە، بەجەماوەر و پراکتیس کراوە، ئەوە جگە لەوەی کە بە هەزارانی دی، لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی ددانی پێ دانەنراوە، بەجەماوەر نەکراوە، لە چوارچێوەیەکی داخراودا ماوەتەوە و تەنیا گروپ و کۆمەڵی بچووک لەنێو خۆیاندا پراکتسیان کردووە، هەروها بەدەیان وڵات و هەزاران نەتەوە هەیە.

لەنێو ئەوانەی هەڵگری بیروباوەڕی ئاینین، یان ئەوانەی هەڵگری بیروباوەڕی نیشتمانی و نەتەوەیی و علمانین، باش و خراپ هەیە، گەندەڵی و ملشکاندن هەیە، هەروها نوخبە هەیە لەنێو ئەو پێکهاتانەدا کە بۆ بیروباوەڕەکە بە دڵسۆزی کار دەکات،  لەلایەکی دی لەنێو ئەو پێکهاتانەدا جاش و سیخور و ساختەچی هەیە، کە یاری بە هەموو بیروباوەر و هەستی کۆمەڵانی خەڵک دەکات، بۆ بەرژەوەندیی تایبەتی، خۆدەوڵەمەند کردن و خۆدەرخستن بەکاریان دەهێنێت، هەروها هەردوو چەمک دۆست و دوژمنی خۆی هەیە.   

چەمکی ئاینی و نەتەوەیی، تێکهەڵکێشراون، بەو مانایەی ئەگەر مڕۆڤ هەڵگری هەرچی بیروباوەڕی ئاینی بووبێت، هەوڵی داوە لە نەژادی خۆی بپرسێت، پێویستی بە نیشتمانێک هەبووە بۆ ئەوەی تێیدا ئەو ئاینە بە پراکتیس بکات. تاک لەنێو گەلاندا پێویستی بەوە هەبووە کە بڵێت فڵانە نەتەوەم لە فڵانە وڵات. هەڵگری ناسنامەی ئاینی ناتوانیت ناسنامەی نەتەوەیی و نیشتمانی بسڕێتەوە، هەروها خوێندنەوەی مێژوو پێمان دەڵێت، کە گەلێک بزوتنەوەی ڕزگاری و پارستنی سنووری جوگرافیای نیشتمان و نەتەوەی لەژێر دروشمی ئاینیدا ڕایەڵە کراوە. 

 لە هەقیقەتدا بڕوای ئاینی هەستێکی ڕۆحی نێوان تاک و خوایە، لەو پەیوەندیەدا تاک لەگەڵ خوای خۆیدا دەدوێت لە ڕێگەی کڕنۆش بردن، نزا دەکات بۆ ئەوی لە ژیاندا خۆی و ماڵومنداڵی دووربن لە بەڵای دنیا و لەو دنیاش جێگە و مەزاریان بەهەشت بێت هیتر،  بۆیە نابێت بە سیاسیی بکرێت، بەڵام لە هەندێک دۆخدا لەژێر دەسەڵاتی سیاسی دیکتاتۆر و نادیموکراتیدا، یاساغ کردنی پەیڕەو کردنی ئاینێکی دیاری کراو و دژایەتی کردنی، ناڕەزایی لێ دەکەوێتەوە و بزوتنەوەی بەرەنگاری ئاینی سەرهەڵدەدا، بۆ نموونە لە چین و هیند، لەلایەکی دی لە مێژوودا ڕوویداوە کە ئەم چەمکە بە سیاسیی کراوە بە مەبەستی بەرژەوەندیی و گەیشتن بە دەسەڵات. 

 هەستی نیشتمانی و نەتەوەیی لە گۆڕەپانی سیاسیی و سەربازیی ململانێی دنیادا، بەسیاسی دەکرێت، بۆ بەرەنگاری بوونەوەی داگیرکەر، بۆ گۆڕینی سیستەمی پڕ لە ستەمکار بۆ دیاری کردنی سنووری جوگرافیای نەتەوە و گەلانی ژێردەست.

میللەتی کورد موسڵمانە، لەچوارچێوەی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی دابەش بووە، بەڵام نەتەوەیی عەرەب و تورک و فارس و دەسەڵاتدارانی سیاسی کە حوکمڕانیان کردوە زێتر لە ١٠٠٠ ساڵە، هەرگیز خاتری میللەتی کوردیان نەگرتووە لەبەرئەوەی موسڵمانە، هەمیشە میللەتی کوردیان بەکەم زانییوە و خاک و وڵاتیان لێ داگیر کردووە. ئەوەندەی کورد بەدەستی سوپای عەرەبی و ئیسلامی کوژراوە ئەوەندە بەدەست جو و غەیرە ئاینی دی نەکوژراوە، کاتێک کە سەدام کوردی ئەنفال و کیمیاباران کرد، یەک دەوڵەتی عەرەبی و ئیسلامی خۆی نەکرد بەخاوەنی.

 ئەوانەی بەشداریی شۆڕشەکانی کوردییان کردبێت، زۆربەیان شایەدحاڵی ئەوەن، کە کاتێک سوپای عیراقی هێڕشی دەکردە سەر گوندەکانی کوردستان، بۆ پارێزگاری کردن لە خەڵکی گوندەکان، خەڵکەکە و مەلای مزگەوت، قورئانیان هەڵدەگرت و هانایان بۆ سوپای عیراقی دەبرد، کە دەست لە کوشتن و کاول کردنی گوندەکان هەڵبگرێت، بەڵام بە هەزاران جار سوپای عیراقی مەلای بەر شەق داوە، قورئانی سوتاندوە و مزگەوتی وێران کردوە، گوندنیشینانی کۆمەڵکوژ کردوە، دەستدرێژی نامووسی کردوە، واتە تەنیا هەڵگری بیروباوەڕی ئاینی ئیسلام لەلایەن میللەتی کوردەوە، نەیتوانیوە ببێتە قەڵغان و پەرژین بۆ پارێزگاری کردن لە کەرامەتی مرۆڤایەتی و نیشتمانیی و نەتەوەیی تاکی کورد، بۆیە هەر جاشمەلایەک لەژێر هەر پاساوێکدا بێت، بیەوێت لە نرخی هەستی نیشتمانیی و نەتەوەیی میللەتی کورد کەم بکاتەوە، یان لە عەلەیی هەوڵدان بۆ سەربەخۆی کوردستان بدوێت، هیچ جیاوازی نییە لەگەڵ ئەنفالچی و جاش و ئەوانەی کە دژی پرسی ڕەوای میللەتی کوردن.   

لە واقیعی دنیای ئەمڕۆدا، نیشتمان و هێز مانەوەی نەتەوەیەک مسۆگەر دەکەن کە عەوداڵی سەربەخۆییە، لەگەڵ کاتدا، خاک دەبێتە هی ئەو لایەنەی کە دەتوانێت بەهێز پارێزگاری لێ بکات، نەتەوەی بێ نیشتمان، لەنێو نیشتمان و نەتەوەیی دی دنیادا وێڵ و سەرگەردانە، ئەم مەترسیە لەلایەن ڕۆشەنبیر و زانیانی وڵاتانی دنیا دەرکیی پێ کراوە، بۆیە پاکستان یەکێکە لەو وڵاتانەی کە سەرەڕای هەژاری و نەداری هەوڵیدا ببێت بە خاونی چەکی ئەتۆمی. 

عەبدولقادر خان، زانا لە بواری دروست کردنی چەکی ئەتۆمی  کە بە (باوکی چەکی ئەتۆمی پاکستان) ناسراوە، لە هۆڵەندا لە سەنتەری لێکۆڵینەوەی بۆمبی ئەتۆمی ئەندازیار بوو.  ئەو لە ئەوروپا ژیانێکی هێمن و بەرقەراری هەبوو، کابرایەکی موسڵمان بوو، بەڵام هەستی نیشتمانی نەتەوەیی هەبوو.  ئەو بەئاگا بوو، لە ململانێ و کێشمەکێشم لەسەر دەسەڵات و بەکارهێنانی هێز بۆ ئەو مەبەستە، بۆیە دوای بوونی هیند بە خاوەنی چەکی ئەتۆمی، لەدەستدانی بەنگلادیش و کوشتنی ٩٠ هەزار سەربازی پاکستانی لەلایەن هیندەوە، گۆڕانی ململانێکان و هاوکێشەی هێز لەسەر ئاستی دنیا و ناوچەکەدا، ئەو پێ وابوو کە ئەگەر پاکستان لەونێوەدا دەستەوەستان ڕابوەستێت، ئاسایشی نیشتمانی و نەتەوەیی دەکەوێتە ژێر هەڕەشە، مەترسی داگیر کردن و لەنێوچوونی هەیە و وڵاتێک کە ناوی پاکستانە نامێنێت. لە ساڵی ١٩٧٠دا، لەژێر دروشمی ( بەرەو دروست کردنی چەکی ئەتۆمی موسڵمانان)، عەبدولقادر خان پێشڕەوی بیرۆکەی بوونی پاکستان بە خاوەنی چەکی ئەتۆمی کرد. عەبدولقادر خان بەو هەنگاوەی تەنیا ژیانی هێمنی هۆڵەندای لەدەست نەدا، ئەڵبەتە هەموو دەزگە هەواڵگریەکانی دنیا بە تایبەتی سی.ئای.ئەی، دەزگەی هەواڵگری هیندی و بریتانی دژایەتیان کرد و ناویان لەنێو لیستی تیرۆڕدا تۆمار کرد و گوتیان: 

 (عەبدولقادر خان دەیەوێت موجاهیدەکان بکات بە خاوەنی چەکی ئەتۆمی، ئەو کەرەستەی سەرەتایی دروست کردنی بۆمبی ئەتۆمی فڕۆشتووە، خان لەو سەنتەرەی کە کاری کردووە لە هۆڵەندا، زانیاری ئەتۆمی و  هەندێک ماددەی  دزیوە و هەناردەی پاکستانی کردووە، لەوێوە بۆ ئیران و کۆڕیای باکووری ناردوە). 

هەموو میدیای دنیا دژی عەبدولقادر خان کەوتنە دوان، تا ئەمڕۆ بە دەیان دۆکیومێنت لەبەر دەستە کە وڵاتانی ڕۆژئاوا، دژی ئەو زانا موسڵمانە پاکستانیە، بڵاویان کردۆتەوە و بە دز و سیخور ناوی دەبەن.  لە ساڵی ١٩٧٤دا عەبدولقادر خان لەگەڵ سەڕۆکی پاکستان ڕێککەوت، کە ئەو ئامادەیە ئەو زانست و ئەزموونەی کە فێری بووە لە هۆڵەندا، بەکاربهێنێت بۆ دروست کردنی بۆمبی ئەتۆمی لە پاکستان. لەو دیدەوە عەبدولقادر خان ڕۆڵی سەرەکیی دیت، لە سەرکەوتنی ئەو پڕۆژەیە و بوونی وڵاتەکەی بە خاوەنی چەکی ئەتۆمی، بۆ پارێزگاری کردن لە سنووری جوگرافیا و سیادەتی پاکستان.

لە ١٠/٢٠٢١دا عەبدولقادر خان بەهۆی ڤایرۆسی کڕۆنا کۆچی دوای کرد، پاکستانیەکان بە مەراسیمێکی زەبەلاح کە هەزاران کەسی تێیدا بەشدار بوو تەرمەکەیان بەرەو گۆڕستان برد، ئەم هەڵوێستە هێمایەک بوو، کە پاکستانیەکان لە لوبی هەوڵی زانستی ئەو پیاوە بۆ بوونی پاکستان بە خاوەنی چەکی ئەتۆمی تێگەیشت بوون، کە ئەویش پارێزگاری کردن بوو لە ئاڵا و سنووری ئەو وڵاتە، بەڵام جاشمەلاکانی لای خۆمان، سوورسوور دەزانن کە کوردستان لەژێر هەڕەشەی کاول بوونە، ئەوجا بووون بە سیخوری وڵاتان، دژی بزوتنەوەی ڕزگاری گەلی کورد لە پارچەکانی دی کوردستان لێدوان دەدەن، لەگەڵ ئەردوغان و دەسەڵاتدارانی تاران وێنە دەگرن و ژێربەژێر لە فسکەفسکن. ئەوان دژایەتی سرودی نیشتمانی کورد، جلوبەرگی کوردی، ئاڵای کوردستان دەکەن، بە ڕۆژی ڕووناک لەبەردەم کامێراکان بەبێ شەرمانە خۆیان بە پشتیوانی وڵاتانی دژی پرسی کورد هەڵدەکێشن. لە کۆتاییدا دەبێت ئەوە بگوترێت کە، نەگبەتی میللەتی کورد لەوەدایە، کە پاکستان عەبدولقادر خانی هەبوو، کوردستانیش جاشمەلا!