• Su
  • Mo
  • Tu
  • We
  • Th
  • Fr
  • Sa
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  •  
  •  
  •  

ڕیکلام

ئاریان کەرکوکی: تیۆری ئاژاوە و کاریگەری پەپوولە

پێت وایە ژیانت تەنها زنجیرەیەک گۆڕانکاری لۆژیکییە کە یاسا تایبەتەکان پەیڕەو دەکەن، هەروەک چۆن گەردوون و هەموو شتێکی دەوروبەری لە چوارچێوەی نەخشەی تایبەتدا کاردەکەن؟ دەتوانیت پێشوەختە پێشبینی دەرئەنجامی شتەکان بکەیت ئەگەر هاوکێشە دروستەکان دابنێیت و ئەگەر داتا سەرەتاییەکان کۆنتڕۆڵ بکەیت دەتوانیت بە شێوەیەکی...

دارا سلێمان: لە ڕوانگەی زانستەوە: ئایا مرۆڤ خاوەنی ویستێکی ئازادە، یان هەموو شتێکی بەسەردا سەپێندراوە؟

زانای دەمارناسی سام هاریس: ویستی ئازاد جگە لە وڕێنەیەک پتر هیچی دیکە نییە، بیرۆکە و ئارەزووەکانمان هۆکاری شاراوەیان هەیە و کۆنتڕۆڵێکی هۆشیارانەمان بەسەریاندا نییە، ئێمە ئازاد نین وەک ئەوەی باوەڕمان پێی هەیە.   بەشی یەکەم: چەمکی ویستی ئازاد و زەبرگەراییپێناسەی ویستی ئازادزۆرانبازی و ململانێی نێوان...

ئاریان کەرکوکی: تیری کات

کات ئەو نهێنییە گەورەیە کە بە درێژایی سەردەمەکان زانا و فەیلەسوفە گەورەکانی تووشی کێشە کردووە. لە ڕاستیدا ئێمە لە ژیانی ڕۆژانەماندا ئەو زاراوانە بەکاردەهێنین کە گوزارشت لە زمانی بارودۆخی سروشتی دەکەن، بەڵام پەیوەندییان بە زمانی زانست و فیزیاوە نییە. ئێمە بۆ نموونە دەڵێین کات تێدەپەڕێت، چونکە هەست دەکەین...

دارا سلێمان: چوار دیاردە لە گەردووندا لە خێرایی تیشک خێراتر بەڕێوە دەچن

زانای مەزن و ناوداری ماتماتیک و فیزیا ئەینشتاین (Albert Einstein)، بە بیردۆزی ڕێژەیی توانی گەلەک بنەمای ڕیشەیی و بنچینەیی لە فیزیازانیدا بگۆڕێت. ئەم بیردۆزە تێڕوانینە چەسپاو و نەگۆڕەکەی (نیوتن)ی دەربارەی جووڵە هەڵگێڕایەوە و سەلماندی گشت جووڵەیەک ڕێژەیییە. هاوکات چەمکی کاتی لە ڕەهایییەوە بەرەو ڕێژەیی...

دارا سلێمان: گەورەترین ئەو کێشانەی لە زانستی فیزیادا تا ئەمڕۆکە چارەسەر نەکراون

ئاشکرایە مرۆڤایەتی لەم سەردەمەدا هەنگاوی یەکجار مەزنی ناوە لە ڕەوتی پێشکەوتنە زانستییەکان، بەتایبەتیش لە فیزیادا وای لێ کردووین بڵێین، ئاستی زانین و تێگەیشتنمان لە گەردوون بەکۆتا هاتووە و هیچ نەماوە شارەزاییمان لێی نەبێت. لەڕاستیدا ئەمە بۆچوونێکی هەڵەیە، چونکە گەلەک کێشە و گرفت لە بابەتە فیزیکی و گەردوونناسییەکاندا...

دارا سلێمان: ئایا ماتماتیک داهێنانی مرۆڤە، یان لە خودی سروشتدا بوونی هەیە؟

بەشی دووەم: پێوەندییە ناوازەکەی نێوان فیزیا و ماتماتیکزاناکانی ئەستێرەناسی لە ساڵی 1845ی زاینیدا، کاتێک لە هەسارەی ئۆڕانۆس ورد دەبوونەوە، دەیان بینی کە بەشێوەیەکی سەیر دەجووڵێت و ڕێک نایێتەوە لەگەڵ یاسای نیوتن بۆ هێزی کێشکردن. پاش چەندان شیکردنەوە و پێوانە و ژمێرەکردنی جۆراوجۆر، هەردوو زانا ئوربان لو...

دارا سلێمان: ئایا ماتماتیک داهێنانی مرۆڤە، یان لە خودی سروشتدا بوونی هەیە؟

بەشی یەکەم: نموونە ماتماتیکییەکانی سروشتئەینشتاین: "ماتماتیک دڵنیابوونێکی تەواو دەبەخشێتە زانستە سروشتییەکان، بەبێ ماتماتیک ئەو زانستانە هیچ شتێک بەدەست ناهێنن."زۆربەمان پێمان وایە ماتماتیک داهێنانێکی مرۆییە و هاوشێوەی زمانە وەک پێناسەکردنێک بۆ شتگەلەکانی سروشت، بەو واتایەی کە لە دەرەوەی هزر و هۆشی...

ئاشتی برایم ئەفەندی: مەترسی هێرشی بوونەوەری هەسارەی دی و ژێر زەوی بۆ سەر زەوی!

بوونی کەل "کون" بۆ چوونە نێو ژێر زەوی:بیرۆکەی ئەوەی کە گۆی زەوی کەل یان کونی هەیە، کە یەکیان کەوتۆتە جەمسەری بەستووی باشوور و ئەویتریان کەوتۆتە جەمسەری بەستووی باکوور، لە سەدەی هەڤدەدا ئەدمون هیڵای باسی لێوە کردوە و بڕوای وابووە کە لەژێر زەمین ژیان و وڵات هەبووە، بەڵام ئەو کات ڕووبەڕووی  کاردانەوەی...

دارا سلێمان: نامەی ڕیچارد دۆکینز بۆ کچە تەمەن 10 ساڵییەکەی

نامەیەک دەربارەی زانست و خوڕافە: چۆن منداڵەکەت ئاگادار دەکەیتەوە لەم جیهانە نائەقڵانییە؟ *نامەیەکە پێویستە هەموومان بۆ منداڵەکانمان بیخوێنینەوە!بۆ کچە خۆشەویستەکەم:ئێستە تەمەنت بوو بە دە ساڵ، پێم خۆشە چەند شتێکت بۆ بنووسم کە لەلای مندا گەلەک گرینگن. دەشێ ڕۆژێک لەخۆت پرسی بێت، چۆن ئەو شتانە دەزانین کە...

دارا سلێمان: پێش تەقینەوەی مەزن (بیگ بانگ) چی هەبووە؟

ستیڤن هۆکینگ: هیوا و ئامانجە سادە و ساکارەکەم ئەوەیە، بەتەواوی تێبگەم لە گەردوون، لەبەرچی بوونی هەیە، بۆچیش بەم شێوەیەیە؟لەوانەیە زۆربەمان گوێمان لە بیردۆزی تەقینەوەی مەزن (Big Bang) بووبێ، وەک سەرچاوەیەک بۆ سەرهەڵدانی گەردوون. لەبەرئەوەی ئێمە هەمیشە ڕاهاتووین لە هەموو دەرەنجامێکدا بە دوای هۆ و هۆکار...

هەڵۆ ئارام: لە هەسارەکەمان چی ڕویدا؟ بەشی دوو کۆتا بەش

هەسارەی ئەندرۆتانینئێمە خەڵکی هەسارەی ئەندرۆتانین ، هەسارەیەکی جوان و سەوز پر بوو لە تەکنەلۆژی و بینای جوان و کەشتی کە لە بری ئۆتۆمبیل بەکار دەهات..لەم هەسارەیە هەمو پێداویستیەکانی ژیان بە بێ بەرامبەر بو مافی هەموان بو سودمەندبین لە کانزاکانو  خۆراک و خوێندن و فێر بون..کارەبا و ئاو بیمەی نەخۆشی...

دارا سلێمان: چۆنەتی سەرهەڵدانی ئاین لە ڕوانگەی دەروونناسی پەرەسەندنەکییەوە

فرۆید: ئاین هەڵ قووڵاوی بێدەسەڵاتی مرۆڤە بەرانبەر بە هێزە سروشتییەکانی دەرەوە و هێزە غەریزەییەکانی ناوەوەی خۆی.بۆچی مرۆڤ باوەڕی بە ئاین هەیە و ئامادەیە لەپێناویدا کات و ماڵ و تا ڕادەیەک ژیانیشی بکاتە قوربانی؟ ئایا پەرەسەندن ڕاڤەیەکی هەیە بۆ باوەڕهێنان بە ئاین و بوونی خواکان؟ ئایا بیروباوەڕی ئاینی بۆ...

هەڵۆ ئارام: لە هەسارەکەمان چی ڕویدا؟ (بەشی یەکەم)

ئایا ڕۆبۆت هیچ مەترسییەکی بۆ سەر مرۆڤایەتی هەیە؟لەم نوسینەدا باسی چیرۆکێکتان بۆ دەکەم یان بڵێین باسی هەسارەیەکتان بۆ دەکەم کە هاوشێوەی زەوی بوو، ئەوان زۆر لە مرۆڤی ئەم سەردەمەی ئێمە زیرەکتربوون لە بواری تەکنەلۆژی و سەربازیدا.لەم هەسارەیە چەندەها تەکنەلۆژی بەردەستە کرابوو بۆ دانیشتوانی هەسارەکە، وەک کەشتی...

شاسوار مامە: جێندەر بە زمانێکی سادە

ئەم ماوەیە لە هەرێمی کوردستان قسەی زۆر لەسەر جێندەر دەکرێت. ڕەوتەئیسلامییەکان و بەشێکی مەلاکان لەگەڵ کەسانی کۆنەپارێز بۆ دزێوکردنی پرسی یەکسانیی جێندەری بە دڵی خۆیان - بەبێ بەڵگەی زانستی و ئارگۆمێنتی لۆژیکی تەفسیر و شرۆڤەی جێندەر دەکەن. خەڵکی ئێمە مافیانە زانیاریی دروستیان پێ بگات و بەرچاویان ڕوون بێت،...

دارا سلێمان: دەروونناسی پەرەسەندنەکی: سەرچاوە و هۆکاری شێوازی بیرکردنەوە و ڕەفتارەکانی مرۆڤ (بەشی سێیەم)

بەشی سێیەم: ڕاوکردن و کۆکردنەوەی خۆراک و کێشەی مانەوە- ڕاوکردن و کۆکردنەوەی خۆراک ڕاڤەی چیمان بۆ دەکەن؟- بۆچی مرۆڤ بەهارات بەکار دەهێنیت؟- بۆ حەز لە مەی خواردنەوە دەکەین؟- میکانیزمەکانی خۆپاراستن لە ژاراویبوون چین؟- هۆکاری بێزووکردنی ژنانی سکپڕ چییە؟ئەم بەشە دەربارەی خۆگونجانەکانی مرۆڤی کۆنینەیە لەگەڵ...